فهرست مطالب

برنامه ریزی و بودجه - پیاپی 124 (بهار 1393)

فصلنامه برنامه ریزی و بودجه
پیاپی 124 (بهار 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/02/15
  • تعداد عناوین: 8
|
  • ابراهیم نگهداری، خسرو پیرایی*، غلامرضا کشاورز حداد، علی حقیقت صفحات 3-30
    این مطالعه،ویژگی های گوناگون خانوار مانند سن، تحصیلات، موقعیت شغلی، تاهل و بعد خانوار را در تابع مطلوبیت استون- گیری و سیستم مخارج خانوار مد نظر قرار داده است. برای این منظور، تابع مطلوبیت خانوار را با توجه به ویژگی های فوق، مدل سازی، و با مجموعه اطلاعات بودجه خانوارهای شهری طی دوره 1390-1370 از دو روش رگرسیون غیرخطی و روش پانل دو مرحله ای، خط فقر مطلق و نسبی را به ازای بعد خانوار برآورد کرده ایم. بر اساس نتایج مطالعه، ضرایب متغیرهای سن، سواد، نوع فعالیت، وضعیت تاهل، جنسیت بر میزان مخارج غذایی و غیرغذایی مثبت است. در سال 1390، خط فقر مطلق یک خانوار یک نفره، 1803144 ریال و خانوار ده نفره، 17318746 ریال است که میزان اختلاف خط فقر یک خانواده یک نفره، ضرب در 10 و یک خانواده ده نفره، 712694 ریال است که دقیقا مربوط به وجود اقتصاد مقیاس در مصرف مشترک خانوارهاست. با توجه به صرفه های ناشی از مقیاس در استفاده کالاهای عمومی، مخارج خانوار به نسبت یک به یک با تعداد اعضا، افزایش نمی یابد و خانواده با بعد بالاتر، هزینه سرانه کم تری نسبت به خانواده با بعد کوچک تر دارند.
    کلیدواژگان: فقر مطلق، فقر نسبی، اقتصاد مقیاس، تابع استون، گیری، رویکرد ساموئلسون، بکر
  • حمید سپهردوست*، عادل برجیسیان صفحات 31-52
    بحران های مشاهده شده در نظام بانکی و کاهش قدرت سودآوری بانک ها عمدتا ناشی از عدم کارایی در کنترل و مدیریت ریسک اعتباری است و به کارگیری سیستم رتبه بندی مشتریان، مهم ترین ابزاری است که بانک ها برای مدیریت و کنترل ریسک اعتباری به آن نیازمندند. هدف از این مطالعه، ارایه یک مدل کاربردی برای رتبه بندی و برآورد احتمال نکول تسهیلات پرداختی به مشتریان اعتباری بانک پارسیان با استفاده از رگرسیون لاجیت است. برای این منظور، از داده های اطلاعاتی گذشته و حال مشتریان مانند ثبات شغلی، وثیقه، درآمد و چند شاخص اصلی دیگر استفاده، و از طریق رتبه بندی و امتیازدهی اعتباری، احتمال عدم نکول تسهیلات برای هر مشتری، اندازه گیری می شود. نتایج تخمین مدل نشان داد که احتمال عدم نکول تسهیلات با متغیرهای میزان وثیقه دریافتی از مشتری، میزان درآمد ماهانه مشتری، وضعیت متقاضی دریافت تسهیلات از لحاظ محل سکونت (مالک یا مستاجر بودن متقاضی)، سن متقاضی دریافت تسهیلات، وضعیت شغلی متقاضی از لحاظ ثبات و مدرک تحصیلی متقاضی دریافت تسهیلات، رابطه مثبت دارد و با مبلغ تسهیلات پرداختی به مشتری و مدت زمان بازپرداخت تسهیلات اعطایی به متقاضی، رابطه منفی دارد.
