فهرست مطالب

روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران - سال چهاردهم شماره 3 (پیاپی 54، پاییز 1387)

مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال چهاردهم شماره 3 (پیاپی 54، پاییز 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/08/11
  • تعداد عناوین: 11
|
  • حامد اختیاری، مهرناز رضوان فرد، آذرخش مکری صفحه 247
    رفتارهای تکانشی و خطرپذیری که مجموعا با عنوان رفتارهای مخاطره آمیز خوانده می شود، دربرگیرنده طیف گسترده ای از رفتارهای رشدنایافته، لذت جویانه و عموما همراه با درجات خطر بالا هستند. می توان ادعا نمود تکانشگری هسته اصلی بسیاری از آسیب های اجتماعی مانند بی بندوباری جنسی، قماربازی بیمارگونه، سوءمصرف مواد، اختلال های شخصیت و بزهکاری است. در کشور ما با توجه به جوان بودن هرم جمعیت کشور و نرخ بالای بزهکاری و سوءمصرف مواد، نیاز قابل توجهی به پژوهش و ابزارسازی در زمینه تکانشگری و رفتارهای تکانشی احساس می شود.
    با وجود اهمیت این مقوله در روانشناسی و روانپزشکی، در زمینه تعاریف ارایه شده توافق کمی وجود دارد. در این مقاله مروری، تلاش شده است تعاریف گوناگونی که تاکنون از پدیده تکانشگری ارایه شده و هم چنین رویکردهای متفاوتی که در ارزیابی آن به کار گرفته شده است، در مجموعه ای یک پارچه گردآوری شود. هم چنین در این مقاله انواع روش های موجود و نمونه های به کار برده شده برای ارزیابی این رفتارها و تجارب موجود در داخل کشور معرفی شود. در پایان نیز راهکارهای مختلف درمانی در این زمینه مورد بحث و جمع بندی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: تکانشگری، رفتار تکانشی، رفتار مخاطره آمیز
  • آذرخش مکری، حامد اختیاری، هانیه عدالتی، حبیب گنجگاهی، پریسا نادری صفحه 258
    هدف
    این پژوهش با هدف بررسی ارتباط میان شدت ولع مصرف و شاخص های تکانشگری در سه گروه اصلی معتادان به مواد افیونی در ایران (هرویین، کراک و تریاک) انجام شده است.
    روش
    77 آزمودنی مرد معتاد در سه گروه: مصرف کننده هرویین تزریقی و استنشاقی (37 نفر)، مصرف کننده کراک تدخینی (17 نفر) و تریاک تدخینی (23 نفر) به کمک یک مصاحبه نیمه ساختاریافته و تطبیق با معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، نشر چهارم (DSM-IV) در مورد اعتیاد از میان مراجعه کنندگان به درمانگاه مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران برای شرکت در این بررسی انتخاب شدند. نخست از هر آزمودنی اطلاعات جمعیت شناختی گرفته شد. برای بررسی ابعاد گوناگون تکانشگری، نسخه کامپیوتری مقیاس های بارت و زاکرمن و پرسش نامه های دیکمن و آیزنک به کار برده شدند. برای سنجش شدت ولع مصرف از آزمون کامپیوتری شاخص های تصویری ایجادکننده ولع مصرف برای معتادان مواد افیونی (هرویین، کراک و تریاک) بهره گرفته شد.
    یافته ها
    یافته ها نشان دهنده بالاتربودن میزان تکانشگری حرکتی و کژکنشی در مصرف کنندگان هرویین، در مقایسه با مصرف کنندگان تریاک و درجه بالاتر تجربه طلبی و خستگی پذیری در مصرف کنندگان کراک بود. گروهی که ولع بیشتری را تجربه کرده بودند، میزان بالاتری در بی برنامگی، تکانشگری حرکتی و شناختی و نمره کلی در آزمون بارت نشان دادند. میزان ولع مصرف در آزمودنی ها با سن آنان و نمره تکانشگری عملکردی ارتباط معکوس معنی دار و با نمره کلی مقیاس تکانشگری بارت ارتباط مستقیم معنی دار نشان داد.
    نتیجه گیری
    ویژگی های شخصیتی، می توانند عامل پیش بینی کننده مهمی برای میزان ولع مصرف در معتادان مواد افیونی باشند، لذا توجه به این جنبه ها می تواند به انتخاب درمان مناسب روان شناختی جهت کنترل ولع مصرف که مهم ترین پیش آیند بازگشت به مصرف مواد است، بیانجامد.
    کلیدواژگان: ولع مصرف مواد، هرویین، تریاک، کراک، شاخص های تکانشگری
  • حامد اختیاری، آرین بهزادی، حبیب گنجگاهی، آذرخش مکری، هانیه عدالتی، مرتضی بختیاری، نغمه ربیعی، محمدعلی عقابیان* صفحه 269
    هدف

    نظر به اهمیت تجربه ولع مصرف در تداوم اعتیاد به مواد، این پژوهش با هدف بررسی تعیین تفاوت های فعالیت مغزی دو گروه معتادان به هرویین تزریقی پاسخ دهنده به نشانه های تصویری ایجادکننده ولع مصرف و گروهی که به این نشانه ها پاسخ نمی دهند، انجام شده است.

