فهرست مطالب

پژوهش های اقتصادی ایران - پیاپی 36 (پاییز 1387)

فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران
پیاپی 36 (پاییز 1387)

  • 220 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1387/11/20
  • تعداد عناوین: 9
|
  • ابراهیم هادیان، حجت پارسا صفحه 1
    شواهد تجربی نشان می دهد که گر چه ممکن است تغییر در برخی از متغیرهای اقتصادی در یک دوره معین انجام شود، اما تاثیرآن بر متغیرهای دیگر اقتصادی به صورت پایدار و برای مدت طولانی تجربه می شود. از جمله این موارد تاثیر تغییرات حجم نقدینگی بر سطح تورم است. روش های استفاده شده در تبیین چگونگی و برآورد میزان تاثیر تغییرات حجم نقدینگی بر سطح تورم در اقتصاد ایران در بیشتر موارد به دوره ای محدود می شود که به طور مشخص از مدل های اقتصاد سنجی به دست آمده است. در این نوع مطالعات، تاثیر با وقفه تغییرات حجم نقدینگی بر سطح تورم مورد توجه قرار نگرفته است. این پژوهش با هدف برآورد تاثیر با وقفه تغییرات حجم نقدینگی بر سطح تورم در اقتصاد ایران در چارچوب مدل پولیون جدید و با استفاده از تکنیک ARDL و داده های سالانه در دوره 1340تا 1384 انجام شده است. نتایج نشان می دهد که تغییر در یک دوره معین در حجم نقدینگی حداقل در سه دوره متوالی تورم را تحت تاثیر قرار می دهد. یک درصد افزایش در حجم نقدینگی در دوره t، 42 صدم درصد در همین دوره، 19 صدم درصد در دوره t+1 و 27 صدم درصد در دوره t+2تورم را افزایش می دهد.
    کلیدواژگان: تورم در ایران، تورم پولی، تاثیر با وقفه زمانی
  • سیدکمیل طیبی، دکرت هوشنگ شجری، محمدواعظ برازانی، احمد گوگردچیان صفحه 17
    گسترش تجارت بین الملل بر همگرایی درآمدی کشورها از جنبه های مختلف تاثیر گذار بوده است (اسلاتر،1998). با این حال، این پرسش مطرح می شود که آیا همگرایی درآمدی در بین اعضای یک اتحادیه اقتصادی نیز اتفاق می افتد، یا به واسطه گسترش مبادلات تجاری و روابط مالی به واگرایی درآمدی بین اعضای اتحادیه منجر می شود. در این پژوهش در پی یافتن پاسخی برای این پرسش هستیم که آیا کشورها با ورود به اتحادیه های پولی قادر به ایجاد همگرایی درآمدی خواهند بود؟ این پاسخ البته می تواند برای یکپارچگی اقتصادی بین کشورهای شمال، یا شمال و جنوب متفاوت باشد. در عمل برای رسیدن به این هدف، در این پژوهش از تحلیل پویای تفاوت در تفاوت ها(DID) استفاده کرده تا همگرایی (یا واگرایی) درآمدی را قبل و بعد از تشکیل یک اتحادیه پولی در بین کشورهای پیش-گفته، بررسی نماییم.گرچه نتایج نشان دهنده تاثیرگذاری مستقیم تشکیل اتحادیه پولی اروپایی (ظهور یورو) بر همگرایی درآمدی کشورها است، این تاثیر در بین کشورهای شمال-جنوب قوی تر از کشورهای شمال-شمال است.
    کلیدواژگان: جهانی شدن مالی، اتحادیه پولی، همگرایی درآمدی، تحلیل تفاوت در تفاوت ها DID
  • حمید ابریشمی، علی معینی، محسن مهرآرا، مهدی احراری، فاطمه سلیمانی کیا صفحه 37
    در این پژوهش از شبکه عصبی GMDH مبتنی بر الگوریتم ژنتیک به عنوان ابزاری با قابلیت بالا در مدل سازی سیستم های غیرخطی پویای پیچیده، برای پیش بینی قیمت بنزین با دو روش قیاسی و قواعد تحلیل تکنیکی، استفاده کرده ایم. متغیرهای ورودی در روش قیاسی شامل تمام عوامل مؤثر(درون و برون سیستمی) بر قیمت بنزین و در روش تحلیل تکنیکی شامل میانگین های متحرک کوتاه و بلندمدت است. نتایج نشان دهنده دقت بیش از 96درصد پیش بینی و پایداری روش قیاسی و بیش از99درصد تحلیل تکنیکی است. اثر روز دوشنبه به عنوان یک معیار تحلیل تکنیکی در روش قیاسی، تایید شده است. همچنین، در مقایسه معیارهای خطا، دقت پیش بینی های شبکه عصبی GMDH به طور معناداری از الگوی رگرسیونی بهتر است.
