فهرست مطالب

پژوهش های اقتصادی ایران - پیاپی 76 (پاییز 1397)

فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران
پیاپی 76 (پاییز 1397)

  • 226 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1397/08/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مهنوش عبدالله میلانی*، جاوید بهرامی، حسین توکلیان، نرگس اکبرپور روشن صفحات 1-51
    هدف از این تحقیق برآورد میزان اقتصاد زیرزمینی و همچنین بررسی اثر سیاست های مالیاتی مختلف بر اقتصاد زیرزمینی در ایران است. برای این منظور، یک الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی با حضور اقتصاد زیرزمینی طراحی شد و داده های فصلی سال های 1393-1360 برای برآورد مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که به طور متوسط 23 درصد از مصرف خانوارهای کشور طی دوره مورد بررسی از محل کالاهای زیرزمینی تامین شده است که حدود 17 درصد از این کالاهای زیرزمینی از طریق واردات زیرزمینی یا قاچاق به کشور وارد شده اند. براساس این، متوسط میزان قاچاق و تولید زیرزمینی در کشور طی دوره یادشده به ترتیب معادل 29023 میلیارد ریال و 141702.5 میلیارد ریال برآورد شده است. همچنین به استناد نتایج این پژوهش، متوسط سهم اشتغال زیرزمینی از کل اشتغال کشور حدود 18 درصد بوده است. افزون بر این، متوسط میزان فرار مالیاتی در این تحقیق با در نظر گرفتن درآمد ازدست رفته دولت از محل مالیات بر مصرف، واردات و مزد و حقوق، معادل 8/17درصد متوسط درآمد مالیاتی دولت طی این دوره تخمین زده شده است. براساس نتایج پژوهش، از چهار تکانه مالیاتی مورد بررسی (مالیات بر دستمزد، مالیات بر مصرف، مالیات بر سود و مالیات بر واردات) که سبب افزایش تولید زیرزمینی می شوند، مالیات بر سود و مالیات بر واردات به ترتیب بیشترین تاثیر را بر افزایش اقتصاد زیرزمینی داشته اند. همچنین بررسی اثرات تکانه های مالیاتی بر تولید زیرزمینی و تولید رسمی نشان داد که شدت و طول دوره اثرگذاری تکانه های مالیاتی بر تولید زیرزمینی از تولید رسمی بیشتر است.
    کلیدواژگان: اقتصاد زیرزمینی، فرار مالیاتی، قاچاق، سیاست مالیاتی، الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی
  • سجاد ابراهیمی، سیدعلی مدنی زاده*، امینه محمودزاده صفحات 53-84
    نرخ سود موثری که بنگاه ها به ازای یک واحد تسهیلات پرداخت می کنند، به رغم اعمال سیاست دستوری نرخ سود برای بنگاه های تولیدی مختلف، متفاوت است. در این مقاله، به دنبال بررسی عوامل موثر بر هزینه مالی متفاوت بین بنگاه ها هستیم. ادبیات این حیطه نشان می دهد، علاوه بر ویژگی های بانک و بنگاه، سلامت مالی بانک اعتباردهنده نیز بر هزینه مالی موثر است. در مقاله حاضر، شاخص های مناسبی برای کمی کردن چگونگی رابطه بانک و بنگاه ساخته شده و اثر آنها بر تفاوت هزینه مالی بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برای بازه 1393-1386بررسی شده است. در این راستا از برآورد مدل های پنل معمولی و پنل پویا استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، افزایش مطالبات غیرجاری بانک ها هزینه مالی بنگاه هایی را که از آن بانک ها تسهیلات می گیرند، تحت تاثیر قرار می دهد. به علاوه، افزایش دریافت تسهیلات از بانک های خصوصی، بالا بودن تعداد بانک های اعتباردهنده و بالا بودن نسبت اهرمی نیز هزینه مالی بنگاه ها را افزایش می دهد. همچنین وابستگی بیشتر به نهاده های وارداتی اثر مثبت و نسبت سرمایه در گردش و قدرت وثیقه گذاری اثر منفی و معنا داری بر هزینه مالی بنگاه ها داشته است.
