فهرست مطالب

فصلنامه تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی
سال چهل و چهارم شماره 3 (پیاپی 53، پاییز 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/10/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • غلامرضا فدایی صفحه 7
  • سپیده فهیمی فر صفحه 13
    هدف
    هدف پژوهش حاضر شناسایی مهم ترین معیارهای ارزیابی کتاب های الکترونیکی فارسی دانشگاهی از دیدگاه یکی از گروه های ذی نفع (ناشر، کاربر، کتابدار و نویسنده) کتاب الکترونیکی، کتابداران دانشگاهی است.
    روش
    روش پژوهش حاضر پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه کتابداران شاغل در دانشگاه های دولتی شهر تهران (کتابخانه های مرکزی و دانشکده ای) است.
    یافته ها
    نتایج پژوهش حاضر نشان داد، مهم ترین ملاک ارزیابی کتاب الکترونیکی از دیدگاه کتابداران، ملاک توزیع است. از مجموع 125 نشانگر مورد بررسی 30 نشانگر از دیدگاه کتابداران دارای بالاترین میزان اهمیت به هنگام انتخاب یک کتاب الکترونیکی مناسب برای کتابخانه است. دارا بودن فهرست مندرجات، امکان ذخیره کل متن کتاب، امکان انتخاب کتاب در فرمت های مختلف، دسترسی از راه دور و 24 ساعته و نظایر آن از مهم ترین نشانگرهای ارزیابی کتاب الکترونیکی از دیدگاه کتابداران شناخته شدند.
    کلیدواژگان: کتابخانه های دولتی، تهران، کتابداران دانشگاهی، کتاب الکترونیکی فارسی دانشگاهی، معیار ارزیابی
  • ملیحه درخوش صفحه 41
    هدف
    هدف از این پژوهش تعیین احتمالات مختلفی است که با استفاده از طرح فرادادهای توصیف شیء میتوان موجودیتهای گروه دوم اف. آر. بی. آر. را با آن توصیف کرد.
    روش
    روش پژوهش حاضر تطبیقی بوده و در آن از اجزای اصلی، فرعی، ویژگی ها و مقادیر طرح فرادادهای توصیف شیء و نیز موجودیتهای گروه دوم اف. آر. بی. آر. استفاده شدهاست.
    یافته ها
    با توجه به احتمالات در نظرگرفتهشده، ممکن است شخص یا تنالگان دارای مسئولیت پدیدآورنده، ایجاد کننده، سازنده یا تنظیم کننده یک اثر و یا دارای مالکیت و یا امانت گیرنده و یا در ارتباط با عنوان باشد و نیز ممکن است در ساختن یک عنوان قراردادی از آن استفاده شود و یا نسبت به اسامی دیگر ارجحیتی داشته باشد و یا موضوع منبع قرار گیرد. همچنین شخص یا تنالگان میتواند به صورت بخشی از عنوان اثر باشند و یا یک پیشینه فراداده ای را به وجود بیاورد. به نظر میرسد با توجه به نتایج به دست آمده از تطبیق دو طرح مورد پژوهش، امکان توصیف انواع نقش هایی که اشخاص و یا تنالگانها در منابع مختلف دارند، در طرح فراداده ای توصیف شیء با استفاده از بستر نحوی ایکس. ام. ال. به میزان زیادی وجود دارد و با استفاده از این بستر نحوی، میتوان به توصیف موجودیت های گروه دوم در جایگاه های مختلف توصیفی پرداخت.
    کلیدواژگان: موجودیت شخص، موجودیت تنالگان، ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی، طرح فراداده ای توصیف شیء، ملزومات کارکردی پیشینه های مستند
  • یعقوب نوروزی، بهروز بیات صفحه 63
    هدف
    هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی خدمات موجود در کتابخانه های دیجیتالی ایران و جهان به منظور معرفی خدمات پیشنهادی برای کتابخانه های دیجیتالی ایران است.
    روش
    پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش استفاده شده برای انجام این پژوهش از نوع مقایسه ای و تطبیقی است. برای گردآوری اطلاعات لازم درباره خدمات کتابخانه های دیجیتالی مورد مطالعه به صفحات وب آن ها مراجعه و اطلاعات لازم گردآوری شد.
