مجله بیمارستان
سال دهم شماره 1 (بهار 1390)

علیرغم تغییر دیدگاه فراگیری که در بسیاری از کشورها نسبت به نقش و قابلیت های بیمارستانها جهت تبدیل شدن به ساختارهای ارتقا دهنده سلامت رخ داده، درکشور ما هیچ ساختار و الگوی تعریف شده ای برای ارائه خدمات پیشگیری و ارتقاء سلامت در بیمارستانها وجود ندارد. هدف این مطالعه طراحی الگویی است که بر اساس آن بتوان گامهای هماهنگی در زمینه ارائه خدمات پیشگیری و مدیریت موثر بیماری ها و عوامل خطر در سطوح بیمارستانی برداشت.
در این مطالعه کاربردی ابتدا به منظور تعیین اجزا و ابعاد الگو از روش کیفی استفاده شد، دراین مرحله 20 مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام پذیرفت و داده ها به روش تحلیل محتوا آنالیز شد، سپس بر اساس مفاهیم استخراج شده از مصاحبه ها، پرسش نامه ای طراحی شد و برای 70 نفر از صاحبنظران ارسال گردید. در مرحله بعد با استفاده از مولفه ها و شاخص های حاصل از مرحله دوم پژوهش و تلفیق آنها با تجربیات تعدادی از بیمارستانهای ارائه دهنده خدمات پیشگیری و ارتقاء سلامت در کشورهای منتخب الگوی اولیه طراحی شد و طی دو مرحله دلفی، الگوی مذکور نهایی شد.
نتایج حاصل از این پژوهش، استخراج مولفه ها و شاخص هایی نظیر جایگاه خدمات پیشگیری بالینی در بیمارستان، نیروی انسانی، منابع اطلاعاتی، نظام پرداخت و تعرفه، نحوه هماهنگی بین بخش ی، پذیر ش و پیگیری بیماران بود. مقبولیت علمی الگوی طراحی شده بر اساس نظر صاحبنظران در حد «بسیار زیاد» و قابلیت اجرای آن در حد «متوسط» برآورد شد.
ارائه خدمات پیشگیری بالینی دورنمای بیمارستانهای آینده می باشد. مهمترین الزامات پیاده سازی این خدمات در کشور ما، تعریف بسته های خدمتی، طراحی ساختار لازم و تربیت نیروی انسانی آموزش دیده در این حیطه می باشد.

شکایت ابراز نارضایتی است که نیاز به پاسخگویی و رسیدگی دارد. این مطالعه به منظور بررسی شکایات و عوامل موثر بر آن در بیمارستا نهای دانشگاه علوم پزشکی تهران طراحی شده است.
در این مطالعه گذشته نگر، شکایات کتبی ثبت شده در سه بیمارستان دانشگاه از فروردین 1386 تا اسفند 1387 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. داده ها از فر مهای شکایات بیماران سرپایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. SPSS و بستری جم عآوری و با استفاده از نرم افزار 19 % شکایات در موارد سرپایی و سایر موارد / در مجموع، 363 مورد شکایت کتبی ثبت شده بود. 7 مربوط به بیماران بستری بود. بیشترین موضوع مورد شکایت، تاخیر یا کنسل شدن وقت ملاقاتها با میزان 21 %، تسهیلات رفاهی / %29/7 بود. ارتباط نامناسب با 24 % و عدم رضایت از مراقبت درمانی ارایه شده با 4 62 % بو د. / 8% در رتبه های بعدی قرارداشتند. بیشترین فراوانی شکایت از افراد، مربوط به پزشکان با 1 / با 3 %51/ 59 % شکایات در محل حل شده بو د. 7 / 10 % در رتبه بعدی قرار داش. ت 1 / شکایت از پرستاران با 2 شکایات در مدت 2 روز و یا کمتر حل شده بودند.
