مجله بیمارستان
سال پنجم شماره 3 (پاییز 1383)

اکثر کشورهای جهان بویژه کشورهای در حال توسعه با مشکل جمع آوری و دفع زباله های شهری و روستایی مواجه هستند. در بسیاری از مناطق کشور زباله های بیمارستانی، صنعتی و خانگی بصورت درهم و غیر بهداشتی حمل و انباشته می شود که این روش سبب آلودگی محیط زیست می گردد. عدم کنترل زباله های بیمارستانی و بی توجهی به جمع آوری و رفع صحیح آن مشکلات خاصی را بوجود می آورد. در نتیجه سلامت و محیط زیست را با خطر جدی مواجه می کند. قسمتی از اینگونه مواد در طبقه بندی مواد زائد جامد بعنوان مواد خطرناک نامیده می شود که دارای قوانین خاص خود است و باید با مراقبت ویژه ای جمع آوری و دفع گردند. در این پژوهش بصورت توصیفی نحوه جمع آوری زباله در بخشها، نحوه انتقال به جایگاه موقت، وضعیت جایگاه موقت، نحوه انتقال به محل دفع زباله و شرایط حمل و دفن نهایی مورد بررسی قرار گرفته است. وسیله جمع آوری اطلاعات مشاهده مسقتیم و مذاکره با متصدیان مربوطه در بیمارستان ها بوده است. یافته های این پژوهش نشان داد که مدیریت زباله در بیمارستانهای مورد مطالعه از وضعیت مناسب برخوردار نیست، بگونهای که فقط 2 بیمارستان از بیمارستانهای تحت مطالعه دارای زباله سوز هستند. ظروف جمع آوری زباله غالبا شستشو و ضد عفونی نمی شوند. زباله های عفونی از غیر عفونی تفکیک نمی شود و جایگاه های موقت غالبا روباز است. زباله ها بصورت تفکیک نشده به محل دفن منتقل می شود. و محل دفن از وضعیت بهداشتی مناسبی برخوردار نیست. نتیجه گیری می شود که وضعیت دفع زباله های بیمارستانی در جامعه مورد پژوهش نیاز به بازنگری دارد.

در اداره بیمارستان انواع با طیف گسترده ای از فعالیت ها به انجام می رسد، بنابراین کاربرد تکنولوژی ممکن است در آن مورد استفاده فراوانی داشته باشد. کامپیوتر قادر است تا الگوهای جدید تصمیم سازی را ایجاد کرده و انواع تازه ای از تصمیمات، که هرگز بدون آن به سهولت بدست نمی آمد را پدید آورند. با کاستن از اطلاعات زاید و با توجه و دقت استفاده از کامپیوتر یک فرصت عالی برای بیمارستاانها فراهم می سازد، تا بهره وری عملیات را بهبود بخشیده، هزینه را کاهش دهند. ارائه تکنولوژی اطلاعات در محیط بیمارستان، نیازمندی روز افزون به داده های دقیق و بهنگام از منابع مختلف، نوآوری های تکنولوژی و آگاهی روز افزون به یکپارچه سازی سیستم اطلاعاتی در زیر چتر سیستم اطلاعات بیمارستانی را همسو نموده است. صرف مقدار داده ها در عملیات بیمارستانی نیاز بکارگیری یک سیستم تجزیه تحلیل و بازیابی داده های مدیریتی و مربوط به بیمار را مطرح می سازد؛ خلاصه کردن داده ها در قالب گزارشات، ممیزی و بازنگری های کاربردهای اجرائی و پزشکی را تسهیل می کند. توانائی در ذخیره و بازیابی دقیق، بهنگام و مستمر داده ها، گزارش موثر آن و امکان تبدیل داده ها برای کاربردهای دیگر در محیط بیمارستان برای اعمال یک مدیریت کارآمد بیمارستانی و مراقبت موثر از بیمار بسیار ارزشمند است.
سیستم اطلاعات بیمارستانی (HIS): HIS اطلاعات مورد نیاز را برای هر یک از سطوح مدیریت در زمان مقتضی، به شکل مطلوب و مکان مناسب فراهم می سازد، تا تصمیماتی موثر، کار آمد و اثر بخش اتخاذ شوند. HIS نقش حیاتی در برنامه ریزی، راه اندازی، سازماندهی، نظارت و کنترل عملیات زیر سیستم های بیمارستانی دارد. بنابراین فرایند سازمان مراقبت از بیمار را با ارزیابی داده ها و ارائه توصیه های HIS دهی هم افزا را با خود به ارمغان می آورد. مراقبتی ارتقاء بخشیده، و به بیمارستان توان بازنگری در جریان عمل کیفیت و تناسب مراقبت را به جای مطالعه گذشته نگر ارزانی می دارد. اهداف سیستم اطلاعات بیمارستانی HIS در دستیابی به کارائی عملیاتی بیشتر و کنترل وظایف اطلاعات - گرا در زمینه های اجرائی و مراقبت از بیمار به بیمارستان یاری می رساند. سیستم اطلاعات مدیریتی یکپارچه با طراحی مناسب، سازگار با نیازهای اختصاصی یک بیمارستان خاص، می تواند بهره وری کارکنان بیمارستان را ارتقاء بخشیده، به هر یک از بخش ها و مراکز خدمت اجازه دهد تا پردازش اطلاعات خود را کنترل نموده و در کیفیت مراقبت از بیمار مشارکت کند.