    کلیدواژگان: هزینه مالی، سلامت بانکی، شرکت های بورسی، پنل پویا
  • زهرا کریمی موغاری، مهرداد مقصودلو*، زهرا(میلا) علمی صفحات 85-106
    یکی از موثرترین راه‎های تحقق عدالت اجتماعی تامین فرصت‎های یکسان برای دسترسی عموم افراد جامعه به آموزش و رسیدن به عدالت آموزشی است. یک جنبه از عدالت آموزشی در بازار کار و در انتهای فرآیند آموزش ظاهر می‏شود. بازار کار و فرآیند پیدا کردن شغل و تعیین دستمزد، هدایت کننده میزان تلاشی است که افراد برای کسب تحصیلات موثر انجام می‏دهند. اگر بازار کار علایم مناسبی را به بخش آموزش نفرستد، آنگاه تخصیص منابع نیز در بخش آموزش به درستی انجام نمی‏گیرد. در این پژوهش، رابطه بین نابرابری آموزشی و نرخ اشتغال در استان های ایران مورد بررسی قرار می ‎گیرد. نرخ اشتغال و ضریب جینی آموزشی با استفاده از ریزداده‎های درآمد- هزینه خانوار مرکز آمار ایران محاسبه شده است. داده‎های مورد استفاده در این تحقیق از نوع داده‎‎های تابلویی و برای 28 استان کشور در دوره زمانی 1380 تا 1392 است. در تحقیق حاضر از داده های ترکیبی پویا و تخمین زن گشتاور تعمیم یافته در برآورد الگو استفاده می شود. میانگین ضریب جینی آموزشی نشان دهنده آن است که نابرابری آموزشی در استان‏های محروم از استان‏های برخوردار بالاتر است. نتایج برآورد الگو نشان می‏دهد که بین نرخ اشتغال و نابرابری آموزشی رابطه منفی و معنادار وجود دارد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در استان‏های محروم و برخوردار ارتباط بین روند تغییرات نرخ اشتغال و ضریب جینی آموزشی منفی است و در همه استان‏های کشور با کاهش ضریب جینی آموزشی، نرخ اشتغال روندی افزایشی یافته است.
    کلیدواژگان: نابرابری آموزشی، نرخ اشتغال، استان‏ های ایران، GMM
  • علی رئوفی*، تیمور محمدی صفحات 107-136
    همواره مدل سازی و پیش بینی متغیرهای مالی یکی از موضوع های مورد علاقه و مهم برای اقتصاددانان بوده است. در این مقاله، ساختاری برای پیش بینی سری های زمانی ارایه شده است که با استفاده از رویکرد محاسبات نرم این امکان را فراهم می آورد تا بتوان با دقت بیشتر مقادیر آینده یک سری زمانی را پیش بینی کرد. در این روش، با استفاده از تجزیه موجک، نویز های تصادفی داده های ورودی شبکه عصبی فازی تطبیقی کاهش می یابد و ازاین رو، این عمل باعث کاهش خطا و بهبود در پیش بینی سری زمانی آشوبی موردنظر می شود. در این مقاله، روش یادشده با استفاده از سری بازده بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 8/1/1390 تا 1/07/1395 مورد ارزیابی قرار گرفته که نتایج بیان کننده برتری روش پیشنهادی نسبت به سایر روش هاست. همچنین معنا داری اختلاف در پیش بینی مدل های مختلف با استفاده از آزمون MGN مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان دهنده اختلاف معنا دار در پیش بینی مدل های مختلف بود.
    کلیدواژگان: تبدیل موجک، شبکه عصبی فازی تطبیقی، محاسبات نرم، نویززدایی، بورس اوراق بهادار
  • سید نظام الدین مکیان*، مجتبی رستمی، داوود فرهادی، محمد امین زابل صفحات 137-158
    بسیاری از مطالعات تجربی ارتباط بین مسایل اقتصادی و ناهنجاری های اجتماعی را مورد بررسی قرار داده اند. بیکاری از مزمن ترین عارضه هایی است که خوشایند هیچ نظام اقتصادی نیست. اثر بیکاری بر جرم تحت تاثیر بسیاری از عوامل خاص استانی (یا کشوری) می تواند نامتجانس باشد. ادبیات اقتصادسنجی بیان می کند که به دلیل همبستگی بالای فعالیت های اقتصادی و اجتماعی نمی توان فرض مستقل بودن واحدهای انتخابی (استان ها یا کشورها) را در نمونه پذیرفت. بنابراین، رویکردهایی که این واقعیت را نادیده می گیرند دارای خطای سیستماتیک هستند و چنانچه نمونه کوچک باشد، این خطا حادتر خواهد بود. از این رو، برای بررسی دقیق تر و فنی تر مسئله تاثیرهای نامتجانس متغیر توضیحی بر وابسته، در این تحقیق، تاثیر بیکاری بر جرم، با استفاده از رویکرد ضرایب تصادفی بیزین (سلسله مراتبی) در قالب مدل پنل پواسون مزدوج برای پنج استان ایران در دوره زمانی 1393- 1388 مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. نتایج نشان می دهد که افزایش یک واحد نرخ بیکاری، اثرات متفاوتی بر جرم در مناطق مختلف می گذارد. به عبارت دیگر، تاثیر نرخ بیکاری یکسان بر جرم در استان های نمونه دارای اثرات متفاوت است.
