فهرست مطالب

آینه میراث - سال یکم شماره 4 (پیاپی 23، زمستان 1382)

مجله آینه میراث
سال یکم شماره 4 (پیاپی 23، زمستان 1382)

  • 267 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1382/11/15
  • تعداد عناوین: 25
|
  • جمشید کیان فر صفحه 3
  • مقاله
  • غلامرضا افراسیابی صفحه 7
    در این مقاله از پیشینه ساختمان خانه کعبه از روزگار آدم (ع) به عنوان عبادتگاه و زیارتگاه سالیانه و دگرگونی ظاهر بنای آن ساختمان در دوره شیث (ع) سخن به میان آمده و از آن پس به طوفان نوح و باز «خانه خدا» به صورت تپه ای از ریگ سرخ، پس از فرو نشستن آب اشارت رفته است و از آغاز روی آوردن ابراهیم خلیل الله (ع) به اتفاق هاجر و اسماعیل به سرزمین مکه و پیدا شدن آب زمزم و بازسازی خانه کعبه به فرمان خداوند و به یاری اسماعیل و ابراهیم و رسمیت یافتن آن بنای مقدس برای حج و کیفیت مناسک حج و در دست جرهمیان افتادن «بیت الله » و انجام کارهای خلاف شرع در خانه کعبه از سوی صاحب امارت مکه و ولایت کعبه معظمه، از دودمان جرهمی و چگونگی طرد این قبیله از ساحت مکه و در دست قوم خزاعه افتادن مسؤولیت ها گفتگو شده است.
    کلیدواژگان: قرآن، بیت، عتیق، بنیاد، قواعدالبیت، رفعت ابراهیم، اسماعیل، بکه و مکه
  • پرویز اذکایی صفحه 27
    این گفتار، بخشی است از کتاب در دست انتشار حکیم رازی (حکمت طبیعی و نظام فلسفی) و در آن، مسئله تفکیک (= جدایی دین از فلسفه) در آراء محمد بن زکریای رازی، مورد بحث قرار گرفته است. نویسنده گفتار، سخن آنان را که رازی را دین ستیز می دانند، رد کرده و بر آن است که: ستیزش رازی با دین، صرفا و فقط از موضع دفاع از فلسفه بوده است و متکلمان واقعی دین، خواه سنی و خواه شیعی (امامی) اصلا کمترین اعتراض یا برخورد متعصبانه با رازی نداشته اند. «فلسفه هر دورانی مصالح فکری معینی را، به مثابه محمل و مقدمه در اختیار دارد، و آن مصالح فکری را اسلاف آن فلسفه پدید آورده اند».
  • مهدی صدری صفحه 40
    شروح متعددی، چه در گذشته و چه در حال، بر غزلیات حافظ شیرازی نوشته شده است، و امروز آن چه در توضیح و تشریح شعرهای او بایسته است. تبیین ظرائف، و تعیین زوایای پنهان ابیات وی است، و در مقاله حاضر، به یکی از این موارد پرداخته شده است. نویسنده مقاله در شرح و توضیح نخستین بیت غزل سوم حافظ (اگر آن ترک شیرازی...) نخست، واژه «ترک» و ترکیبات آن را در غزلیات حافظ بررسی کرده، سپس توضیحات حافظ پژوهانی چون بهاء الدین خرمشاهی، قاسم غنی و زریاب خویی را درباره واژه «ترک» آورده، و در ادامه، نظریات و استنباطات خود را درباره واژه «ترک»، شیراز مذکور در بیت یاد شده، و توضیح آن ابراز داشته است.
  • حمیدرضا دالوند صفحه 55
    تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار، معروف به تاریخ وصاف تالیف شهاب الدین عبدالله، مشهور به وصاف الحضره (663-730 ه. ق) وی از دیوانیان شیراز در عهد حکومت ایلخان مغول بود. تاریخ وصاف به سال 1296 ه. ق در بمبئی به چاپ سنگی رسیده و در سال 1338 ش در تهران به صورت افست، طبع یافته است، و نویسنده مقاله حاضر، پس از ذکر اهمیت این کتاب و تبیین دیدگاه های وصاف الحضره در تاریخ نگاری، اهمیت تصحیح انتقادی آن را تذکر داده و چند پیشنهاد در چاپ مجدد و منقح آنها ارائه نموده است.
