فهرست مطالب

مطالعات خاورمیانه - سال ششم شماره 2 (پیاپی 18، تابستان 1378)

نشریه مطالعات خاورمیانه
سال ششم شماره 2 (پیاپی 18، تابستان 1378)

  • تاریخ انتشار: 1378/06/23
  • تعداد عناوین: 20
|
  • سخن فصل
  • سید حسین موسوی صفحه 1
    میزگرد
    جایگاه خاورمیانه در مناسبات جدید بین المللی حمید احمدی، داود باوند، سید حسین سیف زاده، ایرج ذوقی


    چیستی نظریه روابط بین المللی از منظر معناشناختی خاورمیانه ای
    نویسنده: سید حسین سیف زاده


    اوپک در برابر دیگر بازیگران جهانی نفت
    نویسنده: ناصر فرشاد گهر


    امنیت خلیج فارس در قرن بیست و یکم
    نویسنده: سید اسدالله اطهری


    مقاومت در جنوب لبنان، قطعنامه 425
    نویسنده: هیثم مزاحم مترجم: حجت رسولی


    آشتی میان عراق و کویت راهی دشوار
    نویسنده: داریوش اخوان زنجانی


    دیدگاه و
    گزارش
    موج سوم: گسترش کانالهای ماهواره ای در کشورهای عربی 157
    بحران ملی جهانی و اصلاحات اقتصادی در خاورمیانه 163
    پیشینه فعالیتهای شهری حزب رفاه: ارزیابی و عملکرد شهری اسلام گرایان در ترکیه 176
    آمریکا و روسیه در آسیای مرکزی و قفقاز: رقابت یا همکاری 184
    هفتمین گردهمایی نفت و گاز خاورمیانه در بحرین 189


    معرفی و نقد کتاب
    اسلام سیاسی: انقلاب، رادیکالیسم یا اصلاح؟ 203
    خشونت علیه عراق: مجازاتها، قوانین و عدالت 215
    تازه های کتاب در مورد خاورمیانه 221


    نمایه
    پایان نامه های مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای علوم سیاسی و روابط بین الملل در مورد خاورمیانه، دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس تهیه و تنظیم: محسن ونداده با همکاری محمد آبیلی 231


    گزیده رویدادها 257
  • میزگرد
  • حمید احمدی، داود باوند، سید حسین سیف زاده، ایرج ذوقی صفحه 7
  • مقالات
  • سید حسین سیف زاده صفحه 43

    نظریه های روابط بین المللی را از دو منظر «درون گفتمانی» و برون گفتمانی می توان مورد نقد قرار داد. نقد فعالیت نظری نظریه پردازان کشورهای حوزه تمدنی شمال، عمدتا در چارچوب و جزو مقوله نظریه پردازی درون گفتمانی موجود جای می گیرد. البته معدودی از نظریه پردازان مکتب نقادانه فرانکفورت با دیدی برون گفتمانی ماهیت محافظه کارانه نظریه های علوم انسانی را از منظر معنا شناختی انسانی مورد نقد قرار می دهند. این ماهیت عام نقد آنان در کل حوزه علوم انسانی به گونه ای است که حوزه خاص نظریه پردازی در روابط بین الملل را در بر نمی گیرد و لذا صرفا جنبه شناخت شناسی عام دارد تا نقد نظریه های روابط بین الملل. با الهام همچنین جرح و تعدیل یافته های مکتب فکری فرانکفورت و دل نگرانی نسبت به مسایل خاورمیانه می توان از منظری برون گفتمانی به نقادی نظریه های موجود روابط بین الملل پرداخت.

    کلیدواژگان: معنا شناختی، روابط بین الملل، برون گفتمانی، درون گفتمانی، مکتب فرانکفورت
  • ناصر فرشادگهر صفحه 73

    در پی پیدایش سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در سال 1960، سازمان اوپک در نقش یک بازیگر جهان سومی رویاروی با کارتلهای بین ­المللی نفت و کشورهای صنعتی فراز و نشیب های چندی را پشت سر نهاده است. دوران آمادگی برای جهش این سازمان یعنی سالهای دهه 60 میلادی، دوران فرازیابی (سالهای دهه 70 میلادی) و دوران اوج و شکوفایی (سالهای 1979 تا 1981) و نهایتا برشگاهی که از سال 1981 تا کنون ادامه داشته است، مقاطعی متفاوت از کارکردهای اوپک و سیاستهای این سازمان را جلوه ­گر می نماید. اوپک در دهه هفتاد میلادی توان تولید بیش از 60 درصد تولید جهان را داشت و سالهای 1974 تا 1979 اوج این روند بود. لیکن از دهه 80 به تدریج توان تولید خود را به سود دیگر بازیگران جهانی از کف داده است. به گونه ای که در سال 1981 حدود 40 درصد در سال 1987 حدود 30 درصد و اکنون 40 درصد نفت خام دنیا را تولید می نماید.

