فهرست مطالب

معرفت - سال هجدهم شماره 3 (پیاپی 138، خرداد 1388)

ماهنامه معرفت
سال هجدهم شماره 3 (پیاپی 138، خرداد 1388)

  • جامعه شناسی
  • 124 صفحه، بهای روی جلد: 4,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/03/20
  • تعداد عناوین: 9
|
  • صفحه 4
  • استاد محمدتقی مصباح صفحه 6
    این مقاله در پی بیان اوصاف بدترین بندگان در نگاه امیرمؤمنان در نهج البلاغه است. از نگاه آن حضرت، خشم و غضب خدای متعال از مبغوض ترین افراد از آن روست که گناهان این افراد به دیگران نیز سرایت می کند. این افراد از موقعیت و شهرت و علم برخوردارند و از موقعیت خویش برای تاسیس مکاتب انحرافی بهره گرفته و موجبات انحراف بسیاری از افراد ساده لوح را فراهم می سازند. از مدار هستی و حق غافل و بر هوا و هوس خویش پافشاری می کنند. عالمان و کارشناسان دین شناخته شده در میان مردم، مسئولیت سنگینی در این زمینه بر عهده دارند و باید ترفندهای آنان را به مردم معرفی کنند. همواره باید مراقب بود؛ چراکه شهرت طلبی، ثروت اندوزی و برتری طلبی از عواملی است که موجب گم راهی و انحرافات اجتماعی است.
    کلیدواژگان: امیر مومنان، بدعت گروی، شهرت طلبی، برتری طلبی، انحراف، طغیان، نهج البلاغه، بدترین بندگان
  • ویژه نامه جامعه شناسی
  • بهرام اخوان کاظمی صفحه 13
    انقلاب اسلامی ایران دارای گفتمان های سیاسی متنوعی مانند «گفتمان سازندگی» و «گفتمان اصلاح طلبی» بوده است، همچنان که با روی کار آمدن دولت نهم، گفتمانی در جمهوری اسلامی در این دولت شکل گرفت که بر اساس تاکید بر اصول و ارزش های انقلابی و اسلامی و تاکید ویژه بر موضوع عدالت، می توان آن را «گفتمان اصول گرایی عدالت خواه» نامید. بدیهی است که گفتمان یادشده مانند سایر گفتمان های قبلی انقلاب اسلامی، دارای نقاط قوت و ضعفی بوده است که تبیین و ارزیابی آنها می تواند به پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی و افزایش کارآمدی نظام جمهوری اسلامی بینجامد. در این مقاله تلاش شده است تا گفتمان مذکور با ارائه دیدگاه های مقام معظم رهبری درباره گفتمان اصول گرایی دولت نهم، تامین شود و علاوه بر نقد و ارزیابی ایشان در این باره، شاخصه های اصول گرایی و همچنین توصیه های اکید مقام معظم رهبری به دولت نهم، ارائه گردد. مستندات پژوهش نشان می دهد که مقام معظم رهبری، حمایت گفتمانی ویژه ای از گفتمان اصول گرایی عدالت خواه داشته و این گفتمان را احیاگر آرمان ها، ارزش ها و شعارهای انقلاب دانسته اند، هرچند آن را از نقدها و تذکرات جدی و توصیه های لازم، بی بهره نگذاشته اند.