    روش

    در یک بررسی مورد- شاهدی، 26 آزمودنی مرد معتاد به هرویین تزریقی، از میان معتادان در حال مصرف غیردرمان جوی تهرانی انتخاب شدند و پس از انجام یک مصاحبه نیمه ساختاریافته و تطبیق با معیارهای DSM-IV برای شرکت در این بررسی فراخوانده شدند. از هر آزمودنی پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی، شاخص شدت اعتیاد و فرم علایم محرومیت پیش از آغاز تصویربرداری، گرفته شد. هر یک از آزمودنی ها به کمک آزمون تصویری تحریک ولع مصرف، و بهره گیری از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی یا fMRI مورد تصویربرداری عملکردی قرار گرفتند. گزارش فردی ولع مصرف آزمودنی ها، پس از پایان جلسه تصویربرداری، توسط یک شاخص آنالوگ بینایی (VAS) سنجیده شد. هم چنین 15 نفر آزمودنی سالم بدون سابقه سوءمصرف مواد به عنوان گروه کنترل مورد تصویربرداری عملکردی مغزی قرار گرفتند. تحلیل سیگنال تغییرات سطح اکسیژن رسانی مغزی (BOLD) به دست آمده در طی تصویربرداری عملکردی مغزی، توسط نرم افزار FSLTM انجام شد.

    یافته ها

    بین فعالیت شکنج های مغزی آزمودنی های پاسخ گو و غیرپاسخ گو تفاوت معنی داری دیده شد (01/0p<). آزمودنی های پاسخ گو (ولع مصرف بالاتر از 70 در VAS) فعالیت قشر مغز در این مناطق را نشان دادند: شکنج سینگولیت قدامی چپ، شکنج رکتوس قدامی چپ، شکنج میداربیتال فرونتال قدامی چپ (مناطق 24، 11 و 25 برودمن)، هسته اکومبنس چپ (منطقه 34 برودمن)، و شکنج سوپریور فرونتال قدامی چپ، شکنج سوپریور مدیال فرونتال قدامی راست، میدل فرونتال قدامی راست (مناطق 10،8و9 برودمن). آزمودنی های غیرپاسخ گو (ولع مصرف پایین تر از 30 در VAS) هیچ تفاوت معنی داری در فعالیت مغزی با گروه بهنجار نداشتند. آنالیز FEAT نشان داد نمره وضعیت مصرف مواد در شاخص شدت اعتیاد (ASI)، با فعالیت مغزی در گروه پاسخ گو ارتباط معنی دار دارد (01/0p<).

    نتیجه گیری

    افرادی که به نشانه های مربوط به مصرف با ولع مصرف پاسخ نمی دهند، همانند گروه بهنجار، فعالیتی در مناطق مربوط در fMRI نشان نمی دهند. در فرآیند القاء ولع مصرف هرویین، که توسط نشانه های مربوطه در افراد مصرف کننده ایجاد می شود، همان مناطق مغزی دخالت دارند که در فرآیند پاداش/تنبیه درگیر می باشند. سیستم لیمبیک/ پارالیمبیک و لذت/ بازداری در القاء ولع مصرف هرویین شرکت دارند. نتایج این بررسی در طراحی روش های مداخله ای در کنترل ولع مصرف اهمیت بالایی خواهد داشت.