  • در جستجوی نسخ
  • بهروز ایمانی صفحه 71
    خاقانی شروانی، قصیده سرای بزرگ ایران در سده ششم هجری است. شیوه بیان وی مبتنی است بر پدید آوردن معانی غریب، ایجاد ترکیبات تازه استعاری و تشبیهی، استفاده از واژگان و اصطلاحات علوم، تنوع تعبیرات و... این تازه جویی های خاقانی در حوزه لفظ و معنا، به ابتکار شیوه ای ویژه انجامیده است که خود شاعر، آن را «طریق غریب» و «شیوه خاص و تازه» نامیده. خصیصه بارز این شیوه خاص و تازه، پیچیدگی و غرابت آن است، که باعث شده شعرهای خاقانی، دشوار فهم باشند. از سده نهم هجری تا کنون، برای تبیین و توضیح پیچیدگی های لفظی و معنوی اشعار خاقانی، شروح متعددی بر آنها نوشته شده است، که مرحوم دکتر سید ضیاء الدین سجادی، تعدادی از آن شروح را در نخستین کنگره تحقیقاتی ایرانی (1352) معرفی کرده است.
  • نقد و بررسی
  • حبیب الله عظیمی صفحه 87
    مرکز احیاء میراث اسلامی، در سالهای اخیر، علاوه بر تهیه و تالیف فهرست نسخه های خطی و عکسی خود مرکز، اقدام به فهرستنگاری نسخ خطی محفوظ در کتابخانه های اشخاص، و کتابخانه ها و مراکز دولتی نیز کرده است، که در گفتار حاضر، به نقد و بررسی چهار فهرست (فهرست نسخه های خطی خاندان میبدی) «کرمانشاه»، فهرست نسخه های خطی کتابخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان، فهرست نسخه های کتابخانه های قائن، فهرست نسخه های خطی کتابخانه های گلپایگان) پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: ژ
  • جویا جهانبخش صفحه 97
    کتاب من لایحضر الفقیه اثر شیخ صدوق (305-381 ه. ق) از علمای بزرگ امامیه و از محدثان نامی سده چهارم هجری است. این کتاب، که شامل بخش کلانی از میراث حدیث شیعه است، از امهات کتب اربعه (کافی، تهذیب، استبصار، من لایحضره الفقیه) است و از دیرباز، مدار استنباط احکام شده. کتاب من لایحضره الفقیه به دلیل اهمیت آن، مورد توجه علمای شیعه قرار گرفته و حواشی و شروح متعددی بر آن نوشته اند، که از آن جمله است حاشیه علامه محمد تقی مجلسی، دانشور نامی دوره صفوی.
  • محمود نظری صفحه 104
    گنجینه بهارستان عنوان مجموعه ای است از رسائل کوتاه خطی در موضوعات متعدد، که از سوی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، انتشار می یابد. تا کنون، پنج مجلد از این مجموعه در موضوعات حکمت، ادبیات فارسی، علوم قرآنی و روایی، فقه و اصول و ادبیات عرب چاپ و نشر شده است. گفتار حاضر، نقدی است بر یکی از رساله های گنجینه بهارستان (ادبیات عرب) به نام نظم اللالی در صرف، سروده قطب الدین نیریزی، که به تصحیح محمد باهر در مجموعه یاد شده، چاپ گردیده. کلیت نقد، مشتمل بر سه بخش است.
  • علی محمد روحبخشان صفحه 114
    فتوت، یکی از مفاهیم مهم عرفان و تصوف است، که از همان آغاز پیدایش در میان عامه مردم، توجه اهل نظر، عرفا و صوفیه را به خود جلب کرده و کتب و رسائل بسیاری در این زمینه، تالیف شده است. هفده رساله دراین زمینه، به تصحیح و تحقیق مهران افشاری در کتاب فتوت نامه و رسائل خاکساریه (تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، 1382) چاپ شده است و در این گفتار، پس از مدخلی کوتاه درباره آیین فتوت، به معرفی، نقد و بررسی کتاب مذکور و مقایسه آن با کتابهای فتوت نامه (تاریخ، آیین، آداب و رسوم، به انضمام رساله فتوتیه میر سید علی همدانی) تالیف و تصحیح دکتر محمد ریاض، و کتاب آیین فتوت و جوانمردی تالیف دکتر اسماعیل حاکمی پرداخته شده است.
