مجله علمی پزشکی جندی شاپور
سال دهم شماره 3 (پیاپی 72، امرداد و شهریور 1390)

از آنجا که اخلاق پزشکی که در علوم جدید به آن پرداخته می شود غالبا نشات گرفته از اصول حاکم بر فرهنگ و تمدن غرب می باشد ممکن است بعضی از مفاهیم آن همخوانی لازم را به مبانی فرهنگی جامعه ما نداشته باشد و ضرورت دارد اندیشمندان در ایران بر روی این موضوعات بازنگری داشته باشند. در این راستا در گام نخست باید به فلسفه اخلاق پزشکی پرداخت و بر اساس آن ابعاد مختلف امور درمان را مورد ارزیابی قرار داد.
روش تحقیق این مطالعه، روش تحقیق کیفی از نوع کاربردی- تبیینی است. در این مقاله سعی شده با استفاده از کتب و مقالات مختلف در زمینه اخلاق پزشکی، بیهوشی قلب، جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی موضوعات مورد نظر بررسی و تبیین گردند.
تبیین برخی موضوعات شامل فلسفه اخلاق پزشکی از دیدگاه فرهنگ اسلامی، لزوم تعامل بین متخصصین پزشکی کشور و علماء اسلامی جهت حل موضوعات جدید اخلاق پزشکی و روشن شدن برخی ملاحظات اخلاقی در مراحل مختلف بیهوشی قلب اعم از قبل، ضمن و بعد از اعمال جراحی قلب.
بحث پیرامون تبیین ابعاد نظری اخلاق پزشکی در رشته های مختلف پزشکی با توجه به حاکمیت فرهنگ اسلامی در کشور، به منظور ارتقاء کیفیت ارائه خدمات درمانی و کمک به رشد شخصیت انسانی پزشکان ضروری بنظر می رسد.

توکسوکاریازیس بیماری زئونوزی است که شیوع جهانی دارد و توسط اسکاریس سگ و ندرتا گربه ایجاد می شود. شیوع سرمی توکسوکاریازیس در مناطق مختلف جغرافیائی متفاوت است. هدف از انجام این مطالعه تعیین میزان شیوع سرمی توکسوکارا کانیس در کودکان 6 تا 15 ساله شهری و روستائی در اهواز بود.
در این مطالعه توصیفی و مقطعی، سرم 203 کودک 6 تا 15 ساله مدارس شهری و روستائی اهواز (جنوب غربی ایران) از سال 1386 تا 1387 که به طور تصادفی انتخاب شده بودند با استفاده از آنتی ژن های دفعی و ترشحی مرحله لاروی توکسوکارا کنیس با روش سرولوژی ELISA مورد بررسی قرار گرفتند. شمارش کامل سلول های خونی از نظر وجود ائوزینوفیلی و هیپرائوزینوفیلی انجام شد. پرسشنامه کوتاهی جهت جمع آوری اطلاعات فردی شامل سن، جنس، سابقه خاک خوری، تماس با سگ و محل زندگی(شهری - روستائی) تهیه شد.
از کل 203 دانش آموز، 90 (3/44 درصد) دختر و 113(7/55 درصد) پسر بودند. 86 (9/42 درصد) نفر روستائی و 114 (1/57 درصد) نفر شهری بودند. 67 (33 درصد) نفر سابقه تماس با سگ، 35 (17 درصد) نفر سابقه سرفه اخیر 5 (5/2 درصد) نفر سابقه خاک خوری و 21 (3/10 درصد) نفر ائوزینوفیلی داشتند. چهار نفر (دو درصد) تست مثبت ELISA از نظر IgG علیه توکسوکارا کانیس داشتند که بین آنها یک نفر پسر و سه نفر دختر بودند. دو نفر شهری و دو نفر روستایی بودند. هیچ کدام سابقه تماس با سگ، خاک خوری، سرفه مزمن و آسم نداشتند. هیچ کدام هایپرائوزینوفیلی نداشتند ولی همگی ائوزینوفیلی داشتند.
این مطالعه نشان داد عفونت توکسوکارا کانیس در بین کودکان دبستانی در اهواز وجود دارد، ولی از حد قابل انتظار در مناطق گرمسیری مشابه کمتر می باشد.

