فهرست مطالب
فصلنامه پژوهش های فلسفی - کلامی
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 25، پاییز 1384)
- 160 صفحه،
- تاریخ انتشار: 1384/08/24
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 4این مقاله متکفل اشاراتی در باب نسبت «مدرنیته» و «مطالعات دینی» است. بدین منظور ضمن بحثی درباره مفهوم «دین» در «مطالعات دینی» جدید، از داعیه علمی بودن مطالعات دینی جدید و نیز نوع زبان و اهمیت تاریخ در این مطالعات سخن می رود و تلویحا به تمایز مطالعات دینی جدید با آن چه در سنت الهیات، کلام و علوم دینی خوانده می شد، نیز اشاره می شود.
کلیدواژگان: مطالعات دینی، مدرنیته، کلام، الهیات، علوم دینی، زبان، تاریخ، علم جدید -
صفحه 17بسیاری از فیلسوفان با استدلال های فلسفی خود به قدم عالم معتقد شده اند، درعین حال، بر این باورند که انبیا در معارف خود، حدوث عالم را بیان کرده اند. غزالی نیز در این مسئله به تکفیر فلاسفه پرداخته است. اما ابن رشد در برابر وی به دفاع از فلسفه برخاسته و اعتراضات او را پاسخ داده است. ولی عقیده خود ابن رشد چیست؟
بعضی به این دلیل که نتوانسته اند بین آرای او جمع کنند، گاهی او را متهم به تناقض گویی کرده و گاهی نیز داشتن دو نظر مختلف را به او نسبت داده اند. مقاله حاضر به بازسازی نظر ابن رشد در این مسئله پرداخته و پس از بیان کیفیت جمع بین دین و فلسفه از نظر فیلسوف قرطبه به این نتیجه رسیده که ابن رشد بدون مسئله جمع بین شریعت و حکمت قابل شناخت نیست. وی در تفسیر مابعدالطبیعه که در آن جا، تنها شارح ومفسر آرای ارسطوست، قدم عالم را گفته، ولی در آثاری که عقیده شخصی خود را بیان می کند، به حدوث عالم گرایش دارد و با تاویل لفظ خلقت و مجاز دانستن آن و تمایز بین حدوث ذاتی و زمانی راهی برای پیوند عقل و نقل یافته است.
کلیدواژگان: حدوث عالم، قدیم زمانی، خلقت، جمع بین عقل و نقل، تهافت فیلسوفان -
صفحه 34در مقاله حاضر، ضمن بررسی مبانی و پیش فرض های الهیات بوناونتوره، فیلسوف و عارف فرانسیسکن در سه جنبه معرفت شناسی (11 مورد) و هستی شناسی و کلامی (11مورد)، نحوه تقریر او از راه آفاقی برای شناخت خداوند و دو راهی که او در آثار خویش تحت عنوان شناخت خداوند «از راه نشانه های او» در جهان و شناخت خداوند «در نشانه های او» مطرح کرده، بررسی و تجزیه و تحلیل شده است و اثر مهم او در این زمینه، یعنی مسیر نفس به سوی خداوند (به ویژه در فصل مربوط به خداشناسی آفاقی) تشریح و تبیین شده است.
کلیدواژگان: الهیات بوناونتوره، نحله فرانسیسکن، خداشناسی آفاقی، نشانه، صورت، تمثیل گرایی، تثلیت محوری -
صفحه 60از پیچیده ترین مباحث فلسفی که سرنوشت بسیاری از مسائل به آن وابسته است، بحث علم وادراک است. و از جمله پرسش هایجدی در این خصوص، مقدار اعتبار معلومات ودانش ما انسان هاست و این که واقع نمایی علم چگونه و در چیست؟
در میان اندیشمندان معاصر، علامه طباطبائی(ره) بیشازسایرین، به اینمهم توجه کرده ومباحث ارزش مندی را درباره این موضوع ارائه داده اند. ایشان با ارجاع تمام علوم حصولی به علوم حضوری و پایه دانستن علوم حضوری، اولا، رویکرد نوینی در این قلمرو داشته و ثانیا، به توجیه خطای حواس دست یافتند.