    کلیدواژگان: امتیازدهی، نکول تسهیلات، بانک پارسیان، ریسک اعتباری، مدل لاجیت
  • عادل آذر، محمدرضا امینی*، پرویز احمدی صفحات 53-84
    با بررسی ادبیات موضوع، مدل ریاضی که دربرگیرنده ساختار دوگانه بودجه ریزی بر مبنای عملکرد در دانشگاه باشد، مشاهده نشد. ازاین رو، هدف این پژوهش ارایه مدل PBB است به طوری که تخصیص بودجه به برنامه ها، براساس اهمیت هر برنامه و تخصیص بودجه به دانشکده ها، براساس سرانه دانشجویی مصوب توجه شود. با درنظرگرفتن معیارهای گوناگون در دانشگاه، و با توجه به عدم قطعیت تصادفی موجود درتعیین پارامترهای حدود بالای بودجه درتمام سطوح دانشگاه، مدل برنامه ریزی آرمانی استوار، در دانشگاه طراحی شد. نکته مهم در طراحی مدل، استفاده از ضریب کارایی برای تعیین ضریب اهمیت هرگروه آموزشی به منظور تخصیص بودجه به آن است. هم چنین وزن آرمان ها و میزان اهمیت هر برنامه براساس مقایسه های زوجی توسط خبرگان تعیین شد. این مدل استوار دارای پنج آرمان، 1627محدودیت و 1236 متغیر تصمیم است نتایج ارایه شده در دو سطح کلان و عملیاتی، و هم چنین شبیه سازی مدل ها، نشان از قابلیت بسیار بالای مدل استوار نسبت به مدل قطعی، در پاسخ گویی به عدم قطعیت موجود در پارامترهای مسئله و هم چنین مدیریت سطح ریسک تصمیم دارد. هم چنین با تحقق نسبی بودجه مصوب برای هر دانشگاه، تصمیم گیرندگان می توانند با بهره گیری از نتایج حاصل از حل مدل و شبیه سازی مدل استوار، متناسب با بودجه تحقق یافته، نسبت به تخصیص آن اقدام کنند.
    کلیدواژگان: بودجه ریزی بر مبنای عملکرد، بهینه سازی استوار، GP DEA، بودجه دانشگاه
  • معصومه فولادی*، هدیه ستایش صفحات 85-110
    در این مقاله، با استفاده از مدل تعادل عمومی محاسبه ای ایستا، آثار مالیات های مختلف بر متغیرهای مهم اقتصادی بررسی می شود. برای مقایسه بهتر اثر مداخله دولت از طریق ابزار مالیاتی بر اقتصاد، علاوه بر مالیات ها، به مخارج دولت نیز توجه شده است. نتایج نشان می دهد مخارج دولت تاثیر قوی تری بر تولید و اشتغال دارد. نتایج حاصل از افزایش مالیات بر درآمد، مالیات بر تجارت خارجی و مالیات بر بخش های اقتصادی نشان می دهد مالیات بر درآمد، کمترین اثر منفی را بر GDP دارد و مالیات بر واردات، بیش از همه بر تولید ناخالص داخلی تاثیرخواهد گذاشت.ترکیب فعلی درآمدهای مالیاتی در ایران،نشان می دهد سهم مالیات بر درآمد از کل درآمد نسبت به متوسط جهانی پائین تراست و برعکس، سهم مالیات بر تجارت خارجی از متوسط جهانی بالاتر است. نتایج بدست آمده در این مقاله موید این مطلب است که افزایش مالیات بر واردات، بیش تر از دیگرمالیات ها، تولید را کاهش خواهد داد و افزایش مالیات بر درآمد، کم ترین مقدار کاهش تولید را به همراه خواهد داشت. اثرات افزایش مالیات ها بردیگر متغیرهای اقتصادی نیز،کم تر بودن اثرات منفی مالیات بر درآمد را نسبت به مالیات بر واردات و مالیات بر کالا و خدمات تایید می کند.
    کلیدواژگان: سیاستهای مالی، مالیات، مخارج دولت، بودجه متوازن، مدل تعادل عمومی
  • علی دهقان هراتی، حسین مهرابی بشر آبادی، علیرضا رهبر دهقان* صفحات 111-128
    سیاست گذاری اقتصادی به مجموعه اقدامات و دخالت های دولت در اقتصاد به منظور تحقق اهداف اقتصادی- اجتماعی معین برای عبور از وضع موجود و رسیدن به وضع مطلوب اطلاق می شود. سیاست مالی، از جمله مواردی است که نظام مالی دولت را از نظر درآمدها و هزینه ها تحت تاثیر قرار می دهد تا با استفاده از ابزار آن، دولت بر متغیرهای کلان اثر گذار باشد. با توجه به اینکه بخش کشاورزی در ایران، از جمله بخش های اقتصادی مهم کشور ایران است و اتخاذ سیاست های مالی می-تواند بر تولید و به تبع آن صادرات و واردات این بخش موثر باشد. این پژوهش حاضر به بررسی اثر سیاست های مالی دولت طی دوره(1388-1350) بر تجارت بخش کشاورزی پرداخته است. برای این منظور با استفاده از مدل های اقتصاد سنجی، رابطه بین مخارج دولت و شاخص مالیاتی و تجارت محصولات در بخش کشاورزی، در کوتاه مدت و بلندمدت، ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در کوتاه-مدت، مخارج دولت و شاخص مالیاتی اثر مثبت بر ارزش صادرات و واردات بخش کشاوری داشته اند، اما در بلند مدت، فقط مخارج دولت، اثر مثبتی بر ارزش صادرات و واردات بخش کشاورزی داشته است و شاخص مالیاتی اثر منفی را از خود نشان داده است و اثر آن در بلند مدت بیش تر از کوتاه مدت است. بنابراین، پیشنهاد می شود نظام مالیاتی، با استفاده از کاهش نرخ مالیات بر سرمایه گذاری اصلاح شود تا از این طریق، زمینه لازم برای سرمایه گذاری و تولید بیش تر در بخش کشاورزی و به تبع آن افزایش اشتغال در این بخش فراهم شود.