بیماری سیکل سل به علت موتاسیون در زنجیر بتای گلوبین و جایگزینی والین بجای گلوتامین در موقعیت ششم بوجود می آید که منجر به افزایش پلی مریزاسیون و انسداد عروقی می شود. اخیرا«کاهش فعالیت پروتئین C و پروتئین S و افزایش فاکتور V لیدن به عنوان علل افزایش انعقاد پذیری در بیماران سیکل سل مطرح شده است. هدف از این مطالعه بررسی سطح سرمی پروتئین C، پروتئین S و فاکتور V لیدن در اختلالات سیکل سل با گروه شاهد بود.
در این مطالعه تحلیلی مورد- شاهد از 100 بیمار مبتلا به سیکل سل در حالت حمله از نظر پروتئین C، پروتئین S و فاکتور V لیدن بررسی و با 50 نفر کنترل همسان شده و انواع مختلف سیکل، مصرف هیدروکسی اوره، تزریق خون، میزان هموگلوبین F، گروه های سنی و جنسی با نرم افزار SPSS با آزمون های آماری کای دو و آنالیز واریانس مورد ارزیابی قرار گرفت.
از 100 بیمار 47 مرد، 53 زن و متوسط سنی 2/20 سال با محدوده سنی 58-3 و (03/1 ± 1SD) بود. سطح پروتئین C در 35 درصد و پروتئین S در 24 درصد بیماران بطور معنی داری هر دو با (0001/0 > p) پائین بوده و هر دو در کنترل طبیعی بود. فاکتور V لیدن در 27 درصد بیماران در مقابل 4 درصد گروه کنترل بطور معنی داری(001/0= p) بالا بوده است. سطح پروتئین S با گروه های سنی رابطه معنی داری(02/0 = p) داشته است.
در بیماران سیکل سل، سطح پروتئین C و پروتئین S کاهش و فعالیت فاکتور V لیدن افزایش یافته و باعث افزایش انعقاد پذیری در این بیماران می شود.

پورپورای هنوخ- شوئن لاین شایع ترین واسکولیت عروق کوچک در کودکان است. این بیماری با پورپورای قابل لمس، آرتریت و آرترالژی، درد شکم، خونریزی گوارشی و گلومرولونفریت مشخص می شود. هدف از مطالعه، تعیین ویژگی های اپیدمیولوژی، بالینی و آزمایشگاهی این بیماری در کودکان بستری در بیمارستان های دانشگاهی اهواز است.
طی یک مطالعه اپیدمیولوژی توصیفی گذشته نگر پرونده های کلیه کودکانی که با تشخیص نهایی پورپورای هنوخ- شوئن لاین در بخش کودکان بیمارستان های دانشگاهی اهواز از فروردین1380 الی فروردین 1387 بستری شده بودند، بررسی شدند. اطلاعات مربوط به مشخصات اپیدمیولوژی، بالینی و آزمایشگاهی بیماران از پرونده های بیمارستانی استخراج و به کمک نرم افزار آماریSPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
63 کودک با تشخیص نهایی پورپورای هنوخ - شوئن لاین بررسی شدند. 41(65 درصد) پسر و22 (35 درصد) دختر و نسبت پسر به دختر 86/1 به 1 بود. سن متوسط بیماران 15/3 ±4/6 بود. سابقه عفونت تنفسی در 9/42 درصد موارد قبل از شروع بیماری وجود داشت. تظاهرات پوستی در 100 درصد، آرتریت یا آرترالژی در 7/66 درصد، تظاهرات گوارشی در 1/76 درصد و تظاهرات کلیوی در 6/39 درصد موارد گزارش شد. موردی از علائم درگیری سیستم عصبی یافت نشد. خونریزی گوارشی در 1/19 درصد و انواژیناسیون در 2/3 درصد بیماران دیده شد. آنمی در 6/47 درصد موارد و پروتئینوری در 3/6 درصد در حد سندرم نفروتیک گزارش شد. مرگ ومیر وجود نداشت.
تظاهرات گوارشی شایع تر از علائم مفصلی و نسبت به برخی مطالعات از شدت بیشتری برخوردار بود. در نهایت پیش آگهی بیماری خوب بود.

عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای صناعی ضد درد در دوره بالینی منجر به جلب توجه محققان به گسترش داروهای گیاهی گردیده است. هدف از این مطالعه بررسی اثر ضد درد عصاره هیدروالکلی دارچین در موش صحرایی بوده است.
جهت تهیه عصاره هیدروالکلی دارچین از روش خیساندن استفاده شد. موش های صحرائی ویستار نر در 8 گروه 6 تایی قرار گرفتند: گروه های تحت آزمایش به ترتیب مقادیر (mg/kg 200، 400، 600 و 800)عصاره هیدروالکلی و گروه های کنترل مثبت به ترتیب: آسپیرین(mg/kg 300)، مورفین (mg/kg 5/2)، گروه کنترل منفی سرم فیزیولوژی (ml/kg5) و گروه دریافت کننده mg/kg600 عصاره+ mg/kg1 نالوکسان را از طریق داخل صفاقی دریافت نمودند. پس از نیم ساعت به کف پنجه پای راست حیوانات گروه های مختلف، 50 میکرولیتر فرمالین 5/2 درصد تزریق شد و بلافاصله بر روی دستگاه آزمون فرمالین منتقل و مورد نمره دهی قرار گرفتند.
دارچین، اثر ضد درد وابسته به مقدار داشت و با مقدار (mg/kg600) بهترین اثر را از خود نشان داد. این عصاره علیرغم اینکه در دوزهای مختلف اثر ضد درد معنی داری(05/0< p) در مقایسه با سرم فیزیولوژی داشت، اما اثر ضد درد حاد آن بیشتر از آسپیرین و کمتر از مورفین و همچنین اثر ضد درد مزمن آن کمتر از آسپیرین و مورفین بود. همچنین مقدار موثره عصاره همراه با نالوکسان در مقایسه با مقدار موثره عصاره به تنهایی اثر ضد دردی معنی داری نداشت.
عصاره هیدروالکلی دارچین به صورت وابسته به مقدار، دارای اثر ضد درد(فازهای اول و دوم) می باشد.

در محاسبات دوزیمتری، پرتوهای پهن و واگرا شونده الکترونی به صورت پرتوهایی که از یک چشمه مجازی به وجود می آیند، در نظر گرفته می شوند، تا بتوان قانون عکس مجذور را برای پرتوهای الکترونی نیز همانند فوتون ها به کار برند. بنابراین در تحقیق حاضر به کمک دزیمتری میدان های درمانی الکترون در انرژی های مختلف جایگاه چشمه مجازی این دستگاه در ابعاد درمانی و انرژی های مختلف تعیین شده است تا بتوان همانند فوتون، درمان های الکترون را نیز انجام داد.
با استفاده از تئوری پراکندگی الاستیک و هندسه سیستم و همچنین دوزیمتری پرتوها موقعیت چشمه مجازی(svir) برای میدان های مختلف و در انرژی های مختلف دستگاه شتاب دهنده خطیVarian 2100 CD مشخص گردید.
به کمک چمبر با صفحات موازیPPC40 و فانتوم50 ×50×50 سانتیمتر مکعب و نرم افزار Omini-pro تمام پروفایل های دوز عمقی برای انرژی های 6، 9، 12 و 15 مگاالکترون ولت و اپلیکاتورهای 6×6، 10×10، 15×15،20×20 و 25× 25 سانتیمتر مربع رسم گردید و با تعیین سطح میدان در عمق ماگزیمم دوز روی پروفایل مربوطه کانون مجازی (Svir) برای هر اپلیکاتور در انرژی های مختلف بدست آمد. نتایج نشان می دهد که مقدار Svir تابع انرژی و اندازه میدان می باشد. علاوه بر این، مقادیر حاصل در میدان های کوچک به ویژه در انرژی های پایین تر دقیقا از قانون عکس مجذور فاصله پیروی نمی کند.
فاصله کانون مجازی(Svir) وابسته به انرژی و میدان می باشد و هرچه میدان بزرگتر و انرژی بیشتر باشد این فاصله نیز بزرگتر خواهد بود.