    کلیدواژگان: رویکرد سلسله مراتبی بیزین، اقتصاد جرم، اثرات نامتجانس
  • امیر اعظم طراحیان*، سعید اسدی صفحات 159-184
    این پژوهش مدیریت ریسک اعتباری را مورد مطالعه قرار می دهد و مدلی جنریک برای توزیع زیان پرتفولیوی وام در صنعت بانک داری ارایه می کند. با توجه به مفروضات، مدل بازل تنها در شرایط نرمال اقتصادی عملکرد قابل قبولی نشان می دهد و در آن کاپولای گاوسی تک عاملی برای مدل سازی همبستگی نکول فرض شده و سرمایه قانونی برپایه فرآیند واسیچک (Vasicek) محاسبه شده است. در این مقاله، به منظور مدل سازی توزیع زیان پرتفولیوی وام بانکی در دوران رکود اقتصادی که فرضیه سرایت نکول وجود دارد، کاپولای تی- استیودنت (Student’s t) تک عاملی به عنوان ساختار همبستگی احتمال نکول ارایه می شود. به علاوه، مدل با در نظر گرفتن همبستگی بین نرخ اعاده وام و احتمال نکول با استفاده از کاپولای کلایتون قصد توسعه مدل بازل را دارد. تحلیل ها از طریق روش شبیه سازی مونت کارلو انجام شده است و اثر مدل ارایه شده را در میزان سرمایه اقتصادی مورد نیاز بانک در مقایسه با مدل بازل مطالعه می کند. نتایج نشان می دهد که مدل ارایه شده با در نظر گرفتن شرایط رکود اقتصادی، سرمایه اقتصادی را تا دو برابر مدل بازل پیشنهاد می دهد. همچنین به این نتیجه رسیدیم که افت مورد انتظار با پوشش زیان های حدی فراتر از VaR در شرایط رکود اقتصادی دارای مزیت است و به عنوان جایگزین VaR برای محاسبه سرمایه اقتصادی پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: بازل، توزیع زیان پرتفولیو، ریسک اعتباری، توابع کاپولا، همبستگی نکول
  • حبیب الله سلامی*، ابراهیم انسان صفحات 185-217
    مطالبات غیرجاری بانک ها شامل سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول، یکی از چالش های جدی پیش روی نظام بانکی کشور است. این سه گروه از مطالبات دارای درجات ریسک یکسانی نیستند. وجود گروه مشکوک الوصول بیشترین ریسک را برای بانک ها در پی دارد. ازاین رو، شناسایی عواملی که بیشترین اثر را بر کاهش سهم این طبقه از کل مطالبات غیرجاری دارند، بسیار مهم است. هدف اصلی مطالعه حاضر، تفکیک متغیرهای اثرگذار بر کاهش مطالبات غیرجاری براساس میزان تاثیرگذاری آنها بر هریک از طبقات این مطالبات است. برای این منظور، اطلاعات و آمار مربوط به دریافت کنندگان حقیقی و حقوقی تسهیلات از شعب بانک کشاورزی بین سال های 1387 تا 1391، در دو استان تهران و کرمانشاه تجزیه و تحلیل شد. از آنجا که متغیر وابسته مورد بررسی یک متغیر سلسله مراتبی است، تعیین عوامل اثرگذار و تفکیک آنها با استفاده از الگوی لاجیت ترتیبی تعمیم یافته مقید از نوع احتمالات متناسب جزیی انجام شد. نتایج نشان داد که دریافت کنندگان تسهیلات که چک برگشتی در سابقه خود دارند، بیشترین اثر را بر احتمال «مشکوک الوصول» شدن تسهیلات اعطایی بانک می گذارند. از سوی دیگر، متغیرهایی مانند پرداخت تسهیلات به فعالیت های خدماتی و تولیدات کشاورزی در مقایسه با فعالیت های غیرکشاورزی، پرداخت تسهیلات سرمایه گذاری در مقایسه با تسهیلات سرمایه در گردش، اعطای تسهیلات از منابع غیرتکلیفی و وجوه اداره شده در مقایسه با منابع تکلیفی، مهم ترین عوامل در کاهش احتمال مشکوک الوصول شدن تسهیلات اعطا شده، هستند. براساس این، برای کاهش مطالبات پرریسک مشکوک الوصول، بانک ها باید تمرکز خود را بر مدیریت و کنترل متغیرهای یادشده افزایش دهند.