    کلیدواژگان: ولع مصرف مواد، معتادان تزریقی هرویین، تصویربرداری مغزی عملکردی
  • احمد عاشوری، جواد ملازاده، نورالله محمدی صفحه 281
    هدف
    پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی درمان گروهی شناختی- رفتاری بر بهبود مهارت های مقابله ای و پیش گیری از عود در افراد معتاد انجام شده است.
    روش
    در یک پژوهش شبه آزمایشی30 نفر از معتادانی که در مرکز خودمعرف بهزیستی شیراز دوره سم زدایی را با موفقیت به پایان رسانده بودند، در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) بررسی شدند. گروه آزمایش به مدت 12 جلسه 90 دقیقه ای تحت درمان گروهی شناختی- رفتاری قرار گرفتند و گروه گواه درمان خاصی دریافت نکردند. همه شرکت کنندگان در پژوهش، در آغاز پژوهش و دو ماه پس از پایان درمان، پرسش نامه راهبردهای مقابله ای کارور را تکمیل کردند و از نظر مورفین ادرار مورد سنجش قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها روش های آمار توصیفی، آزمون خی دو و آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر به کار برده شد.
    یافته ها
    نتایج آزمون خی دو گویای معنی داربودن تفاوت دو گروه از لحاظ میزان عود بود (01/0p<). آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر بین دو گروه از نظر میزان بهره گیری از راهبردهای مقابله ای مساله مدار و اثر تعاملی سبک مقابله ای مساله مدار در مرحله پس آزمون تفاوت معنی دار نشان داد (001/0p<).
    نتیجه گیری
    درمان گروهی شناختی- رفتاری در بهبود سبک های مقابله ای و پیش گیری از عود افراد معتاد مؤثر است.
    کلیدواژگان: درمان گروهی شناختی، رفتاری، مهارت های مقابله ای، پیش گیری از عود، اعتیاد
  • عباس بخشی پور رودسری، مجید محمود علیلو، سید سجاد ایرانی صفحه 289
    هدف
    پژوهش حاضر با هدف مقایسه ویژگی های شخصیتی، اختلال های شخصیت و راهبردهای مقابله ای (مبتنی بر شیوه های حل مساله) در معتادان خودمعرف و گروه بهنجار انجام شده است.
    روش
    50 نفر معتاد خودمعرف که برای نخستین بار به مرکز درمانی معتادان بهزیستی شهر رشت مراجعه کرده بودند در یک بررسی توصیفی- مقطعی با 50 نفر از افراد بهنجار که از نظر برخی ویژگی های جمعیت شناختی با یکدیگر همتا شده بودند، مقایسه شدند. برای گردآوری داده ها، پرسش نامه نئو (فرم تجدیدنظرشده کوتاه) (NEO-FFI-R)، مقیاس چندمحوری بالینی میلون- 2 (MCMI-II) و مقیاس سبک حل مساله (PSS) به کار برده شد. داده های گردآوری شده به کمک ضریب همبستگی و تحلیل واریانس چندمتغیره تحلیل شدند.
    یافته ها
    معتادان در مقایسه با گروه بهنجار در بعد شخصیتی روان رنجورخویی (N)، نمره بالاتر و در ابعاد شخصیتی دلپذیربودن (A)، انعطاف پذیری (O) و باوجدان بودن (C) نمره پایین تری به دست آوردند (05/0p<). در بعد شخصیتی برون گرایی (E) بین دو گروه تفاوتی دیده نشد. بین گروه معتادان خودمعرف و گروه بهنجار در بیشتر شاخص های آسیب شخصیت تفاوت معنی دار دیده شد و معتادان در این شاخص ها به نمرات بالاتری دست یافتند (05/0p<). هم چنین معتادان در مقایسه با گروه بهنجار، بیشتر شیوه های حل مساله غیرسازنده مانند پرهیز و درماندگی را به کار می بردند (05/0p<).
    نتیجه گیری
    ارزیابی سه حوزه هم پوش ویژگی ها، مشکلات و اختلال های شخصیت در معتادان دربردارنده اطلاعات مهمی برای تعریف، شناسایی و درمان این گروه است.
    کلیدواژگان: ویژگی های شخصیتی، اختلال شخصیت، حل مساله، اعتیاد
  • آذرخش مکری، حامد اختیاری، هانیه عدالتی، حبیب گنجگاهی صفحه 298
    هدف
    نظر به اهمیت نقش عوامل جمعیت شناختی مانند سن، جنسیت، میزان تحصیلات، نوع ماده مصرفی، روش مصرف، سابقه درمان های پیشین و شدت اعتیاد در شدت ولع مصرف و به دنبال آن موفقیت درمان، این پژوهش با هدف بررسی ارتباط میان این عوامل با شدت تجربه ولع مصرف در معتادان به تزریق هرویین انجام شده است.
    روش
    در این بررسی 26 نفر آزمودنی مرد معتاد به هرویین تزریقی، از میان معتادان در حال مصرف غیردرمان جو تهرانی بر پایه روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب، پس از مصاحبه اولیه وارد بررسی شده و به فرم ویژگی های جمعیت شناختی و شاخص شدت اعتیاد پاسخ دادند. سپس شدت ولع مصرف فرد ارزیابی گردید که بر پایه آن آزمودنی ها به دو گروه پاسخ گو و غیر پاسخ گو به نشانه های ولع مصرف تقسیم شدند.
