فصلنامه طب و تزکیه
سال دهم شماره 2 (پیاپی 43، زمستان 1380)

این پژوهش با هدف تعیین مشکلات و معیارهای ازدواج دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان در سال 1378 اجرا شده است.
تعداد نمونه 343 نفر دانشجو (154 پسر و 230 دختر) بوده که به روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. نوع طرح توصیفی است و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده است. روش تجزیه و تحلیلی اطلاعات به این شکل بوده که اطلاعات از طریق نرم افزار آماری SPSS win و با استفاده از میزان و درصد محاسبه شده است.
نتایج این پژوهش نشان داد که 71.6% از دانشجویان مشکل اقتصادی، 65.9% ترس از دروغگویی و عدم صداقت طریق مقابل و 52.9% ترس از مشکلات بعد از ازدواج را مطرح نموده اند. همچنین در خصوص معیارهای ازدواج، نتایج نشان داد که 71.6% از دانشجویان مسوولیت پذیری، 85.9% ویژگی های اخلاقی، 72.7% اصالت خانوادگی، 53.9% اعتقادات دینی، 34.9% وضعیت ظاهری و 16.3% پولدار بودن فرد مورد نظر را مطرح کرده اند.

این مطالعه در زمینه بهداشت روانی دانشجویان با هدف بررسی رابطه احساس بیگانگی و خود پنداره در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در سال 79-78 انجام گرفت. به همین منظور تعداد 384 نفر دانشجو به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای گزینش و با استفاده از آزمونهای احساس بیگانگی و خود پنداره مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج نشان داد که بین احساس بیگانگی و خود پنداره رابطه معنی داری وجود دارد (PV<0.001) به این نحو که افزایش احساس بیگانگی با خود پنداره ضعیف همراه است. بیشترین تعداد دانشجویان دارای احساس بیگانگی بالا و خودپنداره ضعیف به ترتیب 25% و 24.5% در سن 20 سالگی مشاهده شد.
احساس بیگانگی در افراد مجرد بیشتر از افراد متاهل شیوع داشت و آزمون کای دو رابطه بین احساس بیگانگی بالا و وضعیت تاهل و وضعیت سکونت را معنادار نشان داد ولی بین احساس بیگانگی و متغیرهایی مانند جنسیت، نوع رشته تحصیلی و وضعیت، همچنین بین خود پنداره ضعیف و جنسیت، وضعیت تاهل، نوع رشته تحصیلی و وضعیت سکونت رابطه معنادار آماری دیده نشد.
بطور کلی احساس بیگانگی و خود پنداره ضعیف بعنوان بخشی از مشکلات بهداشت روانی، در دانشجویان شیوع بالایی دارد و این مطلب، ضرورت توجه و پرداختن بیشتر به مسایل عاطفی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی تاثیر گذار در محیط های دانشگاهی را می طلبد.

