فصلنامه فرایند مدیریت و توسعه
سال بیست و نهم شماره 1 (پیاپی 95، بهار 1395)

منشور شهروندی یک سند رسمی است که تعهدهای سازمان های دولتی را به شهروندان از طریق وضع معیارهای شفاف سازی مشخص می کند. نیازی به توضیح نیست که استقرار منشور شهروندی در دستگاه های اجرایی یکی از مطالبات مردم است. از این رو، سنجش میزان رعایت منشور شهروندی و شناسایی عوامل بازدارنده آن در این پژوهش مدنظر قرار گرفته است. پژوهش حاضر از نوع میدانی و پیمایشی است. نمونه موردنظر به صورت تصادفی نظام مند انتخاب و پرسشنامه ها بین دستگاه های اجرایی توزیع شد. نتایج امر گویای آن است که میزان رعایت ابعاد پاسخگویی، توجه و واکنش به طور نسبی مطلوب و برای شفافیت و مشارکت چندان مطلوب نیست. در ضمن، با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، چهار عامل موثر بر استقرار منشور شهروندی به شرح زیر شناسایی شد: 1. فرآیندگرایی؛ 2. کیفیت گرایی؛ 3. نیازگرایی و 4. باز بودن سازمانی. بررسی تاثیر عوامل چهارگانه بر ابعاد منشور شهروندی همچنین نشان داد که باز بودن سازمانی بر شفافیت، پاسخگویی و مشارکت؛ فرآیندگرایی بر شفافیت و مشارکت؛ نیازگرایی بر توجه و واکنش، مشارکت و شفافیت تاثیرگذار هستند؛ و کیفیت گرایی تنها دو متغیر توجه و واکنش و پاسخگویی را تحت تاثیر قرار داده است.

امروزه فعالیت شرکت ها در محیط های پویا و متلاطم با استفاده از شدت رقابت، اوضاع متزلزل بازار، تغییرات سریع فناوری و چرخه عمر کوتاه تر محصولات توصیف می شود. تحت این شرایط، یک راهبرد موثر برای جا انداختن کالا در بازار، شانس بقای شرکت را افزایش داده و عملکرد آن را بهبود می بخشد. این مطالعه به دنبال تحلیل اثر موقعیت یابی متمایز محصول بر ابعاد عملکرد شرکت های کوچک و متوسط است. مدل ارایه شده بر روی 118 نمونه از شرکت های کوچک و متوسط فعال در شهر کرمان با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار لیزرل آزمون شد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، از نوع توصیفی پیمایشی بود. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه استاندارد بود که برای تایید روایی ابزار اندازه گیری از روایی سازه و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. پایایی ابزار اندازه گیری همچنین با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد آزمون قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از تاثیر مستقیم موقعیت یابی محصول بر روی رضایت مشتری، هزینه های تولید و تاثیر غیرمستقیم آن بر روی سودآوری شرکت است، در نتیجه تمایز منجر به افزایش رضایت مشتری و هزینه های تولید می شود.

وجود ارتباطات موثر، همواره یکی از عوامل مهم موفقیت سازمان ها بوده است. ارتباطات کارکنان در شبکه های ارتباطی محیط کاری برخط و برون خط منابع مکملی هستند که تعامل آنها بر عملکرد شغلی موثر است. مطالعات شبکه اجتماعی در موقعیت های سازمانی، نشان داده اند که وضعیت شبکه، تاثیرات قابل توجهی بر نتایج عملکرد افراد و سازمان ها دارد. هدف این پژوهش بررسی تاثیر فناوری و به طور خاص ارتباطات شبکه ای حاصل از نظریه شبکه اجتماعی بر عملکرد شغلی کارکنان است. روابط شبکه ای به عنوان روابط مستقیم و غیرمستقیم در محیط کاری برخط و برون خط در نظر گرفته شده که به چهار ارتباط متمایز منتهی می گردند. این پژوهش از نوع پژوهش های غیرآزمایشی بوده و از پرسشنامه به منظور گردآوری داده ها استفاده شده است. نتایج مطالعه زمینه ای در میان 104 نفر از کارکنان دانشی شامل مهندسان نرم افزار، تحلیل گران و رهبران فنی، نشان داد که روابط مستقیم برون خط، روابط غیرمستقیم برون خط و روابط مستقیم برخط پیش بینی کننده عملکرد شغلی هستند، اما رابطه قابل توجهی میان روابط غیرمستقیم برخط و عملکرد شغلی وجود ندارد.

