فهرست مطالب
فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی
سال بیست و یکم شماره 3 (پیاپی 83، پاییز 1397)
- تاریخ انتشار: 1397/09/11
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 3-27هدفدر نسخههای خطی علاوه بر مداد یا مرکب، به دو نوع مرکب دیگر به نام حبر و لیقه اشاره شده است. در این مقاله با رجوع به نسخه های قرون اولیه اسلامی بهویژه رساله عمدهالکتاب مضبوط در کتابخانه آستان قدس رضوی، تلاش شده است به ویژگی ها و تفاوت انواع مرکب پی برده شود. هدف اصلی مقاله حاضر، شناخت روش ساخت و کاربرد حبر اسود است. روش پژوهش: گرد آوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی و در برخی موارد نیز برای اثبات صحت روش ها، روش آزمایش به کار گرفته شده است. بههمین دلیل، روش تحقیق ترکیبی از روش توصیفی و تجربی است. برای رسیدن به نتایج دقیق، ابتدا روش تهیه حبر اسود در نسخههای خطی شناسایی شده و در تطبیق با یکدیگر و بهویژه رساله عمدهالکتاب قرار گرفت. سپس نتیجه به شکل آزمایشی ساخته و نتایج مشاهده شد. یافتههای تحقیق: یافته های پژوهش نشان می دهد شیوه ساخت و کاربرد مرکب های مداد، حبر و لیقه متفاوت است. حبرهای اسود با ترکیبات ثابت: مازو، زاج، صمغ و آب، دارای چهار شیوه ساخت و چهار کاربرد متفاوت هستند که در نگارش بر روی کاغذ، پوست، سنگ و سفال استفاده میشوند. نتیجهگیری: مقایسه متن نسخههای خطی عمدهالکتاب، بیان الصناعات، قطف الازهار، در المکنون، تحف الخواص، صبح الاعشی و کتابآرایی در تمدن اسلامی نشان داد در تمام منابع ذکر شده بهغیر از عمدهالکتاب، به دلایلی از قبیل نقص، پراکندگی و ترجمه اشتباه نمی توان به شیوه های ساخت و کاربرد انواع مرکب دست یافت.کلیدواژگان: مرکب، مداد، حبر، لیقه، عمده الکتاب
-
صفحات 28-56هدفپژوهش حاضر با هدف مشخصساختن وضعیت استفاده از رسانههای اجتماعی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به منظور تعیین بهترین رسانههای اجتماعی برای استفاده رسمی در سازمان صورت پذیرفت.
روش شناسی: پژوهش توصیفی _ تحلیلی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل274 کتابدار و 400 کاربر فعال سازمان اسناد و کتابخانه ملی بود که بر اساس جدول مورگان نمونه گیری و 355 نفر متشکل از 159 کتابدار و 196 کاربر تعیین گردید. اطلاعات بهوسیله پرسشنامه در فرم گوگل جمع آوری و از آمار توصیفی میانگین برای توصیف داده ها و آمار استنباطی آزمون تی میانگین دو جامعه مستقل برای تحلیل فرضیه پژوهش با استفاده از نرم افزارهای اسپیاساس و اکسل استفاده شد.یافته هاکتابداران (35/3) و کاربران (16/4) از برنامههای موبایلی رسانههای اجتماعی بیشترین استفاده را دارند. کتابداران از رسانه های اجتماعی در امور کتابخانهای و پژوهشی کم استفاده می کنند، اما کاربران بیشتر از آنها و در حد متوسط از رسانههای اجتماعی در این امور استفاده می کنند.
کتابداران از تلگرام و اینستاگرام برای امور پژوهشی و خدمات کتابخانه ای بیشترین میزان استفاده را دارند. کاربران نیز برای انجام خدمات کتابخانه ای از تلگرام و اینستاگرام بیش از سایر رسانه های اجتماعی استفاده می کنند. برای امور پژوهشی علاوه بر تلگرام (34/4) و اینستاگرام (07/4) از لینکداین (76/3) و ریسرچگیت (73/3) نیز نسبت به سایر رسانههای اجتماعی استفاده بیشتری میکنند.نتیجه گیریتلگرام، اینستاگرام، لینکداین و ریسرچ گیت به ترتیب به عنوان بهترین رسانههای اجتماعی برای استفاده رسمی در کتابخانه ملی تعیین و پیشنهاد میشوند. تهیه خطمشی مدون استفاده و ایجاد شرایط مناسب استفاده در کتابخانه ملی پیشنهاد میشود.کلیدواژگان: رسانه های اجتماعی، وضعیت استفاده، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران -
صفحات 57-90هدفهدف این مقاله مطالعه میزان توجه سه پایگاه اطلاعات علمی فارسی «بانک اطلاعات نشریات کشور» ، «مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» و «مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری» به گسترش پذیری جستجو و بازیابی مدارک (مقالات) به صورت پیوسته نویسی و جدانویسی است.
روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف در ردیف پژوهش های کاربردی و از نظر طرح پژوهش از نوع تحلیل محتوا بوده است. جامعه آماری شامل مجموعه مدارک موجود در سه پایگاه اطلاعات علمی فارسی بود (29142 مدرک) که با استفاده از فرمول کوکران، 432 مدرک از آنها با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب (نسبتی) انتخاب شد. ابزار پژوهش یک سیاهه وارسی محققساخته بود. سیاهه وارسی شامل ده قاعده از مجموعه قاعده های پیوسته نویسی و جدانویسی کتاب «دستور خط فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی» به همراه مصداق های «واژگان یا کلیدواژه های انتخابی» از هر قاعده بود که امکان رخداد جدانویسی و پیوسته نویسی آنها در هنگام نگارش وجود داشت.یافته هانتایج نشان داد میان پایگاه های اطلاعات علمی فارسی از نظر قابلیت بازیابی مدارک با هر یک از شکل های نگارشی اعم از پیوسته نویسی و جدانویسی تفاوت وجود دارد. علاوه بر این، یافته ها نشان داد، تنها 3/5% از مدارک انتخابی در هنگام جستجو در پایگاه های اطلاعاتی مورد مطالعه با همه شکل های نگارشی قابل بازیابی بود. در مقابل، 7/94% مدارک انتخابی فقط با همان حالت ثبتشده در پایگاه بازیابی شد. همچنین، مقایسه شکل نگارشی مصداق ها در عنوان، چکیده و کلمات کلیدی نسخه پی. دی. اف مدارک با اطلاعات نمایهشده از همان مدارک در پایگاه های اطلاعات علمی فارسی نشان داد، شکل نگارشی بخش قابل توجهی از مصداق های مدارک از حالت نگارشی نزدیک نویسی به جدانویسی یا پیوسته نویسی تغییر یافته است.نتیجه گیریبا توجه به اینکه در پایگاه های مورد مطالعه چالش های پیوسته نویسی و جدانویسی بهطور جامع و به منظور بهبود جامعیت نتایج جستجو مورد توجه قرار نگرفته است، این وضعیت نامطلوب می تواند به ازدستدادن مدارکی بینجامد که با دیگر شکل های نگارشی در پایگاه های اطلاعاتی ذخیره شده اند.کلیدواژگان: بازیابی اطلاعات، پایگاه های اطلاعات علمی، پیوسته نویسی، جدانویسی، خط فارسی، مرکز منطقهای اطلاع رسانی علوم و فناوری -
صفحات 91-124هدفهدف از این پژوهش، مروری نظاممند بر بررسی پژوهش ها در استفاده از مفاهیم بازاریابی جهت ارائه خدمات کتابخانه های عمومی بهمنظور شناسایی و کاربرد آن در کتابخانه ها و خلا پژوهشی موجود در پژوهش های انجامشده برای انجام پژوهش های آتی است.
روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش مرور نظام مند است. بدینمنظور، پژوهش های مرتبط در 11 پایگاه ملی و 5 پایگاه اطلاعاتی خارجی بین سال های 1388 تا 1396 جستجو و شناسایی گردید. 76 پژوهش حاصل جستجو بود که پس از کنترل و بررسی پژوهش ها توسط پژوهشگران تعداد 17 مورد از مرتبط ترین آنها برای این پژوهش استفاده شدند. برای اعتبارسنجی نتایج، از متخصص دیگری بهغیر از تیم پژوهش استفاده شد.یافته هایافته ها نشان داد روش پژوهش های انجامشده در ایران با رویکرد کمی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و در خارج با ترکیبی از دو رویکرد کمی و کیفی و ابزار مورد استفاده پرسشنامه و مصاحبه بود.نتیجه گیرینتایج حاصل از پژوهش ها نشان داد با توجه به نقش تحول فناوریها، مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی میتوانند با به کارگیری روش هایی از جمله خدمات مبتنی بر بازاریابی حرفهای، مدلهای بازاریابی و جهتگیری بازار، جایگاه حرفه خود را در راستای ارائه خدمات مشتریمدار و رضایت مشتری، بهبود بخشند.کلیدواژگان: بازاریابی، کتابخانه های عمومی، ایران، مرور نظام مند -
صفحات 125-153هدفپژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش رهبری خدمتگزار در سکوت سازمانی با تمرکز بر نقش میانجی سرمایه اجتماعی، اعتماد سازمانی و عدالت سازمانی صورت گرفته است.