    یافته ها
    در این پژوهش خدمات 59 کتابخانه دیجیتالی داخلی و خارجی مورد مطالعه قرار گرفت که 11 مورد از آن ها داخلی و 48 کتابخانه دیگر خارجی بودند. خدمات ارائه شده توسط جامعه مورد مطالعه جستجو (به شیوه های مختلف)، ارتباط با ما، نمایه مجموعه، تازه ها و اخبار تخصصی، عضویت از راه دور، پرسش های متداول، از کتابدار بپرس، ار اس اس، کتابخانه شخصی (من) و گفتگوی همزمان را در بر می گرفت. در بین کتابخانه های دیجیتالی داخلی بیشترین خدمت رعایت شده مربوط به «جستجو» و کم ترین آن نیز مربوط به خدمت «از کتابدار بپرس» بود. همچنین پنج خدمت ارتباط با ما، نمایه مجموعه، تازه ها و اخبار تخصصی، ار اس اس و گفتگوی همزمان توسط هیچ یک از کتابخانه های دیجیتالی داخلی ارائه نمی شد. در بین کتابخانه های دیجیتالی خارجی نیز بیشترین خدمت مربوط به «جستجو» و کم ترین آن نیز مربوط به «کتابخانه شخصی» بود. در کل نیز در بین جامعه مورد مطالعه خدمت جستجو و کتابخانه شخصی بیشترین و کم ترین بسامد را به خود اختصاص داده اند. در نهایت نیز خدمات پیشنهادی برای کتابخانه ای دیجیتالی داخلی معرفی شدند.
    کلیدواژگان: کتابخانه های دیجیتالی، خدمات، ایران، جهان
  • محمد خندان صفحه 87
    هدف
    هدف از این مقاله، بررسی مسائل اخلاقی مطرح در مدیریت اطلاعات از منظر چهار نظریه ی عمده ی اخلاق هنجاری (نظریه های نتیجه محور، وظیفه محور، حق محور و فضیلت محور) است.
    روش
    این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی مفهومی انجام پذیرفت.
    یافته ها
    در این مقاله نشان داده می شود که چگونه می توان نظریه های اخلاقی را برای حل مسائل و چالش های انضمامی مدیریت اطلاعات به کار گرفت. همچنین مشخص می شود که هر یک از نظریه های اخلاق هنجاری، به شیوه ی خاص خود با این چالش ها مواجه می شوند.
    اصالت: این مقاله ضمن توضیح درباره ی تعریف و تقسیم بندی فلسفه اخلاق، تاریخچه ی اخلاق اطلاعات و مباحث اصلی آن، به نحو مستدل و روشن توضیح می دهد که هر یک از نظریه های اخلاقی از چه زاویه ای به توجیه مسائل اصلی اخلاقی در عرصه ی مدیریت اطلاعات می پردازند.
    کلیدواژگان: اخلاق هنجاری، اخلاق اطلاعات، اخلاق سایبر، اخلاق کامپیوتر، اخلاق توصیفی
  • گلنسا گلینی مقدم، مصطفی مبلغی صفحه 121
    هدف
    هدف این پژوهش، بررسی کمی وضعیت تولیدات علمی توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه شاهد در پایگاه های تخصصی غیر استنادی از سال 2000 تا پایان سال 2008 میلادی است.
    روش
    این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شد و از نوع کاربردی است. پایگاه های اطلاعاتی غیراستنادی منبع اصلی اطلاعات تحقیق بودند و بخش اعظم اطلاعات نیز از طریق جستجو به دست آمده است. پایگاه های مورد تحقیق عبارتند از: ACS، AIP،CAB، Compendex، Computer Source، Econlit، LISA، Medline، Sport Discus.
    یافته ها
    نتایج نشان داد که روند تولید اطلاعات علمی دانشگاه شاهد در نمایه های غیر استنادی بین المللی در سال های اخیر، رشد قابل ملاحظه ای داشته و از 3 تولید علمی در سال 2000 به 44 مورد در سال 2008 رسیده است. کل تولیدات اعضای هیئت علمی دانشگاه شاهد در پایگاه های تخصصی بررسی شده 126 مورد و بیشترین آن در پایگاه Medline (06‎/42 درصد) و کم ترین آن در پایگاه تخصصی Sport Discus (59‎/1 درصد) بوده است. نتایج نشان می دهدکه تولیدات علمی در حوزه علوم پزشکی بیشترین (06‎/42 درصد) مقدار را به خود اختصاص داده است و کم ترین تولیدات علمی در حوزه هنر بوده است. 89‎/88 تولیدات علمی بین المللی به زبان انگلیسی و 11‎/11 درصد به زبان فارسی بوده است.