    کلیدواژگان: شبکه عصبی GMDH، قیمت بنزین، الگوریتم ژنتیک، قیمت نفت، پیش بینی، مدل سازی، میانگین متحرک، تحلیل تکنیکی، روش قیاسی
  • سعید مشیری، ابراهیم التجایی صفحه 85
    در کنار عوامل سنتی تعیین کننده رشد مانند نیروی کار، سرمایه و فناوری، تغییر ساختاری نیز به دلیل امکان ایجاد بهره برداری کامل تر و بهتر از منابع، به عنوان یک عامل بالقوه رشد در نظر گرفته می شود. در این پژوهش، رابطه بین تغییرات ساختاری و رشد اقتصادی در میان کشورهای تازه صنعتی شده را بررسی می کنیم. برای ارائه شواهد تجربی مبنی بر تاثیرگذاری تغییر ساختاری بر رشد اقتصادی در کشورهای تازه صنعتی شده، از یک مدل رشد با داده های تلفیقی یازده کشور در دوره 1970-2004 استفاده می-کنیم. نوآوری مهم این پژوهش در این بخش، به کارگیری تکنیک های تحلیل چند متغیری مؤلفه های اصلی و عامل پویا برای استخراج شاخص ترکیبی تغییر ساختاری از میان متغیرهای ساختاری اولیه است. نتایج نشان می دهد که در کنار عوامل سنتی تعیین کننده رشد اقتصادی، تغییر ساختاری نیز تاثیر مثبت و معنا داری بر رشد اقتصادی کشورهای تازه صنعتی شده داشته است.
    کلیدواژگان: تغییرات ساختاری، رشد اقتصادی، کشورهای تازه صنعتی شده، عامل پویا، مولفه اصلی
  • محسن جلالی صفحه 115

    ضریب جینی شاخص معروف و رایجی برای اندازه گیری نابرابری توزیع درآمد است. اما این شاخص به طور مشخص پارامتر و یا معیارقضاوتی را که انعکاس دهنده نظرات سیاستمداران و یا پژوهشگران باشد، بیان نمی کند. تعمیم این شاخص که با عنوان «ضریب جینی تعمیم یافته» شناخته می شود، به منظور بیان تفسیرهای متفاوت در مورد نابرابری ارایه شده است. در زمینه تجزیه ضریب جینی به دو رویکرد می توان اشاره کرد. دررویکرد اول با استفاده از تجزیه ضریب جینی به اجزای تشکیل دهنده درآمد، اهمیت نسبی گروه های اصلی درآمدی در شکل دهی نابرابری عمومی توزیع درآمد نمایان می شود. بر اساس چنین روش تجزیه ای، تاثیر نهایی بر نابرابری توزیع درآمد به دلیل تغییر درآمد یا هزینه ناشی از منبعی خاص کشش درآمدی ضریب جینی را برآورد می نماید. نگرش دوم در تجزیه ضریب جینی تجزیه بر مبنای زیرگروه های جمعیتی است. این رویکرد زمانی قابل اجراست که زیر گروه های جمعیتی همپوشانی نداشته باشند. در این پژوهش تلاش کرده ایم با استفاده از مبانی نظری و تکنیک های ارایه شده در این زمینه به تحلیل ساختار اقتصاد ایران بپردازیم.

