فهرست مطالب

فصلنامه برنامه ریزی و بودجه
پیاپی 21-22 (دی 1376)

  • تاریخ انتشار: 1376/10/22
  • تعداد عناوین: 7
|
  • لی لی متقی صفحات 3-28
    در دهه های اخیر، نقش بازار سرمایه و گسترش حجم فعالیت در بازار بورس ارتباط نسبتابالایی با روند رشد اقتصادی کشورها داشته است. نقش بازار سرمایه در ایران و تحول آن نیز به عنوان یکی از بازارهای چهارگانه ای که تعادل عمومی در اقتصاد را پدید می آورد، همواره مطرح بوده است. در این مقاله، بازار سرمایه، به ویژه بازار بورس اوراق بهادار و تحولات آن را تحلیل کرده ایم و علتهای اصلی ایجاد نوسانها در بازار بورس را ارزیابی نموده ایم. سپس با توجه به تحلیلهای انجام شده، برای فعالتر کردن بازار بورس اوراق بهادار تهران، راهبردهایی متناسب بااوضاع اقتصادی ایران، ارائه داده ایم.
  • عباس ولدخانی صفحات 29-38
    هدف این مقاله، بررسی اهمیت بخشهای اصلی اقتصادی ایران از نظر ایجاد ارزش افزوده در سال 1367 است. به علت وجود وابستگی های متقابل بین بخشهای اقتصادی، اهمیت اقتصادی یک بخش فقط به سهم آن بخش در کل محصول ناخالص داخلی مربوط نمی شود. به بیان دیگر، نبود یک بخش، محصول ناخالص داخلی را به اندازه ارزش افزوده آن بخش کاهش نخواهد داد، بلکه به سبب وجود ارتباطات و پیوندهای متقابل بین بخشهای اقتصادی، ممکن است ارزش افزوده در بخشهای دیگر نیز به طور محسوسی کاهش یابد. بنابراین، اهمیت ومعنادار بودن اقتصادی یک بخش نشان می دهد که وجود یک بخش چقدر ارزش افزوده را درخود بخش یا بخشهای دیگر ایجاد می کند. در این مقاله، آخرین جدول داده -ستانده موجود(1367) ابتدا به چهار بخش اصلی کشاورزی، نفت و گاز، صنایع و خدمات تجمیع کرده ایم وسپس با استفاده از جدولهای داده - ستانده مزبور، اهمیت هر بخش از نظر ایجاد ارزش افزوده دریکایک بخشهای اقتصادی اندازه گیری نموده ایم. نتایج تجربی به دست آمده، نشانگر این است که اگر چه دو بخش کشاورزی و صنایع در سال 1367 سهم مساوی در محصول ناخالص داخلی داشته اند، به علت اینکه ارتباطات متقابل بین بخش صنایع و معادن با دیگر بخشها، در مقایسه بابخش کشاورزی، بیشتر است، عملا بخش صنایع، سهم بیشتری نسبت به بخش کشاورزی درافزایش محصول ناخالص داخلی دارد. به سخن دیگر، فعالیت اقتصادی در بخش صنایع، تولیدکل را در دیگر بخشها بیشتر از بخش کشاورزی تحریک می کند. از یافته های دیگر این مقاله، این است که بخش خدمات بیشتر از بخشهای دیگر از انبساط فعالیت (در بخشهای دیگر) سودمی برد. یعنی اگر فرض کنیم که بخش کشاورزی یا صنایع یا نفت و گاز در اقتصاد وجود نداشته باشند، بیشترین ضربه (کاهش تولید) در مقایسه با بخشهای باقیمانده، به بخش خدمات واردمی آید، و برعکس، اگر فعالیت تولیدی در بخشهای دیگر افزایش یابد، بیشترین منفعت را بخش خدمات، به صورت افزایش تولید خواهد برد. نتیجه دیگر اینکه بخش نفت و گاز از نظر روابطمتقابل بین بخشی، کمترین اثر را بر بخشهای دیگر گذاشته و کمترین اثر را از آنها می پذیرد.
  • اسفندیار جهانگرد صفحات 39-54
    از دیرباز، اقتصاددانان در سراسر گیتی، برای تبیین ساختار تولیدی بین الصنایع وپیش بینی متغیرهای اقتصادی از مدلهای داده - ستانده سود جسته اند. از زمانی که لئونتیف به طراحی اصلی جدولهای داده -ستانده پرداخت، به تدریج این جدولها و فنون مرتبط با آن، جای خود را در برنامه ریزی اقتصادی، و به ویژه، در برنامه ریزی توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه به دست آورد. از این نظر، کشورهای مختلف، همواره کوشیده اند تا جدول داده -ستانده روزآمد از اقتصاد خود داشته باشند، زیرا جدولهای داده -ستانده، کاربردهای متنوعی دارند. دراین مقاله، با استفاده از جدول داده -ستانده 1367 اقتصاد ایران، به یکی از کاربردهای آن، که بررسی تحلیل سازگاری سرمایه گذاری است، می پردازیم. برای این کار، ابتدا ضریبهای داده -ستانده و ترکیب اجزای تقاضای نهایی را محاسبه کرده ایم. سپس بر مبنای حل مدل داده -ستانده در مقاطع زمانی مختلف، بردار تولید ناخالص فعالیتها و بردار ارزش افزوده برحسب بخشهای ششگانه جدول همفزونی شده، برای سالهای 1378-1373 با توجه به هدفهای کمی برنامه دوم توسعه ایران در مورد اجزای تقاضای نهایی را به دست داده ایم. در پایان هم میزان سرمایه گذاری موردنیاز برآورد شده توسط الگوی داده -ستانده و سرمایه گذاری پیش بینی شده در برنامه دوم را با هم مقایسه نموده و سازگاری و عدم سازگاری آن را بررسی کرده ایم.