    کلیدواژگان: گفتمان، تحلیل گفتمانی، مقام معظم رهبری، اصول گرایی، عدالت، دولت نهم، انقلاب اسلامی
  • مهدی جمشیدی صفحه 33
    این مقاله با رویکرد نظری و بررسی اسنادی و از منظر جامعه شناختی و با هدف بررسی عوامل گرایش مردم به اصلاح طلبان و نیز رویگردانی مردم از آنان، و علل ظهور و افولشان می پردازد؟ پس از کندوکاو هویت فکری اصلاح طلبان، عوامل ظهور و افول اصلاح طلبان عبارتند از: مغایرت هویت اصلاح طلبی با اصول و ارزش های انقلاب اسلامی، تعمیق شکاف طبقاتی در دولت سازندگی، تک ساحتی بودن دولت سازندگی، دوگانگی ها و تناقض های ارزشی در رفتار جریان های راست سنتی و مدرن، بسترآفرینی فرهنگی و معرفتی روشن فکران، ویژگی های متمایز خاتمی و حمایت گروه ها و احزاب سیاسی از وی، تداوم سیاست تعدیل اقتصادی، تمرکز محض بر دغدغه های سیاسی، ستیز با ارزش های اسلامی و انقلابی، کشمکش درونی اصلاح طلبان، ناتوانی خاتمی در برآوردن توقعات اپوزیسیون، غوغازیستی و تنش آفرینی اصلاح طلبان، روشنگری آیت الله مصباح و امدادهای غیبی و الهی برخاسته از دعای صالحان.
    کلیدواژگان: توسعه اقتصادی، توسعه سیاسی، اصلاح طلبان، سکولاریست، دموکراسی، شکاف طبقاتی، تعدیل اقتصادی
  • حسن خیری صفحه 55
    تلویزیون جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگ ترین و مؤثرترین وسیله ارتباط جمعی، خود را از پایگاه دینی تعریف و رسالت تبلیغی خویش را بر آن استوار نموده است.
    اقتضائات رسانه ای و نوع رویکرد و عملکرد این رسانه، همواره مجال بحث از قابلیت و ظرفیت این ابزار برای چنین رسالتی را فراهم نموده است. این مقاله با رویکرد نظری، تحلیلی و پیمایشی، در تلاش است تا با برجسته نمودن برخی مشکلات فراروی تلویزیون برای تبلیغ دین و مقایسه فضای رسانه ای آن با فضای رسانه های سنتی، به افقی از قابلیت تلویزیون برای تبلیغ دین دست یابد.
    به نظر می رسد، فضای تبلیغی در رسانه ملی دارای اقتضائات خاص خود است و همچون فضای تبلیغ سنتی، دارای نقاط قوت و ضعف است. باید به تناسب اقتضائات تبلیغ دین از رسانه ملی در این زمینه بهره گرفت و در بهره گیری از آن باید به مؤلفه های پیام دین توجه ویژه نمود.
    کلیدواژگان: تلویزیون دینی، فضای تبلیغی رسانه ای، فضای تبلیغی سنتی، کارکرد تلویزیون
  • محمدرضا ضمیری صفحه 73
    هنگامی یک ایدئولوژی و مکتب فکری می تواند «تمدن سازی» کند که از بعد نظری و عملی توانسته باشد به نظم اجتماعی و رشد و تعالی رسیده و برای همه ساحت های مادی و معنوی زندگی بشر راهبردهایی منطقی و صحیح ارائه نماید.
    دین مبین اسلام پس از استقرار سیاسی و اجتماعی و تنظیم روابط داخلی و خارجی، به سرعت توانست بنیانگذار تمدن شگرفی در جهان شود به گونه ای که تمدن های دیگر از جمله تمدن غربی را وامدار خود نماید. این مقاله، به روش تحلیلی و بررسی متون و با رویکرد نظری بررسی دیدگاه های امام خمینی پیرامون تمدن اسلامی را هدف خود قرار داده است. براساس یافته های این مقاله، مجموع دیدگاه های ایشان را می توان در چهار بخش: تمدن و شاخص های آن، تمدن اسلامی، نقد تمدن شاهنشاهی، و نقد تمدن غربی مورد بررسی قرار داد.
    کلیدواژگان: تمدن، غرب، اسلام، پیشرفت، تکامل، انحطاط، دین
  • غلامحسن مقیمی صفحه 87
    از آن رو که نظرات و افکار سیاسی امام خمینی قدس سره توسط خودشان مدون نشده است و ایشان به تناسب وقایع و حوادث سیاسی اجتماعی دیدگاه خود را بیان می نموده اند، استخراج و تبیین شالوده های فکری و مبانی نظری ایشان در عرصه سیاست، از جمله سؤالات و مباحث مهم اندیشه سیاسی امام است. علاوه بر آنکه در این باره تاکنون تلاش های علمی ناچیزی صورت گرفته است.
