ماهنامه معرفت
سال پانزدهم شماره 12 (پیاپی 111، اسفند 1385)

در جلسه قبل، فرمایش های حضرت استاد درباره «هواپرستی; علت اصلی انکار خدا و معاد»، «ایمان; اولین عهد انسان با خدا»، «لزوم وفای به عهد»، «تعهد اخلاقی»، «نفاق; پاداش خلف وعده!»، «ارزش وفاداری در فرهنگ اسلامی» و «ارزش امانت داری در فرهنگ اسلامی» تقدیم گردید. در ادامه، ایشان نکاتی درباره تاکید قرآن بر نماز، به ویژه محافظت بر نماز در انحای گوناگون، ذکر کرده اند.

مبحث زبان دین به عنوان یکی از شاخه های فلسفه دین در قرن معاصر، در فلسفه غرب، دارای جایگاه ویژه ای است. به طور کلی، فیلسوفان دین در تحلیل زبان دینی، قایل به دو دیدگاه هستند:1. دیدگاهی که گزاره های دینی را صرفا ناظر به ارزش ها، اعمال و بیان احساسات دیندار می داند (غیر شناختاری); مانند نظریه «زبان نمادین» تیلیخ، نظریه «شعری» سانتایانا، نظریه «عمل گرایی» بریث ویت، نظریه «اسطوره ای» کاسیرر و نظریه «بازی های زبانی» ویتگنشتاین.
2. دیدگاهی که گزاره های دینی را ناظر به واقع و توصیفگر واقعیت ها می داند (شناختاری); مانند نظریه متفکران اسلامی، نظریه «تمثیل» آکوییناس، نظریه «تحقیق پذیری اخروی» جان هیک، نظریه «ابطال پذیری و معناداری» بازیل میچل.
نهایت اینکه زبان دینی صرفا دارای یک کارکرد خاص نیست، بلکه ترکیبی از زبان های متعدد است.

توجه به شریعت یکی از مهم ترین دغدغه های عرفان اسلامی است. از دیدگاه عارف، کلام الهی و سخنان معصومان(علیهم السلام)، هم مبین شریعتند، هم نماینده طریقت و هم متن حقیقت. از این رو، اسما و صفات به کار رفته در شریعت، برای عارف اهمیتی ویژه دارد. از دیدگاه عارف مسلمان، صفات الهی در مرتبه ذات، به نحو عینیت حضور دارند و شئون ذاتی حق به شمار می روند. این صفات در روندی نزولی تنزل کرده و تا پایین ترین مراتب ماده متجلی شده اند. بدین روی، تمام آنچه در عالم ماده به چشم می خورد از حقیقتی واحد نشات گرفته و در نتیجه، سمع و بصر مادی در اصل ذات و روح معنا با دیگر مراتب سمع و بصر، حتی در صقع ربوبی و ذات الهی، مشترکند، و این تاکیدی است بر نظریه «اشتراک معنوی الفاظ دینی». در این مقاله، همچنین نحوه دست رسی به روح معنا از دیدگاه عرفا بیان شده است.

پل ریکور (Paul Ricoeur) ادیب و فیلسوف فرانسوی از دانشمندان شناخته شده عصر حاضر است. از او به عنوان یکی از ستون های هرمنوتیک مدرن نام می برند. او به همراه موریس مرلوپونتی مهم ترین سخنگوی پدیدارشناسی در فرانسه، و در دهه اخیر برجسته ترین نظریه پرداز هرمنوتیک ادبی محسوب می شود. او با طرح «هرمنوتیک یادآوری»2 به حساب می آید، در صدد نقد و رفع کاستی های آن روش هرمنوتیکی برآمده است.
مقاله حاضر مقاله نخست از بخش اول کتاب «Figuring the Sacred» ریکور است که در سال 1995 م با ترجمه انگلیسی به چاپ رسیده است.
نویسنده در این اثر با رویکرد خاصی از نظریه تفسیر، یعنی هرمنوتیک فلسفی، پیرامون زبان دین به بحث می پردازد. در حقیقت ریکور در صدد ایضاح سه فرض مربوط به فلسفه زبان دینی (1. ایمان دینی ممکن است از خلال زبان آن دین مشخص شود; 2. این نوع از گفتار بی معنی نیست; 3. این نوع از گفتار صادق هم هست.) بر اساس روش هرمنوتیکی است.
بی تردید یکی از مباحث مهمی که در عرصه فلسفه دین در مغرب زمین مطرح گردیده و سپس به حوزه مباحث اسلامی وارد شده است; مسئله «زبان دین و مکانیسم فهم و تحلیل آن» است. اینکه آیا زبان دین معنادار است یا بی معنا؟ با همان معیارهای علمی و تجربی قابل اثبات، ابطال و تایید است یا نه؟ و چه ارتباطی با زبان علم و اخلاق و فلسفه دارد؟ و...
بر خلاف بسیاری از نظریه های مطرح در عرصه زبان دین، این اثر کوششی است در جهت اثبات معناداری زبان دین و صادق بودن آنکه به وسیله ریکور مطرح گردیده است. از این جهت اهمیت شایانی در عرصه مباحث مربوط به زبان دین دارد.