سرگیجه از شایع ترین مشکلات و شکایات بیماران مراجعه کننده به پزشک و بیماری مینیر یکی از شایع ترین علل آن است. تشخیص بیماری مینیر وابسته به یافته های بالینی است. تست های تعادلی در تعیین شیوه درمان و پروگنوز بیماری و نیز افتراق آن از سایر علل سرگیجه موثر است. در این مطالعه به بررسی و آنالیز آماری یافته های ویدئونیستاگموگرافی در بیماران مینیر پرداخته شده است. در این مطالعه مقطعی 61 بیمار مراجعه کننده به درمانگاه گوش و حلق و بینی بیمارستان های امام خمینی و آپادانا اهواز که در معاینه برای آنها تشخیص مینیر داده شده و اطلاعات آنها در پرسشنامه ثبت گردیده بود، تحت ارزیابی با ویدئونیستاگموگرافی قرار گرفتند و طی این آزمون ارزیابی های حرکات ساکاد، اپتوکینتیک، تعقیب آرام، positional، positioning و کالریک انجام گرفت. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS ویرایش 16 استفاده گردید.
برتری طرفی در 7 بیمار (44/11 درصد) و ضعف طرفی در 24 بیمار (33/39 درصد) و نهفتگی حرکات ساکارید در 26 نفر (6/42 درصد) از افراد موارد مطالعه غیرطبیعی بوده است بین شدت سرگیجه، شدت کاهش شنوایی و طول مدت بیماری و یافته های ویدئونیستاگموگرافی رابطه معنی داری وجود نداشت. مهمترین یافته ویدئونیستاگموگرافی، ضعف طرفی بود.

مطالعات اخیر نشان داده اند که سرب از طریق تحریک گونه های اکسیژنی فعال باعث تحریک استرس اکسایشی در استخوان می شود. در تحقیق حاضر، اثر 8 هفته مکمل کورکومین بر چگالی ناحیه ای مواد معدنی استخوان های ران و درشت نی موش های در معرض سرب بررسی شد.
موش های ویستار 50 روزه به طور تصادفی به گروه های پایه، شم، سرب و گروه کورکومین+ سرب(کورکومین) دسته بندی شدند. گروه های کورکومین و یا سرب 20 mg/kg استات سرب را به مدت 8 هفته (هفته ای سه جلسه) به صورت زیرصفاقی دریافت کردند. گروه کورکومین همچنین 30 mg/kg محلول کورکومین (3 روز در هفته و به مدت 8 هفته) را دریافت نمودند. چگالی مواد معدنی(BMD) استخوان های ران و درشت نی با دستگاه DEXA اندازه گیری شد. داده ها با روش آنالیز واریانس یکطرفه و نرم افزار آماری SPSS ویرایش 16 تحلیل شدند.
سطوح مالوندی آلدهید(MDA) و سرب در گروه کورکومین به طور معنی داری کمتر از گروه های سرب و پایه بود. به علاوه، سطوح BMD و ظرفیت ضداکسایشی تام(TAC) در گروه کورکومین به طور معنی داری بیشتر از گروه های سرب و پایه بود.
این نتایج نشان می دهد قرارگیری در معرض سرب ممکن است یک عامل خطر برای بیماری های اسکلتی باشد. به علاوه، مکمل گیری ضداکسایشی کورکومین احتمالا اثرات مهاری در کاهش ناشی از القای سرب در BMD استخوان های ران و درشت نی دارد که می توان به استرس اکسایشی نسبت داد.