    یافته ها
    گروه پاسخ گو افرادی با سن کمتر، طول مدت اعتیاد کمتر، هزینه روزانه مصرف مواد بالاتر، علایم محرومیت از مواد بیشتر و شدت اعتیاد بیشتر در بسیاری از ابعاد شاخص شدت اعتیاد (ASI) بودند. هم چنین سن و میزان تحصیلات همبستگی معنی دار منفی و طول دوره سوءمصرف، هزینه روزانه مصرف و زیرشاخص های مواد، مشکلات قانونی و مشکلات روانپزشکی همبستگی معنی دار با میزان گزارش فردی ولع مصرف داشتند.
    نتیجه گیری
    برخی عوامل جمعیت شناختی می توانند عوامل مهمی در پیش بینی میزان ولع مصرف فرد معتاد باشند که خود از ابعاد مورد توجه در انحراف از فرآیند درمان است. تاثیرگذاری مستقل مثبت معنی دار عوامل شدت علایم محرومیت و شدت اعتیاد در مدل رگرسیون خطی بیانگر ارتباط دو طرفه سوءمصرف مواد و ولع مصرف است. تاثیر مستقل منفی معنی دار طول دوره سوءمصرف مواد در مدل رگرسیون خطی در این بررسی می تواند بیانگر سیر تبدیل یک رفتار تکانشی به یک رفتار جبری در فرآیند پیشرفت اعتیاد باشد.
    کلیدواژگان: ولع مصرف، شدت اعتیاد، هرویین
  • محمد آقا دلاورپور، مرضیه سلطانی، مسعود حسین چاری صفحه 307
    هدف
    هدف پژوهش حاضر بررسی نقش پیش بینی کنندگی هوش هیجانی و رویارویی مذهبی در بهبودی یا بازگشت به سوءمصرف مواد بود.
    روش
    در یک بررسی 62 مرد مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد «تولد دوباره» و «امید» شهرستان نجف آباد که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند در دو گروه پاک (31 نفر با سابقه پاکی دست کم یک سال) و بازگشتی (31 نفر با سابقه پاکی کمتر از یک سال) به کمک مقیاس شیوه های رویارویی مذهبی و پرسش نامه هوش هیجانی- صفتی، گردآوری شدند داده ها با بهره گیری از روش آماری تحلیل ممیز و آزمون t برای گروه های مستقل تحلیل شدند.
    یافته ها
    افراد پاک و بازگشتی تفاوت معنی دار در سه متغیر رویارویی مذهبی درون شخصی (001/0p<)، رویارویی مذهبی بیرون اجتماعی (05/0p<) و هوش هیجانی (001/0p<) داشتند. آزمون تحلیل ممیز نیز نشان داد که بر پایه دو متغیر رویارویی مذهبی درون شخصی و هوش هیجانی، می توان 79% از افراد بهبودیافته و بازگشتی را از یکدیگر متمایز نمود.
    نتیجه گیری
    رویارویی مذهبی درون شخصی مهمترین عامل تمایز گروهی برای طبقه بندی مراجعان به مراکز ترک اعتیاد در دو گروه پاک یا بازگشتی است.
    کلیدواژگان: سوءمصرف مواد، اعتیاد، عود، رویارویی مذهبی، هوش هیجانی
  • امید شکری، فریبرز گراوند، زهرا نقش، رضا علی طرخان، مریم پاییزی صفحه 316
    هدف
    این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های روانسنجی فرم کوتاه مقیاس ترس از ارزیابی منفی (FNES-B) در یک نمونه غیربالینی از دانش آموزان انجام شده است.
    روش
    325 دانش آموز (143 پسر و 182 دختر) که به روش چندمرحله ای- تصادفی، انتخاب شده بودند، به فرم کوتاه مقیاس ترس از ارزیابی منفی و پرسش نامه تنیدگی ناشی از انتظارات تحصیلی پاسخ دادند. در این پژوهش، برای تعیین روایی عاملی FNES-B، تحلیل عامل تاییدی و برای بررسی همسانی درونی آن ضرایب آلفای کرونباخ به کار برده شد.
    یافته ها
    نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان دادند، در حالی که الگوی تک عاملی FNES-B برازش قابل قبولی با داده ها دارد، الگوی دوعاملی آن (شامل پرسش های نمره گذاری مثبت و معکوس) برازش بهتری با داده ها به دست داد. داده ها هم چنین پایایی نمرات FNES-B را تایید نمودند. به بیان دیگر، همسانی درونی برای عامل نمره گذاری شده مثبت (87/0=α) و برای مقیاس کامل FNES-B (84/0=α) خوب و برای عامل نمره گذاری شده منفی (47/0=α) قابل قبول بود. نمرات FNES-B با نمرات پرسش نامه تنیدگی ناشی از انتظارات تحصیلی همبستگی معنی دار نشان داد (001/0p<). دانش آموزان دختر در مقایسه با دانش آموزان پسر در FNES-B نمرات بالاتری داشته اند.
    نتیجه گیری
    FNES-B دارای پایایی و روایی لازم برای اندازه گیری ترس از ارزیابی منفی در دانش آموزان است.
    کلیدواژگان: اضطراب اجتماعی، مقیاس ترس از ارزیابی منفی، تحلیل عاملی تاییدی، روانسنجی، پایایی، روایی
  • حامد اختیاری، هومن صفایی، غلامرضا اسماعیلی جاوید، محمدکاظم عاطف وحید، هانیه عدالتی، آذرخش مکری * صفحه 326
    هدف