    کلیدواژگان: سیاست مالی، شاخص مالیاتی، تجارت بخش کشاورزی، واردات بخش کشاورزی، مدل خودرگرسون برداری (Var)
  • جعفر عبادی، محمود متوسلی، علی نیکونسبتی* صفحات 129-150
    مسئله تقدم و تاخر مکانیسم بازار و دموکراسی همواره از مباحث چالش برانگیز در حوزه اقتصاد سیاسی بوده است. ما در این مقاله به بررسی نظریه های موافقان تقدم بازار بر دموکراسی، طرفداران نظریه نقاط حیاتی تاریخی و موافقان تقدم دموکراسی بر بازار می پردازیم. بررسی های ما نشان می دهد که با در نظر گرفتن نهادهای لازم برای یک بازار رقابتی، به ویژه حقوق مالکیت می توان گفت که یک بازار رقابتی در فرایند گذار به دموکراسی شکل می گیرد و بنابراین نمی توان مکانیسم بازار را متقدم بر ظهور دموکراسی دانست. همچنین فرایند گذار به دموکراسی پیچیده تر از آن است که بتوان با یک عامل مانند مکانیسم بازار آن را تبیین نمود.
    کلیدواژگان: بازار، حقوق مالکیت، دموکراسی، نقاط حیاتی تاریخی، نهاد
  • حسن سبحانی، سعید بیات* صفحات 151-178
    در این مقاله این موضوع بررسی شده است که آیا تاثیر بهبود نهادها بر درآمد سرانه در کشورهایی که عملکرد نهادهای آنها در سطحی مطلوب قرار دارد با کشورهایی که عملکرد نهادهای آنها در سطحی نامطلوب است یکسان است؟ ابزار دست یابی به اهداف تحقیق از نوع تحلیلی و اقتصادسنجی مقطعی است و در قسمت اقتصادسنجی تاثیر بهبود نهادهای سیاسی و اقتصادی بر درآمد سرانه کشورهای صنعتی عضو «گروه بیست» با تاثیر بهبود نهادها بر درآمد سرانه کشورهای نفتی مقایسه میشود. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تاثیر بهبود نهادهای سیاسی و اقتصادی بر درآمد سرانه کشورهای نفتی، که عملکرد نهادهای آنها نامطلوب است، بیشتر از کشورهای صنعتی است که عملکرد نهادهای آنها در سطحی مطلوب قرار دارد. بنابراین باید اهتمام مجریان قانون اساسی در کشورهای نفتی به اجرای اصول مربوط به بهبود نهادهای سیاسی و اقتصادی بسیار بیش تر از مجریان قانون در کشورهای صنعتی باشد.