پل ریکور (Paul Ricoeur) ادیب و فیلسوف فرانسوی از دانشمندان شناخته شده عصر حاضر است. از او به عنوان یکی از ستون های هرمنوتیک مدرن نام می برند. او به همراه موریس مرلوپونتی مهم ترین سخنگوی پدیدارشناسی در فرانسه، و در دهه اخیر برجسته ترین نظریه پرداز هرمنوتیک ادبی محسوب می شود. او با طرح «هرمنوتیک یادآوری»2 به حساب می آید، در صدد نقد و رفع کاستی های آن روش هرمنوتیکی برآمده است.
مقاله حاضر مقاله نخست از بخش اول کتاب «Figuring the Sacred» ریکور است که در سال 1995 م با ترجمه انگلیسی به چاپ رسیده است.
نویسنده در این اثر با رویکرد خاصی از نظریه تفسیر، یعنی هرمنوتیک فلسفی، پیرامون زبان دین به بحث می پردازد. در حقیقت ریکور در صدد ایضاح سه فرض مربوط به فلسفه زبان دینی (1. ایمان دینی ممکن است از خلال زبان آن دین مشخص شود; 2. این نوع از گفتار بی معنی نیست; 3. این نوع از گفتار صادق هم هست.) بر اساس روش هرمنوتیکی است.
بی تردید یکی از مباحث مهمی که در عرصه فلسفه دین در مغرب زمین مطرح گردیده و سپس به حوزه مباحث اسلامی وارد شده است; مسئله «زبان دین و مکانیسم فهم و تحلیل آن» است. اینکه آیا زبان دین معنادار است یا بی معنا؟ با همان معیارهای علمی و تجربی قابل اثبات، ابطال و تایید است یا نه؟ و چه ارتباطی با زبان علم و اخلاق و فلسفه دارد؟ و...
بر خلاف بسیاری از نظریه های مطرح در عرصه زبان دین، این اثر کوششی است در جهت اثبات معناداری زبان دین و صادق بودن آنکه به وسیله ریکور مطرح گردیده است. از این جهت اهمیت شایانی در عرصه مباحث مربوط به زبان دین دارد.

پل ریکور (Paul Ricoeur) ادیب و فیلسوف فرانسوی از دانشمندان شناخته شده عصر حاضر است. از او به عنوان یکی از ستون های هرمنوتیک مدرن نام می برند. او به همراه موریس مرلوپونتی مهم ترین سخنگوی پدیدارشناسی در فرانسه، و در دهه اخیر برجسته ترین نظریه پرداز هرمنوتیک ادبی محسوب می شود. او با طرح «هرمنوتیک یادآوری»2 به حساب می آید، در صدد نقد و رفع کاستی های آن روش هرمنوتیکی برآمده است.
مقاله حاضر مقاله نخست از بخش اول کتاب «Figuring the Sacred» ریکور است که در سال 1995 م با ترجمه انگلیسی به چاپ رسیده است.
نویسنده در این اثر با رویکرد خاصی از نظریه تفسیر، یعنی هرمنوتیک فلسفی، پیرامون زبان دین به بحث می پردازد. در حقیقت ریکور در صدد ایضاح سه فرض مربوط به فلسفه زبان دینی (1. ایمان دینی ممکن است از خلال زبان آن دین مشخص شود; 2. این نوع از گفتار بی معنی نیست; 3. این نوع از گفتار صادق هم هست.) بر اساس روش هرمنوتیکی است.
بی تردید یکی از مباحث مهمی که در عرصه فلسفه دین در مغرب زمین مطرح گردیده و سپس به حوزه مباحث اسلامی وارد شده است; مسئله «زبان دین و مکانیسم فهم و تحلیل آن» است. اینکه آیا زبان دین معنادار است یا بی معنا؟ با همان معیارهای علمی و تجربی قابل اثبات، ابطال و تایید است یا نه؟ و چه ارتباطی با زبان علم و اخلاق و فلسفه دارد؟ و...
بر خلاف بسیاری از نظریه های مطرح در عرصه زبان دین، این اثر کوششی است در جهت اثبات معناداری زبان دین و صادق بودن آنکه به وسیله ریکور مطرح گردیده است. از این جهت اهمیت شایانی در عرصه مباحث مربوط به زبان دین دارد.

اعتقاد به معاد و زندگی پس از مرگ، از موضوعاتی است که همواره بین پیروان ادیان و مذاهب، مورد بحث بوده است و همواره عده ای مخالف و عده ای موافق چنین آموزه ای بوده اند. در مقاله سعی کرده ایم اعتقاد به معاد را در عصر جاهلیت بررسی، و با آوردن شواهد تاریخی، قرآنی و ادبی (اشعار جاهلی) ثابت کنیم که آموزه «معاد» و زنده شدن پس از مرگ در ذهن بیشتر مردم عصر جاهلیت وجود نداشت، گرچه برخی از آنان به این آموزه معتقد بودند. در پایان نیز با بررسی سه فرقه «دهریه»، «زنادقه» و «البلیه»، که در عصر جاهلی وجود داشتند و با آموزه معاد مرتبط بودند، به این نتیجه می رسیم که نه تنها جریان غالب در عصر جاهلیت عدم اعتقاد به معاد بود، بلکه در موارد متعدد، با پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نیز در این باره به مجادله می پرداختند.