فهرست مطالب

فصلنامه تحقیقات اقتصادی
پیاپی 60 (بهار و تابستان 1381)

  • تاریخ انتشار: 1381/02/24
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حمید ابریشمی صفحه 1
    در این مقاله، تعامل میان بخش پولی و حقیقی در اقتصاد ایران، مبتنی بر مفاهیم برون زایی در یک دستگاه هم انباشته کننده ساختاری (SCVAR) مورد مطالعه قرار می گیرد. چارچوب ساختار بلندمدت در بخش های تقاضا و عرضه و بخش خارجی، براساس تئوری های اقتصادی و ادبیات تجربی SCVAR تعیین شده است. رابطه تعادلی بلندمدت در طرف تقاضا مبتنی بر الگوی IS/LM تصریح می شود. در بخش خارجی، عوامل تعیین کننده نرخ حقیقی ارز در بلندمدت، براساس تعادل بازار ارز استخراج می گردد. انحراف از روابط بلندمدت مذکور، بازخورهایی را روی تولید و سایر متغیرهای اسمی ایجاد می کنند که مبنای اصلی تجزیه و تحلیلهای ما را در راستای تعیین آثار متقابل متغیرهای حقیقی و اسمی شکل می دهد. نتایج حاصل از تحلیلهای برون زایی (ضعیف، قوی ونسبی) دلالت بر آن دارد که الگوی IS/LM یا «ماندل فلمینگ» با محدودیت های زیادی برای درک نوسانات اقتصادی در ایران روبه رو است. تکانه های طرف عرضه، مانند تغییرات واردات، بهره وری و اصلاحات ساختاری، نقش اساسی را در نوسانات اقتصادی ایران در کوتاه مدت و بلند مدت ایفا کرده اند. تولید و واردات، دریافت کننده اولین تکانه خارجی به روابط تعادلی بلندمدت هستند. انحراف از روابط مذکور از طریق جملات تصحیح خطا، علت گرنجری سایر متغیرهای دستگاه می باشند؛ با توجه به استراتژی رشد درون نگر، آسیب پذیری شدید اقتصاد کشور، بی ثباتی های کلان اقتصادی و وابستگی شدید رشد اقتصادی به درآمد نفتی و واردات، نتایج حاصله دور از انتظار نمی باشند؛ لذا تولید و واردات برونزاترین متغیر دستگاه محسوب شده، سیاستهای همراه کننده پولی و به دنبال آن تعدیل متغیرهای اسمی مانند قیمت و نرخ ارز، تعادل را به دستگاه باز می گردانند. در چنین سناریویی، سهم بالایی از تولید حقیقی و واردات به طور برونزا تعیین شده و سایر متغیرهای دستگاه، بار تعدیل کوتاه مدت را در نسبتهای مختلف برای همراهی کردن تکانه های حقیقی برعهده می گیرند. به نظر می رسد که نتایج مذکور، با شکل ضعیف الگوی ادوارتجاری حقیقی سازگارتر است.
    کلیدواژگان: نوسانات تجاری حقیقی، مدل IS، LM، نوسانات اقتصادی، علیت گرنجری، هم انباشتگی ساختاری خود رگرسیونی، عرضه پول، متغیرهای درونزای اسمی
  • صادق بختیاری ابوالفضل یحیی آبادی صفحه 59
    در این مقاله ابتدا مختصرا به انواع بیکاری در اقتصاد اشاره و سپس به معرفی سیاست مدیریت تقاضا پرداخته شده است. در ادامه، ضمن بیان این نکته که بیکاری موجود در ایران ترکیبی از انواع مختلف (شامل بیکا ری اصطکاکی، بیکا ری ساختاری و بیکاری ادواری) می باشد، تاکید گردیده که در این ترکیب، بیکاری ساختاری از وزن و اهمیت بالاتری برخوردار می باشد. در این مقاله به برخی مطالعات تجربی صورت گرفته در خصوص تاثیر رشد اشتغال در بخش های مختلف اقتصادی بر نرخ بیکاری و همچنین تبدیلات ساختاری اشتغال در بخش ها اشاره گردیده است. در پایان به برآورد دو معادله به منظور پاسخ به این سؤال که در اقتصاد ایران کدامیک از بخش های اقتصاد، نقش مؤثرتری درکاهش بیکاری داشته است، اقدام گردید. براساس نتایج بدست آمده طی دورهء (79- 1350) رشد اشتغال در بخش صنعت قادر به کاهش نرخ بیکاری نبوده، اما رشد اشتغال بخش خدمات بطور مؤثری درکاهش نرخ بیکاری در ایران نقش داشته است. از سوی د یگر، افزا یش در ارزش افزودهء بخش صنعت قادر به کاهش نرخ بیکاری نبوده. در حالیکه افزایش در ارزش افزودهء بخش خدمات به طور معنی داری نرخ بیکاری درکشور راکاهش داده است،
