فهرست مطالب

نامه مفید - پیاپی 81 (زمستان 1389)

مجله نامه مفید
پیاپی 81 (زمستان 1389)

  • سیاستهای اقتصادی
  • 176 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1389/12/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مقالات
  • محمدنقی نظرپور، ایوب خزایی صفحه 3
    صنعت مالی اسلامی به سرعت در حال رشد است و ظهور بازار سرمایه اسلامی که ساختار محصولات و فعالیت های تامین مالی و سرمایه گذاری آن مطابق شریعت باشد، از پیامدهای این رشد است. یکی از ابزارهای مطرح در صنعت خدمات مالی اسلامی صکوک استصناع است. ظهور و گسترش صکوک استصناع در مجموعه اوراق بهادار بی تردید بر گستره انتخاب سرمایه گذاران خواهد افزود و منجر به رونق بازار بورس شده و زمینه کارآمدی بیشتر آن را فراهم می سازد.
    توسعه صکوک استصناع نیازمند شناسایی، تجزیه و تحلیل و مدیریت ریسک آن می باشد. بدون ارزیابی ریسک های بالقوه و بالفعل، که بخشی مربوط به بازار اولیه و بخش دیگر مربوط به بازارهای ثانویه هستند و همچنین طراحی پوشش ریسک این اوراق، گسترش و مقبولیت عمومی آن با موانع جدی مواجه می شود.
    با توجه به عدم امکان حذف ریسک، باید آن را مدیریت نمود و از آنجا که عدم توجه به مدیریت ریسک اثرات غیر قابل جبرانی بر فعالیت های اقتصادی به جا می گذارد، در تحقیق حاضر به روش توصیفی و تحلیل محتوی با استفاده از منابع کتابخانه ای، ریسک صکوک استصناع را مورد بررسی قرار داده و به اثبات این فرضیه می پردازیم که «پوشش ریسک صکوک استصناع به راحتی امکان پذیر بوده و خریداران آن در بازار بورس با ریسک بسیار کمی مواجه خواهند شد و این امر منجر به جذب نقدینگی طیف های ریسک گریز سرمایه گذاران خواهد شد».
    کلیدواژگان: صکوک (اوراق) استصناع، بازار بورس، ریسک، مدیریت ریسک
  • محمود متوسلی، ایلناز ابراهیمی صفحه 27
    این مقاله به دنبال بررسی نقش سیاست های پولی در انتقال و تسری اثرات شوک های نفتی به اقتصاد ایران به عنوان یک کشور صادر کننده نفت است. برای این منظور یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی در قالب مکتب کینزی جدید ساخته شده است که در آن نفت و درآمدهای حاصل از صادرات آن هم به عنوان بخشی مجزا و هم به صورت یکی از منابع تامین مالی بودجه دولت ظاهر شده است و شوک های نفتی هم به صورت مستقل و هم از طریق تغییر نرخ رشد حجم پول بر اقتصاد اثر می گذارند. مانند تمام مدل های کینزی جدید در این مدل نیز عناصر چسبندگی های اسمی و رقابت انحصاری حضور دارند. بهینه یابی، حل و مقداردهی (کالیبراسیون) این مدل منجر به نتایجی می شود که حکایت از نزدیکی گشتاورهای حاصل از مدل با گشتاورهای داده های دنیای واقعی دارد. پس از این مرحله، برای آزمون اثرگذاری سیاست های پولی بر انتقال اثر شوک های نفتی به اقتصاد، دو روش پیشنهاد شده اند که عبارتند از 1- آزمون اثر انتقال کامل شوک نفتی به حجم پول؛ 2- آزمون عدم انتقال اثر شوک های نفتی به حجم پول. نتایج حاصل از کالیبراسیون مجدد مدل با در نظر گرفتن هر یک از این دو فرض فوق الذکر نشان می دهد که کانال پول نقش بسیار زیادی در انتقال اثر شوک های نفتی بر اقتصاد داشته و بسته شدن این کانال منجر به کاهش قابل توجه نوسانات حاصل از شوک های نفتی خواهد شد.