الف. بخش های عمل های جراحی را به سه منطقه زیر می توان تقسیم کرد:منطقه سترون Aseptic zone: شامل اتاقهای عمل و اتاق استریل فرعی و اسکراب منطقه پاک Clean zone: در این قسمت کارکنان باید از رخت مخصوص اتاق عمل استفاده کنند منطقه حفاظت شده Protective zone: در این بخش کارکنان رخت، کفش، کلاه اتاق عمل را بر تن می کنند که شامل منطقه مخصوص تعویض لباس، منطقه حمل و نقل و پذیرش، آماده سازی، منطقه خروج و ریکاوری است. در منطقه حفاظت شده باید مسیر رفت و آمد پرسنل یکطرفه باشد بطوریکه کارکنان مستقیما از خارج به داخل ساختمان بخش عمل جراحی وارد شوند. کریدور خارجی، مانند منطقه پاک عمل می کند و هر چه به طرف بخش مرکزی نزدیک شویم به منطقه سترون نزدیک می شویم.

پژوهش حاضر به منظور مطالعه تطبیقی در شیوه اعتبار بخشی خدمات بهداشتی و درمانی در چند کشور منتخب انجام شده است. بر اساس نتایج حاصل از آن الگوی اعتبار بخشی خدمات بهداشتی و درمانی برای ایران پیشنهاد گردیده است. بنابراین روش پژوهش توصیفی - تطبیقی است که بصورت مقطعی و میدانی انجام گرفته و برای ارائه الگوی اعتبار بخشی در خدمات بهداشتی و درمانی بررسی تحلیلی صورت گرفته است نمونه این پژوهش برای مقایسه اعتبار بخشی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی از سوی کشورهای پیشرفته آمریکا و انگلیس و فرانسه و کانادا انتخاب و ابتدا با هم و سپس با ایران مقایسه گردیده اند. نتیجه بررسی تطبیقی نشان داد که اعتبار بخشی خدمات بهداشتی و درمانی در کشورهای پیشرفته با هم تفاوت اصولی ندارند و اعتبار بخشی خدمات بهداشتی و درمانی ایران متفاوت است. برای تدوین الگوی اعتبار بخشی خدمات بهداشتی و درمانی از طریق نظرسنجی با تکنیک دلفی از مدیران و صاحب نظران در امر بهداشت و درمان بر روی نود و شش نفر از افراد نامبرده انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده که پس از اجرای مقدماتی و سنجش پایائی آن توسط اعضا هیات علمی تکمیل شده است پرسشنامه حاوی 5 سوال مشخصات فردی و 28 سوال در مورد اعتبار بخشی خدمات بهداشتی و درمانی طراحی گردیده اند. برای یافته های توصیفی پژوهش جداول و نمودارهایی تدوین شده است و جهت بررسی و تحلیل از آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردیده است. بر اساس نتایج بررسی توصیفی و تحلیلی نظرسنجی مورد پژوهش و مولفه های حاصل از آن و مطالعات گسترده و تجربیات پژوهشگر و با توجه به سنت و فرهنگ ایران الگوی نهایی اعتبار بخشی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی پیشنهاد شده است. در خاتمه پیشنهاداتی بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش در زمینه های مختلف اعتبار بخشی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی ارائه گردیده است. نتایج حاصل از پژوهش به شرح زیر خلاصه می شود: بطور کلی مدیران ارشد در بیمارستانها با شیوه ارزیابی و اعتبار بخشی کنونی ایران موافق نیستند. پاسخگویان خواستار تغییر شیوه ارزیابی و اعتبار بخشی فعلی خدمات بهداشتی و درمانی شده اند.