با توجه به ای نکه تاخیر و یا کنسل شدن وقت ملاقاتها و ارتباط نامناسب بیشترین موضوعات مورد شکایت بودند مداخله در این حوز ه ها باید مد نظر باشد. همچنین به اشتراک گذاشتن داده های شکایات بین بیمارستا نها می تواند حوز ه های شایع مشکل را شناسای یکند و جهت برنامه ریزی راهبردی به کار رود.

این مطالعه به بررسی تاثیر ابعاد مختلف سلامت جسمانی بر میزان استفاده از مراقبتهای پزشکی و خدمات و مراقبتهای سالمندی در بین سالمندان ایرانی مهاجر مقیم استرالیا می پردازد. یافته های این تحقیق میتواند در پر کردن خلائ اطلاعات طب سالمندی و نیز میزان استفاده از خدمات و مراقبتهای سالمندی کمک نماید.
در این بررسی توصیفی - تحلیلی تعداد 302 نفر سالمند ایرانی مهاجر 65 سال و بیشتر به روش 2007 انتخاب گردیدند. روش جمع آوری داده - تصادفی ساده از بین کل جمعیت 1209 نفر در سالهای 2005 ها از طریق مصاحبه تلفنی و چهره به چهره، تکمیل پرسشنامه و ارسال از طریق پست بود. ابزار گرد آوری داده ها شامل سوالاتی بر اساس مطالعه وزارت بهداشت ایالت نیوسات ویلز استرالیا بود. در این مطالعه سلامت جسمانی و ابزار سنجش توانایی در انجام امور روزمره زندگی با، (SF- شامل عملکرد فیزیکی با 10 سوال فرم کوتاه شده (36 5 سوال، استفاده از خدمات و مراقبت های سالمندی شامل خدمات اساسی و پایه با 3 سوال و خدمات حمایتی نسخه 15 و آزمون spss سالمندان با 5 سوال مورد پرسش قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار و مدل های رگرسیون خطی و رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. t، ANOVA های آماری تحلیلی یافته ها نشان داد که سالمندان مورد مطالعه دچار محدودیت در عملکرد فیزیکی بودند و نیاز بیشتری به کمک در انجام فعالیت های روزانه را داشتند. آنهایی که وضعیت بهتری از نظر دو شاخص جسمانی فوق داشتند به میزان کمتری از خدمات و مراقبت های اساسی سالمندی (کمک در انجام کارهای منزل، مراقبت و بهداشت فردی، خرید و پخت و پز غذا) در یک هفته گذشته و نیز خدمات و مراقبت های حمایتی (سرویس ایاب وذهاب، (Respite services) مراکز نگهداری موق ت، (Day care) مراکز نگهداری روزانه سالمندان، (Special transportation) در طی یک ماه قبل از زمان پرسشگری استفاده کرده بودند. اکثریت سالمندان مورد (Home care) پرستاری در منزل مطالعه (96 %) استفاده از خدمات و مراقبتهای پزشکی را در طی یک سال قبل از بررسی اعلام داشتند.
سالمندان ایرانی مهاجری که انگلیسی در منزل صحبت نمی کردند محدودیت بیشتری درعملکرد فیزیکی داشتند و سالمندانی که زبان انگلیسی بهتری داشتند و بالطبع قادر به ب رقراری ارتباط بهتری بودند نیاز کمتری به کمک و استفاده از انواع خدمات و مراقبت های حمایتی سالمندی جهت انجام فعالیت های روزمره زندگی خود داشتند. بعلاوه دسترسی به خدمات و مراقبتهای پزشکی در این گروه از سالمندان نیز بیشتر بود.