    برای مطالعه اندیشه سیاسی حضرت امام از منظر مبانی نظری، تاکنون رهیافت های متفاوتی ارائه شده است. اما با یک جمع بندی و نگاه کلی می توان گفت که رهیافت ها به تنهایی نمایانگر ابعاد مختلف اندیشه سیاسی امام نیستند و هر کدام از آنها، وجهی از وجوه اندیشه سیاسی ایشان را معناکاوی می کند.
    بدین لحاظ، برای کشف زوایای مختلف آراء سیاسی امام قدس سره، به ناچار باید ترکیبی از روش ها و رهیافت های معرفت شناختی، هستی شناختی، جامعه شناختی، انسان شناختی، کلامی، فلسفی، فقهی و عرفانی را اتخاذ کرد.
    این نوشتار با روش اسنادی و بر اساس مبانی مزبور، اندیشه سیاسی امام خمینی قدس سره را واکاوی می نماید و به این نتیجه مهم می رسد که تحلیل اندیشه سیاسی امام بدون الگوی ترکیبی مبانی مزبور، ناقص و فاقد اعتبار علمی است.
    کلیدواژگان: امام خمینی، اندیشه سیاسی، مبانی نظری، مبانی رفتاری
  • مهدی قادری صفحه 105
    فساد اداری» از جمله پدیده های سازمانی است که روند توسعه کشورها را به طور چشمگیری با چالش مواجه ساخته و موجب شکل گیری مشکلات و بحران های اساسی در سراسر جامعه شده است. هدف این نوشتار تحلیل جامعه شناختی پدیده فساد اداری در ایران می باشد. در این زمینه سعی شده است علل و عوامل مؤثر در شکل گیری و گسترش فساد اداری، رابطه نظام اقتصادی اجتماعی و سیاسی با فساد اداری، پیامدهای وجود و استمرار فساد اداری و سرانجام ارائه راه کارهای مناسب برای مقابله با این پدیده مورد بررسی و مداقه علمی واقع شود.
    روش تحقیق به کار گرفته شده در نوشتار روش اسنادی است که بر اساس مطالعه و بررسی کتب و آثار موجود مسئله حاضر مورد تبیین واقع شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که فساد معلول عوامل متعدد و گسترده ای است، به گونه ای که عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و اداری از جمله عوامل مهم این پدیده تشخیص داده شدند. همچنین تاکید بر رویه های پیش گیرانه به جای تنبیه و مجازات متخلفان، دنبال کردن منظم و نظام مند برنامه های مبارزه با فساد اداری، تاکید بر فرهنگ سازمانی و تقویت آن به عنوان بخشی از فرهنگ عمومی جامعه و سرانجام پرداختن به مسائل سازمان، ساختار اداری و تحلیل آن بر اساس رویکرد جامعه شناختی به منظور کاهش فساد اداری به عنوان راه حل های اساسی پیشنهاد شده اند.
    کلیدواژگان: فساد اداری، فرهنگ سازمانی، رویکرد جامعه شناختی
|
  • Ayatollah Muhammadtaqi Misbah Yazdi Page 6
    The present paper tries to relate the characteristics of the worst of human beings from the viewpoint of Imam Ali (peace be upon him) in his Nahj al-Balagha. According to Imam Ali, Almighty Allah is angry with the most hated people because their sins infect others. By relying on their social position or intellectual reputation, they set up new deviated schools of thought causing thus the deviation of many simple-minded people from the right path. They are unaware of truth insisting on their own mean desires. Recognized religious scholars and experts are duty bound to let public know about their tricks. One should always be on alert. The desire to increase one's reputation, wealth and dominance is among the factors that cause misguidance and social deviation.
