نشریه مطالعات خاورمیانه
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 42، تابستان 1384)

امروزه تعدادی از بازیگران مهم منطقه ای در خاورمیانه دارای سلاحهای اتمی، بیولوژیک، شیمیایی و یا موشکهای دور برد با قدرت تخریبی بالا هستند. همین امر، اهمیت و فوریت موضوع تهدید سلاحهای کشتار جمعی در منطقه و نیز بررسی راه های مقابله با آن را نشان می دهد. در این زمینه، نویسنده ابتدا به ارزیابی برنامه های تسلیحاتی بازیگران اصلی منطقه ای و فرامنطقه ای پرداخته، و سپس با شناسایی نقاط ضعف رژیم بین المللی کنترل تسلیحات کشتار جمعی، موانع و کاستی های موجود بر سر راه پیشرفت در مذاکرات بین المللی را خاطر نشان می سازد...

حسن حنفی، اندیشمند معاصر مصری، یکی از شاخص ترین شخصیتهایی است که نظریه «چپ اسلامی» را مطرح کرده است. در واقع، کثرت آثار و نفوذ اندیشه حنفی، پرداختن به ابعاد گوناگون اندیشه وی را ضروری می سازد. در مقاله حاضر، تلاش بر آن بوده است که نسبت جهان اسلام و غرب از نگاه این متفکر مورد بررسی قرار گیرد؛ هرچند با توجه به اهمیت موضوعاتی چون جهانی شدن و تروریسم، بر این عناوین تاکید بیشتری صورت گرفته است. بحث از علم الاستغراب (غرب شناسی) و ضرورت آن، از دیگر بخشهای مقاله است که از جمله نوآوری های حنفی به شمار می آید...

در سالهای اخیر، هم سویی آشکاری میان راهبردهای اقتصادی و تجاری اردن با سیاست خارجی این کشور مشاهده می شود که نشانگر تلاش نخبگان سیاسی اردن برای هم گرایی بیشتر با نظام بین الملل است. بررسی زمینه های این هم گرایی، با توجه به آمارها و شاخصهای عینی، مورد توجه مقاله حاضر قرار گرفته است. بر این اساس، اقداماتی چون اصلاح ساختارهای اقتصادی، اتخاذ سیاستهای معطوف به اقتصاد بازار و خصوصی سازی، انعقاد موافقت نامه های تجاری آزاد با آمریکا و اروپا و حمایت از سرمایه گذاری خارجی ضمن آنکه رشد برخی شاخصهای اقتصادی و تجاری را به دنبال داشته است، به نوبه خود، موجب توسعه روابط با کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده شده است...

به رغم آنکه ایدئولوژی حزب کارگر انگلیس متفاوت از حزب محافظه کار این کشور است. رویکرد خارجی دولتهای کارگری و محافظه کار، به ویژه در رابطه با ایالات متحده، مشابه بوده است. چنانکه این مقاله نشان می دهد، اتفاقا دولتهای کارگری پس از پایان جنگ دوم در پی گیری سیاست «روابط خاص» با آمریکا جدی تر بوده اند و بیشتر کوشیده اند که آمریکا را درگیر دفاع از منافع کشور خود بکنند. با این پیشینه، هم سویی امروز دولت کارگری در انگلستان با سیاستهای خاورمیانه ای ایالات متحده، به خصوص در قبال بحران عراق، بهتر درک می شود...

موضوع اصلی مقاله حاضر، بررسی عناصر و شرایط اولیه ای است که یک فرد را به پشتیبانی و حتی عضویت در گروه های اسلام گرا ترغیب می نماید. در واقع، پرسش اصلی مقاله آن است که چرا فعالیتهای اسلام گرایان در کشورهای مختلف مورد حمایت قرار می گیرد؟ نویسنده در این زمینه ابتدا به تعریف مفهوم اسلام گرایی می پردازد و سپس به ارزیابی ریشه های محبوبیت این ایدئولوژی توجه می کند. از دید وی، شرایطی که موجب هدایت یک فرد به سمت تمایلات اسلام گرایانه می شود. ارتباطی با ذات دین اسلام ندارد، بلکه بیشتر ناشی از عوامل گوناگون تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورهای اسلامی است...

در یک دهه اخیر، پژوهش درباره جایگاه زنان در حیات سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی شتاب بیشتری گرفته است، به ویژه اینکه عموم این کشورها درگیر پیامدهای گوناگون روند جهانی شدن هستند. در مقاله حاضر، دگرگونی وضعیت و نقش زنان در زمینه های اقتصادی و اجتماعی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفته و به ویژه آمارهای قابل توجهی از رشد و گسترش آموزش و تحصیلات آنان ارایه شده است. همچنان که نویسنده نشان می دهد، رشد میزان فارغ التحصیلان از دانشگاه سبب حضور جدی تر زنان در بازار کار و البته هم زمان، کاهش نقش سنتی آنان در نهاد خانواده می شود...