    در این پژوهش کوشش شده است با ترجمه نسخه های اصلی چهار پرسش نامه آیزنک، بارت، دیکمن و زاکرمن، و به کارگیری آنها در افراد سالم و مصرف کنندگان مواد افیونی، میزان روایی و پایایی نسخه های فارسی این پرسش نامه ها بررسی شود.

    روش

    نسخه فارسی چهار پرسش نامه تکانشگری آیزنک، حس جویی زاکرمن، تکانشگری بارت و تکانشگری دیکمن توسط دو گروه افراد سالم (39 نفر) و مصرف کنندگان مواد افیونی (30 نفر) تکمیل شدند. ارزیابی پایایی به روش ثبات داخلی انجام شد. برای ارزیابی روایی، دو روش هم خوانی داخلی بین مقیاس ها و روش مقایسه گروه های شناخته شده به کار برده شد.

    یافته ها

    ضریب آلفای کرونباخ در چهار پرسش نامه بارت، دیکمن، زاکرمن و آیزنک در هر دو گروه بین 40/0 تا 83/0 بود. به جز عامل خستگی پذیری شاخص زاکرمن (ضریب 22/0) زیرشاخص های پرسش نامه ها، در پرسش نامه بارت همبستگی معنی داری (4/0=r) با یکدیگر نشان دادند. بین عوامل تکانشگری در سایر پرسش نامه ها با نتیجه بارت همبستگی معنی داری به دست آمد. امتیاز شاخص تکانشگری بارت و عوامل تکانشگری سایر پرسش نامه ها در گروه مصرف کننده مواد به طور معنی داری (001/0p<) بیش از گروه افراد سالم بود ولی در زمینه عوامل مخاطره جویی و ماجراجویی تفاوتی دیده نشد. هم چنین مصرف مواد به عنوان یک عامل مهم در تعیین امتیاز تکانشگری شاخص بارت و عوامل تکانشگری در سایر پرسش نامه ها به دست آمد. سن، جنس و میزان تحصیلات نیز در تعیین این امتیاز نقش دارند.

    نتیجه گیری

    نسخه فارسی چهار پرسش نامه بارت برای تعیین میزان تکانشگری از پایایی و روایی مطلوبی برخوردار است. به نظر می رسد در بین معتادان ایرانی وجود زمینه های تکانشگری و نه گرایش های مخاطره جویی شاخص اصلی روانشناختی پدیده اعتیاد باشد.