    کلیدواژگان: شوک های نفتی، سیاست پولی، مدل های تعادل عمومی پویای تصادفی کینزی جدید، کالیبراسیون
  • علی اکبر قلی زاده، بهناز کمیاب صفحه 51
    در کشورهایی که بخش مسکن از نوسان بالایی برخوردار است، سیاستگذاران با چالش های فشار تورمی مواجه اند و همزمان به دنبال حداقل رساندن اثرات تورمی هستند. اینکه نوسانات بخش مسکن منجر به نوسان شدید در سطح قیمت کالاها و خدمات خواهد شد و یا اینکه تورم، شوک های ادواری قیمت و اجاره مسکن را بدنبال دارد، موضوع بسیار مهم در نظریه های اقتصاد مسکن به شمار می رود. نظر به اهمیت بخش مسکن در ابعاد تولید، سرمایه گذاری، تورم و توزیع درآمد، عدم توجه به ارتباط نوسانات بخش مسکن و نوسانات اقتصادی، دولت و بانک مرکزی را در رسیدن به وظیفه تثبیت اقتصادی و تحقق اهداف اقتصاد کلان ناکام خواهد گذاشت. ارتباط تورم و بخش مسکن به عنوان یکی از بحث های مهم مطرح است چرا که این نوسانات بخش مسکن نه تنها محیط اقتصادی را متاثر می سازند، بلکه ثبات سیستم مالی را هم تحت تاثیر قرار می دهند. در این مطالعه با بکارگیری مدل استیونسن (2000) و استفاده از روش های متداول اقتصاد سنجی، روابط بین متغیرها در دوره زمانی 1387:2-1373:1 استخراج و تجزیه و تحلیل می شود. در این مطالعه از مدل های OLS و آزمون های هم انباشتگی و علیت گرنجر استفاده می شود. هدف آن است ضمن تحلیل اثر کلی تورم بر بخش مسکن، اثرات تورم انتظاری و تورم غیر انتظاری به تفکیک تجزیه و تحلیل و بررسی شود. نتایج نشان می دهد تورم تاثیر مثبت و معنی داری بر اجاره واقعی مسکونی دارد و دارای کشش بالایی است. همچنین تاثیر تورم انتظاری بر اجاره مسکن بیشتر از تورم غیر انتظاری است. به عبارت دیگر مالکان مسکن در افزایش اجاره ها، انتظارات تورمی را نیز دخالت داده و این عامل بیشتر از تورم غیرانتظاری برای آن ها اهمیت دارد. همچنین آزمون های هم انباشتگی جوهانسون و انگل - گرنجر ارتباط بلند مدت میان این متغیرها را تایید می کنند. علاوه بر آن نتایج آزمون علیت گرنجر نشان می دهد، علیت یک طرفه ای از سوی انتظارات تورمی به اجاره واقعی مسکن وجود دارد.
    کلیدواژگان: تورم، بازار مسکن، روش حداقل مربعات معمولی، آزمون هم انباشتگی، علیت گرنجر
  • فرهاد خداداد کاشی، محمدنبی شهیکی تاش صفحه 69
    عملکرد اقتصاد کلان که به وسیله معیارهایی مانند تورم، بیکاری، مخارج دولت و رشد اقتصادی سنجیده می شود بر سطح فقر ممکن است اثر داشته باشد. در این مقاله به دنبال آن هستیم که چگونگی تاثیر گذاری مربوط به متغیرهای کلان بر فقر در کشور ایران را بررسی نماییم.
    نتایج این بررسی موید آن است که اولا، رشد اقتصادی تاثیر معنی داری بر شدت فقر در ایران داشته؛ و ثانیا، ارتباط بین رشد اقتصادی و شاخص فقر آمارتیاسن منفی بوده است، یعنی جریان رشد اقتصادی تاثیرات مثبتی بر کاهش فقر در ایران به همراه داشته است.
    همچنین یافته های این تحقیق بیانگر تاثیر مثبت بیکاری و تورم بر افزایش فقر در ایران بوده است و هزینه های تامین اجتماعی و بهزیستی نسبت به بودجه دولت، تاثیر معنی داری بر کاهش فقر نداشته و ضریب جینی تاثیر منفی بر شاخص فقر آمارتیاسن داشته است.
    همچنین در راستای ارزیابی دقیق تر در مورد نتایج به دست آمده در این تحقیق، از روش بوت استرپ برای محاسبه انحراف معیار، فاصله اطمینان و تصحیح اریبی در استنباط آماری استفاده شده است.