    کلیدواژگان: بانک کشاورزی، مطالبات غیرجاری، لاجیت ترتیبی تعمیم یافته، احتمالات متناسب جزیی
|
  • Mahnoush Abdollah Milani *, Javid Bahrami, Hossein Tavakolian, Narges Akbarpur Pages 1-51
    The aim of this study is to estimate the amount of underground economy as well as to determine the effect of tax policy on it in Iran. For this purpose, a Dynamic Stochastic General Equilibrium (DSGE) model is developed incorporating the underground economy. Quarterly data for 1360-1393 in Iran are used for estimation. The results show that on the average 23 percent of household consumption during the examined period is from underground goods, and about 17 percent of these goods are imported into the country through underground import or smuggling. Real average amount of smuggling and underground production in Iran during the considered period is estimated as 29023 and 141702.5 billion Rials, respectively. In addition, the results show that the average share of underground employment in total employment over the period is about 18 percent. The average tax evasion of consumption tax, import tax and wage tax is estimated about 17.8 percent of average government tax revenue during this period. Comparing the effects of four different tax shocks on underground economy also shows that the profit tax shock has the largest effect on underground economy, and after that is import tax shock. The effects of tax shocks show that the severity and duration of the impact of tax shocks on underground production is more than that of the formal economy.
    Keywords: Underground Economy, Tax Evasion, Smuggling, Tax policy, DSGE Model (Dynamic Stochastic General Equilibrium)
  • Sajad Ebrahimi, Seyed Ali Madanizadeh *, Amineh Mahmoudzadeh Pages 53-84
    By regulations, the Iranian banks have limitations in setting their interest rates, yet the evidence shows that the loan rates vary across borrowers. This paper analyzes these differences in the rates and what affect them. In addition to the factors influencing the borrower’s risks directly, we investigate the effects of other various factors such as the properties of the lending banks as emphasized in the literature. In this regards, using the listed companies in Tehran Stock Exchange database, we construct a firm-bank panel dataset that contains the outstanding loans of a firm from each bank for the period of 2007-2014. Using panel data estimation, we show that changes in Non-Performing Loan (NPL) ratios of the lending bank has significant effect on the borrowers’ financial costs. In addition, an increase in the share of the loan from private banks, the number of firm-bank relationships and leverage ratio of the firm increase the firms’ financial costs. Finally, we show that working capital ratio, collateral ratio and degree of dependence on imported inputs have significant effects on firm’s financial costs.
    Keywords: Cost of finance, Bank Health Indicators, Listed Companies, Dynamic Panel
  • Zahra Karimi Moughari, Mehrdad Maghsoodloo *, Zahra(Mila) Elmi Pages 85-106
    One of the most effective ways of realizing social equity is to provide equal opportunities for individuals to access education and to achieve educational equity. An important aspect of educational equity appears in the labor market and by the end of the education.  The processes of finding a job in the labor market and wage determination guide the efforts of individuals for gaining effective education. If the labor market does not send appropriate signals to the education system, the allocation of resources in the education system would not be correct. In this paper, the relationship between educational inequality and employment rates in Iranian provinces is examined by using Generalized Momentum Method (GMM) for a panel data of 28 provinces during 1380 - 1392. The employment rates and Gini coefficients of education are calculated from the income-expenditure data, published by the Statistical Centre of Iran. The results of this study show that average educational Gini coefficient, educational inequality, in deprived provinces is higher than rich provinces; and there is a negative and significant relationship between employment rate and educational inequality. In all provinces the employment rates has increased while the Gini coefficients has decreased.