    کلیدواژگان: تکانشگری، پرسش نامه تکانشگری آیزنک، مقیاس حس جویی زاکرمن، مقیاس تکانشگری بارت، پرسش نامه تکانشگری دیکمن، پایایی، روایی
  • حامد اختیاری، هانیه عدالتی، آرین بهزادی، هومن صفایی، مهری نوری، آذرخش مکری صفحه 337
    هدف
    هدف این بررسی، تهیه آزمون تصویری بررسی ولع مصرف در معتادان مواد افیونی با به کارگیری شاخص های تصویری ایجاد کننده ولع مصرف بود.
    روش
    175معتاد به مواد افیونی در پنج گروه (تزریق هرویین، کشیدن هرویین، استنشاق هرویین، کشیدن و خوردن تریاک و کشیدن کراک)، که طی 11 ماه در سال های 1385 و 1386 به مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران مراجعه کرده بودند، در این بررسی شرکت کردند. تهیه آزمون در مراحل زیر انجام شد: استخراج نشانه های تصویری ایجاد کننده ولع در جلسات تبادل افکار متخصصان و معتادان، دسته بندی و تهیه تصاویر تاثیرگذار از لیست نشانه ها، رتبه بندی شدت ولع ایجاد شده با تصاویر توسط معتادان، دسته بندی و چینش نهایی، تهیه آزمون تصویری ارزیابی ولع مصرف کامپیوتری در گروه های مختلف معتادان مواد افیونی در پنج گروه، تعیین امتیاز ولع مصرف در معتادان مواد افیونی و بررسی میزان اعتمادپذیری آزمون ها در ایجاد ولع مصرف. همه آزمودنی ها به پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی، چک لیست علایم محرومیت و مسمومیت مواد، پرسش نامه افسردگی بک، آزمون ریون و شاخص شدت اعتیاد پاسخ دادند. داده ها به کمک روش های آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شدند.
    یافته ها
    میانگین نمرات ولع مصرف القاشده به وسیله آزمون ها در گروه آزمودنی های مصرف کننده کشیدنی کراک و مصرف کننده تزریقی هرویین به میزان معنی داری بالاتر از ولع مصرف در دو گروه مصرف کنندگان تریاک بود (21/12=F، 001/0p<). آزمون تعقیبی توکی تفاوت میانگین نمرات ولع مصرف را در مصرف کنندگان هرویین با تریاک (89/27=I-J، 001/0p<) و در مصرف کنندگان کراک و تریاک (89/27=I-J، 001/0p<) معنی دار نشان داد. بررسی میزان پایایی نتایج به دست آمده در آزمون های ولع مصرف به وسیله دو روش آلفای کرونباخ و دونیمه سازی، نشانگر پایایی خوب آزمون در بیشتر آزمون ها (به جز مواردی از آزمون های تریاک) بود. میزان ولع مصرف با سن (26/0- =r، 001/0p<) و طول دوره سوءمصرف مواد ارتباط منفی (23/0- =r، 01/0p<) و با نمره ترکیبی مشکلات خانوادگی شدت اعتیاد ارتباط معنی دار داشت (18/0=r، 05/0p<).
    نتیجه گیری
    با تهیه آزمون ارزیابی ولع مصرف در گروه های مختلف معتادان مواد افیونی، که از اعتبار و پایایی مناسبی برخوردار باشد، می توان به شناسایی بیشتر ویژگی های این پدیده به کمک روش هایی چون تصویربرداری عملکردی مغز و ارزیابی پیش از دوره های درمانی و پس از آن و تعیین میزان موفقیت پروتکل های درمانی در کاهش ولع مصرف یاری رساند. هم چنین با این روش می توان رابطه پدیده ولع مصرف با سایر ویژگی های بیماری اعتیاد را بررسی کرد.
    کلیدواژگان: ولع مصرف مواد، مواد افیونی، آزمون تصویری ارزیابی ولع مصرف
  • حسین جباری بیرامی، فریبا بخشیان، رضاقلی وحیدی، اصغر محمدپور اصل صفحه 350
    هدف
    این پژوهش با هدف بررسی نگرش دانش آموزان نوجوان تبریزی به مواد مخدر، رفتارهای پرخطر و افراد مورد تعامل آنها انجام شد.
    روش
    در یک پژوهش توصیفی- مقطعی 500 دانش آموز راهنمایی و دبیرستانی شهر تبریز که به روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای- تصادفی انتخاب شده بودند به کمک یک پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی و نگرشی بررسی شدند. داده ها به کمک آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون همبستگی پیرسون تحلیل شدند.
    یافته ها
    92 درصد دانش آموزان مصرف مواد مخدر را مردود دانستند و 10% بر این باور بودند که مواد مخدر در شادابی فرد تاثیر مثبت دارد. 27% کنجکاوی را عاملی برای گرایش به مصرف این مواد دانستند. 4% دانش آموزان رفت وآمد به جاهای پرخطر از نظر مواد مخدر را گزارش کردند. دانش آموزان درباره مواد مخدر بیشتر به ترتیب با دوستان، اعضای خانواده و سپس آموزگاران گفتگو کرده اند و 9% آنها دوستان خود را به والدین خود معرفی نمی کنند. ضریب همبستگی پیرسون بین سن (004/0p<)، شمار اعضای خانواده (05/0p<) و رتبه تولد (05/0p<) با مجموع امتیاز نگرش و رفتارهای مطلوب رابطه مثبت و معنی دار نشان داد. ارتباط بین رفتارهای مطلوب و معدل دانش آموز به سطح معنی داری نزدیک بود.
    نتیجه گیری
    طراحی و اجرای مداخلات مبتنی بر پیش گیری از سوی گروه هم سال با همکاری پدران و مادران در مدرسه و خانواده ضروری است.
    کلیدواژگان: سوءمصرف مواد، نگرش، رفتار پرخطر، دانش آموز
|
  • Hamed Ekhtiari, Mehrnaz Rezvanfard A., Azarakhsh Mokri B Page 247
    Impulsive behaviors are activities in daily life which are sometimes referred to as risky activities and encompass a diverse group of reward-oriented, immature and high risk behaviors. It can be argued that impulsivity is the main core of different social pathologies such as disinhibited sexual behavior, pathological gambling, drug abuse, personality disorders and criminal activities. Considering the young population of our country and the high rate of crime and substance abuse, conducting research and providing cultural validated assessment instruments on impulsivity and im-pulsive behaviors is necessary. Despite the importance of this subject in psychology and psychiatry, there is not much agreement with regard to the definitions. In this review article, the authors have aimed to gather different definitions of impulsivity which has been given up to the present as well as different approaches to its evaluation in a homogeneous collection. Also, different methods and examples of their application in the evaluation of these behaviors and current experiences in Iran will be presented. In the end, different methods and horizon of intervention and treatment will be discussed.
  • Azarakhsh Mokri A., Hamed Ekhtiari, Hanie Edalati B., Habib Ganjgahi C., Parisa Naderi Page 258
    Objectives
    This study is carried out with the aim of assessing the relationship between craving and impulsivity factors in three main groups of opiate addicts [heroin, crack-heroin (locally known, purified crystaline heroin), and opium].
    Method
    77 opiate users in 3 groups [37 heroin intravenous (IV) abusers, 17 crack smokers and 23 opium smokers] were selected using a semi-structured interview and based on dependency criteria of Diagnositic and Statistical Manual of Mental Disorders, fourth edition (DSM-IV), from treatment waiting list of Iranian National Center for Clinics Addiction Studies. At first, demographic information was collected from each subject. Computerized version of Barratt and Zuckerman Scales, and Eysenck and Dickman questionnaires were used to assess different aspects of impulsivity. Craving was assessed through a computerized visual cue task for opiate addicts (heroin, heroin-crack, and opium).
    Results
    Results show higher scores in motor and dysfunctional impulsivity among heroin IV abusers than opium smokers and higher experience seeking and boredom susceptibility in heroin-crack smokers. Higher craving was correlated with higher scores in non-planning, motor and cognitive impulsivity, and total Barratt score. Craving scores were negatively correlated with age and functional impulsivity and positively correlated with the total score on Barratt Impulsiveness Scale.
    Conclusion
    Personality features can be important predictive factors for craving severity in addicts. This can help to choose an appropriate treatment and the control of craving which is the most important factor leading to relapse in substance abuse.
  • Hamed Ekhtiari A., Arian Behzadi A., Habib Ganjahi B., Azarakhsh Mokri C., Hanieh Edalati D., Morteza Bakhtiari E., Naghmeh Rabiee F., Mohammad Ali Oghabian Page 269
    Objectives

    Regarding the importance of craving in the persistence of addiction, this study has been carried out with the aim of determining the differences between the two distinguishable groups of heroin addicts: responders and non-responders to craving cues.