در این نوشتار، ضمن تحلیل و تبیین دیدگاه علامه طباطبائی (ره) در باب ارزش معلومات و توجیه خطای حواس و یادآوری نکاتی چند در مورد این نظریه، سعی بر این داشته ایم تا تقریری منسجم تر با برخورداری از کمترین اشکال را در خصوص گونه واقع نمایی علم ارائه کنیم.
کلیدواژگان: علم، ارزش ادراکات، واقع نمایی علم، علم حصولی، علم حضوری -
صفحه 88ملاصدرا در زمانی پا به عرصه فلسفه نهاده که مسئله غالب فلسفی، مسئله اصالت وجود و ماهیت بوده است. او در چرخشی معرفتی از نظریه اصالت ماهیت در عرصه موجودات ممکن الوجود به نظریه اصالت وجود در این عرصه می گراید. این چرخش، انقلابی فراگیر در ساحت فلسفه ایجاد می کند و به تبع خود، اصولی همچون وحدت وجود، تشکیک وجود و اشتداد وجود را حاصل می کند. ملاصدرا عینیت مصداقی وجود، زیبایی، علم و دیگر صفات کمالی را به عنوان یک اصل فلسفی مطرح می کند. درچنین نگاهی، به اصولی همچون اصالت زیبایی، وحدت زیبایی، تشکیک زیبایی و اشتداد زیبایی می رسیم که خود را در اندیشه ملاصدرا آشکار می کنند.
کلیدواژگان: وجودی، زیبایی، اصالت، وحدت، تشکیک، اشتداد -
صفحه 103برخی متکلمان بزرگ اسلامی، و پیش از همه آنها سید مرتضی (قده) برآنند که اگر شخصی حقیقتا مومن شود، محال است از ایمان برگشته و کافر گردد. این متکلمان برای اثبات نظریه خود به دلیل عقلی و نقلی تمسک کرده اند. دلیل عقلی آنها این است که مومن مستحق پاداش ابدی و کافر مستحق کیفر ابدی است. پس اگر مومن، کافر شود، اجتما ع پاداش و کیفر ابدی پیش می آید که محال است. در این نوشتار، این استدلال نقد شده است. هم چنین با بررسی احادیث، نشان داده شده که هیچ یک از آنها نمی تواند نظریه بالا را اثبات کند، گذشته از این که آیات صریح قرآن و احادیث بر وقوع ارتداد و کفر مومن تاکید می ورزند.
کلیدواژگان: ایمان، کفر، احباط، موافات، ارتداد، شرط متاخر، بداء، روح ایمان -
صفحه 122تاریخ تفکر دینی و عقلی، میزبان اندیشه های متعددی درباره اثبات وجود خداوند بوده است. در این میان، اندیشمندان حوزه دین به سه نوع از براهین غایت شناختی (teleological)، وجود شناختی(ontological) و کی هان شناختی(cosmological)، توجه کرده اند. آلوین پلنتینگا را می توان شخصیتی دانست که بر این طرق سه گانه، طریقه چهارمی می افزاید. در واقع، تلاش وی در این زمینه، قابلیت آن را دارد که با عنوان «برهان معرفت شناختی کارکرد صحیح(proper function) بر وجود خدا» نام گذاری شود. این مقاله درصدد است تا با نظر به آرای این متفکر، خواننده را در جریان مقدمات این برهان تازه قرار دهد و میزان کارآمدی و توانایی این برهان را محک بزند. نویسنده برآن است که این برهان، هرچند مبتنی بر دیدگاه خاصی در باب ماهیت توجیه یا - بنا به اصطلاح آلوین پلنتینگا- ضمانت است، با این حال، به خوبی می تواند در زمره تلاش های موفقی قرار گیرد که در زمینه اثبات وجود خدا صورت گرفته اند.