خوابگاه دانشجویی برای بسیاری از جوانان جایگزین نامناسبی برای محیط امن خانواده محسوب می شود برخورداری از حمایت و زندگی با خانواده از نیازهای مهم روانی و عاطفی در تمام گروه های سنی محسوب می شود مطالعات زیادی نشان داده است که شیوع اختلالات عاطفی و روانی در دانشجویان مقیم خوابگاه ها نسبت به گروه همتای غیر مقیم در خوابگاه بالاتر است.
این مطالعه توصیفی به منظور بررسی مشکلات اقامت در خوابگاه از دیدگاه دانشجویان مقیم خوابگاه های مجردی دانشجویی دانشگاه های علوم پزشکی تهران سال 1375 انجام گردیده است. اهداف ویژه بررسی شامل تعیین مشکلات دانشجویان در زمینه های رفاهی، بهداشت محیط و نحوه اداره خوابگاه ها بود که به این منظور 300 نفر از دانشجویان دختر و پسر مقیم خوابگاه های مجردی دانشگاه های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای حاوی سوالاتی در رابطه با ویژگی های فردی و خانوادگی افراد نمونه و نظرخواهی از آنان در زمینه اهداف ویژه بررسی بود.
این سوالات وضعیت مورد ذکر شده را از طریق یک مقیاس سه درجه ای (خوب، متوسط، بد) مورد سنجش قرار می داد نتایج مطالعه حاکی از آن بود که در مجموع 45.7 درصد از واحدهای مورد پژوهش واجد درجه بالای مشکلات اقامتی در راستای اهداف پژوهش بودند و تنها 1.3 درصد شرایط اقامت خود را در خوابگاه مناسب توصیف کردند بیشترین مشکلات دانشجویان مورد مطالعه بترتیب مربوط به عوامل رفاهی و بهداشتی و کمترین آن در رابطه با نحوه اداره خوابگاه ها بوده است. استفاده از آزمونهای آماری وجود ارتباط معنی دار بین عوامل سن، جنس، مدت اقامت در خوابگاه، محل سکونت قبلی دانشجو و وجود فامیل با دوست نزدیک در تهران را با شدت مشکلات اقامتی در خوابگاه تایید نمود. همچنین در این بررسی پیشنهادات دانشجویان جهت بهبود وضعیت خوابگاه های دانشجویی جمع آوری گردید.

یکی از محورهای ارزیابی سلامتی در جوامع مختلف بهداشت روانی آن جامعه است. دانشجویان بعنوان نخبگان و نیروی انسانی متفکر و خلاق در هر جامعه ای از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند و به همین سبب تامین سلامت روانی ایشان نیز اهمیت دو چندان دارد. بدین منظور باید زمینه های اختلافات روانی ایشان در مقاطع مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
این مطالعه بر روی 227 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران که توسط آزمون SCL90-R در بدو ورود به دانشگاه مورد ارزیابی قرار گرفته و در یک یا چند محور آزمون نمره بیش از یک را کسب نموده اند (قابل بررسی) انجام شده و نتایج حاصله از آن با مصاحبه شفاهی مقایسه گردیده است. بر اساس نتایج حاصله از آزمون SCL90-R بیشترین شیوع اختلالات در محور افکار پارانوئیدی «87 نفر (40.6%)» و کمترین آن در محور شکایات جسمانی «10 نفر (4.7%)» بوده است.
بر اساس این مطالعه در مجموع اختلالات روانشناسی در دختران بیش از پسران بوده و گروه سنی 21-17 سال در محور افکار پارانوئیدی و گروه سنی 31-27 سال در محور افسردگی شیوع بیشتری را نشان داده است که از لحاظ آماری معنی دار بوده است. در مقایسه سهمیه های مختلف، اختلاف معنی دار آماری بین سهمیه های مناطق شاهد و ایثارگر در محورهای 9 گانه اختلالات روانشناختی بجز در محور ترس مرضی که در دانشجویان شاهد بیشتر بوده مشاهده نشده است. هر چند اختلال وسواسی – جبری در دانشجویان با معدل بالاتر (بیش از 17) بطور معنی داری بیش از سایر دانشجویان با معدل های دیگر بوده ولی میانگین نمره پرسشنامه دانشجویان در محورهای 9 گانه با معدل پنجم مختلف، تفاوت معنی دار آماری نداشته است. همچنین بین نتایج حاصل از آزمون SCL90-R و مصاحبه شفاهی انجام شده از ایشان در محورهای 9 گانه، تنها در محور افسردگی اختلاف معنی دار آماری مشاهده شده که در مصاحبه شوندگان بیشتر بوده است. که با توجه به فاصله زمانی بین تکمیل پرسشنامه و انجام مصاحبه (فاصله 2-1 سال) موید مطالعاتی است که ارتباط مستقیمی را بین شیوع افسردگی و افزایش سنوات تحصیل دانشجویان نشان داده است.