طرح/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفیهمبستگی از شاخه پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه کارکنان کتابخانه های عمومی استان یزد، مشتمل بر 207 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری خوشه ایدومرحله ای برای جامعه محدود، 126 پرسشنامه توزیع گردید. داده های پژوهش از طریق پرسش نامه عدالت سازمانی «نیهوف و مورمن» (1993) پرسش نامه سرمایه اجتماعی «ناهاپیت و قوشال» (1998) ، پرسشنامه اعتماد سازمانی راولینز (2008) ، پرسشنامه سکوت سازمانی «ون داین» (2003) و پرسش نامه رهبری خدمتگزار «تیلور و همکاران» (2007) گردآوری شده است که پایایی تمامی پرسشنامه ها بالاتر از 7/0 است؛ تجزیه وتحلیل داده های پژوهش با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری مبتنی بر استفاده از نرم افزار Smart-PLS2 انجام شده است.یافته هانتایج پژوهش نشان داده است نقش رهبری خدمتگزار بر متغیرهای میانجی مثبت و معنادار است که در این بین بیشترین رابطه (697/0) با عدالت سازمانی بوده است. همچنین از بین متغیرهای میانجی، عدالت سازمانی و سرمایه اجتماعی بر سکوت سازمانی تاثیر معناداری دارد و تاثیر متغیر اعتماد بر سکوت سازمانی معنادار نبود. از طرف دیگر، عدالت سازمانی و سرمایه اجتماعی با شدت تاثیر 45 و 35% اثر رهبری خدمتگزار بر سکوت سازمانی را میانجیگری می کند.نتیجه گیریافزایش میزان توجه مدیران کتابخانه ها با سبک رهبری خدمتگزار به عدالت موجب فراهمساختن محیطی همراه با اعتماد و تعاملهای بیشتر شده که نتیجه آن کاهش سکوت سازمانی در کتابخانه های عمومی استان یزد است.کلیدواژگان: رهبری خدمتگزار، عدالت سازمانی، سکوت سازمانی، سرمایه اجتماعی، اعتماد سازمانی -
صفحات 154-174هدفخودکارآمدی و باورهای فرد بر هیجانهای افراد تاثیر میگذارد و عامل مهمی در شکل گیری آنهاست، اما باید دید تاثیر آن بر هیجانهای دانشجویان پس از بازیابی اطلاعات چگونه است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر خودکارآمدی دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه بر هیجانهای آنان پس از بازیابی اطلاعات است.روشپژوهش حاضر به روش پیمایشی و از نوع کاربردی انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. اعتبار پرسشنامه با استفاده از نظر متخصصان تایید شد. پایایی ابزار نیز بر اساس آلفای کرونباخ سنجیده شد و بین 76/0 تا 88/0 بهدست آمد. جامعه آماری، دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشتههای علوم انسانی شاغل به تحصیل در دانشگاه رازی کرمانشاه بودند. پرسشنامه در بین نمونه (306نفر) توزیع و 278 (8/90%) پرسشنامه قابل استفاده دریافت شد. یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین خودکارآمدی بالاتر از حد متوسط است. دانشجویان پس از بازیابی اطلاعات، عمدتا هیجانهای مثبت شامل شادی، آرامش و غرور را تجربه کردهاند. مولفه های «خودکارآمدی» توانستند 26% متغیر هیجان ها پس از بازیابی اطلاعات را در دانشجویان تبیین کنند. مولفه «وضعیت فیزیولوژیکی» بیشترین سهم را در این بین بر عهده داشت.
نتیجهگیری: نتایج نشان داد دانشجویان خود را در طول بازیابی اطلاعات توانمند دیدهاند، از بازیابی اطلاعات لذت برده و احساسات مثبتی را تجربه کردهاند، اما در مقایسه با دیگران خود را توانمندتر از آنان ندیده اند. داشتن احساسات خوشایند در هنگام بازیابی اطلاعات بیشترین تاثیر را بر هیجانهای کاربران پس از بازیابی اطلاعات داشته است اما اگرچه مولفههای خودکارآمدی بر هیجانهای دانشجویان بعد از بازیابی اطلاعات اثرگذارند، بخشی کوچکی از این متغیر را تبیین کردند.کلیدواژگان: بازیابی اطلاعات، خودکارآمدی، هیجان، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دانشگاه رازی کرمانشاه