    کلیدواژگان: ضریب جینی تعمیم یافته، تجزیه ضریب جینی، کشش درآمدی ضریب جینی
  • عزت الله عباسیان، مهدی مرادپور اولادی، وحید عباسیون صفحه 135
    یکی از ویژگی های کشورهای توسعه یافته، وجود بازارها و نهادهای مالی کارآمد است که ضمن ایفای نقش مهم در اقتصاد این کشورها زمینه ساز رشد اقتصادی و توسعه این کشورها نیز هستند. بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یکی از اصلی ترین ارکان بازار سرمایه در کشور، قادر است ضمن تجهیز و سرازیر کردن پس اندازهای راکد در کشور و سوق دادن آنها به سمت تولید، حرکت به سوی رشد و توسعه را سرعت بخشد. از آنجا که ارزش سهام موجود در بورس اوراق بهادار تحت تاثیر عوامل مختلف به ویژه متغیرهای کلان اقتصادی قرار دارد، در این پژوهش اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس تهران را مورد بررسی قرار داده ایم. همچنین، تلاش کرده ایم که رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی (نرخ ارز، تراز تجاری، تورم، نقدینگی و نرخ بهره) با شاخص کل بورس را در سال های 1377 تا 1384 با داده های فصلی مورد بررسی قرار دهیم. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش هم انباشتگی و مدل های تصحیح خطا و توابع عکس العمل ضمنی و تجزیه واریانس است.یافته ها نشان دهنده اثر مثبت نرخ ارز و تراز تجاری در بلند مدت بر بورس اوراق بهادار و اثر منفی تورم، نقدینگی و نرخ بهره است.
    کلیدواژگان: شاخص کل بورس، نرخ ارز، نرخ تورم، نرخ بهره، تراز تجاری، نقدینگی
  • خسرو پیرانی، محمدرضا شهسوار صفحه 153
    یارانه ها و مالیا ت ها ابزارهای مهم اجرای سیاست دولت با هدف کاهش فقر می باشند. در این پژوهش، روشی برای ارزیابی یارانه ها و مالیات های غیرمستقیم از جنبه کاهش فقر در ایران ارائه می نماییم. این روش به تشخیص این که «آیا سیاست یارانه-ها و مالیات های غیرمستقیم دولت فقرگرا یا غیر فقرگراست؟ کمک می کند. چنانچه منافع مالی حاصل از اجرای سیاست مالی دولت به نسبت برای افراد فقیر بیشتر از افراد غیرفقیر باشد، سیاست مالی دولت را می توان سیاست مالی فقرگرا نامید. در این پژوهش، از کشش شاخص فقر فاستر، گریر و توربک نسبت به قیمت کالاها و خدمات استفاده کرده و سپس، شاخص به نفع فقیر برای قیمت ها استخراج شده و سرانجام از این شاخص برای ارزیابی مالیات های غیرمستقیم و یارانه ها استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در سال های 79-1383 در جوامع شهری و روستایی ایران افزایش قیمت اقلام خوراکی به افراد فقیر بیشتر از افراد غیرفقیر آسیب رسانده و پرداخت یارانه به گروه اقلام خوراکی (بجز گروه نوشابه ها و دخانیات) در جوامع شهری و روستایی به نفع افراد فقیر بوده است، در حالی که افزایش قیمت گروه هایی نظیر بهداشت و درمان، حمل و نقل و ارتباطات و تحصیل و آموزش به افراد غیرفقیر بیشتر از افراد فقیر آسیب رسانده و افراد غیرفقیر بیشتر از فقرا از یارانه های پرداختی به این بخش ها منتفع شده-اند. بنابراین؛ بازنگری در نحوه پرداخت یارانه و کاهش آن و اعمال مالیات بر بخش های یاد شده برای کاهش نابرابری و فقر، ضروری به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: یارانه، مالیات غیر مستقیم، کشش فقر، شاخص فقرگرا، شاخص فقر فاستر، گریر و توریک
  • علی امامی میبدی، مرتضی قاضی صفحه 187
    در این پژوهش، ارزش تفریحی پارک ساعی و میزان تمایل به پرداخت (WTP) بازدیدکنندگان این پارک را با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط (CV) و پرسشنامه انتخاب دوگانه تعیین و اندازه گیری کرده ایم. برای اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان از مدل Logit استفاده کرده و بر اساس روش حداکثر درستنمایی، پارامترهای این مدل را برآورد کرده ایم. نتایج نشان می دهد که 60 درصد افراد بررسی شده در این مطالعه، حاضر به پرداخت مبلغی برای استفاده تفریحی از پارک ساعی هستند و متوسط تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای ارزش تفریحی این پارک، 1840 ریال برای هر بازدید است. ارزش تفریحی ماهانه این پارک بیش از 220 میلیون ریال و ارزش کل تفریحی سالانه آن، بیش از 7/2 میلیارد ریال برآورد شده است. نتایج همچنین نشان می دهد که متغیرهای میزان پیشنهاد و درآمد بازدیدکنندگان از نظر آماری در سطح یک درصد معنا دار شده که مهمترین عوامل مؤثر در میزانWTP بازدیدکنندگان برای استفاده از پارک ساعی است. کیفیت پارک از نظر بازدیدکنندگان عامل بعدی در تاثیرگذاری بر میزانWTP بازدیدکنندگان بوده، به طوری که از نظر آماری، در سطح یک درصد معنا دار شده است. هزینه هربار ایاب و ذهاب به پارک متغیر بعدی است که با علامت منفی در سطح ده درصد معنا دار شده است. مدت زمان پرداختن به کارهای هنری در هفته و مدت زمان مطالعه در هفته نیز دو متغیر دیگری هستند که با علامت مثبت به ترتیب در سطح ده و پنج درصد معنادار شده اند. نوع منزل مسکونی نیز متغیر بعدی است که در سطح ده درصد معنادار شده است.
