فصلنامه رشد آموزش زیست شناسی
پیاپی 85 (زمستان 1390)

آدمی همیشه به محیط زیست توجه داشته است چرا که نیازهایش را مستقیم یا غیرمستقیم از آن تامین می کند. آیین های بسیاری ریشه در سپاسگزاری از طبیعت و مواهب آن در زمانی دارند که آدمی راز حیات خود را در هماهنگی و توازن کامل با طبیعت می دانست. با گذشت زمان جمعیت انسانی به طور فزاینده ای رشد کرد که مرهون توفیق او در زمینه های بهداشت و کشاورزی بود. علاوه بر آن انقلاب صنعتی نیز سرآغاز دوره جدیدی در زندگی انسان شد. یک روی سکه انقلاب صنعتی تولید کالاها و موادی بود که زندگی مرفه را برای مردم بیشتری به ارمغان می آورد و روی دیگر آن افزایش سرعت مصرف منابع طبیعی تولید آلاینده ها و در نتیجه برهم زدن توازن محیط زیست و تخریب آن بود.
در حالی که عمر کره زمین در حدود 5 میلیارد سال است فقط هشتصدهزار سال آن به زندگی انسان تعلق دارد. این دوره کوتاه با آثار مخرب فعالیت های انسانی در زمین تناسب ندارد. هر روز که می گذرد انسان به زمین های بیشتری برای سکوت و انجام فعالیت هایش نیاز دراد. انسان اکنون قلمرو خود را تقریبا به هر زیستگاهی گسترانده است. هر جا که می رویم آن را به شکلی تغییر می دهیم که نیازها و خواسته هایمان را برآورده کند. همه این اتفاقات در حیات اندک نسل های انسانی رخ داده است. ما توانسته ایم چهره زمین را در مدتی کوتاه تغییر دهیم. چهره ای که اکنون مردم جهان آن را دوست ندارند احساسی که منطقی قوی از آن پشتیبانی می کند. اگر نسل حاضر فقط به نفع خود از مواهب طبیعت و محیط زیست بهره برداری کند برای نسل های آینده چه باقی می ماند.

در فصل 4 کتاب زیست شناسی و آزمایشگاه 2 غده های درون ریز اصلی بدن به اختصار معرفی شده اند. اما در مورد سلول های درون ریز به یک اشاره اکتفا شده است. این نوشته کوششی است در جهت بررسی فیزیولوژیک بافت های درون ریز و هورمون های آنها که در اغلب موارد تاثیرات بسیار گسترده و مهمی بر بدن دارد.

با توجه به تغییرات حاصل جسمی در دانش آموزان دبیرستانی نیاز به دسترسی به منابع علمی سالم برای آشنایی و گذر موفقیت آمیز از بحران جنسی دروان بلوغ بیش از پیش احساس می شود. از طرف دیگر با توجه به ساز و کار منحصر به فرد رشد و نمو و تمایز دستگاه تناسلی در دوران جنینی لزوم تعمیق در این موضوع ضروری می نماید. شاید یکی از سوالات دائمی دانش آموزان از دبیران زیست شناسی مربوط به افراد دوجنسی باشد. این مقاله به این موضوع می پردازد.

فعالیت های علمی در فرایند تعلیم و تربیت اهمیت بسیار دارند ولی در نظام آموزشی ما به دلایل گوناگون جایگاه فعالیت های علمی در فرایند آموزش با اهداف آموزش و پرورش متناسب نیست. تشکیل انجمن های علمی در مدارس یکی از بسترهای مناسب برای تقویت جایگاه فعالیت های علمی است. لذا برای ایجاد انگیزه فعالیت های علمی و تقویت روحیه پژوهشگری در دانش آموزان با توکل بر عنایات حق تعالی انجمنی علمی تحت عنوان انجمن علمی زیست شناسی با همکاری مدیریت دبیران و دانش آموزان علاقه مند به فعالیت های علمی در یکی از مدارس همدان تشکیل دادم و دو دوره نمایشگاه تخصصی زیست شناسی برای بازدید معلمان و دانش آموزان مدارس شهر و اولیای آنان برگزار کردم. در این نوشته به اهداف برگزاری این نمایشگاه ها روند اجرای کار دست آوردها موانع و محدودیت ها و پیشنهادهای لازم خواهیم پرداخت.

تخریب ژن یکی از روش های موثر در پدید آوردن اختلالات تک ژنی و بهترین اثبات عملکرد یک ژن یا فرآورده های آن در بدن موجود زنده به شمار می آید. در این روش با وارد کردن قطعات DNA با یک وکتور عملکرد ژن خاصی (ژن هدف) را متوقف و موارد را در عوارض حاصل از آن مطالعه می کنند. اساس این روش نوترکیبی کروموزوم همولوگ است که در سلول های بنیادی و در محیط کشت انجام می گیرد. به علت تشابه ژنوم انسان و موش این تکنیک را بیشتر در موش انجام می دهند.