    کلیدواژگان: فقر، تورم، مخارج دولت، ضریب جینی، بیکاری، رشد اقتصادی، بوت استرپ
  • سیدمنصور خلیلی عراقی، احمد حسنی صفحه 95
    پسته از جمله محصولات کشاورزی ایران می باشد که از دیر باز مشتریان بسیاری در اقصی نقاط جهان داشته است. با توجه به این موضوع که اغلب مصرف کنندگان پسته در جهان کشورهای با درآمد سرانه بالا (نظیر کشورهای اتحادیه اروپا) می باشند، کشورهای صادر کننده پسته (شامل ایران، آمریکا و ترکیه) رقابت شدیدی در جهت افزایش صادرات خود به این اتحادیه دارند.
    این مطالعه درصدد بررسی میزان افزایش صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در اثر کاهش نرخ تعرفه اتحادیه مزبور طی دوره زمانی (2005-1994) می باشد؛ لذا با درنظر گرفتن سه سناریوی کاهش 20، 40 و 100 درصدی نرخ تعرفه این اتحادیه بر واردات پسته ایران به این موضوع پرداخته شده است.
    نتایج پژوهش حاکی از آن است که پسته ایران برای کشورهای مورد بررسی (با توجه به کشش درآمدی) به عنوان یک کالای لوکس تلقی می گردد. از سوی دیگر، هرچند آمریکا و ترکیه رقبای اصلی پسته ایران در بازارهای جهانی هستند، با این وجود با توجه به کشش جانشینی، در طول دوره مورد بررسی از قدرت رقابتی کمی در بازار اتحادیه اروپا برخوردار بوده اند. همچنین، بر اساس یافته های تحقیق، هرچند کاهش تعرفه اتحادیه اروپا منجر به افزایش صادرات پسته ایران به آن اتحادیه خواهد شد، با این وجود، درصد افزایش صادرات چندان چشمگیر نمی باشد.
    کلیدواژگان: صادرات غیر نفتی، بازار جهانی پسته، تعرفه، اثر ایجاد تجارت، اثر انحراف تجارت، داده های تلفیقی
  • محمود محمودزاده، مریم طیاری صفحه 111
    هدف این مقاله ارزیابی اثرات خدمات سرمایه فاوا بر تولید بخش های اقتصادی کشور می باشد که در قالب مدل گسترش یافته سولو و با استفاده از داده های تلفیقی هفت بخش عمده در دوره (1386-1380) انجام یافته است. نتایج نشان می دهد کشش تولیدی خدمات سرمایه فاوا بین 098/0 - 07/0 بوده و معنادار می باشد. همچنین کشش تولیدی سرمایه غیرفاوا بیشتر از سرمایه فاواست. یافته ها نشان می دهد رشد سرمایه گذاری ها در زمینه فاوا، اثرات مثبت بر تولید در ایران داشته و تضاد بهره وری در اقتصاد ایران مشاهده نمی شود. نتایج این مقاله با اغلب مطالعات انجام یافته در ایران همخوانی دارد.
    کلیدواژگان: فن آوری اطلاعات و ارتباطات، خدمات سرمایه فاوا، داده های تلفیقی، بخش های اقتصادی
  • علی طیب نیا، عباس زارعی، حمید یاری صفحه 137
    تاکنون مطالعات بسیاری در مورد تاثیر توسعه مالی بر رشد اقتصادی صورت گرفته و کاملا آشکار گردیده است که توسعه مالی میتواند به عنوان یکی از سیاست های ارتقا دهنده رشد مطرح شود. اما سوالاتی که در این زمینه مطرح است این است که آیا همه افراد از مزایای توسعه مالی منتفع می شوند؟ یا اینکه این مزایا فقط به بخش خاصی از افراد تعلق می گیرد؟ سیاست های ارتقاء دهنده رشد از جمله توسعه مالی می توانند اثرات توزیعی نیز داشته باشند، یا خیر؟ این سیاست ها می توانند درآمد متوسط جامعه را از طریق افزایش درآمد تمامی افراد ثروتمند و یا افراد فقیر (توزیع خنثی) بهبود بخشند؟ و...
    در راستای پاسخ به این سوالات، این مقاله به بررسی تاثیر توسعه مالی بر نابرابری درآمدی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا می پردازد. بنابراین در ابتدا الگوی توزیع درآمد در این کشورها مشخص گردیده و سپس میزان تاثیر توسعه مالی بر نابرابری درآمدی به دست می آید. نتایج حاکی از آن است که توسعه مالی طی سال های 1990 تا 2005 باعث کاهش نابرابری درآمدی در این کشورها گردیده و میزان این تاثیر نیز به اندازه ای بوده است که می تواند به نحوی معنی دار، الگوی توزیع درآمد موجود را تغییر دهد.
