فهرست مطالب

مطالعات تربیتی و روانشناسی - سال ششم شماره 1 (پیاپی 11، سال 1384)

فصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 11، سال 1384)

  • 164 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1384/08/25
  • تعداد عناوین: 8
|
  • رضوان حسین قلی زاده، بختیار شعبانی ورکی، سعید مرتضوی صفحه 5
    مدیریت دانش متضمن فرآیند مستمر و پویای تبادل دانش ضمنی با دانش آشکار می باشد. این فرایند ناظر بر چهار راهبرد اساسی است که نوناکا (1995) در نظریه دانش آفرینی خود بدان اشاره نموده است. در این پژوهش با نظر به مولفه های اصلی نظریه نوناکا یعنی؛ اجتماعی شدن، برونی سازی، ترکیب و درونی سازی، جایگاه مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد مورد بررسی قرار گرفته، آنگاه به نقش و اهمیت فرهنگ سازمانی در تحقق مدیریت دانش اثر بخش پرداخته شده است. مدیران عالی، میانی و اجرایی گروه اصلی مورد مطالعه را تشکیل داده اند. به منظور گرد آوری داده های مورد نیاز از دو پرسشنامه مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی استفاده شده است. تحلیل داده ها نشان داده است که درونی سازی در قلمرو مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد از بالاترین جایگاه برخوردار است و سپس به ترتیب، اجتماعی شدن، برونی سازی و ترکیب در مراتب بعدی قرار گرفته اند. همچنین، بر اساس نتایج به دست آمده، میان فرهنگ سازمانی و درونی سازی، برونی سازی و ترکیب رابطه معنا داری وجود دارد. در حالی که، این رابطه با اجتماعی شدن معنی دار نیست. به طور خلاصه، می توان چنین نتیجه گرفت که مدیران بیش از آن که تمایل به تشریک و تبادل دانش و تجارب خود با یکدیگر داشته باشند، تمایل به درونی کردن دانش و رقابت با دیگران دارند. فرهنگ سازمانی در دانشگاه فردوسی به عنوان یکی از متغیرهای اثر گذار، بر تشدید پدیده فرد گرایی و رقابتی بودن در بین مدیران می افزاید.
    کلیدواژگان: مدیریت دانش، فرهنگ سازمانی، دانشگاه فردوسی
  • رضا هویدا، سیدعلی سیادت، مهدی اسحاقیان صفحه 29
    مقاله حاضر حاصل پژوهشی است که در رابطه با کاربرد TQM در آموزش عالی ایران صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه اصفهان بوده که به شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم، نمونه مناسب پژوهش انتخاب شده است با استفاده از ابزار پرسشنامه و چک لیست مشاهده کلاس، داده های لازم جمع آوری و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی بررسی و تحلیل شده اند. نتایج نشان داده که چهار اصل عمده TQM که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند یعنی رضایت اعضای هیات علمی و دانشجویان، بهبود مستمر فرایند آموزش دانشگاه، تصمیم گیری مبتنی بر داده ها و مشارکت اعضای هیات علمی و دانشجویان در فرایند آموزش در حد مطلوب مورد توجه قرار نگرفته است. با توجه به ضرورت بهبود فرایند آموزش در دانشگاه، لازم است در شیوه های موجود تجدید نظر نموده و از شیوه های نوینی همچون TQM بهره بیشتری ببریم و این امر مستلزم آشنایی بیشتر با این شیوه است.
    کلیدواژگان: مدیریت کیفیت جامع، کیفیت، آموزش عالی، بهبود مستمر، مشارکت، تصمیم گیری علمی و رضایت
  • حسین الهام پور صفحه 47
    در این تحقیق هدف اصلی شناسایی عوامل مهم افت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه سوم راهنمایی شهر اهواز در سال 81-1380 بوده است. از بین کلیه دانش آموزان دختر پایه سوم راهنمایی شهر اهواز که حداقل یک بار در پایه سوم مردود شده بودند به طور تصادفی 200 نفر انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از دو مقیاس سنجش علل افت تحصیلی و شاخص افت تحصیلی با 95 متغیر استفاده شده است. تحلیل عوامل نشان داد که 6 عامل قابل استخراج است. عوامل استخراج شده روی هم 43.8 درصد واریانس افت تحصیلی را تبیین می کرد. این عوامل به ترتیب واریانس تبیین شده عبارتند از: مسایل ناشی از معلم و تدریس، مسایل مربوط به خانواده، مشکلات ناشی از برنامه ریزی درسی، مسایل مربوط به سلامت جسمانی و روانی دانش آموز، مسایل عمومی و مشکلات ناشی از مدیریت آموزشی، همه عوامل استخراج شده از پایایی و روایی رضایت بخشی برخوردار بودند. ضرایب همبستگی عوامل ششگانه با تعداد سال های مردودی نیز در سطح مورد انتظار معنی دار بودند.