مطالعه حاضر با هدف بررسی سلامت روانی در میان دانشجویان پذیرفته شده در سال 78-77 دانشگاه علوم پزشکی یاسوج انجام گرفت. برای این منظور 203 نفر دانشجو (118 نفر پسر و 85 نفر دختر) بوسیله آزمون تشخیصی SCL-90-R مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که با توجه به نقطه برش (GSI=74%) 17.3 درصد از دانشجویان مورد بررسی مشکوک به اختلال روانی بوده اند. میزان اختلال در دو جنس دختر و پسر تقریبا مساوی بود. بیشترین شکایات افراد مشکوک به اختلال روانی بترتیب مربوط به مقیاسهای افکار پارانوئیدی، حساسیت در روابط متقابل و افسردگی بود. همچنین نتایج نشان داد که اختلال روانی در میان دانشجویان مجرد بیشتر از دانشجویان متاهل می باشد.

هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان افسردگی در دانشجویان پزشکی و رابطه آن با نگرش فرد نسبت به مذهبی بودن در دانشگاه علوم پزشکی گرگان است.
در این پژوهش 238 آزمودنی (122 مرد و 116 زن) دانشجو که به روش نمونه گیری غیر احتمالی و از نوع آسان وارد بررسی شده بودند، با آزمون افسردگی بک، جهت گیری مذهبی آلپورت، مورد بررسی قرار گرفتند. از این تعداد، 32 مورد (15 مرد و 17 زن)، به دلیل نقص داده ها از بررسی خارج گردید.
بطور کلی میانگین افسردگی دانشجویان زن کمتر از مرد بوده است (10.2 در برابر 10.9)، تفاوت معنی دار نبوده است. همچنین نتایج بررسی نشان داد که میانگین نگرش مذهبی دانشجویان مرد، کمتر از میانگین نگرش مذهبی زن بوده است (17.6- در برابر 18.1)، این تفاوت معنی دار نبوده است.
خلاصه کلام، نتایج نشان می دهد که بین میزان افسردگی و نگرش فرد نسبت به مذهبی بودن، همبستگی معکوس معادل 0.58 وجود دارد و این همبستگی در سطح کمتر از یک هزارم معنی دار بوده است.

در این پژوهش، به منظور تعیین میزان شیوع علایم روانپزشکی دانشجویان دانشکده علوم پزشکی گناباد، تمامی دانشجویان به تعداد 293 نفر (58 مرد و 234 زن) از طریق آزمون SCL-90-R مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج نشان داد که بیشترین شیوع علایم به ترتیب مربوط به «احساس غمگینی»، «احساس تنهایی» و «دلخور یا عصبی شدن»، «فشارهای روحی و گرفتگی» و «داشتن افکار و عقاید خاص خود» و کمترین شیوع آن مربوط به «فکر خودکشی»، «توهم شنیداری»، «میل به شکستن اشیا»، «داد و فریاد و پرتاب کردن اشیا»، و «کنترل افکار» می باشد.
در ضمن دانشجویان در مقیاسهای افکار پارانوئیدی، اضطراب، حساسیت بین فردی و افسردگی آزمون نمره بیشتر و در مقیاسهای ترس مرضی، پرخاشگری، روان پریشی و شکایات جسمانی نمره کمتری کسب نمودند. همچنین بر اساس نتایج این آزمون و با استفاده از نقطه برش 66 میزان شیوع موارد مشکوک به اختلال روانی در نمونه 41 درصد (52 درصد در مردان و 38 درصد در زنان) تعیین گردید که بین میزان شیوع موارد مشکوک به اختلال روانی و متغیرهای جمعیت شناختی جنس، وضعیت تاهل و ترم تحصیلی ارتباط معنی داری وجود داشت.

