نشریه حوزه
سال سی و دوم شماره 1 (پیاپی 175، بهار 1394)

در این مقال، پس از بیان چیستی و معنای سبک زندگی و زمان‏بری و آهستگی به حقیقت پیوستن آن و... .
با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، به مهم‏ترین رسالت و وظیفه حوزه، در فرهنگ‏سازی برای پیاده شدن سبک زندگی اسلامی، در جامعه خواهیم پرداخت.
نمایاندن زوایای سبک زندگی اسلامی، تلاش در جهت نمود خارجی دادن به آن، شناساندن نمونه ها و شاخصها، اصلاح رفتار متولیان فرهنگی، نقد الگوها و نمونه های منفی، سبک های ویران‏گر و تباهی‏آفرین و انگیزاندن روحها، روانها و خردها برای سرلوحه زندگی قرار دادن سبک زندگی اسلامی و پیوند دقیق و سازنده و اثرگذار با نظام اسلامی، از رسالتهای بس مهم عالمان دین، حوزه ها و روحانیت است.
این رسالت و کاری که بر عهده حوزه ها قرار دارد، بسیار گسترده و حسن انجام آن، در گرو نگهداشت نکته ها و اصولی است که پاره‏ای از آنها در این نوشتار، فرادید، نهاده خواهد شد.

در این نوشتار، پس از تعریفی کوتاه از مفهوم اصلاح و سبک زندگی، نقش و سهم حوزه علمیه در جهت اصلاح و بازسازی سبک زندگی بر بنیاد آموزه های اسلامی، از طریق ساختار اجتماعی، در سه محور: عامل و فاعل ساختار اجتماعی، سازه ها در ساختار اجتماعی و هدف در ساختار اجتماعی، تبیین شده است. در ساحت فاعل و عامل، حوزه باید سرمایه فرهنگی و فکری را در اختیار نسل معاصر بگذارد و در ساحت سازه ها، سرمایه اجتماعی فراگیر و سرمایه معنوی را، و در عرصه هدف و مقصد، سه کار کلیدی را باید انجام بدهد:1. شناسایی ضروریات و نیازمندی های زندگی معاصر.
2. تامین و فراهم‏سازی زیبا و نیکوی آنها.
3. ایجاد تقاضا وخواست در نسل معاصر و دگرسازی سبک زندگی اسلامی به خواست همگانی.

سبک زندگی، زوایای گوناگونی دارد، بخشی از آن کسب و کار و هزینه درآمد است. در این مقال بر آنیم که این دو مقوله را در سیره رفتاری معصومان (ع) بررسی کنیم. و از سبک زندگی آنان در چگونگی به دست آوردن درآمد و هزینه، آن، آگاهی یابیم و آن را بشناسیم و بشناسانیم. و روشن کنیم برترینهای عالم هستی، روزگار خود را به گوشه نشینی و عبادت سپری نمی‏کردند، بلکه کار را عبادت می‏دانستند و به آن می‏پرداختند.
از گزارشهای تاریخی استفاده می‏شود، معصومان در تولید ثروت پیشگام بوده‏اند.
درآمد آنان از راه کارگری، دامداری، کشاورزی، تجارت و گاه بیت‏المال بوده است. و آنان در هزینه درآمد خود، نه تنها خانواده، بلکه نیازهای نیازمندان را نیز برآورده می‏ساختند. حتی بخشی از دارایی خود را برای اصلاح بین شیعیان، بخشی را برای آزادی بردگان و بخشی را به وقف اختصاص می‏دادند.

پایه سبک زندگی اسلامی که در صدر گزاره های مدیریت فرهنگی کشور قرار دارد، مهندسی فرهنگ است. در مهندسی فرهنگ، از پیش‏فرضهای فرهنگی، مبانی فرهنگی، اهداف فرهنگی، اصول فرهنگی و سیاستهای فرهنگی سخن به میان می‏آید. بررسی مبانی مهندسی فرهنگ از دیدگاه قرآن کریم، سنگ زیرین سبک زندگی اسلامی است که در فضای کنونی کشور، از اهمیت بسیاری برخوردار است. مرحوم استاد علی صفایی حائری از قرآن‏پژوهانی است که با درک شرایط فرهنگی نظام، در آثار قرآنی خود، مستقیم و غیرمستقیم، به این مبانی پرداخته است. در این مقال، به روشن‏گری درباره مبانی قرآنی مهندسی فرهنگ از دیدگاه ایشان و زمینه‏سازی جهت تبیین مبانی سبک زندگی اسلامی می‏پردازیم.
این پژوهش، با الهام از روش توصیفی - تحلیلی، آثار قرآنی مکتوب استاد را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و بر اساس طرح نویسنده در دسته‏بندی مقوله ها و مولفه های فرهنگ، دیدگاه های قرآنی - فرهنگی استاد صفایی استخراج و توصیف شده و سپس بر مبنای دیدگاه های قرآنی ایشان، این دیدگاه ها تبیین و تحلیل شده‏اند.
از این نگاه، قرآن کریم، نقطه آغاز و انتهای فرهنگ جامعه را، تربیت انسان برشمرده است. باید در مهندسی فرهنگ بر تربیت انسان - چه از طریق آموزش، چه از مسیر پژوهش، چه از راه تربیت و چه از راه تبلیغ متمرکز شد تا فرهنگ جامعه تعالی پیدا کند و به دنبال آن سبک زندگی اسلامی در معنای واقعی آن، به حقیقت پیوندد. تربیت از خانواده آغاز، و با تعلیم و تربیت (مدرسه و دانشگاه) تقویت و از طریق رسانه، جهت‏دهی می‏شود. به دیگر سخن، تربیت میان سه سطح فرهنگ، یعنی فرهنگ عمومی (خانواده) و فرهنگ تخصصی )مدرسه و دانشگاه و حوزه( و فرهنگ حرفه‏ای (رسانه) پیوند برقرار می‏سازد.