  • ا. ماسینی ترجمه: سید جعفر سجادیه صفحات 55-78
    در این مقاله، واژه های "فرهنگ" و "آینده " به صورت جمع به کار رفته اند. ما همواره هنگام تفکر یا بحث درباره آینده، به وجود چندین آینده نظر داریم. به اعتقاد ژوونل، مردم ازمیان "آینده های ممکن " - که برخی محتمل و برخی مطلوبند - یکی را برمی گزینند. وی معتقداست که اگر آینده محتمل و آینده مطلوب بر هم منطبق شوند، رویداد خارق العاده ای رخ داده است. به همین ترتیب، طبق نظریه مردم شناسی، فرهنگهای متفاوت متعددی وجود دارد. درواقع، هنگام شکل گیری یک جامعه چند فرهنگی، این احتمال وجود دارد که از میان فرهنگهای گوناگون در دوره های تاریخی مختلف ملغمه های فرهنگی دیگری پدید آید.
  • دفترنظارت و ارزیابی طرحها صفحات 79-86
    : در اجرای مفاد فصل نهم قانون برنامه وبودجه، سازمان برنامه و بودجه، هر شش ماه یک بار، گزارش پیشرفت عملیات عمرانی کشور را تهیه و منتشر می کند. از نتایج آن، در اصلاح روند اجرای پروژه های عمرانی بهره می گیرند. یافته های آخرین گزارش، یعنی گزارش نظارتی پروژه های عمرانی ملی نیمه نخست سال 1376 را در اینجا می آوریم.
  • سیدجعفر سجادیه صفحات 87-93
    برنامه ریزی توسعه جامع جوامع محلی، موضوعی است که همراه با پیدایش مفهوم توسعه نمود یافته و در دو دهه 1960 و 1970 بیشترین توجهات را به خود جلب نموده است. کمبود منابع انسانی برای برنامه ریزی در سطح روستا، ظرفیت مدیریتی اندک و دانش و تجربه ناکافی، سازمان بهره وری آسیا را بر آن داشت تا برای انتقال تجربیات و کمک به کشورهای عضوو برای تقویت برنامه های فقرزدایی، ایجاد اشتغال و مشارکت بیشتر زنان برنامه توسعه جامع جوامع محلی را در سال 1996 بنیان نهد. برای تدارک این برنامه، دو گردهمایی مقدماتی درسالهای 1996 و 1997 برگزار شد "چارچوب برنامه و سیاستها" و "راهبردهای توسعه جامع جوامع محلی" بررسی گردید و مقرر شد که یک همایش آموزشی هم برگزار گردد. این همایش در سال 1997 در (بنگلادش) با حضور 15 نماینده کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه تشکیل گردید.
    برنامه همایش بیشتر در زمینه توسعه روستایی با هدف فقرزدایی، جلب مشارکت مردم درتوسعه روستا، تامین اجتماعی و بهره گیری از استعدادهای مناطق روستایی برای سرمایه گذاری و حفظ جمعیت در روستاها اختصاص به بحث و نظر گذاشته شد.
    برای واژه جامع در این گردهمایی تفسیرهای متنوعی ارائه شد. جامعیت بخشی به معنای توسعه متوازن بخشهای اقتصادی، از قبیل صنعت و کشاورزی است. از جامعیت تابعی، مفهوم هماهنگی دستگاه های اجرایی برداشت می شود. جامعیت برنامه های اجرایی، در برگیرنده مفهوم همراهی ساخت زیربناها با تامین خدمات اجرایی است. روش های برنامه ریزی درشکل های بالا و پایین، پایین و بالا، مختلط و با مشارکت مردم اعمال شده است. امروزه در مورد مشارکت مردم در همه امور یک اصل شناخته شده و عامل مؤثر موفقیت برنامه های توسعه در سراسر جهان پذیرفته شده است. این اقبال به ویژه در سطح جوامع محلی عینیت یافته و توانمندی جامعه محلی، شامل تقویت ظرفیتهای نهادی و مردمی و تجهیز منابع را مورد تاکید قرار می دهد.
    در این صورت لازم است که برنامه ریزان، سیاستگذاران، مجریان، عوامل محلی، مربیان، کارگزاران، سازمان های غیردولتی و رهبران جامعه محلی، در مورد مشارکت در این امر توجیه شوند و نسبت به آن متعهد گردند.
  • گزارش ایران و توسعه انسانی
    احمد داودی* صفحات 95-99

     از سال 1990 میلادی، برنامه توسعه ملل متحد، به همت آقای محبوب الحق و همکارانش، مجموعه ای از آمارهای اقتصادی و اجتماعی کشورهای جهان را به طریقی گردآوری و دسته بندی و مقایسه می نمایند که مهمترین هدف آن سنجش میزان پیشرفت در کیفیت زیست انسانهای جوامع با سطوح و پیشرفتهای مختلف اقتصادی و اجتماعی است. در حقیقت، گزارش توسعه انسانی، نشان می دهد که هر کشور، به رغم شاخصهای صرفا اقتصادی خود، چگونه بر کیفیت زندگی افراد اثر گذاشته و مردم چه سود و زیانی از عملکردها و تحولات اقتصادی یافته اند. این بررسی و مقایسه با محاسبه و استفاده از شاخصی به نام شاخص توسعه انسانی صورت می گیرد.