  • بهروز مهرام، پرویز ساکتی، حسین لطف آبادی صفحه 65
    این مطالعه با هدف بررسی تغییرات حاصل از ایفای نقش برنامه درسی پنهان در دانشگاه فردوسی مشهد صورت گرفته است. در این راستا و از طریق مصاحبه ای اکتشافی با دانشجویان، مولفه هایی به عنوان موارد تغییر یافته در دانشجویان شناسایی و سپس پرسشنامه ای برای سنجش این مولفه ها تدوین و مطالعه مقدماتی انجام گردید. سپس 289 نفر دانشجوی نیمسال اول، نیمسال چهارم، و نیمسال آخر در رشته های مهندسی برق، شیمی و علوم تربیتی مورد مطالعه قرار گرفته و تغییرات مورد بررسی در آن ها گزارش شده است. بر اساس یافته های این تحقیق، ارزش هویت دینی، هویت ملی، هویت علمی، امید به آینده، خویشتن داری و مسوولیت پذیری در دانشجویان کاهش و نمرات هویت اعتیاد پذیر، قاعده بازی، تقلب، و بی پروایی در مواجهه با جنس مخالف، به گونه ای معنا دار افزایش یافته است. ویژگی کار گروهی در دانشجویان مورد مطالعه تفاوتی نکرده است. برای اطمینان از اثر بخشی متغیرهای درون دانشگاهی از گروه مقایسه نیز استفاده شده است که مشاهدات امکان تاثیر نتایج را از متغیرهای فرا دانشگاهی نفی می نماید.
    کلیدواژگان: تحولات نگرشی، تحولات هویتی، یادگیری ضمنی (برنامه درسی پنهان)، دانشجو، دانشگاه فردوسی مشهد
  • محمدعلی بشارت صفحه 81
    در این پژوهش رابطه ابعاد کمال گرایی و ابعاد شخصیت مورد بررسی قرار گرفت. هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه نوع رابطه کمال گرایی خویشتن مدار، کمال گرایی دیگر مدار و کمال گرایی جامعه مدار با ابعاد نوروز گرایی، برون گرایی، تجربه پذیری، همسازی و وظیفه شناسی شخصیت در دانشجویان بود. پانصد و بیست دانشجوی مقطع کارشناسی رشته های مختلف دانشگاه تهران (260 پسر و 260 دختر) در این پژوهش شرکت کردند. از آزمودنی ها خواسته شد مقیاس کمال گرایی چند بعدی و مقیاس شخصیت NEOPI-R را تکمیل کنند. برای تحلیل داده های پژوهش از شاخص ها و روش های آماری شامل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، آزمون t، ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین کمال گرایی خویشتن مدار، کمال گرایی دیگر مدار و کمال گرایی جامعه مدار می توانند واریانس متغیرهای نوروز گرایی، وظیفه شناسی و تجربه پذیری را به صورت معنی دار تبیین کنند؛ یعنی افزایش کمال گرایی در هر یک از ابعاد سه گانه آن باعث افزایش نوروز گرایی و وظیفه شناسی و کاهش تجربه پذیری می شود. نتایج همچنین نشان داد که نمره کمال گرایی جامعه مدار دانشجویان دختر به صورت معنی دار بیش از نمره کمال گرایی جامعه مدار دانشجویان پسر است. ابعاد کمال گرایی از طریق تقویت یا تضعیف مولفه های سی گانه پنج عامل اصلی شخصیت در دو جهت مثبت یا منفی با آن ها همبستگی پیدا می کنند و باعث افزایش یا کاهش سطوح نوروز گرایی، برون گرایی، تجربه پذیری، همسازی و وظیفه شناسی می شوند.