  • Behram Ikhwan Kazimi Page 13
    The Islamic revolution of Iran has experienced different discourses including constructionist discourse and reformist discourse. With the coming to power of the ninth govt., a new discourse emerged that laid emphasis on the observation of Islamic and revolutionary principles and values, particularly justice. This new discourse can be called 'justice oriented fundamentalist discourse'. It goes without saying that this discourse, just like any other discourse, has its own strengths and weaknesses. To explain the strengths and weaknesses of this discourse might promote the aims of the Islamic revolution increasing the Islamic system's efficacy. The present paper tries to explain fundamentalist discourse in the ninth govt. from the point of view of the supreme leader. In addition to assessing this discourse from his perspective, it will elaborate on his opinion on the correct standards for fundamentalism and the guidelines he has given to the ninth govt. The research shows that the supreme leader has specially backed up fundamentalist discourse, considering it as reviving the ideals, values and slogans of the Islamic revolution. However the supreme leader has not ignored the weaknesses of this discourse, just as he did not ignore the weaknesses of the previous discourses, giving suggestions for its improvement.
  • Hasan Khairi Page 55
    As the most influential mass media, the Islamic Republic of Iran's TV is supposed to propagate religious values. The requirements of this medium and the different approaches adopted towards it raise the question as to whether it is a proper means for carrying out such a mission. Having chosen an analytic approach, the paper tries to find out some of the problems faced by TV in propagating religious rules, comparing its atmosphere with traditional atmosphere, hoping to show TV's potentials in religious propaganda affairs.Just like traditional media, TV as a national medium of communication, has itsown strengths and weaknesses. We must use this mass medium for propagating religious teachings but whilst using it we must be attentive to the requirements of religious teachings.
  • Muhammad Reza Zamiri Page 73
    An ideology or a school of thought can bring about a new 'civilization' when it is theoretically and practically perfect prescribing correct solutions for spiritual or material aspects of life. After establishing a social and political order, Islam went to create a splendid civilization in the world, making other civilizations including western civilization indebted to it. Having an analytic method and theoretical approach, the present paper studies relevant texts in order to find out Imam
  • Ghulam Hasan Muqimi Page 87
    Since Imam Khomein himself has not written his own political views, sufficing to presenting his views only on different political and socialoccasions, therefore to draw and present the fundamentals of his political thought isa tremendously difficult task; especially keeping in mind that little has been done in this regard.Though different approaches are put forward to help us study Imam's politicalthought, they are far from being complete, each sufficing to focusing on a single aspect of Imam's political thought.Thus if one wants to have a comprehensive approach towards Imam's political views, one must inevitably follow a compound approach consisting of different approaches including epistemological, ontological, sociological, anthropological, theological, philosophical, jurisprudential and mystical approaches.Having a document-based method, the paper studies Imam Khomein's political thought, concluding that it is impossible to have a comprehensive analysis of Imam Khomein's political thought unless one previously adopts a compound approach.
  • Mehdi Qadiri Page 105
    Administrative corruption is an organizational phenomenon that has considerably slowed the pace of development in the country, creating problems and tensions therein. The present paper aims to analyze administrative corruption from a sociological point of view. It explains factors involved in causing or expanding administrative corruption, pinpointing the relation between a scio-politico-economic system and administrative corruption and focusing on the consequences of the continuation of administrative corruption. It finally gives certain mechanisms to face this problem. The method applied by the author is based on the evaluation of written documents existing in this regard. Analysis shows that administrative corruption is caused by numerous causes including mostly cultural, social, economic, political and administrative factors. It suggests that emphasizing on preemptive actions instead of punishing culprits, continuing the systematic program of fighting against administrative corruption, stressing on organizational culture, strengthening public culture, laying stress on organizational, administrative structure and making analysis on the basis of a sociological approach aiming to lessen administrative corruption as the main solutions to the problem.