فهرست مطالب
فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
پیاپی 99 (پاییز 1396)
- تاریخ انتشار: 1396/10/25
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 1-25برخی بازیگران بین المللی در سالهای اخیر با توسل به قدرت نمادین تمثیل راه ابریشم در صدد بازسازی و بهرهمندی از منافع آن برآمدهاند. چین در سال 2013 ازابتکار «یک کمربند، یک راه» رونمایی کرد و ابرطرح کمربند اقتصادی راه ابریشم را ارائه نمود که مسیر اصلی آن از آسیای مرکزی میگذرد. پیش از آن نیز ایالات متحده در سال 2011 بهطور رسمی، اصطلاح رمانتیک راه ابریشم را در تعیین سیاست خارجی خود در قبال آسیای مرکزی بهکار برد. با این حال، روایت راه ابریشم ایالات متحده معانی متمایزی از روایت چینی همنام آن دارد. هدف اصلی این مقاله، مقایسه گفتمان ژئوپلیتیک پشتیبان روایتهای آمریکایی و چینی راه ابریشم نوین در آسیای مرکزی است. پرسش محوری مقاله نیز این است که روایت های راه ابریشم نوین آمریکا و چین در آسیای مرکزی بر مبنای کدام یک از گفتمانهای ژئوپلیتیک شکل گرفتهاند؟ فرضی های که مقاله در صدد آزمون آن برآمده این است که بهرغم توسل ایالات متحده به استعاره راه ابریشم، طرح راه ابریشم نوین این کشور در آسیای مرکزی بر بازتعریف ژئوپلیتیک سلطه، یعنی بازگشت منطقه به ژئوپلیتیک استعماری گذشته بنا شده است؛ در حالیکه طرح کمربند اقتصادی راه ابریشم چین با درس گرفتن از تاریخ، بر پندار ژئوپلیتیک انتقادی و در نظر گرفتن جمهوری های آسیای مرکزی بهمثابه بازیگر و نه صرفا زمین بازی مبتنی است. یافته های مقاله نیز نشاندهنده درستی این فرضیه است.کلیدواژگان: راه ابریشم نوین، کمربند اقتصادی راه ابریشم، آسیای مرکزی، چین و آمریکا
-
صفحات 27-49ژنوم ژئوپلیتیک، نقشه ژنتیک سیاست هر کشور است که رفتار کشورها را در عرصه داخلی و به ویژه خارجی تحت تاثیر قرار می دهد. کشورها ژنوم های سایر بازیگران را به عنوان کدهای ژئوپلیتیک در نظر می گیرند. تعامل یا تقابل کد/ ژنوم کشورها فضایی را ایجاد می کند که می تواند هم راستا یا مغایر با منافع ملی و منطقه ای باشد. به طور مشخص این مقاله در پی پاسخ گفتن به این پرسش است که «در عرصه تقابل سیاست خارجی اهرم های ژئوپلیتیک تا چه اندازه تاثیرگذار هستند»؟ در ارتباط با کشور افغانستان ژن های ژئوپلیتیک فعال و غالبی وجود دارد که عبارت هستند از تنوع قومی مواد مخدر، افراط گرایی و تروریسم، موقعیت حائل، بی ثباتی سیاسی و ماهیت تحمیلی مرزها و محصور بودن در خشکی و در ارتباط با روسیه ژن های غالب و فعال گستردگی قلمرو، افراط گرایی، جدایی طلبی و تروریسم، قاچاق موادر مخدر و گسترش ناتو و اتحادیه اروپا به شرق، وجود دارد که سیاست خارجی هر دو کشور را تحت تاثیر قرار می دهد. بر این اساس، روسیه برای مقابله با تهدیدهای ناشی از ژنوم ها افغانستان به صورت کنشی عمل نموده است، اما افغانستان به علت عدم عدم اولویت بندی ژئوپلیتیک در سیاست خارجی در عرصه بین المللی و منطقه ای رفتار خود را براساس مولفه های سلبی و ایجابی ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئوکالچر روسیه دسته بندی ننموده است و در عرصه سیاست خارجی بیشتر به صورت واکنشی عمل نموده است. روش پژوهش به صورت توصیفی - تحلیلی است.کلیدواژگان: افغانستان، روسیه، ژنوم ژئوپلیتیک، سیاست خارجی و کد ژئوپلیتیک
-
صفحات 51-88تعاملات منطقه خزر در قلب ژئوپلیتیک جهان با مناطق پیرامونی خود تاثیر بلافصل بر معادلات راهبردی جهانی دارد ولی این منطقه به صورت تاریخی در معادلات جهانی «حاضر غائب» تلقی می گردد. فرامنطقه با تشخیص ظرفیت های بی بدیل خزر در انتظار تفسیری منطقه ای از جایگاه منطقه خزر در آینده نظام بین الملل است، اما منطقه هنوز روایتی راهبردی از خود ارایه ننموده است. چگونه می توان روایت منطقه ای از ظرفیت های ژئواکونومیک حوزه خزر را با استفاده از ابتکارات راهبردی چین و هند در این حوزه به اجماع رسانید؟ این سوال اصلی نوشتار حاضر است. همزمان نقش ایران در توازن رقابت راهبردی چین و هند در این حوزه و توان روسیه و ایران در ارتقای منطقه گرایی در منطقه خزر مورد بررسی قرار می گیرد. در این مقاله از روش توصیفی _ تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای و گفتگوی حضوری با خبرگان منطقه و فرامنطقه بهره گرفته شده است. نتایج مقاله بیانگر آن است که تحول در نظام منطقه ای و فرصت های ناشی از ابتکارات راهبردی هند و چین امکان اجماع سازی با به کارگیری دیپلماسی در حوزه های ژئواکونومیک و دستیابی به همگرایی منطقه ای مبتنی بر رقابت تعاملی و متعارف و ترابط با قدرت های آسیایی را ارتقا داده است.کلیدواژگان: همگرایی منطقه ای، کریدور شمال، جنوب، منطقه خزر، یک کمربند یک راه، روسیه، چین و هند