کلیدواژگان: معرفت شناسی، برهان معرفت شناختی و احتمال گرایانه بر وجود خدا، نظریه کارکرد صحیح
-
Page 4This article deals with the relationship between ‘Modernity` and the ‘study of religion`. To explain this, it first presents the concept of ‘religion` in the new ‘study of religion’; next it discusses the claim of the study of religion being scientific; then the paper speaks of the researches on the kind of language and the history of religion in the scientific study of religion. Furthermore, it alludes to the distinction between the new study of religion and what is called Kalām and theological studies in the course of theology.
-
Page 17On the basis of their philosophical arguments, some philosophers, on the one hand, came to believe the eternity of the world; at the same time, they believe that the prophets have affirmed the creation of the world in their teachings. On the other hand, some famous thinkers, including Algazel, had objections to the above-mentioned philosophers and excommunicated them. However, Averroes, a philosopher of Cordova, defended the philosophers and presented answers to his objections. Yet some thinkers were not able to understand different aspects of Averroes’ viewpoint and accused him of self-contradiction. The present essay attempts to explain his viewpoint on this problem and sets forth the how of his gathering Shari`ah and wisdom, without which he remains unknowable.
-
Page 34Representing epistemological, ontological, and theistic presuppositions and principles of Bonaventure's theology, the present essay deals with his explanation of the extroversive way of knowing God and two higher ways, i. e., the knowledge of God "through His signs" and "in His signs" described in his The Mind's Road to God.
-
Page 60Among the most complex philosophical issues is the value of knowledge, which determines the destiny of many other philosophical problems. In this regard, there are some serious questions such as, how much is the validity of human beings’ knowledge, how and in what is the veridicality of knowledge?Among the contemporary philosophers, `Allāmah Tabātabā’ī has examined this important with further scrutiny and presented valuable discussions; referring all the acquired knowledge to the presential knowledge and considering the presential knowledge as basic, he firstly adopted a new approach in this domain and secondly attained an explanation of the errors of the senses. The present essay, analyzing `Allāmah Tabātabā’ī’s viewpoint on the value of knowledge, and emphasizing a number of its features, is going to present a more coherent assertion of it, possessing the least difficulties in regard to the veridicality of knowledge.
-
Page 88Mullā Sadrā appeared in the philosophical field when the prevalent philosophical questions were principality of existence and principality of quiddity. Although he first held the theory of principality of quiddity, later in a cognitional rotation he accepted the theory of principality of existence. Such a rotation gradually causes a wide revolution in the realm of philosophy, and consequently it yields principles such as unity of existence, analogicity of existence, and intensification of existence. He propounds external objectivity of existence, knowledge, beauty and other qualities of perfection as his philosophical principles. Thus, due to Mullā Sadrā’s basic principles, we can attain to principles such as principality of beauty, unity of beauty, analogicity of beauty, and intensification of beauty.
-
Page 103Some great Islamic theologians, among whom is Sayyed Morteza, believe that when someone really becomes faithful, it is impossible for him/her to reject his/her religious beliefs. To prove their theory, the theologians have appealed to some rational and traditional proofs. Presenting these proofs, this essay criticizes them and shows that none of them can prove the above-mentioned theory; besides, the Koranic verses and the Hadiths explicitly emphasize the occurrence of apostasy.
-
Page 122The history of religious and rational thought has entertained many ideas concerning the arguments for the existence of God. Among the arguments advanced, there have been three kinds of arguments known as: teleological, ontological and cosmological arguments; and Alvin Plantinga can be named as a great figure who has added to these three kinds the forth. Indeed, his endeavours are to be esteemed as a new argument for the existence of God. The argument is by the name of “epistemological argument of proper function for the existence of God”. This essay, considering Plantinga’s view on epistemology of beliefs, is to show the reader the premises of the argument and to assay its efficiency. The author holds that the argument in question, although is seriously dependent on the “theory of proper function” of warrant, is a new way in establishing the existence of God and can be considered as good path, upon which a rational believer can rely.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.