    کلیدواژگان: توسعه مالی، رشد اقتصادی، نابرابری درآمدی، توزیع درآمد
  • محمدحسن فطرس، ابوالفضل نجارزاده نوش آبادی صفحه 155
    حقوق مالکیت معنوی نقش مهمی در «رشد اقتصادی» بلند مدت جوامع دارد. ازاین روی، نهادهای بین المللی همچون سازمان تجارت جهانی و سازمان مالکیت معنوی جهانی در سال های اخیر، توصیه هایی به اعضای خود بر تامین و تقویت این عامل تعیین کننده کردهاند. این پژوهش به این پرسش می پردازد که آیا حمایت از حقوق مالکیت معنوی اثر متفاوتی روی رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه دارد؟ بدین منظور، از داده های 15 کشور - در دو گروه توسعه یافته (کشورهای G7) و در حال توسعه (کشورهای D8) - برای دوره زمانی (2005-1975) استفاده می شود و با استفاده از روش اقتصادسنجی داده های تلفیقی، موضوع مورد مطالعه تحلیل می شود. یافته ها نشان می دهند که اثر حمایت از حقوق مالکیت معنوی روی رشد اقتصادی به درجه توسعه اقتصادی کشورهای مورد مطالعه وابسته است. به بیان دیگر، اثر حمایت ازحقوق مالکیت معنوی روی رشد اقتصادی، در کشورهای توسعه یافته گروه 7 G، با توجه به ظرفیت های زیربنایی و سطح توسعه یافتگی آن ها، نسبت به کشور های در حال توسعه گروه D8 بیشتر و با معنا تر است.
    کلیدواژگان: حقوق مالکیت معنوی، رشد اقتصادی، کشورهای G7، کشورهای D8، داده های تلفیقی
|
  • Mohammad Naghi Nazarpur, Ayuob Khazaee Page 3
    Islamic finance industry is rapidly developing and one of the consequences of this development is the emergence of Islamic capital market and the structure of its products and financial activities is consistent with shariah. Istisna' sukuk is one of the appropriate tools in Islamic finance. Undoubtedly, emerging and developing of Istisna' sukuk as a securitiy can extend investor's choices and cause prosperity and efficiency in security market. Acceptance of Istisna' sukuk in financial market depends on identifying, analysis and management of its risks. Without assessing potential and present risks, its acceptance may be failed. These risks are two parts: (i) Primary market, (ii) Secondary market. Because of unavoidable impacts of risks in Istisna' sukuk like other securities, this paper through the descriptive methodology analyze risks of Istisna' sukuk and tries to analyze this hypothesis that «Istisna' sukuk risk is lower and it can be easily covered. So it can be one of the popular securities in financial markets that can absorb the excess liquidity of risk avoider investors«.
    Keywords: Istisna Sukuk, Security Market, Risk Management
  • Mahmood Motavaseli, Ilnaz Ebrahimi Page 27
    This paper analyzes monetary policy role in transmission of oil shocks on Iran’s economy as an oil exporting country. To achieve this, we develop a New Keynesian dynamic stochastic general equilibrium (DSGE) model. Within this framework, oil sector and oil export revenues have been modeled as a separate sector and one of the government budget resources, respectively. Also, oil shocks affect the economy both separately and through their effects on money growth rate. Like all other New Keynesian models, nominal rigidities and monopolistic competition have been introduced in the model. Optimizing, solving and calibration of the model show that business cycle moments generated by the model and those of actual statistics from the Iran’s economy match closely. In the next step, we suggest two ways to examine the effects of monetary policy on transmission of oil shocks on the economy. These approaches are; 1. Examination of the complete transmission of oil shocks on money growth rate, 2.Examining the effect of the zero transmission of oil shocks on money growth rate. With calibrating the model, considering these two assumptions, we find that monetary policy channel has very important effect on transmission of oil shocks on the economy and blocking this channel would reduce the fluctuations arising from oil shocks considerably.
    Keywords: Oil Shocks, Monetary Policy, New Keynesian Dynamic Stochastic General Equilibrium Models, Calibration
  • Ali Akbar Gholizadeh, Behnaz Kamyab Page 51
    This paper examines the relationship between inflation and residential property rent over a 60-quraters period. Using the conventional OLS models and cointegration and causality models, we examine housing markets rent in Iran. The OLS tests provide strong evidence of a consistent and stable relationship. The cointegration results, and in particular those obtained using the Engle–Granger procedure, provide strong evidence to support the hypothesis that housing rent and inflation are cointegrated. Additionally, the causality results provide strong evidence to support the hypothesis that housing rent is strongly affected by inflation expectations.