    کلیدواژگان: نهادهای سیاسی و اقتصادی، درآمد سرانه، اقتصادسنجی مقطعی، کشورهای نفتی، کشورهای گروه بیست
  • سعید وصالی، رضا امیدی* صفحات 179-206
    سیاست گذاری اجتماعی، رشته ای علمی است که شامل جزئیات پیچیده ای درباره طراحی و تحلیل سیاست های اجتماعی است. سیاست گذاری اجتماعی، هم چنین، مجموعه اقدام هایی است که دولت ها برای مواجهه با مشکلات اجتماعی، به ویژه، در حوزه های بهداشت، آموزش، مسکن، رفاه و تامین اجتماعی در دستور کار قرار می دهندکه نقش تاثیرگذاری در ارتقای مشروعیت سیاسی آنها دارد. توجه به این نوع سیاست گذاری، به ویژه، در دورانی که جوامع مختلف با انواعی از عدم قطعیت ها و مخاطره های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مواجه اند اهمیت دوچندانی یافته است و به همین نسبت، انواعی از مناقشه های نظری و عملی حول این بحث ها وجود دارد. به رغم اینکه در ایران، سیاست های اجتماعی درمعنای عملی آن از چند دهه پیش از جانب دولت ها اعمال می شده است، اما در معنای علمی آن بحث جدیدی است و در دانشگاه ها چندان مورد توجه نیست. این موضوع سبب شده است که مفاهیم و نظریه های این حوزه، گاه با تداخل ها و نارسایی هایی مطرح شود. در این مقاله، سعی شده است با توجه به مناقشه های موجود در حوزه سیاست گذاری اجتماعی، زمینه های شکل گیری و رویکردهای نظری این حوزه دسته بندی شود. مقاله، با رویکردی توصیفی، ضمن بررسی انواع تعریف های ارایه شده درباره سیاست گذاری اجتماعی، رویکردهای نظری مربوطه را در سه دسته نظریه های: بازنمایی، هنجاری و تبیینی جای می دهد و براساس مطالعات انجام شده در دهه های اخیر، ب طور مصداقی هرکدام از این دسته ها را توضیح می دهد. در این مقاله، نشان داده می شود که نادیده گرفتن تفاوت های زمانی و تغییرات نهادی در کشورهای مختلف و همچنین هم زمانی مطالعات این حوزه با افول دولت های رفاه، نارسایی های را در توان تبیین و توصیف این رویکردها موجب شده است. همچنین تاکید صرف بر ماهیت و میزان هزینه های رفاهی و اجتماعی دولت ها، نمی تواند نماگر مناسبی برای تحلیل نظام رفاهی و رویکرد غالب سرمایه گذاری اجتماعی در کشورهای مختلف باشد.
    کلیدواژگان: سیاست گذاری اجتماعی، نظریه های بازنمایی، نظریه های هنجاری، نظریه های تبیینی، رفاه اجتماعی
|
  • Ebrahim Negahdari, Khosro Piraee *, Gholamreza Keshavarz Haddad, Ali Haghighat Pages 3-30
    Poverty line، both with the absolute and relative definitions، is a quite popular policy tool for characterizing the poor people from non-poor With taking into account the households’ characteristics، this research intends to estimate the poverty lines among urban areas of Iran. To this end، we use the well- know linear expenditures system at household level and households’ income and expenditures surveys over 1991-2011across the provinces of Iran. Findings show that، age، literacy، activity type، marital status، sex، and relative income have positive effects on food and non-food expenditures. Consequently، the scale of non-food poverty line over the studied years and across the households with any size are above the food poverty line in magnitude. Calculated the absolute poverty line of a one-person household is 1803144 Rials and that of a ten-people household amount to 17318746 Rials in 2011. This reflects economics of scale in the consumption of goods and services in households، namely defined as the amount of households’ welfare، does not have typically a one-one relation with family size.
    Keywords: Absolute poverty, Relative poverty, Economics of scale, Ston, Geary Model, Beker, Samuelson Approach
  • Hamid Sepehrdoust *, Adel Berjisian Pages 31-52
    Existence of risk in banking operations could threaten profitability of banks. Observed crises in banking system mainly were because of inefficiency rolling in credit risk management. The most important instrument that banks need to adopt for monitoring and management of credit risk is customer’s ranking system. In this way the main objective of the present research is to estimate a Logit model as the most frequent used model for customer’s ranking. In order to applying the model، first the necessary data have been collected on the basis of credit customers of Parsian bank. Then in the next step، using the past and present data for example job stability، collateral، income and few other customer’s specifications، we run the model and the results have been extracted. The Results of the estimation founded that the probability of refunding failure of the credits paid to the customer has positive relationship with variables like collateral received from، the monthly income of، Place of living status (being owner or living in rental house)، Age، Status of job stability and educational status of the applicant receiving bank credit facilities. On the other hand it is negatively related to the amount paid to the customer and repayment duration granted to the applicant.
