فهرست مطالب

معرفت - سال هجدهم شماره 12 (پیاپی 147، اسفند 1388)

ماهنامه معرفت
سال هجدهم شماره 12 (پیاپی 147، اسفند 1388)

  • روان شناسی
  • 160 صفحه، بهای روی جلد: 4,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/12/10
  • تعداد عناوین: 10
|
  • صفحه 4
  • استاد محمدتقی مصباح صفحه 5
    در بسیاری از ادعیه و مناجات های ماثور از امامان معصوم علیهم السلام تعابیری به کار رفته است که گویا آن بزرگواران مرتکب گناه شده اند! این شبهه با اعتقاد ما مبنی بر عصمت ایشان ناسازگار است. به راستی به چه دلیل انبیا و ائمه اطهار علیهم السلام به خود نسبت گناه داده و به درگاه ربوبی توبه و استغفار می کنند؟ در پاسخ به این شبهه، پاسخ هایی ارائه شده است.
    اجمالا در این زمینه باید گفت: هرچند انبیا و ائمه اطهار علیهم السلام انسان های کامل، صاحب مقام عصمت و از هرگونه خطا و لغزش مصون هستند اما هم ایشان، آن گاه که در برابر عظمت و کبریایی و جلال و جبروت خدای متعال قرار می گیرند و نعمت های بی کران خداوندی را که به بشر و ایشان عطا فرموده است به یاد می آورند، بی اختیار با خضوع و خشوع در برابر عظمت الهی زبان به تضرع می گشایند و از اینکه به لطف و کرم الهی از وساس شیطانی محفوظ مانده، خدای را شاکرند.
    کلیدواژگان: توبه، عصمت، مناجات، گناه، استغفار، معصومان(ع)
  • ویژه نامه روان شناسی
  • علی احمد پناهی صفحه 15
    یکی از مسائل مهم و تاثیرگذار در زندگی و پویایی آن، شادی و نشاط است. شادی به معنای خوشی، خرمی، سرور، طراوت و زنده دلی، در رشد و بالندگی همسران و همچنین در بروز استعدادها و خلاقیت آنان نقش اساسی دارد. خانواده ای که بی نشاط و اندوهگین است نمی تواند از استعدادهای نهفته خویش بهره کافی را ببرد. زندگی زناشویی و مشترک اگر تهی از رضایت مندی، نشاط و شادمانی باشد، پایداری کمتری خواهد داشت. در زمینه عوامل شادی و نشاط تحقیقات زیادی صورت گرفته است. در آموزه های دینی و روان شناختی به جایگاه و اهمیت شادی در زندگی، محدوده، عوامل و آثار آن عنایت ویژه ای شده است.
    این مقاله با رویکردی نظری و با بهره گیری از تحقیقات میدانی، به عوامل شادی و نشاط از منظر دین و روان شناسی در رابطه با همسران و خانواده پرداخته است. و همچنین سعی شده آموزه های دینی و روان شناختی مربوطه، توصیف و تحلیل گردیده است و در نهایت به صورت راه کاری برای ایجاد نشاط در همسران ارائه گردد.