    کلیدواژگان: محیط زیست، ارزش گذاری مشروط (CV)، تمایل به پرداخت (WTP)، پارک ساعی، مدل Logit
|
  • Ebrahim. Hadian.Ph.D., Hojat. Parsa Page 1
    The distributed lag effect of a unit change in one of the explanatory variabls on the dependent variable is one of the major shortcomings of the standard linear egression model. The long run or error correction equation, wich specifies a casual relationship between the inflation and its determinants, states that a unit change in one of the explanatory variables can result in a change in the rate of inflation only during the period specified by the model. But in practice, changes in, for example, the country's money supply may affect inflation rate over a long period This paper aims to estimate the adjustment path of the rate of inflation following exogenous monetary shocks. To do so, we use an ARDL model and time series data for the period 1961-2005 in the Iranian economy. The results indicate that one percent, once-and-for-all, increase in money supply positively affects the rate of inflation during three years. One percent increase in money supply at time t results in 0.42 percent in current period, 0.19 percent at time t+1 and 0.27 percent at time t+2 increase in the rate of inflation.
  • Seyed Komail Tayebi , Hoshang Shajari, Ph., Mohammad Vaez Barazani , Ahmad Googerdchain Page 17
    The expansion of international trade has influenced deeply many economies to converge (Slaughter 1998). Now a question can be raised whether the establishment of an economic union (a currency union, for instance) can lead to income convergence or it may cause income divergence between members of that union. This paper examines whether the membership of countries in a block for trade expansion enables their economies to move toward income convergence, while the result should be different between countries in north, or north and south. To this end, the objective, the paper uses a difference-indifferences (DID) analysis to measure the rate of income convergence (divergence) before and after establishing a currency union. The results obtained approve that the implementing of currency union affects significantly and directly income convergence in the world, while this effect in much more pronounced in North-South countries than of North-South ones.
  • Hamid Abrishami , Ali Moeini , Mohsen Mehrara, Mehdi Ahrari Page 37
    In this paper, we use GMDH neural network based on Genetic Algorithm to model and forecast the price of gasoline using two approaches; Deductive Method and Technical Analysis. The results of deductive method indicate that the accuracy of prediction could reach up to 96% and in technical analysis could reach up to 99%. Furthermore the comparison reveals that the GMDH neural networks model consistently outperforms the regression model used in this study.
  • Hassan Heidari .Ph.D., Soheila Parvin Page 59
    This paper investigates the forecasting performance of different time-varying BVAR models for Iranian inflation. Forecast accuracy of a BVAR model with Litterman’s prior compared with a time-varying BVAR model (a version introduced by Doan et al., 1984); and a modified time-varying BVAR model, where the autoregressive coefficients are held constant and only the deterministic components are allowed to vary over time. Application using quarterly data of the Iranian economy from 1981:Q2 to 2006:Q1 shows that the performance of different specifications of time-varying BVAR models for forecasting inflation depends on the number of lags, hyper parameter that controls time variation, and forecast horizons. Our results, however, show that the modified time-varying BVAR model performs much better than other models regardless of the factors above.