-
صفحات 89-123گرایش های سیاسی جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی، پس از فروپاشی در سه دسته « گرایش به مرکز و پیگیری سیاست های هم سو با روسیه مثل بلاروس»، «پیگیری سیاست بینابین» و «سیاست های ضدروسی و همسو و نزدیک به غرب» قابل تقسیم است. اوکراین در دوران پساشوروی نظربه اهمیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک آن به یک حوزه کشمکش میان غرب و روسیه مبدل شده است. درگیری و کشمکشی که شکاف های هویتی اوکراین بسترساز ورود قدرت های بزرگ فرامنطقه ای به آن شده است و معمای امنیتی و عدم قطعیت در روابط قدرت های بزرگ نیز به عنوان پیامد ساختار آنارشیک نظام بین المللی بر پیچیدگی های آن افزوده است. سوال مقاله این است که چرا و چگونه اوکراین در بینش ژئوپلیتیک و سیاست امنیتی فدراسیون روسیه دارای نقشی مهم است؟ و اساسا چرا امنیت روسیه متاثر از تحولات ژئوپلیتیک اوکراین است؟ فرضیه مقاله عبارت است از اینکه روسیه در سیاست گذاری امنیتی خود در جهان پساتاریخی، همچنان بر دو عنصر ذهنیت تاریخی و ژئوپلیتیک تاکید دارد به همین دلیل کدهای ژئوپلیتیک مناطق پیرامونی (خارج نزدیک)را با منافع خود تعریف می کند و امنیت خود را طبق نظم ژئوپلیتیک مطلوب خود تعریف می کند، لذا روس ها به اوکراین نگاه محوری دارند، انتخاب کدهای ژئوپلیتیک غرب گرا، باعث کاهش قدرت و تنزل جایگاه بین المللی روسیه در نظام بین الملل و ورود غرب به حوزه سنتی ژئوپلیتیک این کشور و در نهایت تهدید جدی برای امنیت ملی آن می گردد و ازطرفی دیگر، قرارگیری اوکراین در مدار ژئوپلیتیک روسیه به معنای وجود یک منطقه حائل جهت جلوگیری از گسترش تهدیدهای امنیتی با محوریت غرب، علیه جایگاه و نفوذ منطقه ای و بین المللی این کشور است.کلیدواژگان: اوکراین، روسیه، امنیت و ژئوپلیتیک انتقادی
-
صفحات 125-153در نگاه نخست، همکاری مسکو و پکن در زمینه توسعه منابع انرژی و زیرساختهای حملونقل دریایی و ریلی در بخش روسی شمالگان همچون هدفی است که روسیه و چین میتوانند برای تحقق آن بهطور نزدیک با یکدیگر همکاری داشته باشند و در اینخصوص منافع مکمل دارند. اما واقعیت این است که همکاری این دو کشور در شمالگان پیشرفت چندانی نداشته است و بهجز همکاری در طرح گاز طبیعی مایع در شبه جزیره یامال، هنوز نتایج واقعی چندانی برای عرضه وجود ندارد. بر این اساس، مقاله پیشرو در پی یافتن پاسخی برای این سوال است که «چرا روسیه و چین به رغم داشتن اهداف و منافع مشترک و نزدیک بههم در بهرهبرداری از منابع بخش روسی شمالگان، تاکنون نتوانستهاند به سطح پیشرفتهای از مشارکت و همکاری در اینخصوص دست یابند؟» تحلیل موقعیت و اهداف منطقهای و جهانی روسیه و چین بهمثابه دو قدرت بزرگ جهانی و شرایط حاکم بر سیاست بینالملل، نشان میدهد که دولتها و بهویژه قدرتهای بزرگ به رغم برقراری روابط همکاریجویانه با یکدیگر، همواره نگران سهم خود از همکاری در مقایسه با سهم شرکایشان که عملا رقبایشان نیز محسوب میشوند، هستند. یافته های مقاله نیز که از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و با روش تجزیهوتحلیل علی در چارچوب نظری واقعگرایی تدافعی انجام شده است، نشان میدهد که اصلیترین مانع در توسعه همکاری میان چین و روسیه در شمالگان، نگرانی متقابل این دو کشور از دستاوردهای بیشتر طرف مقابل است. راه غلبه بر این مانع نیز توسعه همکاری چین-روسیه در آسیای مرکزی و استفاده از ظرفیتهای دوستان مشترک همچون ایران خواهد بود.کلیدواژگان: شمالگان، چین، روسیه، همکاری و واقع گرایی تدافعی
-