طراوت و شادابی، عملکرد فردی، اجتماعی و شغلی دانشجویان مرهون سلامت روانی آنان است و برداشتن موانع ولو بسیار کوچک از پیش پای آنها موجب ارتقا کمی و کیفی در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی آنان خواهد بود.
این مطالعه به منظور درک و شناخت مشکلات دانشجویان و بررسی وضعیت روانی آنان در خوابگاهی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با روش توصیفی و مقطعی طرح ریزی شده است.
بدین منظور 493 دختر و پسر دانشجوی مقیم خوابگاه های امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) (رشته روزانه) از نظر میزان شیوع اختلالات روانی و مشکلات دانشجویی مورد بررسی قرار گرفتند.
سه پرسشنامه:1- نگرش دانشجویان در مورد مشکلات آنان در خوابگاه و دانشگاه2- آزمون سلامت روانی GHQ 28 سوالی3- آزمون شخصیتی 90 سوالی Scl 90-Rدر خوابگاه بین دانشجویان توزیع شد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها و استخراج اطلاعات، اطلاعات مزبور توسط نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که 38 درصد دانشجویان از آزمون GHQ و 27.1 از آزمون Scl 90-R مشکوک به عدم سلامت روانی هستند. در این پژوهش شایعترین اختلال موجود در دانشجویان دختر و پسر، اختلال پرخاشگری و سپس روان پریشی و در درجه سوم اختلال افسردگی بود.
شیوع اختلال روانی در دختران با استفاده از آزمون Scl 90-R، 28.6 درصد و در پسران 25 درصد بود. اگر چه درصد اختلالات روانی در دختران بیشتر از پسرها بود ولی اختلاف معنی داری در این زمینه بین دختران و پسران وجود نداشت.
نکته مهم دیگر این پژوهش وجود اختلالات معنی داری آماری بین سلامت جسمی، رضایت از پیشرفت تحصیلی غیر بومی بودن، دانشجویان و مشکلات غربت، وجود افراد معتاد در خوابگاه مشکلات شخصی و مشکلات خانوادگی دانشجو، عدم توانایی تحصیلی ایجاد مشکلات از جانب همکلاسی ها، بیماری شخصی و وجود افرادی با اختلالات رفتاری در خوابگاه از یک سو و سلامت روانی از سوی دیگر می باشد.
نظرات دانشجویان در زمینه های مختلف با نمرات بهداشت روانی آنان مقایسه و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
در پایان پیشنهادات مختلفی برای بهتر شدن وضعیت روانی دانشجویان و برداشتن مشکلات مختلف از پیش پای آنان ارایه شد و تاکید گردید که وجود مرکز مشاوره فعال و پویا در دانشگاه و کلیه خوابگاه های بزرگ امری ضروری و الزامی است.

به منظور اعتباریابی پرسشنامه روش های مقابله ای CSQ، پاسخهای 1759 دانشجوی علوم پزشکی از 10 دانشگاه نمونه کشور به پرسشنامه مذکور، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان می دهد عوامل اصلی پرسشنامه جدید CSQR سه عامل عقلانی، هیجانی و انفصالی است و بین عامل عقلانی با عامل هیجانی همبستگی منفی معنی داری وجود دارد. همچنین بین عامل عقلانی با عامل انفصالی همبستگی مثبت معنادار وجود دارد. هماهنگی درونی پرسشنامه تجدید نظر شده از طریق آزمون آلفای کرانباخ مورد تایید قرار گرفت و نشانگر هماهنگی و همبستگی معنادار مناسب عوامل سه گانه مقابله ای می باشد.