  • Saeed Moshiri.Ph.D., Ebrahim Eltejaei.Ph.D Page 85
    Structural change can contribute to economic growth through an improvement in utilization of resources along with the traditional factors such as physical capital human capital, and technology. In this paper, we investigate the impact of structural change on economic growth in the new industrialized countries (NIC). Among many variables traditionally used as proxies for structural changes, we identify 20 variables to represent the structural changes in 11 NICs for the period 1970-2004. We then use principal components and dynamic factor analysis to obtain an index for structural changes in these countries. Our estimation results obtained from the growth equation indicate that structural change has had a positive and significant effect on economic growth in NICs.
  • Mohsen Jalali Page 115

    The Gini coefficient is a popular and a widely used index for measuring inequality. But it does not express explicitly a parameter or a value judgment to reflect the opinion of authorities or researches. A generalization of this index known as extended Gini coefficient is introduced to explain different versions of inequality. For decomposing of inequality there are two approaches. First, using a decomposition of Gini coefficient to income components dissent the relative importance of the major income components. Following such decomposition, the marginal impact on inequality due to a change in income or consumption for specific source estimates the Gini income elasticity. The second approach is decomposition of Gini coefficient by subgroups of population. This approach is applicable when the subgroups do not overlap. This article in tends to analyze the structure of distribution of income in Iran by using these approaches.

  • Ezatollah Abbasian.Ph.D., Mahdi Moradpour Oladi, Vahid Abbasiuon Page 135
    This paper examines the influence of macroeconomic variables on stock market equity values in Tehran Stock Exchange Market. We use the Tehran Stock Exchange Market all share price index to represent the stock market and (a) money supply, (b) interest rate, (c) consumer price index (as a measure of inflation), (d) exchange rate and (e) trade balance as macroeconomic variables. We use the data quarterly data for the above variables for the 20 quarterly periods from Farvardin 1377 to Esfand 1384 employing a battery of tests, which include unit roots, cointegration, vector error correction models (VECM), impulse response functions (IRFs) and variance decompositions (VDCs). These tests examine both long-run and short-run relationships between the stock market index and the economic variables. The VECM analyses provides some support for the argument that the lagged values of macroeconomic variables have a significant influence on the stock market. Both VDC and IRF analyses reveal that shocks to economic variables explained only a minority of the forecast variance error of the market index and the effects do not persist for very long.
  • Khosrow Piraee.Ph.D., Mohammad Reza Shahsavar Page 153
    Subsidies and indirect taxes are important instruments in order to implement government policy aimed at poverty reduction. This paper develops a methodology to assess subsidies and indirect taxes from poverty reduction aspect. This method helps us to know whether subsidies and indirect taxes are pro poor or not. A fiscal policy can be said as pro poor if it benefits the poor proportionally more than the non poor. For this purpose, in the viewpoint of poverty the concept of elasticity of Foster, Greer, and Torbeque poverty index with respect to prices is used and then the pro-poor index for prices is derived we use the index to assess the indirect taxes and subsidies. The results of this research during the years 1379-83 in urban and rural areas in Iran indicate increasing in price of food items hurt the poor more than the rich and subsidizing these items (excluding beverages and tobacco) have been pro-poor. how ever, an increasing in price for items like health and care, transportation, communication and education hurt the rich more than the poor, and the rich benefit more than the poor from these subsidies.Therefore,a review on studies tax program in order to reduce inequality and improve welfare seems to be necessary.
  • Ali Emami Meibodi., Morteza Ghazi Page 187
    This paper has assesses of the recreational value of the Saee Park by estimating a visitor’s willingness to pay (WTP) for recreational benefits obtained, the contingent valuation (CV) and dichotomous choice (DC) using methods. The light model estimation results indicate that 60% of visitors are willing to pay for recreational values at the Saee Park. The mean value for willingness to pay for the recreational value of the park is 1840 Rls. per visit. The mean of WTP for recreational value of this park is 220 million Rls household/month and the total recreational annual value was estimated at 2.7 billions Rls for the Park. Results also reveal that offer value and visitor’s income variables are the most important factors that affect visitor’s WTP for use of the Saee Park. The visitor’s belief of park quality and the cost of coming to park are the next important factors that affect visitor’s wtp. The other important factors are the weekly time engaged in art work, the weekly study time, and the type of residential house.