     
    کلیدواژگان: اوپک، کارتل های بین المللی، بازیگر، تولید، بحران، نفت
  • سید اسدالله اطهری صفحه 85

    با توجه به اهمیت استراتژیکی منطقه خلیج فارس، کتابها و مقالات متفاوتی در این مورد نوشته شده است. با بررسی دقیق تر این مقالات به وضوح می توان مشاهده کرد که آینده خلیج فارس دغدغه اصلی نویسندگان این موضوع است. به دلیل اهمیت موضوع در اینجا به نقد سه کتاب: امنیت خلیج فارس در قرن بیست و یکم، خلیج فارس در یک هزاره و کتاب ایتلاف، اجبار و مصالحه: دیپلماسی بحرانهای خلیج فارس 1991-1990 می پردازیم.

    کلیدواژگان: امنیت خلیج فارس، بحران، اهمیت استراتژیک، تهدید، خاورمیانه
  • هیثم مزاحم ترجمه: حجت رسولی صفحه 103

    پیشنهاد اسراییل درباره اجرای قطعنامه 425، که در اوایل سال 1998 از سوی کابینه بنیامین نتانیاهو مطرح شد، دولت لبنان را با مشکلاتی مواجه ساخت. این پیشنهاد – صرف نظر از دلایل رد آن- دولت لبنان را در تنگناهای داخلی و خارجی قرار داد. این وضعیت خود پیامد دیپلماسی و تبلیغات ناموفق دولت لبنان بود که موجب گردید آن دولت به عنوان مخالف اجرای قطعنامه 425 و عقب نشینی اسراییل از جنوب لبنان شناخته شود. در حالی که اسراییل برخلاف تصور کوشید خود را پایبند به قطعنامه های سازمان ملل متحد وانمود کند. در واقع تل آویو با طرح اجرای قطعنامه 425 بیروت و دمشق را غافلگیر ساخت، زیرا مسیولان لبنان هرگز انتظار نداشتند که اسراییل پس از بیست سال مخالفت با قطعنامه 425 به طور ناگهانی تغییر موضع دهد و ضمن پذیرش این قطعنامه برای اجرای آن اعلام آمادگی کند و خواستار مذاکره با لبنان بر سر شیوه اجرا و ترتیبات امنیتی آن باشد.

    کلیدواژگان: لبنان، سوریه، اسراییل، قطعنامه 425، حزب الله، سازمان ملل متحد
  • داریوش اخوان زنجانی صفحه 121

    در همایش 1996 در قطر، گروه کاری امنیت در خاورمیانه که یک زیر مجموعه از سازمان غیردولتی «زمینه مشترک» می باشد، کارشناسان راه حل های نوینی را برای حل معضلات خلیج فارس مورد بررسی قرار دادند. در این گردهمایی مشخص گردید که تنش در روابط دوجانبه مانع اصلی ایجاد یک نظام امنیتی فراگیر در منطقه خلیج فارس بوده و در این میان روابط کویت و عراق مهمترین منبع تنش در منطقه تلقی می شود. در نتیجه همایش هایی در هلند، اردن و مجددا در هلند (همگی در سال 1996) و سپس در لندن و قطر در سال 1997 برگزار شد تا با یافتن زمینه های مشترک برای حل اختلافات اقداماتی برای ایجاد اعتماد و نهایتا آشتی بین کویت و عراق صورت گیرد. مقاله حاضر براساس نتایج به دست آمده از ملاقاتهایی است که بین نمایندگان به معنای نخبگان غیرحکومتی و مردمی –مردم کویت و عراق در قالب فعالیت های سازمان های بین المللی غیردولتی- برای تحقق صلح انجام گرفته و در کتابی تحت عنوان زمینه مشترک: آشتی عراق و کویت منتشر شده است.

    کلیدواژگان: عراق، کویت، سازمان های بین المللی، نظام امنیتی، تنش، آشتی
  • اسناد
  • دیدگاه و گزارش
  • معرفی و نقد کتاب
  • نمایه
  • صفحه 257