    کلیدواژگان: شادی، نشاط، روابط کلامی، تکریم، مثبت نگری، تحسین، عاطفه مثبت، ورزش، تفریح، صله رحم، مهمانداری
  • محمدرضا احمدی صفحه 39
    تاثیر دستورالعمل های دینی بر ابعاد روان شناختی انسان، یکی از موضوعات مهمی است که مورد توجه روان شناسان جدید قرار گرفته است. حج و مناسک آن به عنوان یکی از اعمال مهم و اساسی دین اسلام است که می تواند مورد بررسی علمی قرار گیرد که تاکنون به آن پرداخته نشده است. مقاله حاضر با هدف بررسی برخی ابعاد روان شناختی مناسک حج تدوین شده است. بدین منظور، با بهره گیری از روش تحلیلی توصیفی و با مراجعه به منابع معتبر اسلامی و دانش روان شناسی به بررسی تاثیر مناسک حج بر بعد عاطفی انسان می پردازد. نتایج تحقیق نشان داد که در بعد عاطفی، مناسک حج موجب افزایش احساس آرامش، تقویت دلبستگی به خدا، هموار نمودن قطع تعلقات و بالا بردن احساس حرمت خود حج گزار می شود
    کلیدواژگان: مناسک حج، بعد عاطفی، دلبستگی، آرامش روان
  • ابوالقاسم بشیری صفحه 59
    انسان موجودی است کمال طلب و یکی از انگیزه های اساسی وی همین گرایش به کمال است. همچنین پژوهش های انسان شناختی نشان می دهد که آدمی از ظرفیت های علمی و عملی گستره ای برخوردار است. اما سؤال اصلی این نوشتار این است که شکوفایی و فعلیت کدام یک از این استعدادها کمال واقعی و نهایی وی را به دنبال دارد.
    هدف اصلی این مقاله این است که با الهام از آموزه های وحیانی و یافته های علمی، نقطه اوج کمال انسان را تعیین کند. روش مورد استفاده در این نوشتا، روش توصیفی تحلیلی است؛ یعنی در وهله نخست ظرفیت های وجودی انسان در ابعاد گوناگون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سپس با استفاده از آیات و روایات جایگاه انسان در نظام هستی مشخص گردیده است.
    در پایان این نتایج به دست آمد: 1. انسان در بعد ادراکی، جاذبه ها و همچنین به لحاظ رفتاری نسبت به سایر مخلوقات از ظرفیت فوق العاده ای برخوردار است. 2. انسان جایگاه والایی در نظام هستی دارد. 3. نقطه اوج کمال آدمی دست یابی به «مقام قرب الهی» و رسیدن به مقام خلیفه اللهی است به گونه ای که مظهر اسما و صفات الهی گردد.
    کلیدواژگان: کمال، مقام قرب، انسان، کمال نهایی
  • علی حسین زاده صفحه 83
    یکی از مهم ترین زمینه های سلامت در زندگی، مهارت برقراری ارتباط مؤثر است؛ چراکه ارتباط یکی از مؤلفه های اصلی زندگی اجتماعی است و چنان که این مؤلفه نادیده گرفته شود، بی شک پایه اصلی زندگی به لغزش می افتد و رضایتمندی از آن محو می شود. ارتباط مؤثر نوعی ارتباط سلامت آفرین است که به افراد جرئت حرف زدن می دهد و بیان احساسات را تسهیل می کند. در نتیجه، احساس اعتماد به نفس و دوری از احساس ترس و تهدید در ارتباط میان افراد پدید می آید. هدف اصلی از برقراری ارتباط، انتقال پیام است که به صورت کلامی و غیرکلامی، آشکار یا ضمنی منتقل می شود. بروز هرگونه اشکال در انتقال پیام، سبب بروز اختلال در ارتباط و در نتیجه، باعث سوءتفاهم میان افراد می شود و سازگاری را مخدوش می سازد. بخش عمده تاثیر، در زبان غیرکلامی نهفته است که اگر به آن دقت نشود، محتوای مفید هم نمی تواند تاثیر کامل و جامعی برگیرنده پیام داشته باشد.
    در این نوشتار، الگوهای ارتباط، همگرایی و واگرایی، لحن صدا، حالات چهره، تماس چشمی، گشاده رویی، ژست، گوش دادن، علامت های مثبت و منفی در برقراری ارتباط، بازی ارتباط و انواع مواجهه افراد با یکدیگر و تاثیر آن در ارتباط میان افراد مورد بحث قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: ارتباط، مواجهه، همگرایی، واگرایی، تماس
  • داود حسینی صفحه 101
    امروزه به تبع تغییر و تحولات گسترده در عرصه های اجتماعی و تاثیرپذیری جوامع از فرهنگ های بیگانه و نیز هجمه گسترده برخی فرهنگ ها به ارزش ها و هنجارهای ملی و سنتی، کارکرد خانواده دچار تغییرات بسیاری شده است. اما به رغم این تحولات، خانواده توانسته است نقش خود را در تعلیم و تربیت، انتقال افکار و ارزش ها، تامین نیازهای مادی و معنوی و انتقال مفاهیم عمیق اخلاقی و اجتماعی ایفا نماید.