    کلیدواژگان: دانشگاه شاهد، تولیدات علمی، نمایه های غیر استنادی
  • اسماعیل افقهی، علی رضایی شریف، عیسی برقی صفحه 143
    هدف
    مقاله حاضر با هدف بررسی نقش معرفت شناسی فلسفی در تحقیقات حوزه علوم کتابداری و اطلاعرسانی انجام شده است.
    روش
    این پژوهش به روش کتابخانه ای و به صورت تحقیقی مروری با بررسی منابع مختلف مرتبط با موضوع تحقیق انجام گرفت.
    یافته ها
    ارائه و تدوین فلسفه برای کتابداری نیازمند ارائه اصول نظری و ایجاد مبانی و شالوده های فلسفی است که خود به همکاری خبرگان حوزه نیاز دارد. کتابداری میتواند با استفاده از سه جنبه فیزیکی، محتوایی و اجتماعی، خدمات اطلاع رسانی مورد نظر را برای رفع آن معضل ارائه کند. تدوین فلسفه کتابداری و اطلاع رسانی در قالب نظریه های خلاق و جامع، به عوامل زمینه ساز بسیاری نیاز دارد که از جمله مهم ترین آن ها مطالعه دقیق و شناخت فلسفه علم از دیر باز تا زمان حاضر است. به گواهی تاریخ و تجربه، شناخت سیر تکوینی تاریخ علم و فلسفه در تکوین نظریه ها نقش داشته و می تواند راه گشای کتابداران و اطلاع رسانان در یافتن شاهراه ها و مسیرهای فرعی رشته باشد، تنها در این صورت است که می توان در قبال تنش های معرفت شناختی عالمان علوم طبیعی و علوم انسانی و اجتماعی موضعی سازنده و آگاهانه اتخاذ کرد و به مدد نقد و تفکر انتقادی پایه های نظریه رشته را محکم کرد.
    کلیدواژگان: معرفت شناسی فلسفی، علوم کتابداری و اطلاع رسانی، معرفت شناسی
  • رسول زوارقی، میر مرتضی موسوی، جلیل اثنی عشری، سیاوش پورطهماسبی صفحه 173
    هدف
    هدف از انجام این پژوهش بررسی نگرش دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد مجموعه پردیس دانشگاه مازندران نسبت به فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی می باشد.
    روش
    روش انجام آن توصیفی پیمایشی می باشد. نمونه آماری به ترتیب مقطع 357 و 228 نفر بودند که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند.
    یافته ها
    نتایج نشان داد که نمرات دانشجویان دوره کارشناسی در آشنایی با فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی 27‎/13 و برای دانشجویان دوره کارشناسی ارشد 88‎/15 بود. تنها 3‎/1 درصد از دانشجویان کارشناسی اظهار داشته اند که در حد متوسط از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی استفاده آموزشی و پژوهشی می کنند. میزان میانگین آشنایی دانشجویان کارشناسی ارشد به فناوری بیش از میزان میانگین دانشجویان کارشناسی می باشد و تفاوت معنی داری با یکدیگر دارند. همچنین میزان میانگین استفاده آموزشی و پژوهشی دانشجویان کارشناسی ارشد از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی بیش از دانشجویان کارشناسی بوده و تفاوت معنی داری با هم دارند.
    کلیدواژگان: نگرش دانشجویان نسبت به فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، فناوری های نو در آموزش عالی، دانشجویان دانشگاه مازندران
|
  • Sepideh Fahimifar Page 13
    Purpose
    the aim of this research is to consider the most important criteria of Farsi academic e-book from standpoint of academic librarians.
    Methodology
    A researcher-constructed questionnaire was used for the survey. It was administered to academic librarians currently employed by the state universities in Tehran.
    Findings
    From the standpoint of librarians, the most important criteria are distribution factor. Of the 125 indicators covered in evaluation criteria, 30 were the most important indicators. Some of the main indicators were included; table of contents, whole document save, selecting eBooks in various format, 24/7 access, etc..
    Keywords: State University Libraries_Farsi Academic E Books_Evaluation Criteria._Academic Librarians
  • M. Dorkhosh Page 41
    Objective
    The present investigation aims to determine the various possibilities in which using MODS could describe second tier FRBR.
    Methodology
    A comparative method was employed in which the main and ancillary components, features and measures for MODS and also 2nd Tier FRBR entities were used
    Findings
    Considering the possibilities, a person or corporation could be responsible as the creator, author or compiler of a work, or hold ownership or even be the borrower of a title. It may be used in construction of an arbitrary title or be preferred to other names or be considered as the topic for the resource in question. A person or corporation could be part of the working title or establish a metadata record. It seems that given the results obtained through superimposing of two schemes studied, it is very possible to describe the various roles of persons or corporations in various resources, within MODS using XML syntactical basis. One could deploy this syntactical basis to describe second tier entities in various descriptive levels.