طبق بررسی های انجام گرفته سالانه 44 تا 98 هزار نفر بر اثر اشتباهات و عوارض دارویی قابل پیشگیری در ایالات متحده آمریکا، جان خود را از دست می دهند. این موارد در بیمارستانها مانند مرگ و میر ناشی از تصادفات، سرطان سینه و ایدز در حال افزایش است. اشتباهات و عوارض دارویی بسیار پر هزینه هستند و بیمارانی که در نتیجه این این اشتباهات در بیمارستان بستری می شوند ناچار به پرداخت این هزینه هستند و بیمارانی که در نتیجه این اشتباهات در بیمارستان بستری می شوند ناچار به پرداخت این هزینه ها جهت رفع صدمات جسمی و روحی خود میشوند. در ایالات متحده آمریکا هزینه هایی که در نتیجه عوارض و اشتباهات دارو - درمانی قابل پیشگیری توسط بیماران پرداخت می شود سالانه در حدود 17 تا 29 میلیارد دلار برآورد شده است. (1) هزینه درمان بیمارانی که در طی دوره بستری در بیمارستان دچار عوارض سوء ناشی از مصرف داروها می شوند، سالانه در حدود 6/5 - 56/1 میلیارد دلار برآورد شده است. هزینه های ذکر شده به غیر از هزینه های مربوط به بستری، دعاوی قضایی و یا خسارت وارده به بیمار است. (5-2) بیمارانی که عوارض سوء دارویی را تجربه می کنند، بطور متوسط 12-8 روز بیش از سایر بیماران در بیمارستان بستری می شوند، که هزینه بستری هر یک از بیماران بیش از 24-16 هزار دلار تخمین زده شده است. (6) هزینه عوارض ناخواسته داروها در یک بیمارستان 700 تختخوابی در ایالات متحده آمریکا سالانه در حدود 6/5 میلیون دلار صرف عوارض دارویی قابل پیشگیری می شود. همچنین در این مطالعه متوسط مدت اقامت در بیمارانی که به دلیل عوارض داروئی قابل پیشگیری در بیمارستان بستری شده اند 6 روز برآورد شده است. (3) پژوهشگرانی که یافته های دفتر کیفیت و پژوهش خدمات بهداشتی را در ایالات متحده آمریکا بررسی میکردند، دریافتند که عوارض ناخواسته داروها به طور متوسط مدت اقامت را در بیمارستان بریگمن، بیمارستان زنان و بیمارستان عمومی ماساچوست به مدت 6/4 روز و هزینه ها را بیش از 4685 دلار افزایش می دهد. (2) LDS یافته هائی که از مطالعات دفتر کیفیت و پژوهش خدمات بهداشتی، در بیمارستان بدست آمده است نشان می دهد که میانگین مدت اقامت بیمارانی که با عوارض دارویی بسیار شدید، تشنج و خونریزی) مواجه شده اند، CNS مانند (آریتمی، دپرسیون مغز استخوان، دپرسیون 20 روز، در بیمارانی که دارای عوارض با شدت کمتری بوده اند(یا کسانیکه به ایجاد تغییر در روش های درمانی یا به مدت اقامت طولانی تری در بیمارستان نیاز داشته اند) 13 روز، در بیمارانی که با عوارض سوء داروئی مواجه نشده اند 5 روز بوده است. هزینه های بیمارستان برای این بیماران به ترتیب تقریبا، 38007، 22474، 6320، دلار بوده است. (7)