صفحات 155-188فرهنگ سیاسی از جمله مفاهیمی است که در دهه های اخیر برای تبیین رفتارهای سیاسی مردمان یک جامعه با همدیگر و با دولت ها و تعاملات دولت ها با مردم مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. فرهنگ سیاسی امری پویاست که در گذر زمان شکل گرفته و جریان می یابد. در روسیه نیز در سال های اخیر به دنبال تحولات پس از فروپاشی کمونیسم و دوران یلتسین و سپس با روی کار آمدن و تداوم نظام سیاسی جدید به وسیله پوتین، این موضوع برای تحلیل تداوم و پایایی پوتینیسم بسیار مورد توجه قرار گرفته است. پرسش اصلی این مقاله این استکه فرهنگ سیاسی روسیه چه تحولاتی داشته و در دوره جدید در چه وضعیتی است؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه اصلی مطرح می شود که فرهنگ سیاسی روسیه از شکل سنتی آن در دوره پیش از پتر با مدرنیسم و الزامات آن همزیستی یافته و در دوره جدید با وجود تحولات مهم در حوزه ارتباطات و نهادهای مدنی همچنان بازتولید شده و بر رفتارهای سیاسی تاثیرگذار بوده است. برای بررسی این موضوع، نخست به ارائه مفهوم فرهنگ سیاسی پرداخته و سپس تطور و تکوین آن را در روسیه بحث کرده ایم. ابعاد و ویژگی های فرهنگ سیاسی روسیه موضوع بحث بعدی است و در پایان تاثیر آن را بر جامعه ارائه نموده ایم. موضوع روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی است و برای اجرای آن از روش کتابخانه ای و فضای مجازی استفاده شده است.کلیدواژگان: فرهنگ سیاسی، روسیه، نظام سیاسی، دولت گرایی، پدرسالاری و مسیحیت ارتدوکس
-
Pages 1-25Some international actors have sought to revive and benefit from the symbolic power of the term Silk Road in recent years. China launched the "One Belt One Road" initiative in 2013 and presented the Silk Road Economic Belt with Central Asia as its main route. Earlier in 2011, the United States officially used the romantic term of the Silk Road to define its foreign policy towards Central Asia. However, the American narrative of the Silk Road distinguishes from its Chinese narrative. This study is aimed to compare geopolitical discourses on which the American and Chinese narratives of the New Silk Road in Central Asia rely. This literature addresses the following question: which geopolitical discourse shapes the American and Chinese narratives of the New Silk Road? In spite of US resorting to the Silk Road metaphor, its New Silk Road map is based on redefining the geopolitics of domination in Central Asia, while China's Silk Road Economic Belt is based on a critical geopolitical idea, and recognizes Central Asian Republics as influential geopolitical actors.Keywords: New Silk Road, Silk Road Economic Belt, Central Asia, China, the United States
-
Pages 27-49Geopolitical genome is the genetic map of a countrys politics which determines its behavior in state and foreign policies. States consider the genomes of other actors as their geopolitical codes. The interaction or confrontation of the states geopolitical codes or genomes determines the atmosphere that is in line with or against the national and regional interests. The present paper attempts to answer the following question: To what extent in foreign policy arena, the geopolitical genomes are effective? Considering Afghanistan and Russia case studies; ethnic diversification, drugs, extremism and terrorism, political instability, etc. are known as Afghanistans dominant geopolitical codes; and vastness of territory, extremism, and terrorism, NATO and EU expansion eastward, etc. are the ones for Russia. In order to confront the threats that are derived from Afghanistans genomes, Russia takes some active measures, while Afghanistan according to its geopolitical codes- behaves reactively in its foreign policy. Using analytical descriptive method, the authors try to tell why the research findings provide an answer to the research question.Keywords: Afghanistan, Russia, Geopolitical Genome, Foreign Policy, Geopolitical Codes
-