    کلیدواژگان: کمال گرایی، شخصیت، مدل پنج عاملی
  • مذهب در نگرش نظریه پردازان و در گستره پژوهش (تحلیلی روانشناختی از مذهب)
    عبدالله معتمدی صفحه 97
    در سطح نظری روانشناسان برجسته جهت گیری های نسبتا متفاوتی در برابر مذهب داشته اند. افرادی چون فروید بنیانگذار مکتب روان تحلیل گری و الیس بنیانگذار درمانگری عقلانی-هیجانی نوعی ارزیابی منفی از نقش و تاثیر مذهب بر سلامت روان و رفتار انسان ها داشته اند. اما افراد دیگری چون جیمز، یونگ، آلپورت، مازلو، آدلر، فرام، با نگرشی مثبت به مذهب از تاثیرات سودمند اعتقادات مذهبی سخن گفته اند. در سطح پژوهشی نیز نتایج نسبتا متناقضی ارائه شده است. هر چند در اکثریت مطالعات پژوهشی به نقش سودمند اعتقادات بر رفتار انسان ها اذعان شده است در مواردی نیز به آثار منفی مذهب بر زندگی اشاره شده است؛ اما آنچه در مجموع از مرور تحقیقات مختلف حاصل می شود حاکی از نقش مثبت مذهب بر ابعاد مختلف زندگی انسان ها است. در این مقاله پس از مروری بر دیدگاه های روانشناسان برجسته، کارکردها و نقش مذهب در گستره پژوهش مطمح نظر قرار گرفته و آنگاه به فرضیاتی اشاره شده است که برای سودمندی تاثیرات مذهبی قابل طرح هستند.
    کلیدواژگان: مذهب، اعتقادات مذهبی، روانشناسی مذهب، مقیاسهای جهت گیری مذهبی
  • بررسی تاثیر عوامل خانوادگی در پایان بودن آمار طلاق در شهرهای یزد، اردکان و میبد
    مریم فاتحی زاده، فاطمه بهجتی اردکانی، احمدرضا نصر اصفهانی صفحه 117
    آمار طلاق در کشور روز به روز رو به افزایش است و این معضل بزرگ اجتماعی مانند موریانه پایه های خانواده را فرو می ریزد به گونه ای که در هیچ زمانی مانند عصر حاضر بشر دچار خطر انحلال کانون خانواده و آثار سو ناشی از آن نبوده است. اگر جامعه ای به سوی افزایش طلاق رود، حتما در آستانه بحران قرار می گیرد، لذا جامعه باید در اندیشه کاستن از تعداد طلاق باشد. باید با الهام از زندگی های فرو پاشیده چنان اقدام کرد که علل وعوامل اساسی طلاق به کلی نابود شوند. در این راستا، با توجه به پایین بودن آمار طلاق در استان یزد، این مقاله از بعد خانوادگی به بررسی موضوع می پردازد و سعی دارد مشخص نماید تا چه حد عوامل خانوادگی در پایین بودن آمار طلاق در شهر های یزد، اردکان، و میبد نقش داشته است.
    روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری آن مشاورین خانواده و قضات خانواده شهرهای یزد، اردکان و میبد می باشد. برای انتخاب نمونه از مشاورین خانواده تعداد 10 نفر مشاور خبره و با تجربه از شهرهای مذکور به صورت هدفمند انتخاب شدند. لکن به دلیل کم بودن قضات، هر چهار قاضی خانواده موجود در این شهر برای انجام مصاحبه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد، و با روش مقوله بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از پژوهش مشخص نمود عوامل خانوادگی شامل اعتقادات مذهبی، مداخله بزرگان فامیل، وابستگی زن به شوهر، الگو پذیری دختر از مادر، عدم حمایت خانواده از طلاق و حمایت اقتصادی والدین در پایین بودن آمار طلاق در شهرهای یزد، اردکان و میبد موثر بوده است.