  • عبدالله صلواتی صفحه 126
    شفاء از آثار مهم ابن سیناست و یکی ار مباحث مهم آن، مبحث الهیات می باشد که در ده مقاله تالیف شده است. ملا محمد مهدی نراقی، دانشور نامی دوره قاجار، بر دو مقاله الهیات شفا شرحی نوشته، که به تصحیح آقای حامد ناجی اصفهانی چاپ گردیده است و در گفتار حاضر، به نحو شرح شارح، و نقد و بررسی تصحیح آن پرداخته شده است.
  • رسائل
  • ایرج افشار صفحه 145
    حظیات رساله ای است از صادقی بیگ افشار (940-1018 یا 1022 ه. ق) دانشور و هنر ورز نامی دوره صفوی، و حاوی اطلاعات لغوی و اصطلاحی و نیز مقداری از مضاف و منسوبهای مصطلح دوره صفویه. مصحح، رساله را از روی نسخه کتابخانه دولتی برلین استنساخ کرده و آن را با نسخه های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه ملی ملک، مقابله نموده است.
  • اسناد و مکاتبات
  • یوسف اوز صفحه 185
    ابوالحسن میرزا، مشهور به شیخ الرئیس (1264-1336 ه. ق)، از شاهزادگان دوره قاجار و نواده فتحعلیشاه قاجار، از ادبای دوره مذکور و یکی از چهره های سیاسی عهد مشروطیت است. او به کشورهایی مانند مصر، هندوستان و ترکیه مسافرت داشته و در این سفرها دوستانی پیدا کرده و با آنها مکاتبه نموده است، که یکی از آنها سید محمد برهان الدین بلخی (1849-1930 م) از شعرای ترک و پارسی زبان افغانستان است.
  • در آستانه تحقیق
  • محمد روشن صفحه 205
    جامع التواریخ اثر گرانمایه خواجه رشید الدین فضل الله همدانی، آن چنان که خود نوشته، تاریخی است مشتمل بر احوال و حکایات عموم اهل اقالیم عالم و طبقات اصناف بنی آدم، که به فرمان محمود غازان به تالیف آن شروع کرده و تا عهد سلطان ابو سعید بهادر خان ادامه داده است. رشید الدین در تالیف و تدوین جامع التواریخ بنا بر نوشته خود، از کتب مشهور متداول تاریخ و اقوال مشاهیر معتبران استفاده کرده. او در تدوین تاریخ مغول، از مساعدت فردی مغول به نام چینگ سانگ بهره برده، در تدوین تاریخ هند از قول روات و کتاب تحقیق م الله ند بیرونی اتفاده نموده، در نگارش تاریخ بنی اسرائیل از تورات یاری گرفته و بدین ترتیب با استفاده از منابع کتابی و اقوال شفاهی، جامع التواریخ را فراهم آورده است.
  • تازه های میراث
  • علیرضا ذکاوتی قراگوزلو صفحه 215
    بسحق اطعمه شیرازی، ادیب و طنز پرداز نامی شده نهم هجری، و مهمترین محور معناییی آثار او وصف اطعمه است. کلیات او به تصحیح دکتر منصور رستگار فسائی، در سال 1382 در تهران (مرکز نشر میراث مکتوب با همکاری بنیاد فارس شناسی) چاپ شده، و این گفتار موجز، معرفی این چاپ از کلیات وی، و نیز در بر دارنده نکاتی از شعرهای بسحق اطعمه شیرازی است.
  • معرفی
  • علی اوجبی صفحه 219
    بیان الادیان تالیف ابوالمعالی، ابوالحسن محمد حسینی علوی، از متکلمان و دین پژوهان سده پنجم هجری است. این کتاب، کهن ترین تالیف در باب آراء و اندیشه های نحله های کلامی به زبان فاسی است و تا کنون چهار بار، چاپ و منتشر شده. در این گفتار، پس از بر شمردن آثاری که در حوزه یاد شده، صورت تالیف یافته اند، به معرفی ابواب پنجگانه بیان الادیان پرداخته شده است و در پایان، به چاپهای آن اشارت رفته، و نمونه ای از متن نیز آورده شده.
  • صفحه 223
  • ع. روحبخشان صفحه 227
  • وفیات
  • ناصر افشار فر صفحه 235
  • نامه ها
  • صفحه 241
  • صفحه 242
  • صفحه 249