کسب اطمینان از ارایه ی بهترین و کیفی ترین خدمات بهداشتی درمان ی مستلز م ارزیاب ی عملکرد بخش سلامت؛ و ارزیابی کارایی اولین گام در ارزیابی عملکرد می باشد. مراکز بهداشتی درمانی شهری اولین واحد ارایه خدمات به جمعیت شهری می باشند. لیکن ارایه خدمات در شهرها به صورت فعال نمی باشد. لذا این مطالعه ضمن ایجاد تصویری از میزان کارایی هر یک از واحدهای مذکو ر، به ارایه راهکارهای مناسبی در جهت حداکثر سازی استفاده از منابع موجود پرداخته است.
مطالعه به روش توصیفی _تحلیلی صورت پذیرفته اس ت. مراکز بهداشتی درمانی شهری وابسته به مرکز بهداشت شماره 2 شهرستان اصفهان جامعه آماری بررسی را تشکیل می دهند. متغیرهاینهاده در این مطالعه شامل تعداد نیروی انسانی به تفکیک مدرک تحصیلی، تعداد واحد ها و پایگاه های موجود و متغیرهای ستانده شامل خدمات به تفکیک واحدهای ارایه دهنده ی خدما ت برای سال 1387 می باشد. داده ها از طریق فرم های محقق ساخته جمع آوری و با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها به صورت ورودی محور تجزیه و تحلیل شد.
میانگین کارایی فنی، کارایی مدیریتی و کارایی مقیاس کل مراکز مورد مطالعه به ترتیب برابر 87 درصد، 91 درصد و 95 درصد محاسبه شده است. همچنین یافته ها نشان گر این نکته است که 60 درصد مراکز مورد مطالعه در مقیاس بهینه فعالیت کرده اند و مابقی در مقیاس بهینه نبوده اند.
استفاده از تکنیک های مناسب در تحلیل کارایی باعث می شود مدیران نسبت به چگونگی استفاده از منابع در واحدهای زیرمجموعه خود اطلاع کسب کنند و بتوانند پیشنهادات اصلاحی لازم را بر مبنای تحقیقات علمی و در جهت ارتقای کارایی واحدهای مربوطه ارایه دهند. نتایج این پژوهش نیز نشان می دهد که استفاده از سیاست های تشویقی برای مدیران مراکزی که دارای کارایی مدیریتی بالاتری هستند و همچنین برنامه ریزی مناسب برای ارتقای کارایی مراکزی که دارای کارایی کمتر از سایر واحدها بوده اند می تواند در ارتقای کارایی کل موثر باشد.

هدف از انجام این تحقیق بررسی مهمترین علل انتخاب بیمارستانهای دولتی و خصوصی شهر تهران توسط بیماران مراجعه کننده به این بیمارستانها در سال 1387 می باشد.
مواد و رو شها: این پژوهش یک مطالعه توصیفی مقایس های از نوع مقطعی می باشد. جامعه آماری در این پژوهش شامل بیماران بستری شده در بیمارستا نهای خصوصی و دولتی تحت نظارت دانشگاه های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی می باشد. با استفاده از روش نمون هگیری تصادفی ساده، تعداد 360 نفر بیمار انتخاب گردیدند. ابزار سنجش در این پژوهش شامل یک پرسشنامه محقق ساخته 3 بخشی بود که بخش اول آن شامل 25 پرسش 5 گزین های به روش امتیاز دهی لیکرت، قسمت دوم 2 پرسش بصورت دو گزین های بلی یا خیر و بخش سوم شامل 2 سوال باز بود که روایی آن از طریق سنجش محتوا بدست آمد. ضریب همبستگی پرسشنامه 90 درصد بدست آمد. به منظور و t و از آزمو نهای آماری کای دو و من ویتنی و آزمون SPSS تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار استفاده گردید. Backward فریدمن و رگرسیون لجستیک مدل بر اساس نتایج بدست آمده مهمترین عوامل مستعد کننده در انتخاب بیمارستانهای دولتی توسط بیماران به ترتیب وجود پزشکان مجرب و ورزیده،ارتباط پزشک معالج با بیمار و حضور وی بر بالین،شهرت پزشکان بیمارستان و مهمترین علل انتخاب بیمارستانهای خصوصی توسط بیماران وجود پزشکان مجرب و ورزیده،ارتباط پزشک معالج با بیمارو حضور وی بر بالین بیماروفعالیت پزشک معالج در بیمارستان می باشد.