براساس تحقیقات اخیر بیماری پریودنتال یک فاکتور خطر مهمی است که می تواند منجر به تولد زودرس با وزن کم نوزاد شود و وضعیت اقتصادی- اجتماعی روی شرایط پریودنتال تاثیر دارد. هدف این مطالعه ارزیابی وضعیت پریودنتال زنان باردار و غیر باردار بر اساس شاخص نیازهای درمانی پریودنتال(CPITN) و ارتباط آن با متغیرهای دموگرافی و کلینیکی بود.
این مطالعه به صورت توصیفی مقطعی روی540 نفر زن باردار و غیر باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شرق و غرب اهواز انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها بررسی فرم های اطلاعاتی مشتمل بر دو بخش اطلاعات فردی و وضعیت پریودنتال براساس شاخص نیازهای درمانی پریودنتال(CPITN) بود. معاینات توسط پروب WHO و آینه مسطح دندانپزشکی انجام گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری تی، مجذور کای و ان اوا استفاده شد. نرم افزار مورد استفاده SPSS بود.
7/66 درصد زنان باردار دارای بیماری پریودنتال بوده و 92 درصد زنان باردار درسه ماهه سوم بارداری بیماری پریودنتال داشتند. بین شاخص CPITN و سن بارداری، میزان تحصیلات،وضعیت اقتصادی و دفعات مسواک زدن ارتباط آماری معنی دار مشاهده گردید.
نتایج این مطالعه نشان داد که خانم های باردار CPITNبیشتری نسبت به خانم های غیر باردار دارند و بنابراین پیشنهاد می شود که برنامه بهداشت دهانی پیشگیری کننده ساده کمکی برای حفظ سلامت پریودنشیم در طی حاملگی می باشد.

در بررسی ژنوواروم و ژنووالگوم علاوه بر اندازه گیری زاویه تیبیوفمورال فاصله اینترکندیلار و اینترمالئولار نیز اندازه گیری می شود. اکثر نوزادان وقتی در وضعیت ایستاده قرار داده می شوند ساق پای آنها حالت کمانی دارد. انحنای داخلی خفیف تا متوسط اندام تحتانی شامل استخوان درشت نی و ران به صورت توام یک یافته طبیعی در نوزادان و شیرخواران است. این بررسی جهت تعیین اندازه طبیعی فاصله اینترکندیلار و اینترمالئولار و ارتباط آن با عوامل اپیدمیولوژیک مانند جنس، سن، قد... انجام شده است.
این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی 850 نفر،(452 دختر،398 پسر) 16-3 سال انجام شد.نمونه ها به شکل تصادفی از مهدکودک ها، مراکز پیش دبستانی و مدارس مناطق چهارگانه اهواز و افراد مراجعه کننده به بیمارستان شفا انتخاب گردیدند. برای اندازه گیری پارامترهای مورد نظر شخص در حالت ایستاده و اکستانسیون کامل مفصل زانو و هیپ قرار داشته و برای اندازه گیری فاصله اینترکندیلار دو قوزک داخلی مچ پا و برای اندازه گیری فاصله اینترمالئولار دو کوندیل داخلی استخوان ران با یکدیگر تماس داشتند. در این مطالعه از آمار توصیفی، همچنین از آزمون های t تست و آنالیز واریانس (ANOVA) جهت مقایسه استفاده گردید. جهت ارتباط سنجی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. آنالیز داده ها توسط نرم افزار SPSS نگارش 15 صورت گرفت.
میانگین فاصله اینترکندیلار در جمعیت مورد مطالعه86/0± 65/1، در پسران 5/1 و در دختران71/1 سانتی متر بود. میانگین فاصله اینترمالئولار 31/2-، در پسران 05/2- و در دختران 53/2- سانتی متر محاسبه شد. مقایسه میانگین فاصله اینترکندیلار و اینترمالئولار دختران و پسران اختلاف آماری معنی داری را نشان داد(05/0 > P).
مقادیر همبستگی میان فواصل اینترکوندیلار و اینترمالئولار داخلی با وزن، قد و طول ساق پا نشان داد که میان فاصله اینترکوندیلار داخلی با عوامل ذکر شده ارتباط معکوس و میان فاصله اینترمالئولار با عوامل ذکر شده ارتباط خطی مستقیم وجود دارد.

