فهرست مطالب

مشکوه - پیاپی 141 (زمستان 1397)

فصلنامه مشکوه
پیاپی 141 (زمستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1398/01/31
  • تعداد عناوین: 6
|
  • سیدمحمود مرویان جسینی * صفحات 5-7
  • علی راد* صفحات 8-26
    نتایج تبارشناسی پیامبران در نفی شبهات کلامی بر ضد شخصیت و تبار آنان اثرگذار است و به تصحیح نگره ها در رسالت شناسی آنان می انجامد. ابراهیم  در ادیان توحیدی، جایگاه برجسته ای دارد، هرگونه ایراد و تردید درباره تبار و شخصیت ایشان موجب شبهه افکنی درباره نبوت یا هویت تاریخی ابراهیم  خواهد بود. در میراث اسلامی سه شبهه « شخصیتی ایرانی در تبار ابراهیم، خطاب پدر به آزر بت پرست به وسیله ابراهیم و «رابطه زناشویی مادر ابراهیم با آزر» بازتابیده است که دو شبهه اخیر با برخی از مبانی کلامی امامیه، چون طهارت نسبی و معنوی آبای پیامبران در تعارض آشکار است؛ شبهه نخست، هویت تاریخی ابراهیم با زرتشت و تبار ایرانی پیونده زده و این، در تعارض آشکار با رهیافت آیات و روایات به تبار ابراهیم است. در این پژوهه، شبهه های یادشده با روش تحلیلی- انتقادی ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان داد که اینها از اساس، سست و باطل است. ادعای ایرانی بودن شخصیت ارفکشاد در نسب ابراهیم  و تشابه یا وحدت آن با زرتشت با چالش های جدی و مهم تاریخی، زبانشناسی روبهرو است و ادعای درستی نیست. آیات خطاب آزر به عنوان پدر به وسیله ابراهیم  الزاما به معنای پدر نسبی نیست و این آیات با حدیث نبوی در طهارت آبای پیامبران نیز قابل جمع است، زیرا ایشان فقط بر طهارت پدران خویش، از شرک و بت پرستی اشاره دارند و آزر از شمار آبای نسبی وی خارج است. روایتهای تولد ابراهیم  از آزر به دلیل آسیب اضطراب متنی و تعارض با سایر روایتها و مبنای کلامی طهارت آبای انبیا از شرک و بت پرستی، فاقد اعتبار لازماند و رگه هایی از جعل یا دستکم تحریف در آنها قابل اثبات است.
    کلیدواژگان: تبارشناسی انبیا، ابراهیم، ارفکشاد، آزر، نسب ابراهی
  • نسیم یوسفی، عباس اسماعیلی زاده* صفحات 27-60
    پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد ساختاری دانش معناشناسی در سطح مطالعات درون متنی، مفهوم عصیان در قرآن کریم را بررسی کرده است. بدین منظور، نخست با مروری بر کتب لغت و کاربست‏های ریشه (عصی) در قرآن و سنت تفسیری موجود، تصویری اجمالی از جایگاه این مفهوم در بین لغت شناسان و مفسران ارائه شده است. سپس با تحلیل واژگان هم نشین و جانشین (عصیان) به شناسایی مولفه های بنیادین این مفهوم قرآنی پرداخته شده که نتایج حاصل از این تحلیل، عصیان را امری تشکیکی و ذومراتب می‏داند که به نوعی جدایی و خروج ناپسند از طاعت مافوق رحمان و پرورش دهنده اطلاق می‎شود و در صورت دلالت بر گناه، همراه تکذیب و انکار حقانیت نعمت ها و وعده ها در عین اعتقاد و یقین به صحت آن ها می‎آید. به دنبال آن در باب عصیان منسوب به حضرت آدم روشن ساخته‏ایم که این عصیان به معنای نوعی خلاف و خروج است که بر اثر وسوسه های شیطانی ای رخ داده که حامل وعده هایی مشابه با وعده های الهی بود و مانند شیطان، کافران و فرعون از روی انکار و تکذیب نعمت‎های پروردگار نبود. علت وقوع آن نیز تنها خلطی بود که برای آدم پیش آمد. به همین دلیل، پس از پی بردن به خروج رخ داده، به سرعت توبه کرد.
    کلیدواژگان: معناشناسی ساختاری، روابط هم‏نشینی و جانشینی، مفهوم عصیان، آدم
  • احمد زارع زردینی، میثم خلیلی صفحات 61-85
    نظریه «نظام زوجی سوره های قرآن» از جمله کوشش های جدید حوزه علوم قرآن در اثبات نظم قرآن کریم است. در این نظریه، ارتباط وسیع و ضروری میان دو سوره از قرآن مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی و با هدف نمایش اقسام روابط محتوایی بین زوج سوره مزمل و مدثر درصدد پاسخ گویی به این پرسش است که آیا برای نظریه نظام زوجی سوره های قرآن، شواهد محکم و مستدلی وجود دارد یا خیر؟ بر این اساس تلاش شده تا  ابعاد مختلف پیوند لفظی و معنایی این دو سوره مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد و نقش این گونه مطالعات در فهم عمیق تر و دقیق تر دو سوره تبیین شود. بررسی ها نشان می دهد، ارتباطی همچون آغاز و انجام مشترک دو سوره، الفاظ و مضامین مشترک و یا قریب به یکدیگر، خطاب های مشترک، دستور به انجام عمل و ذکر پیامد ترک آن، توجه به ابعاد مختلف جامعه اسلام و... فرضیه قرینه گونی، ساختار این دو سوره را تقویت می کند. بیشتر ارتباطات این دو سوره را موضوعات مشترکی تشکیل می دهند که در هر یک از این دو سوره، از دو زاویه متفاوت به آن ها پرداخته شده، به گونه ای که مکمل یکدیگرند.