همچنین از بین عوامل توانا کننده مهمترین دلایل بیماران برای انتخاب بیمارستان های دولتی به ترتیبهزینه های بیمارستان و درآمد بیمار و مهمترین دلایل آنها برای انتخاب بیمارستانهای خصوصی درآمد. (p=0/ بیمار و هزینه های بیمارستان بوده است(05 هم بیمارانی که بیمارستانهای خصوصی و هم بیمارانی که بیمارستانهای دولتی را انتخاب می نمایند عنوان می کنند که علت اصلی انتخابشان وجود پزشک مجرب و ورزیده در آن بیمارستان می باشد. هزینه بیمارستان و درآمد بیماران نیز از مهمترین عواملی است که در انتخاب بیمارستان تاثیر می گذارد.

ویژگی های ساختار بهداشت و درمان ایران ضر ورت توسعه فناوری اطلاعات در حوزه پزشکی و طراحی یک سیستم سلامت الکترونیک موثر را ایجاب می کند و با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش با هدف شناخت عوامل موثر بر استقرار سلامت الکترونیک به منظور تدوین ابعاد طرح ی جامع برای ایران صورت گرفته است.
این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به صورت توصیفی- تطبیقی بوده و با بهره گیری از روش مطالعه شبه کیفی با تایید ریاضی انجام پذیرفته است. کشورهای مورد مطالعه در این پژوهش شامل استرالیا، آلمان، ژاپن، سوئد، انگلیس، ترکیه و ایران بودند. به دلیل تطبیقی بودن، پژوهش حاضر فاقد نمونه می باشد و کشورهای منتخب صرفا«به عنوان منابع اطلاعاتی انتخاب شده اند. این پژوهش در 4 مرحله شامل بررسی وضعیت موجود و تاریخچه موضوع در ایران از طریق مستندات و مدارک، مطالعه جامع سلامت الکترونیک در کشورهای منتخب از طریق جستجوی مطالب در کتب و مقا لات و همچنین اینترنت، پیشنهاد طرح اولیه و نهایتا» انجام اعتبار سنجی طرح از تکنیک شبه دلفی و ارائه طرح نهایی انجام گردید.
یافته های پژوهش نشان داد که اولویت های استقرار سلامت الکترونیک شامل پرونده الکترونیک شناسه بیمار، کارت سلامت الکترونیک، افزایش سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات، ثبت، «سلامت شخصی الکترونیکی قرار ملاقا تها برای درمان بیماران، نسخ هنویسی الکترونیک، بالاخره پزشکی از راه دور می باشد که هدف مشترک همه این استراتژی ها استفاده از تکنولوژی اطلاعات در ارائه خدمات سلامت با محوریت بیمار می باشد. زیر ساختار های سلامت الکترونیک عبارتند از شبکه های فیزیکی، زیر ساختارهای قانونی، آموزش و آمادگی و اجرای عملیات سلامت الکترونیک. منابع لازم برای استقرار سلامت الکترونیک شامل منابع مالی، منابع داده ای و سایر منابع می باشد. روش های استقرار سلامت الکترونیک شامل پرونده الکترونیک سلامت، کارت الکترونیک سلامت، خدمات پزشکی از راه دور و پورتال های سلامت است. موانع عمده استقرار سلامت الکترونیک در ایران شامل معین نبودن استراتژی، مبهم و پیچیده بودن زیر ساختار فناوری اطلاعات، دو مشکل فرهنگ سازی و آموزش در ارتباط با آموزش و تمرین برای مهارت های فن آوری اطلاعات و ارتباطات، تغییرات سریع مدیران بویژه در وزارت رفاه و وزارت بهداشت، ناتوانی در جذب نیروی متخصص و ماهر فناوری اطلاعات در عرصه سلامت الکترونیک، مشخص نبودن ساز و کار برای تامین منابع مالی نظام سلامت الکترونیک، عدم تدوین استاندارد های فنی، ضعف در روش های پیاده سازی سلامت می باشد.