Pages 51-88Caspian region interactions with its neighborhood have an undeniable impact on worlds strategic equations. The Caspian region is historically known as the absent present. Being aware of Caspian regions exclusive potentialities, the transregional actors would like to receive a regional interpretation of Caspian stand in the future of Interantional system; but still the region has not produced a strategic rhetoric for its own. How a consensus on a regional rhetoric about Caspians potentialities can be made using China and Indias strategic initiatives, is the main question of this article. The role of Iran in making a balance in the competition between China and India in Caspian region; as well as Iran and Russias capacities in boosting regionalism in Caspian region are addressed by the author. Using analytical descriptive method; and library resources as well as interviews with experts on regional and transregional affairs, the author tries to tell why the research findings provide an answer to the research question.Keywords: Regional Integration_North – South International Corridor_Caspian Region_Belt – Road Initiative_Russia_China_India
-
Pages 89-123Political tendencies of Soviet republics can be divided in the following categories after the collapse of the USSR: centralism and pursuing politics in line with Russia; Anti- Russian politics and western oriented approach; intermediate approach. Due to its geostrategic and geopolitical significance, Ukraine is converted to an area of conflict between Russia and the west. Why Ukraine is so important in Russias geopolitical vision and political security? And why Russias security is influenced by Ukraine? The hypothesis of this article is that in its security policymaking in post-historical era, Russia still emphasizes on two elements of historical mentality and geopolitics; therefore it sees a linkage between its neighborings geopolitical codes and its interests. That is the reason why Ukraine has a pivotal role for Russia.Keywords: Ukraine, Russia, Security, Critical Geopolitics
-
Pages 125-153Moscow and Beijings cooperation in developing energy resources as well as maritime and rail transportation infrastructures in the Russian division of Arctic, is a goal for which the two countries can cooperate for their shared interests. However, the mentioned cooperation has not led to a satisfactory result except in an LNG project in Yamal Peninsula. Therefore the present article tries to answer the following question: Why Russian and China have not been able so far to achieve an advanced level of cooperation and partnership irrespective of their shared interests and goals in the Arctic? An analysis of Russia and Chinas situation and their regional and global goals indicates that governments and especially the great powers are always concerned about their share in cooperation. Using analytical descriptive method and defensive realism theoretical framework, the paper tries to tell why the research findings provide an answer to the research question.Keywords: Arctic, China, Russia, Cooperation, Defensive Realism
-
Pages 155-188Political culture is a concept addressed by scholars in recent decades in an attempt to explain a societys individuals political behavior and the governments behavior toward people. Political culture is noticed in Russia for analyzing Putinisms continuity and change in recent years. The present literature addresses the following question: How Russias political culture is evolved and in which situation it is at the present time. In order to answer the mentioned question, the authors argue that Russias political culture is a blend of its classic type and modernism and is reproduced and has been influential on political behavior in contemporary era, irrespective of important evolutions in communications and also civil institutions. Using analytical descriptive method, the authors try to tell why the research findings provide an answer to the research question.Keywords: Political Culture, Russia, Political System, Statism, Patriarchy, Orthodox Christianity
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.