    کلیدواژگان: خانواده، طلاق، یزد، اردکان، میبد
  • بررسی رابطه باورهای خود اثر بخشی و مرکز کنترل با پیشرفت تحصیلی
    وحیده عبدالهی عدلی انصار، اسکندر فتحی آذر صفحه 137
    پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه باورهای خود اثر بخشی و مرکز کنترل با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز اجرا گردیده است. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی دانشگاه تبریز می باشند. تعداد نمونه آماری 384 دانشجو بود که به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای به تفکیک دانشکده و جنسیت انتخاب گردیدند. اما در نهایت 359 پرسشنامه قابل قبول در تحلیل یافته های این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. در این تحقیق دو پرسشنامه خود اثر بخشی عمومی شرز و همکاران و سبک های اسناد علی (بعد مرکز کنترل) راسل مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که بین خود اثر بخشی و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد، بین مرکز کنترل و خود اثر بخشی رابطه مثبت وجود دارد، و بین مرکز کنترل در موقعیت موفقیت و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی دار وجود دارد. همچنین این تحقیق نشان داد که بین دخترها و پسرها در باورهای خود اثر بخشی و مرکز کنترل تفاوت معنی داری وجود ندارد. بر این اساس می توان پیشنهاد کرد در صورت امکان زمینه ای فراهم گردد تا دانشجویان امکان تجارب موفقیت آمیز را داشته باشند؛ زیرا موفقیت های افراد، معتبرترین و قوی ترین ابزار ارتقا باورهای خود اثر بخشی است. همچنین به مسوولین آموزشی و مشاوران پیشنهاد می گردد به دانشجویان کمک کنند تا در مواجهه با شکست ها و موفقیت ها از اسنادهای درونی و بیرونی مناسب استفاده کنند.
    کلیدواژگان: باورهای خود اثر بخشی، مرکل کنترل، پیشرفت تحصیلی، دانشجویان دانشگاه تبریز
|
  • Rezvan Hosein Gholi Zadeh, Bakhtiar Shabani Page 5
    This research developed to study the status of knowledge management at Ferdowsi University of Mashhad (FUM), based on nonaka's theory as well relationship between knowledge management and organizational culture. Examining of the process of knowledge management has done in terms of it major components including socialization, externalization, combination an, internalization. Two questionnaires advantaged to assess the status of know manaement and its relation to organizational culture at FUM. The subject this study are Deans of faculties and their deputies and chairs of academic departments in the FUM. The result indicates that Internalization has highe position in contrast with socialization, externalization and combination. An managers have less trend to sharing their skill, experiments and knowledge other members of the university. In fact, they critically trend to individuals competition manner in their apprach to the knowledge management. The research also shows a significant relationship between the knowledge management and organizational culture. According to the results, the organizational cul¬ture is recognized as a major factor that affects process of knowledge
  • Said Mortazavi, Saidali Siadat, Reza Hoveida, Mehdi Eshaghian Page 29
    Total quality management (TQM) is considered as those activities and managerial system that emphasize on customers satisfaction continious quality improvement, decision- making based on inputs provided through need assessment, and participation of all members of organization. There are many countries studies about this management approach in developed and developping countries that have benefyed them. There has started a movement in Iran regarding TQM which present study is one of them in higher education.Statistical population of the study is all of the Isfahan University's faculty members and students and statistical sample was selected through stratified sampling. Data was gathered through check-list and question¬naire and were analyzed by descriptive and inferential statisles. Findings showed that all of four TQM indices have been used less than optimal level. With regard to necessity of teaching process improvement at university, revising the present managerial approach and substituting them with new approaches like TQM is a must. And this requires knowing more and get familiar with TQM.
  • Hossien Elhampor Page 47
    This Study was carried out to identify the major factors contributing to dropout amang 3rd grade junior High school girl students in the city of Ahvaz in the academic year 2001 / 2002. 200 students who had failed their courses at least once were randomly selected from the total popula¬tion of failed female 3rd graders of the city of Ahvaz. Two measures were used to collect data: (1) a questionnaire consisting of 95 items exploring the causes of dropout and a measure to provide an index determing situation of academic failure among the target population. Fac¬tor analysis of the data yielded 6 factors, explaining 43.8% of the questronnair's variance. Based on their roles in the amount of variance
  • Behroz Mahram, Parviz Saketi, Hossein Lotfabady Page 65
    This study is aimed to survay the impact of hidden curriculum on the students of Ferdowsi university of Mashhad. At the first, phase inter¬views were performed with a sample of last semester students, about their viewpoint on what university students learn in a hidden or implicit way during their studies. Based on the collectd data, 11 areas of changes were extracted: religious identity, national identity, scientific identity, addiction susceptible identity, rule of the game, responsibility, cheating, group work, self-control, hope in future, and impudence in relationship with a member of the opposite gender. In order to measure the categories of change, valid scales were developed and administered on 289 students from education, chemistry, and electrical engineering departments who were in first, fourth, or last semester.The results showed that; scores for religious identity, national identity, scientific identity, responsibility, and hope in future were reduced; whereas, scores on other item were increased?except for group work, which remained unchanged.