استوماتیت آفتی عود کننده شایع ترین زخم های دهانی است که 20 درصد جمعیت عمومی را مبتلا می کند. اتیولوژی آفت ناشناخته است و معلول چندین مکانیسم مختلف می باشد. هدف مطالعه، بررسی اپیدمیولوژی آفت و عوامل موثر در ایجاد آن می باشد.
در این مطالعه توصیفی- مقطعی، 1105 نفر از مراجعین به مراکز بهداشتی درمانی زاهدان که با روش نمونه برداری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند، جهت بررسی شیوع آفت (وجود زخم آفتی در زمان معاینه) و عوامل موثر در ایجاد آن بررسی شدند. اطلاعات به صورت یک مرحله ای و با مصاحبه، تکمیل پرسشنامه و معاینه بالینی جمع آوری شد. داده ها با آزمون مجذور کای و با استفاده از نرم افزارSPSS تجزیه و تحلیل شدند.
از 1105 فرد معاینه شده (476 مرد و 629 زن)، 199 نفر (18درصد) مبتلا به آفت بودند و 168 مورد (4/84 درصد) آفت مینور، 26 مورد (1/13 درصد) آفت ماژور و 5 مورد(5/2 درصد) زخم هرپتی فرم داشتند. در این تحقیق، ارتباط فراوانی آفت با سن(001/0> p)، تحصیلات(001/0 > p)، شغل (002/0 = p)، سابقه حساسیت (02/0)، نوع حساسیت(004/0 > p)، بیماری زمینه ای(005/0 = p)، تاریخچه فامیلی(001/0 > p) و استفاده از مسواک (001/0 > p) معنی دار بود. ارتباط معنی داری بین فراوانی آفت و متغیر های جنس، استعمال دخانیات، ناس و مصرف دهانشویه یافت نشد.
آفت یک ضایعه مولتی فاکتوریال بوده و فاکتورهای سن، گروه های شغلی پراسترس، تحصیلات بالا (تعیین کننده میزان استرس شخص)، تروما و حساسیت، عوامل مستعد کننده بروز آفت، می باشند.

زایمان فرآیند دردناکی است و یکی از وظایف ماماها کاستن از شدت درد زایمان می باشد و در این میان کاهش طول مراحل زایمانی همواره مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر شیاف هیوسین بر درد و روند زایمان بود.
این کارآزمایی بالینی دوسوکور بر روی 130 زن باردار نخست زا که جهت زایمان به بیمارستان سینا اهواز مراجعه نمودند، انجام گردید. به گروه مورد یک شیاف هیوسین و به گروه شاهد یک شیاف پلاسبو در شروع فاز فعال زایمان از راه رکتال داده شد. سپس میانگین شدت درد زایمان، پیشرفت دیلاتاسیون وافاسمان، طول فاز فعال، مرحله دوم و نوع زایمان ثبت گردید. داده ها با استفاده از تست های تی، کای دو و فیشر در SPSS نسخه 15 در سطح معنادار 5% آنالیز شدند.
بین میانگین دیلاتاسیون و افاسمان دهانه رحم 1 و2 ساعت بعد از مداخله بین دو گروه تفاوت معناداری وجود داشت(0001/0> P). طول فاز فعال و مرحله دوم زایمان بصورت معناداری در گروه مورد کمتر از شاهد بود (007/0 = P). میزان سزارین نیز در گروه مورد کمتر از شاهد بود، ولی این اختلاف معنادار نبود(07/0= P). شدت درد زایمان در دو گروه تفاوت معناداری نداشت. در میانگین ضربان قلب جنین، نبض و فشارخون مادر و نمرات آپگار نوزادان بین دو گروه تفاوتی دیده نشد.
به نظر می رسد که شیاف هیوسین بتواند به عنوان دارویی موثر جهت تسریع روند لیبر و کاهش مدت زمان درد کشیدن مورد استفاده قرار گیرد، اما درد زایمان را کاهش نمی دهد.