    کلیدواژگان: نظام زوجی سوره های قرآن، سوره مزمل، سوره مدثر، روابط متنی، مطالعات سوره شناسی
  • مهدی مهریزی، مسعود ضیایی صفحات 86-107
    متن سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی در نشست علمی گروه حدیث پژوهی بنیاد پژوهشهای اسلامی در 21/11/1397.
  • محمدحسین صادق پور * صفحات 108-115
    براساس آیین‏نامه کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور، مجلات دارای رتبه پژوهشی یا ترویجی باید سالانه فهرست مقالاتشان را ارائه نمایند. گذشته از آن، در عصر ارتباطات و در هنگامه انفجار اطلاعات، دسته‏بندی و تنظیم موضوعی مقالات، راهکاری است برای پردازش اطلاعات و دستیابی سریع پژوهشگران و جامعه کتاب‏خوان به آثار منتشر شده.
    فصلنامه مشکوه نیز در چند نوبت از جمله (شماره‏های 100، 110 ، 121 و 131) فهرست موضوعی مقالاتش را ارائه کرده است. آنچه اینک پیش روی دارید نمایه الفبایی _ موضوعی مقالات ده شماره اخیر مجله بوده که در دو موضوع «قرآن و حدیث» و «تاریخ و فرهنگ اسلامی» تنظیم شده است. گرایش بیشتر نشریه به سوی مقالات آموزه های قرآن و حدیث در شمارهای اخیر محسوس است.
    کلیدواژگان: نمایه مقالات مشکوه، مقالات قرآن و حدیث، مقالات تاریخ و فرهنگ
|
  • Ali Rad * Pages 8-26
    The results of prophets’ genealogy are useful in verbal doubts denial against their personality and descent, and also amend the attitudes to their prophecy. Abraham (A.S (. has a prominent position in monotheistic religions, any objection and suspicion about his descent and personality will cause doubts about the prophecy or historical identity of Abraham (A.S.). In Islamic heritage, there are three doubts:  "Iranian descent of Abraham (A.S.)", "Abraham (A.S.) knew idolatrous Āzar as the father" and "the Abraham's (A.S.) mother marital relationship with Āzar". The two recent doubts are in evident controversy with some of the Twelver theological principles about spiritual purity of the prophets' fathers. In the first doubt, Ibrahim's historical identity has been associated with Zoroastrianism and Iranian descent which is in clear contradiction with the verses and traditions about Abraham's descent. In this research, the aforementioned doubts are evaluated by analytical-critical method. The results of the study showed that these doubts are unstable and false. The claim that the Arpachshad was Iranian relative of Ibrahim (A.S.) and its similarity or its unity with Zoroaster are facing serious and important historical and linguistics challenges and is not a valid claim. The verses in which Abraham addressed Āzar as the father does not necessarily mean relative father, and these verses can be combined with the Prophetic traditions about the purification of the prophets' fathers because they only referred to the purification of their fathers from polytheism and idolatry, and Āzar does not have such conditions. The narratives that claim Āzar is the father of Abraham (A.S.) are unreliable because of the textual anxiety and conflict with other traditions, and also on the basis of prophets' fathers’ purification from idolatry and polytheism. Forgery or at least distortion can be proved in them.
    Keywords: Genealogy of Abraham (A.S.), Arpachshad, ?zar, Abraham’s (A.S.) descent
  • Nasim Yusefi, Abbas Esmaeelizadeh * Pages 27-60
  • Ahmad Zare Zardini, Meysam Khalili Pages 61-85
    The theory of the "Qur’anic Twin Surahs" is one of the new efforts of Qur’anic science in proving the Qur’anic order. In this theory, the vast and essential relationship between the two Qur’anic surahs is considered. This research by using a descriptive-analytical method with the aim of displaying different kinds of relationships between al-Muzzammil and al-Muddaththir Twin Surahs, try to answer this question: “Is there any convincing evidence for this theory?” Accordingly, we tried to examine various verbal and semantic dimensions of these two surahs and the role of these studies is explained in a deeper and more accurate understanding of these two surahs. Studies show that a relationship such as the beginning and the end of the two surahs, common or close words and themes, the common addressing, the order to practice and the consequences of its departure, attention to the various dimensions of the Islamic society and so on strengthens the  structural symmetrical hypothesis of these two surahs. Most parts of the relationship between these two surahs are common subjects from different point of view in such a way that they complement each other.
    Keywords: Qur’anic Twin Surahs system al-Muzzammil Surah, al-Muddaththir Surah, Textual Relationships, Surah Studies
  • Muḥammad Ḥusayn Ṣādiqpūr Pages 108-115
    According to the code of procedure of the Commission for Evaluation of Iranian Scientific Journals, the journals with scientific-research or promotional ranking are required to provide an annual list of their articles. In addition, in the age of communication and at a time of information explosion, thematic categorization and arrangement of the articles is an approach for processing information and instant access of researchers and the book-reading community to the published works.
    Mishkāt Quarterly has several times provided the thematic index of its articles (issues 100, 110, 121, 131). What is presented in this issue is the alphabetical-thematic index of the ten recent issues arranged on two topics of “Qur’ān and Ḥadīth” and “Islamic History and Islamic Culture”. The general trend of the content of most of the issues of the journal in recent issues has been noticeably toward articles of the Qur’ān and ḥadīth”.
    Keywords: index of Mishkāt articles, articles of the Qur’ān, ḥadīth”, articles of history, culture