  • Mohammadali Besharat Page 81
    The aim of this study was to examine the relationship between dimen¬sions of perfectionism and personality in a sample of students from the University of Tehran. An exploratory analysis was performed to assess the kind of association exist among three dimensions of perfectionism (self- oriented, other- oriented, socially prescribed) and five personality dimensions including neuroticism, extraversion, openness, agreeableness, conscientiousness. Five hundred twenty students (260 boys, 260 girls) were included in this study. All participants were asked to complete Farsi version of the Multidimensional Perfectionism Scale (FMPS) and Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R). Analysis of the data involved both descriptive and inferential statistics including means, standard deviations, pearson's correlation coefficient, and regression analyses. The results revealed that all three dimensions of perfectionism were positively associated with neuroticism and conscientiousness, and negatively associated with openness. Girls had higher rcores on socially prescribed perfectionism than boys. Dimensions of perfectionism seemed to influence Big Five factors through their fades.
  • Perception of Religion in Theoretician's View and in the Research Domain (A Psychological Analysis of Religion)
    Abdollah Moatamedi Page 97
    Theoretically, well known psychologists have had relatively different attiludes towards religion. Freud, the founder of psychoanalysis and Ellis, The founder of rationale- excitemental psycho- therapy had a negative evaluation of the role and influence of religion on mental health and human behavior. Others, such as James, Young, Alport, Moslow, Adler, and Fram had a positive attitude towards the influence of religions faith. In research, There are some contratory results about the issue. Most research reports illustrate a useful impact of religious faith on behaviors. However, a few research have pointed out the negative role of religion inlife.In this paper, the attitude of well knows psychologists has been reviewed. Also, The functions and the role of religion in the domain of research are discussed pointing to teories which can enhance religious effects.
  • Studying the Effect of Familial Factors on Law Divorce Statistics in Yazd, Ardakan & Meibod
    Maryam Fatehizade, Behjati Ardakani Fateme, Ahmadreza Nasr Page 117
    Divorce statistics are increasing in the countoy, Iran, Day by day. This great social problem threatens the basics of family so that man hadnt faced the threat of the destruction of the family and its consequent negative effects like today before in any era. A society will be at the crisis threshold if in which there is an increase in the rate of divorce. Therefore, the society should think about lowering divorce rate. The main reasous of divorc should be entrirely eradicated with regard to the destructed families. In this respect, this study inspects the issue of law divorce statistics in yazd province from a familial point of view and attempts to speacify the role of familial factors in law divorce statistics in yazd, Ardakan & Meibod cities. The research method is descriptive - analytic. The statishical population cousists of family counsellors and judages of the family court in yazd, Ardakan & Meibod. Ten expert counsellors from these cities were chosen as the sample with regard to the aim of research. Due to the fact that judges were not enough, all the four family judgdes were selected from the province (Yazd) for interviewing. In order to gather data, semi-structured interview was used and it was analyzed by classiffication method. The results of the research show that familial factors such as religious belie, intervention of older members of family, the depefndence of the wife to her husband, daughter's modling from her mother, the lack of family sapport divorce and the financial support of the parent s were effective and had an important role in law divorce statistics in yazd, Ardakan & Meibod.
  • An Investigation of the Relationship Between Self- efficacy and Locous of Control with Student's Achievement at the University of Tabriz
    Vahideh Abdollahi Page 137
    The research examined the relationships among self - efficacy beliefs, locus of control and academic performance. The subjects of this research were 359 undergraduate students of Tabriz, with stratified random sampling, have been chosen at the University of Tabriz. Questionnaires have been used: 1 -Shears et al's General Self- Efficacy Questionnaire, 2-Russell Causal Demensions Assessment Scale Questionnaire (Locus of Control Demension).t-test and Pearson correlation have been employed for analysis of the results. The results of the research show that: there is a meaningful and positive relation between self-efficacy beliefs and academic performance; there is a meaningful relationship between locus of control in success setting and academic performance and there is a meaningful relationship between self-efficacy and locus of control in success setting. Also there was not a significant defference between lo¬cus of control and self - efficacy belifes of male and female students.