    Keywords: Scoring, Refunding Failure, Parsian Bank, Credit Risk, Logit Regression
  • Adel Azar, Mohammad-Reza Amini *, Parviz Ahmadi Pages 53-84
    Reviewing the literature، we observed that there is no mathematical model including Dual PBB Structure in University. The purpose of this paper is to construct a PBB model for university so that the budget is allocated not only to plans based on their priorities، but also to faculties based on approved student per Capita. Considering the various criteria in the university system and because of stochastic uncertainties in the problem parameters، led to designing a Goal Programming model of Robust PBB. A significant point، is to use performance Indicators–calculated based on data envelopment analysis approach (DEA (determined the importance coefficient for each educational groups in order to allocateing budget. In addition، the weights of Goals and the priority of each plan were determined using some paired comparison questionnaires completed by experts. The PBBGP model has 5 goals، 1627 constraints and 1236 decision variables. The results of models solution- that are presented on two macro and Operational Levels- and simulation of models، Demonstrate high level capabilities of RPBB model in response to the uncertainty in the parameters of problem and also managing the level of decision risk. Because of Partial allocation of the approved budget for the University، by attention to the results from solving the model and simulation of robust model، Decision makers can according to received budget has been allocated the budget to programs and faculties.
    Keywords: performance based Budgeting, robust optimization, goal programming, data envelopment analysis, university budget
  • Ali Dehgan Harati, Hossien Mehrabi Boshrabadi, Alireza Rahbar Dehghan * Pages 111-128
    Economic policies are activities and intervention in economy to achieve socio-economic aims and transfer from existence to optimal status. Financial policies are one factor that effect government financial system from income and costs aspect to effect on macro elements. Agricultural sector is one of the most important economic sectors in Iran and making financial policies can effect on production and then export and import of its productions. So، this paper is surveyed the effect of financial policies on agricultural trade during 1971-2009. For this aim the relationship between government costs and tax index and agricultural goods trade were estimated by using econometric models in short and long terms. The results indicated government costs and tax index had positive effect on value of agricultural goods import and export in short terms. While government costs had just positive effect on of agricultural goods import and export in long terms and the effect of tax index was negative. So، it was suggested to reform tax system by reduce tax rate on investment to provide suitable situation for investment and production and then employment in agricultural sector.
    Keywords: Financial Policy, Export of Agricultural Sector, Government Costs, Import of Agricultural Sector, vector autoregression
  • Jafar Ebadi, Mahmoud Motevaseli, Ali Nikoonesbati * Pages 129-150
    The question of precedence of market economy over democracy (or vice versa) has always been a challenging problem in the domain of political economy. This paper tries to study view points of those advocating the market mechanism precedence to democracy، the proponents of Critical Historical Juncture theory، as well as followers of democracy precedence to market mechanism. The findings of this study show that necessary institutions for a competitive market، especially the property rights، are formed in the transitional process leading to democracy. Therefore، one could not claim that market mechanism precedes the transition to democracy. Meanwhile، the transitional process to democracy is too complicated to be explained merely through the elements of market mechanism.
    Keywords: Market, Law of Ownership, Democracy, Critical Historical Juncture, Institution
  • Hasan Sobhani, Saeed Bayat * Pages 151-178
    This paper investigates whether the effect of improving economic and political institutions on per capita income in different countries is related to the current quality of their institutions. Econometric analysis of cross sectional data is applied to achieve the goal of the paper. In econometric section، the effect of improving institutions on per capita income of G20 countries is compared with the effect of it on per capita income of oil-exporting countries. The results show that the effect of improving institutions on per capita income in oil exporting countries، in which the performance of institutions is bad، is greater than G20 countries in which the good performance of institutions is visible. So oil exporting countries should try to perform constitution more accurately than G20 countries.
    Keywords: economic, political institutions, per capita income, cross section, oil countries, G20 countries
  • Saeed Vesali, Reza Omidi * Pages 179-206
    Social policy as an academic discipline focus on study policy-making and analyzing social policies. Social policy as well as interventions of the government to deal with social problems، particularly in the areas of health، education، housing، welfare and social security، which are crucial and important in promoting political legitimacy. Social policy is more important especially when societies face with variety of social، economic and environmental risks and uncertainty. In this paper according to the current conflicts in social policy، tried to classifying themes of shaping، and theoretical approaches in this area. The paper also reviews various definitions provided descriptive approach on social policy، relevant theoretical approaches in three main theories: representational، normative and explanatory. In this paper it is shown how the process of industrialization، political، and social class and group benefits and conflicts، formal and informal institutions and international factors have a role in the development of social policy.
    Keywords: social policy, representational theory, explanatory theory, normative theory, social welfare