ورود به دانشگاه و شروع زندگی دانشجویی خود به نوعی سرآغاز رویارویی با مجموعه ای مجهولات، تحولات و تغییرات می باشد که بی شک پیامدهایی از قبیل احساس ترس، ناامنی به آینده، اختلالات انطباقی، رفتاری و اخلاقی در پی خواهد داشت. از آنجا که نماز، دعا، نیایش و مناجات در فرهنگ غنی اسلام ذکر محسوب می شوند و برابر آیات و روایات اذکار به عنوان یک سپر حمایتی انسان را در برابر مسایل و بلایا حفظ می نماید. لذا نگرش دانشجویان نسبت به اثر بخشی نماز در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
پژوهش حاضر مطالعه ای است توصیفی – پایه ای، که روش نمونه گیری آن به صورت غیر تصادفی است. ابزار گردآوری داده ها یک پرسشنامه دو قسمتی می باشد که در اختیار 102 نفر از دانشجویان دختر و پشر غیر بومی ساکن در خوابگاه های دانشجویی گذاشته شده که پس از تکمیل، نگرش آنها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
یافته های این پژوهش با توجه به محاسبات آماری و نمودارهای بدست آمده مبین آن است که تمامی نمونه ها با توجه به سوالات پرسشنامه در حیطه های نه گانه نگرش خود را نسبت به اثر بخشی نماز مثبت اعلام داشته اند. قرآن کریم در بیش از 120 آیه در سوره های مختلف درباره نماز، آداب، فضایل و اثرات آن نکات گوناگونی را متذکر شده که منجر به اثرات مثبت و فراوانی در نمازگزار می شود.
نتایج این پژوهش مبین آن است که نمونه های مورد پژوهش نگرش خود را نسبت به اثر بخشی نماز در حیطه های اعتقادی، مذهبی و بهداشت روانی در حد بالا، در حیطه های اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی در حد متوسط و حیطه های تحصیلی، اقتصادی و جسمانی در حد پایین نسبت به سه حیطه اولیه اعلام داشته اند.

مراکز مشاوره دانشجویی با ارایه خدمات گوناگون به دانشجویان کمک می کند تا از عهده مشکلات خود برآیند و از فرصتهایی که در اختیار دارند استفاده کنند. فعالیت یک مرکز مشاوره دانشجویی نباید محدود به دانشجویان باشد، بلکه تمامی کسانی که در دانشگاه هستند باید از این خدمات بهره مند گردند. اساتید و کارکنان هر کدام به نوعی در ارتباط با دانشجویان هستند و ارایه خدمات به آنان در واقع کمک به دانشجویان است. از این رو در این مقاله خدماتی که مرکز مشاوره دانشجویی به اساتید و کارکنان می تواند ارایه دهد بطور اختصار بیان می گردد.

ازدواج یکی از مهمترین رویدادهایی است که تقریبا تمام ابعاد زندگی انسان را برای حدود نیم قرن تحت تاثیر قرار می دهد. مقاله حاضر به بحث راجع به ازدواج در دو بخش می پردازد. بخش اول به مراحل ازدواج و ویژگی های آن اختصاص دارد. در این بخش، مراحل ازدواج در سه دوره: قبل از انتخاب همسر، در آستانه انتخاب همسر، و پس از انتخاب همسر به بحث گذاشته می شود و در هر مرحله به ویژگی ها و برخی از آسیب های احتمالی آن اشاره می شود.
بخش دوم مقاله به سبک های ازدواج که عمدتا با مایه های عاطفی است و سبک های ازدواج بر اساس ساخت خانوادگی و سرانجام با توصیه هایی راجع به یک ازدواج سالم به پایان می رسد.

هدف نویسنده از نگارش این مقاله، ارایه کاربرد روان درمانی معنوی است که در عین برتری، ممانعتی برای چگونگی و روش های سنتی درمان ایجاد نمی کند. عبارت روان Soul و روح Spirit که به شکلی جدایی ناپذیر به هم ارتباط دارند، به عنوان مفاهیم ماورای فردی از یکدیگر متمایز می شوند. اولی در جهت پرده گشایی از اسرار صمیمیت و تعلق در زندگی روزمره و دومی در جستجوی یافتن الوهیت در زندگی دنیوی می باشد. این مفاهیم برای یک درمانگر معنوی به زمینه درمانی رحم و دلسوزی که به معنی عشق و اعتقاد ورای خویشتن است، اطلاق می شود. به بیانی اختصاصی تر راه رسیدن به سرزندگی روان Soulfulness محتاج عشق به دیگران، عشق به کار و عشق به متعلقات است در حالیکه راه رسیدن به معنویت Spirituality نیازمند اعتقاد به مذهب، اعتقاد به یگانگی و اعتقاد به دگرگونی است. درمانگر می تواند با پرورش یک وجود سرزنده و معنوی و در عین حال هدایت درمان بالینی شخص بر پایه این شش اصل برتر، بیمار را به خود حقیقی خویش برساند.