    Keywords: Educational Inequality, Employment Rate, GMM, Provinces of Iran
  • Ali Raoofi *, Teimour Mohammadi Pages 107-136
    In this paper, a framework for time series prediction is presented which makes it possible to predict the future values of a time series more accurately using soft computing approach. In this method, input data of adaptive neural fuzzy inference systems are reduced using wavelet decomposition of random noises; therefore, it reduces errors and improves the desired chaotic time series prediction. The above method was evaluated using Tehran Stock Exchange return series for the period of 23/10/2009 to 23/3/2013, and the results indicate the superiority of the proposed method compared to other ones.
    Keywords: Wavelet Decomposition, Adaptive Neural Fuzzy Inference Systems, Soft Computing, De-Noising, Stock Exchange
  • Seyed Nezamuddin Makiyan *, Mojtaba Rostami, Davood Farhadi, Mohammad Amin Zabol Pages 137-158
    Many empirical studies have analyzed the relationship between economic and social behavior. Unemployment is considered as a phenomenon which is not desirable. The effect of unemployment on crime, may have heterogeneous impact on distinct regions (province or country). The technical approach in econometric literature indicates that, due to high integration of economic and social activities, the independency assumption-in this study, provinces- in the sample cannot be accepted, especially if the sample is small. In order to show the difference of crime effect on unemployment rate in various provinces, the random coefficients Panel Bayesian Conjugate Poisson model (Hierarchical) is used. To do this, the data of five provinces of Iran are used during the period of 2009-2014 to demonstrate such heterogeneous effects. Results show that for an increase in unemployment, there is a positive and varying effects on crime in the provinces for which the data were collected. In other words, in this study, for a %1 increase in unemployment, the greatest impact is in Tehran and the lowest is in Semnan province.
    Keywords: Crime Economics, Heterogeneous Effects, Bayesian Hierarchical Approach
  • Amir Azamtarrahian *, Saeed Asadi Pages 159-184
    This paper studies credit risk management in banking industry and proposes a generic model for corporate loan portfolio loss distribution in economic downturns. Basel assumes a one-factor Gaussian copula for default correlations and introduces the regulatory capital on the ground of Vasicek process that works acceptably well in normal economic situations but not in recessions. In this paper, one-factor t-student copula is used for dependence structure of probability of Defaults (PDs), and Basel has been extended by introducing correlated PDs and Recovery Rates (RRs) through Clayton copula and the required economic capital is calculated accordingly. Finally, our findings suggest that Expected Shortfall (ES) safeguards banks against losses beyond the VaR level and it is a better risk metric in economic downturns comparing to VaR.
    Keywords: Credit Risk, Default Correlation, copula, Portfolio Loss Distribution, Basel
  • Habibollah Salami *, Ebrahim Ensan Pages 185-217
    Non-Performing Loans (NPL) including overdue, deferred, and doubtful debts, are serious challenges facing banking systems in Iran. These three categories are not the same in risk ordering. The presence of doubtful debts creates the highest risk for the banks. Thus, specifying factors that can reduce the share of this category in total NPL is very crucial. The main objective of present study is to differentiate factors affecting different classes of NPL based on their differences in reducing each of the debt categories. To this end, data on debtors of the Iranian Agricultural Bank (Bank Keshavarzi) over 2009-2013 period in two provinces of Tehran and Kermanshah were analyzed. Since the dependent variable in this study is an ordered one, the Partial Proportional Odds model, a special form of the Generalized Ordered Logit model, is utilized to specify factors affecting NPL and to distinguish their impacts on different debt categories. Results indicate that the loan receivers with dishonored cheques in their profile, most likely would not be able to repay their loan and will fall to the doubtful debts group. On the other hand, loan paid to the services and agricultural production activities compared with loan allocated to the non-agricultural activities, loans paid for investment comparing to loans paid for current operational expenses, and payments financed from bank’s own resources comparing with payments accommodated from legally designated resources are important factors that can decrease the probability of turning loans to the doubtful debts. Consequently, to reduce the share of the doubtful debts in total non-performing loans, banks need to focus on managing and controlling the above mentioned influencing factors.
    Keywords: Bank Keshavarzi, Non-performing Loans, Generalized Ordered Logit, Partial Proportional Odds