    Method

    In a case-control study, 26 male intravenous heroin addicts were selected from among non-treatment seeker abusing addicts in Tehran, and entered the study after a semi-structured interview and based on DSM-IV criteria. A demographic questionnaire and Addiction Severity Index were administered to all subjects before imaging. Each of the subjects underwent functional imaging with visual cue-induced craving, using functional magnetic resonance imaging (fMRI). Subjective reports of craving were evaluated after the imaging, using Visual Analog Scale (VAS). Also, 15 normal individuals with no history of drug abuse underwent fMRI as the control group. Blood-oxygen-level-dependent (BOLD) signal obtained during fMRI was analyzed using FSL.

    Results

    There was a significant difference in brain activation between responder and non-responder groups (p<0.01). Responder subjects (craving higher than 70 in VAS) demonstrated cortical activation in the following areas: left anterior cingulate gyrus, left anterior rectus gyrus, left anterior mid-orbital frontal gyrus (Broadman areas 24, 11 and 25), left nucleus accumbens (Broadman area 34), and left anterior frontal superior gyrus, right anterior superior medial frontal gyrus, and right anterior middle frontal gyrus (Broadman areas 8, 10 and 9). Non-responder subjects (craving less than 30 in VAS) showed no significant difference in brain activation with normal people. According to FEAT analysis the score of substance abuse in Addiction Severity Index (ASI) has a significant correlation with brain activation in the responder group (P<0.01).

    Conclusion

    Subjects who do not respond to drug cues with craving, like the normal group, do not show activation in related areas in fMRI. In the process of inducing heroin craving through related cues in substance abusers, the same areas involved in reward/punishment process get activated. The limbic/ paralimbic and pleasure/avoidance systems participate in inducing heroin craving.