برنامه ریزی برای تامین نیازهای سلامت جمعیت رو به تزاید سالمندان، ضروری است. این مطالعه با هدف بررسی الگوی مصرف خدمات بستری سالمندان در بیمارستانهای آموزشی دا نشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد.
در این مطالعه مقطعی که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، 2067 نمونه از بین بیماران 60 ساله و بالاتر که طی دوره یکساله منتهی به مهرماه 1389 در بیمارستانهای آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کاشان بستری شده بودند، به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی انتخاب شدند. داده های مربوط به مصرف خدمات بستری نمونه ها از پرونده های آنان گردآوری گردید و با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت.
میانگین مدت اقامت سالمندان مورد مطالعه 4.67 روز بود. بیشترین سهم از مجمو ع روز - بستری 75 سال، از نظر بخش، به بخش داخلی و از نظر بیماری، به - های سالمندان، از نظر سن به گروه سنی 79 بیماری های دستگاه گردش خون تعلق داشت. مدت اقامت سالمندان در بیمارستان با نوع بخش، نوع بیماری، و تعداد بیماری های همزمان آنان رابطه معنی داری نشان داد. سالمندان متوفی نسبت به سایر سالمندان بستری بطور معنی داری مدت بیشتری را در بیمارستان اقامت داشتند.
توجه خاص به بخشها و بیماری هایی که بیشترین بار بستری سالمندان به آنها مربوط می شود، ضروری است. در این راستا لازم است ضمن تاکید بر برنامه های پیشگی ری از بیماری های قلبی عروقی، پروتکل های درمانی بسمت ارائه مراقبت در منزل و یا مراکز ارائه خدمات طولانی مدت سوق یابند.

کارکنان بخشهای درمانی بیمارستانها بدلیل ارتباط نزدیک با بیماران همواره در معرض خطر آلودگی و انتقال عفونت به سایر بیماران می باشند. هدف از مطالعه حاضر بررسی آلودگی کارکنان بخشهای درمانی بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی تهران به باکتری استافیلوکوکوس اورئوس می باشد.
این بررسی یک مطالعه مقطعی است که در آن از کارکنان بخشهای درمانی پنج بیمارستان دانشگاه علوم پزشکی تهران به ترتیب (فیروزگ ر، حضرت رسول اکرم (ص)،سینا،مرکز طبی کودکان و شریعتی) 261 نمونه جمع آوری شد. سپس همه این نمونه ها برای بررسی میکروبی بر روی محیطهای تشخیصی میکروب شناسی کشت داده شدند. در ادامه حساسیت ایزوله های استافیلوکوکوس اورئوس نسبت به آنتی بیوتیک های متی سیلین و موپیروسین با استفاده از روش آنتی بیوگرام بررسی شد.
از (CI 21-37; %95; % از میان 261 نمونه جمع آوری شده، مشخص شد که 70 نف ر(27 کارکنان بخشهای درمانی حامل باکتری استافیلوکوکوس اورئوس می باشند و از این تعداد 29 باکتری جدا شده مقاوم به آنتی بیوتیک متی سیلین و 8 باکتری مقاوم به آنتی بیوتیک موپیروسین بودند.
کارکنان بخشهای درمانی که آلوده به پاتوژن خطرناکی مانند استافیلوکوکوس اورئوس می باشند،می توانند به عنوان حلقه ایی از زنجیره ارتباطی بین بیماران به حساب آیند.بر این اساس غربالگری ناقلین درمیان جمعیت های پر خطر برای کنترل عفونتهای بیمارستانی ضروری میباشد.