    Keywords: Inflation, Housing, Expectation OLS
  • Farhad Khodadad Kashi, Mohammad Nabi Shahiki Tash Page 69
    It is believed that the level of poverty is significantly affected by macroeconomic variables, such as inflation, government expenditure and unemployment rate. In this paper attempt has been made to investigate how macroeconomic variables affect the level of poverty in Iranian society. Our findings indicate that the economic growth has no significant effects on poverty intensity in Iran.In addition, there is a negative association between poverty and growth, namely increasing the growth rate leads to poverty reduction. The results of this study have also shown that unemployment and inflation have positive effects on poverty, while social security expenditure relative to government expenditure has no meaningful effects on poverty. In this study bootstrap technique is used to check the validity of the results.
    Keywords: Poverty, Unemployment, Growth, Government Expenditure, Boot Strapping
  • Seyed Mansour Khalili Araghi, Ahmad Hasani Page 95
    Pistachio is among the main exportable agricultural goods in Iran. The main consumers of this product in the world are countries with high per capita income, like EU countries. On the other hand, there has been severe competition among the main exporters of pistachio, i.e. Iran, USA and Turkey.In this study we have investigated that the impact of tariff reduction from the EU countries on Iran's export of pistachio (Among 1994- 2005). We have considered these scenarios: The reduction of 20 percent, 40 percent and 100 percent of tariff.Our results show that the Iranian pistachio is considered as a luxury commodity- with respect to the income elasticity. While the U.S and Turkey are the main competitors of Iran in this market, based on the elasticity of substitution within the period of study, they have had a lesser competitive power than Iran in the EU countries. We have also found that even though the reduction of tariff in the EU countries will increase the export of Iranian pistachio, but the percentage of this increase was not significant.
    Keywords: Non, Oil Exports, Pistachio's Market, Tariff, Trade Creation, Trade Diversion, Panel Data Method
  • Mahmood Mahmoodzadeh, Maryam Tayyari Page 111
    The aim of this paper is to investigate the impact of ICT capital services on production of seven major economic sectors by using a panel data method over the period 2001-2007. Findings state that the non-ICT capital stock and labor force have positive impact on production. The production elasticity of ICT capital service is between 0.07-0.098, but this coefficient is less than the production elasticity of non-ICT capital (about 0.2). Thus, the paper concludes that ICT affects the production and it seems that the "Productivity Paradox" does not appear in Iran economy.
    Keywords: ICT Capital Services, Economic Sectors, Panel Data
  • Ali Taeibnia, Abbas Zareei, Hamid Yari Page 137
    Many studies have attempted to assess the effect of financial development on economic growth and it has been revealed that financial development can be assumed as a policy to promote economic growth. Regarding this issue, there are many aspects and problems to investigate; one of these important problems is whether all people are benefited from financial development or not. Do growth policies including financial development have some distributional effects? And, can these policies improve the average income by increasing income of both poor and rich people (neutralized distribution)? This paper studies the effect of financial development on income inequality in Middle East and North African countries. In order to achieve this goal, we have determined a model of income distribution in these countries, then we have investigated the effect of financial development on income inequality in these countries. The result indicates that financial development during 1990 – 2005 has decreased income inequality in these countries which has been great enough to change the existing income distribution pattern.
    Keywords: Financial Development, Economic¬ Growth, Efficiency of Financial Sector, Income Inequality
  • Mohammad Hassan Fotros, Abolfazl Najarzadeh Noshabadi Page 155
    Intellectual Property Rights has an important role on the long-run economic growth of the countries. So, in recent years, the international institutions likes World Trade Organization (WTO) and World Intellectual Property Organization (WIPO) have recommended their members, the establishments and the reinforcement of this determinant factor in their economic policies. This research deals with this question that whether the intellectual property rights can explain the difference between growth rates of developing and developed countries? For this purpose, we use data of 15 countries for the period of 1975-2005 that is divided in two groups of developed countries (G7) and developing countries (D8); and to analyze the data, the econometric panel data approach is applied. The results show that the intellectual property rights impact on economic growth depends on the degree of economic development of the concerned countries. That is, the effect of intellectual property rights on economic growth, in developed countries (G7) is higher than in developing countries (D8).
    Keywords: Intellectual Property Rights, Economic Growth, G7 Countries, D8 Countries, Panel Data