اصل 44 قانون اساسی، نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی با برنامه ریزی منظم و صحیح استوار کرده است. اجرای سیاست ها ضروریست که با منظورنمودن اهداف آن پیگیری شود. ارزشیابی خط مشی، فرآیندی است که در آن مشخص می شود یک خط مشی در عمل از چه ابزارهایی استفاده کرده و درصدد تحقق چه اهدافی بوده است. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی است با بررسی مفاهیم و مدل های ارزشیابی خط مشی، مدلی در راستای تحقق اهداف اجرای سیاست های اصل 44 در حوزه صنعت، معدن و تجارت انتخاب کرده است. برای اجرای پژوهش، دو پرسشنامه محقق ساخته بین 129 نفر به عنوان نمونه ای از جامعه آماری ستاد مرکزی وزارت صنعت، معدن و تجارت، توزیع و جمع آوری و جهت پاسخ به پرسش ها از آزمون تی استفاده گردید. نتیجه های حاصل از تجزیه وتحلیل داده های پرسشنامه حاکی از آن بود که اهدافی چون سرعت بخشیدن به رشد اقتصاد ملی و گسترش مالکیت در سطح عموم مردم در حوزه مربوطه ضعیف بوده است و میزان پیامدهای اجتماعی، همچون تغییر نرخ اشتغال و تحرک و جابه جایی نیروی کار؛ و پیامدهای اقتصادی، همچون ایجاد شبکه ها و زنجیره های اقتصادی بزرگ و توسعه فعالیت های بازار بورس در وضعیت ضعیفی قرار دارند.

در محیط رقابتی امروز، سازمان ها برای ادامه حیات ناگزیر به کسب مزیت رقابتی هستند و در این راستا یکی از مقولاتی که به کمک کارشناسان سازمانی می آید فناوری اطلاعات است. استفاده از هر سیستمی برای بهبود وضعیت نیازمند یکسری آمادگی های قبلی است و بدون شک زمانی که کارکنان در جریان نوسانات قرار گیرند می توانند با شرایط خود را وفق دهند. اما فراسوی این توصیفات، مسئله این است که تاثیر تغییرات بر عملکرد کارکنان و در نهایت عملکرد سازمان چگونه خواهد بود. هدف این پژوهش بررسی تاثیر آمادگی فناوری بر عملکرد سازمانی است. جامعه آماری این پژوهش شامل شرکت های تولیدی شهر تهران بودند و حجم نمونه 78 شرکت تعیین گردید که تعداد 233 پرسشنامه به روش نمونه گیری تصادفی نظام مند جمع آوری شد. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه بود که ضریب آلفای کرونباخ آن برابر 88/0 به دست آمد. بر اساس تحلیل معادلات ساختاری PLS مشخص شد که آمادگی فناوری بیشترین تاثیر مثبت را بر عملکرد سازمان به هنگام استقرار یک فناوری دارد و از طرف دیگر بعد «خوش بین بودن» یکی از ابعاد آمادگی فناوری، کمترین تاثیر را بر عملکرد سازمانی دارد. در نهایت پذیرش فناوری به صورت مستقیم بر عملکرد تاثیر ندارد و همچنین نقش تعدیل گر بین آمادگی فناوری و عملکرد ایفا نمی کند.

امروزه با افزایش تقاضاهای جامعه از سازمان ها، نقش سنتی سازمان ها به چالش کشیده شده است. سازمان ها دیگر صرفا موجودیت های قانونی که با ارایه محصولات و خدمات سود ایجاد می کنند نیستند، بلکه آنها در قبال محیط زیست و جامعه مسئولند و شهروند آگاه به شمار می روند. جامعه انتظار دارد که سازمان ها اخلاقی رفتار کنند، در فعالیت های بشر دوستانه وارد شوند و ارزش مدار باشند. سازمان ها همچنین باید در قبال ذی نفعان مختلفشان پاسخگو باشند و نقش های متفاوتی را در جامعه ایفا کنند و در واقع ارتباط با محیط بیرونی یک اولویت اصلی برای سازمان ها به شمار می رود. بنابراین ارزش های سازمان که نشان دهنده خط مشی سازمان در قبال ذی نفعان مختلف و همچنین مسئولیت اجتماعی سازمان هاست، امروز یکی از بحث های مهم در حوزه مدیریت سازمان بوده و ارزش ها و مسئولیت اجتماعی شرکت ها به عنوان بخشی از هویت سازمان ها چالش های جدیدی را برای سازمان ها مطرح می کند چرا که گاهی ارزش ها و مسئولیت اجتماعی با هویت موجود شرکت و ارزش های محوری فعلی سازگار نیست. پژوهش حاضر به دنبال بیان ضرورت جاری سازی ارزش ها درصدد شناسایی موانع جاری سازی ارزش ها در رفتار کارکنان است. این پژوهش پس از مرور ادبیات این حوزه و بیان ضرورت پرداختن به این موضوع، با روش کیفی و استراتژی تحلیل تم، به شناسایی موانع جاری سازی ارزش ها در شرکت های گروه مپنا پرداخته است. جامعه آماری کارکنان سه شرکت گروه مپنا و حجم نمونه بالغ بر 300 نفر از کارکنان سه شرکت پایلوت گروه است. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه و گروه های کانونی و روش تحلیل داده ها، تحلیل تم است. نتایج چهار دسته کلی از موانع جاری سازی ارزش ها را نشان می دهد که هر یک ابعاد مختلفی دارند و در پایان پیشنهادهای عملی برای غلبه بر موانع جاری سازی ارزش ها ارایه شده است.