    Keywords: Functional Requirements for Authority Data (FRAD), FRBR, MODS, corporate entity, personal entity
  • Y. Norouzi, B. Bayat Page 63
    Objective
    The present paper investigates the existing services offerd by digital libraries in Iran and around the world in order to introduce proposed services for Iranian digital librariesMethodoloy: A comparative and adaptive method was used. The necessary information on services offered by digital libraries surveyed were gleaned from their websites
    Findings
    Services offered in 59 (11 Iranian and 48 non-Iranian) digital libraries were studied. Services offered included contact, indexes, news, and remote membership, FAQ, “Ask-a-Librarian”, RSS, My Library and Online Chat. Among Iranian digital libraries, “search” was the most common service complied with and “Ask-a-Librarian” was the least service. None offered contact, indexes, news, RSS and online chat. Among digital libraries abroad, the most prevalent service was “Search” while “My Library” was the least. Proposed services for Iranian Digital Libraries are suggested
    Keywords: Digital Libraries, Iran, Services, World
  • M. Khandan Page 87
    Objective
    Current ethical issues in information management are examined from the stand point of four major normative ethics theories (consequence-based, duty-based, right-based and virtue-based).
    Methodology
    A conceptual analysis method was used.
    Findings
    By offering a discourse on the definition and division of ethics, history of information ethics and its principle topics, the present paper illustrates substantiatively that from what standpoint does each of the ethical theories posits major ethical issues in information management
    Keywords: normative ethics, Computer Ethics, Descriptive Ethics, Information Ethics, Cyber Ethics
  • G. Galini Moghadam, M. Mobaleghi Page 121
    Objective The purpose of this research is to study the research performance and the scientific publications by Shahid University’s faculty members for the 2000-2008 periods.Methodology The study was limited to the following international non-citation databases: ACS, AIP, CAB, Compendex, Computer Source, Econlit, LISA, Medline, and Sport Discus. 126 scientific publications with affiliation to Shahid University were retrieved.
    Findings
    result showed that the number of scientific publications had increased from 3 items in 2000 to 44 items in 2008. Although the results showed that the number of scientific productions has significantly increased in recent years, however, 126 scientific publications do not present high scientific performance by faculty members in international databases. The highest number of scientific publications was found in the field of Medical Sciences (42.06 percent). The second subject was Agricultural Sciences (24.60 percent) and the third and forth subject are Technology & Engineering (13.5 percent) and Humanities (12.7 percent). Also, the findings present that 88.89 percent of scientific publications were in English and 11.11 percent were in Persian
    Keywords: Scientific Productions, Shahid University, Non, citation databases
  • A. Afghahi, A. Rezaie Sharifi, I. Barghi Page 143
    Objective
    The present paper examines the role of epistemology in researches conducted in the field of library and information science (LIS).
    Methodology
    A literature survey method was employed
    Findings
    To present and outline a philosophy for librarianship, one needs to offer theoretical underpinning and establish philosophical foundations. Librarianship could address this issue by providing a desired information service using the physical, contextual and social aspects. Outlining LIS philosophy within the framework of creative and comprehensive theories, would require much supporting factors, the most important of which being a thorough study and understanding of philosophy of science from past to present. History and experience attest to the role played by knowledge of developmental course of history and philosophy of science in development of theories and that it could be the pathfinder for librarians and information professionals to find the concourses and branches of the field. It is only in this way that one could adopt constructive and cognizant position vis-à-vis the epistemological tension caused by scholars in natural and social sciences and humanities. Through critical thinking the theoretical underpinning of LIS can be strengthened.
    Keywords: Library, Information Science, Epistemology
  • R. Zavareqi, M. M. Mousavi, J. Asnaashari, S. Pourtahmasb Page 173
    Objective
    The present research investigates the ICT attitudes of graduate and undergraduate students of Mazandaran UniversityMethodoloy: Using a descriptive survey, cluster sampling of 357 undergraduate and 228 graduate students was taken.
    Findings
    With respect to ICT fluency, mean score for undergraduate students was 13.27 and for graduate students was 15.88. Only 1.3 percent of undergraduate students had more than average scores.
    Keywords: Attitudes of students towards ICT, Mazandaran University., new technologies in higher education