    بررسی کارکردهای خانواده از موضوعاتی است که مورد توجه صاحب نظران رشته های مختلف مانند روان شناسی، جامعه شناسی و روان درمانگری قرار گرفته، به گونه ای که برخی کارکردهای خانواده را می توان از مباحث بین رشته ای برشمرد.
    اگر خانواده به دلایلی همچون فقر، بی سوادی، ناآگاهی اجتماعی و اقتصادی، و نداشتن تکیه گاه برای تامین نیازهای مادی و معنوی، قادر به انجام کارکردهای خود نباشد، به ناچار اعضای آن برای تامین نیازهای خود به خارج خانواده روی می آورند و در نتیجه، دچار مشکلات رفتاری، ارزشی، اخلاقی و هنجاری می شوند. این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای، به بررسی این موضوع پرداخته است.
    کلیدواژگان: خانواده، کارکرد، ایفای نقش، ارتباط، کنترل، دخالت عاطفی
  • سمیه سادات موسوی صفحه 113
    بهداشت روان از ویژگی های زندگی سالم می باشد و برای دست یابی به آن، اصولی مطرح است که ایجاد روابط صمیمانه اجتماعی از مهم ترین آنها به شمار می رود.
    این پژوهش قصد دارد تا آثار برخورد صمیمانه در خلال انواع روابط اجتماعی را بر سلامت روان با بررسی دو دیدگاه اسلام و روان شناسی معرفی کند. از این رو، به تطبیق یافته های علمی با آیات و احادیث در این زمینه پرداخته است.
    پس از بررسی ها به دست آمد که برقراری روابط بر پایه محبت، سبب می شود تا آثاری همچون نشاط، آرامش، احساس امنیت، امید و عزت نفس در زندگی افراد نمود پیدا کند که همگی در بالا بردن سطح سلامت روانی جامعه نقش بسزایی دارند. نکته مورد توجه در این مقاله، اثبات دو سویه بودن آثار ایجاد شده برای طرفین رابطه می باشد و این از ویژگی های منحصر به فرد این اصل است.
    کلیدواژگان: روابط اجتماعی، بهداشت روان، نشاط، آرامش، امنیت، امید، عزت نفس
  • علی احمد فراهانی صفحه 135
    دوره جوانی یکی از مراحل مهم، سرنوشت ساز و حساس زندگی انسان است. این دوره از زندگی که پس از دوره نوجوانی آغاز می شود و تا میان سالی ادامه دارد، دارای ویژگی ها و رخدادهای ویژه ای است. در این دوره از حیات، جوانان به طور معمول واجد خصوصیات اخلاقی، رفتاری، عاطفی، شناختی و معنوی منحصر به فردی هستند. در رابطه با ویژگی های جوانان در این دوره و همچنین اهمیت این دوره از زندگی و حتی درباره محدوده و گستره دوره جوانی، در آموزه های دینی و روان شناختی، مباحثی مطرح گردیده است.
    این مقاله با رویکرد تحقیقی به ویژگی های جوانان، اهمیت جوانی و سن جوانی از منظر آموزه های دینی و روان شناختی پرداخته است. هدف این نوشتار بررسی و تبیین جایگاه جوانی در آموزه های دینی و روان شناختی و همچنین بررسی ویژگی های جوان است. در این نوشتار از روش توصیفی تحلیلی بهره گرفته شده و ویژگی ها و جایگاه جوان مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: اهمیت جوانی، سن جوانی، ویژگی های روان شناختی، ویژگی های عاطفی و رفتاری
  • چکیده مقالات به زبان انگلیسی و عربی
    صفحه 155