  • Ahmad Ashouri, Javad Mollazadeh A., Nourollah Mohammadi A Page 281
    Objectives
    The purpose of this study was to investigate the effectiveness of cognitive-behavioral group therapy on improving coping skills and relapse prevention in addicts.
    Method
    In a semi-experimental study, 30 in-dividuals who had been successfully detoxified at the Self Introducing Health Center in the city of Shiraz, Iran, were divided into an experimental (15 subjects) and a control (15 subjects) group. The experimental group underwent twelve 90 minutes sessions of cognitive-behavioral group therapy and the control group did not receive any particular treatment. All participants completed the Carver Coping Inventory at the beginning of the study and two months following the completion of treatment and underwent urine tests for morphine. Data were analyzed using descriptive statistics, 2 and multiple analysis of variance.
    Results
    2 test results showed significant difference in relapse rates of two groups (p<0.01). MANOVA showed a significant difference between the two groups regarding benefiting from problem oriented coping strategies and the interactive effect of problem oriented coping strategy in the post test stage (p<0.001).
    Conclusion
    Cognitive-behavioral group therapy is effective in the improvement of coping skills and relapse prevention in addicts.
  • Abbas Bakhshipour R., Majid Mahmood Alilou A., Seyed Sajjad Irani Page 289
    Objectives
    This study was carried out to compare the personality traits, personality disorders, and problem-solving strategies in self-introduced addicts and the normal population.
    Method
    50 self-introduced addicts, who had presented for the first time to the addicts’ health center in the city of Rasht, Iran, were compared to 50 normal subjects who were matched on some demographic charac- teristics in a descriptive cross-sectional study. Data were gathered using the NEO Five-Factor Inventory- Revised (NEO-FFI-R), the Millon Clinical Multiaxial Inventory-II (MCMI-II), and Problem-Solving Strategies Questionnaire. Data were analyzed using correlation coefficient and multi-factor analysis of variance.
    Results
    Addicts scored higher than normal people on the measure of neuroticism (N), and lower on measures of agreeableness (A), openness (O), and conscientiousness (C) (p<0.05). No significant difference was showed on the measure of extraversion (E) between the two groups. There was a significant difference in most measures of personality disorder between the self-introduced addict group and the normal group; with the addict group scoring higher in these measures (p<0.05). Moreover, addicts, in comparison with normal individuals used non-constructive problem-solving strategies such as avoidance and helplessness (p<0.05).
    Conclusion
    An assessment of the three over-lapping areas of personality traits, problems, and disorders in addicts contributes important information for a better differentiation and definition of addicts and has implications for their treatment.
  • Azarakhsh Mokri A., Hamed Ekhtiari, Hanie Edalati B., Habib Ganjgahi C Page 298
    Objectives
    Considering the importance of demographic factors such as age, sex, education, type of abused substance, method of abuse, the effect of previous treatments and the severity of addiction on craving and subsequent successful treatment, this research was carried out with the aim of examining the relationship between these factors and the severity of craving in intravenous heroin addicts.
    Method
    In this study 26 male heroin addicts were selected using snowball sampling from among abusing addicts not seeking treatment, in the city of Tehran, Iran. The subjects entered the study after a primary interview and completed a demographic and Addiction Severity Index (ASI). Thereafter, the severity of cravings were assessed and the subjects were divided into two groups of responders and non-responders to craving symptoms.
    Results
    The responders were subjects with lower age, lower addiction durations, higher drug expenditure, higher withdrawal symptoms, and more severe addiction symptoms in many components of ASI. Also, age and education had a negative significant correlation; and duration of abuse, daily cost of abuse and sub-components of substances, and legal and psychiatric problems had a significant correlation with individual reports of craving.
    Conclusion
    Some demographic factors can be important predictors of craving in addicts, which is itself a considerable aspect of deviation from treatment. The independent positive significant effects of factors of craving and addiction severity in the linear regression model indicates a reciprocal relationship between substance abuse and craving. The independent negative significant effect of substance abuse duration in the linear regression model in this study can indicate the process of the development of an compulsive behavior from an impulsive behavior in the process of addiction development.
  • Mohammad Agha Delavarpoor A., Marzieh Soltani B., Masoud Hosseinchari Page 307
    Objectives
    The aim of this research was to investigate the predictive role of emotional intelligence and religious coping in relapse or recovery from substance abuse.
    Method
    62 male subjects who had presented to two addiction detoxification centers in the city of Nafajabad, Iran, and who were selected using convenience sampling, were divided into an abstinent (31 individuals with a history of at least one year abstinence) and relapsed (31 individuals with an abstinence history less than one year) groups. Data were gathered using Religious Coping Scale and Trait Emotional Intelligence Questionnaire and were analyzed using discriminate analysis test and independent t-test.
    Results
    The relapsed and non-relapsed individuals were significantly different in Internal/Private Religious Coping (p<0.001), External/Social Religious Coping (p<0.05), and Emotional Intelligence (0.001). Also, discriminate analysis test showed that 79% of relapsed and non-relapsed individuals can be distinguished based on internal/private coping and emotional intelligence.
    Conclusion
    Internal private religious coping is the most important factor in distinguishing and categorizing the individuals presenting to addiction abstinence centers into abstinent and relapsed groups.
  • Omid Shokri, Fariborz Geravand A., Zahra Naghsh B., Reza Ali Tarkhan B., Maryam Paeezi Page 316
    Objectives
    This study examined the psychometric properties of the Brief Fear of Negative Evaluation Scale (FNES-B) in a nonclinical, student sample.
    Method
    325 students (143 male and 182 female) who were selected using randomized multi-stage sampling method responded to FNES-B Scale and Academic Expectations Stress Inventory (AESI). In this research, the confirmatory factor analysis was used to determine the validity of FNES-B, and Cronbach’s alpha was used to determine its internal consistency.
    Results
    Confirmatory factor analysis revealed that while the unidimensional model of Brief Fear of Negative Evaluation Scale had an acceptable fit to the data, the two-factor model of Brief Fear of Negative Evaluation Scale (including positive and reverse scored items) demonstrated a superior fit to the data. The data also supported the reliability of FNES-B scores. In other words internal consistency was good for the positive scored factor (=α0.87) and for the full FNES-B scale (=α0.84) and acceptable for the reverse scored factor (=α0.47). FNES-B scores were significantly correlated with the AESI (p<0.001). Female students scored higher in FNES-B scores in comparison with male students.
    Conclusion
    FNES-B is a valid and reliable measurement instrument for measuring fear of negative evaluation in students.
  • Hamed Ekhtiari A., Hooman Safaei A., Gholamreza Esmaeeli Djavid A., Mohammad Kazem Atefvahid B., Hanie Edalati C., Azarakhsh Mokri Page 326
    Objectives

    This study aims to assess the validity and reliability of Persian versions of Barratt Impulsivity Scale (BIS-II), Dickman Impulsivity Inventory (DII-2), Eysenck Impulsivity Questionnaire (EIQ-7) and Zuckerman Sensation Seeking Scale (SSS-5) by administering them to normal subjects and opiate abusers.

    Method

    The Persian versions of BIS, DII, EIQ and SSS, were completed by a group of normal individuals (39 subjects) and opiate abusers (30 subjects). Reliability was assessed using internal consistency. Validity was checked using two

    Methods

    inter-scale correlation and known-groups comparison.

    Results

    Cronbach's alpha coefficients in all questionnaires and in both groups ranged from 0.40 to 0.83. Except for “Boredom susceptibility” factor of SSS (0.22), the subgroups of questionnaires in BIS showed significant correlation (r=0.4). There was a significant correlation between impulsivity factors in other questionnaires and BIS results. BIS scores and impulsivity factors of other questionnaires in the substance abuser group was significantly (p<0.001) higher in comparison with normal subjects, but there were no differences regarding high risk and venturesome behavior indices. Also, substance abuse was an important factor in determining BIS scores as well as impulsivity factors in other questionnaires. Age, gender, and education have roles in determining this score as well.

    Conclusion

    The Persian version of Barratt’s four questionnaires is a valid and reliable measure of impulsivity. It seems that among Iranian drug abusers, impulsivity rather than risk taking tendencies is the main psychological feature of addiction.