    کلیدواژگان: بیکاری اصطکاکی، بیکاری ساختاری، بیکاری ادواری، تغییرات ساختاری، سهم نسبی اشتغال
  • قهرمان عبدلی منصور خلیلی عراقی صفحه 79
    هدف اساسی این مقاله، بررسی نظری آثار و تبعات عدم اطمینان و محدودیت اطلاعات در بازار بورس نسبت به قیمتهای آینده است. فرض شده است که اطلاعات یکپارچه و متمرکز نسبت به قیمتهای آینده وجود ندارد و خریداران در شرایط ریسک و عدم اطمینان بسر می برند و آنان برای پوشش دادن ریسک و عدم اطمینان، در جستجوی اطلاعات در چارچوب نظریه یادگیری اجتماعی هستند. در این مقاله نشان داده می شودکه چگونه در این حالت، قیمتها به صورت تابعی از باورها به دست می آیندکه این باورها پیشینه بازی و سیگنالهای شخصی را در خود دارند. این مطالعه نشان می دهدکه قیمتهما با وارد شدن اطلاعات جدید و تغییربا ورها عوض می شوند. فروشندگان، گروهی از افراد هستندکه سهام کافی در اختیار داشته، با تغییر باورها قیمتها را به نفع خود تحت تاثیر قرار می دهندکه نتیجهء آن پیدایش قیمتهای یک کاسه و منفک می باشد. در پایان مقاله، برخی از جوانب و یافته های نظری مورد بررسی تجربی قرارگرفته است.
    کلیدواژگان: سیگنالهای شخصی، اطلاعات عمومی، یادگیری اجتماعی، مدل های ناهمسانی واریانس، باورهای عمومی
  • احمد آتشک حسن درگاهی صفحه 119
    در سالهای اخیر، اتفاق نظر فزاینده ای در خصوص اینکه هدف نهایی و بلندمدت سیاستهای پولی ثبات قیمت هاست، به وجود آمده است. ولی کماکان این سئوال باقی است که برای رسیدن به هدف مذکور، سیاست پولی چگونه باید هدایت شود؟ هسته اصلی غالب نظامهای پولی استفاده از یک لنگر اسمی است. هدفگذاری تورم چارچوبی برای هدایت سیاست پولی است که در آن تصمیمات سیاستی، براساس مقایسهء تورم، آتی مورد انتظار با هدف اعلام شده برای تورم، اتخاذ می گردد. در این چارچوب، مقامات پولی یک هدف مقداری برای تورم آتی در نظر میگیرند. اگر تورم مورد پیش بینی برای افق زمانی خاص در آینده، متفاوت از هدف اعلام شده باشد، اقدام به اعمال سیاست پولی جدیدی میکنند تا پیش بینی تورم عملکرد، منطبق با مقدار مورد هدف باشد. در این مقاله، پس از مروری بر ادبیات این نوع از نظام هدفگذاری، به بررسی امکان پذیری آن در اقتصاد ایران پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان می دهد که الزامات و پیش شرطهای اتخاذ موفقیت آمیز هدفگذاری تورم در اقتصاد ایران وجود ندارد. بنابراین، تعریف یک مرحله گذار، جهت تحقق شرایط و الزامات پیاده سا زی این سیاست، ضروری است.
    کلیدواژگان: هدف گذاری تورم، سیاست پولی، ثبات قیمتها، تورم، لنگر اسمی
  • کامران ندری اسدالله فرزین وش صفحه 149
    مفهموم بهره، از اساسی ترین مفاهیم اقتصادی است. هدف این مقاله، نقد مفهوم سازی بهره در نظریات اقتصادی متفکرین مسلمان است. پرسش اصلی این است که متفکرین مسلمان چه تصویری از این درآمد ارائه میکنند و آن را چگونه تبیین می نمایند؟ روش کار عبارت است از مطالعه تطبیقی مفهوم بهره در تئوری های بهره متعارف و نظریات متفکرین مسلمان. نتیجه بحث این است که موضوع مباحث بهره در آثار اسلامی، بهره قراردادی است. به همین دلیل، تحلیل بهره در مباحث اقتصادی متفکرین مسلمان، بیشتر حول مفهوم پول، و نه سرمایه حرکت میکند. در نظریات متفکرین مسلمان، هیج توضیحی در مورد ماهیت درآمد حاصل از سرمایه ارائه نمی شود و گرچه درآمد حاصل از سرمایه سود نامیده می شود، اما ماهیت وجودی آن مورد دقت علمی قرار نمیگیرد. در این مقاله نشان داده خواهد شدکه ماهیت وجودی سود، به مفهوم عمیق بهره طبیعی وابسته است. ماهیت وجودی انواع حقوقی بهره قراردادی نیز به این مفهوم بنیادی بستگی دارد.
    کلیدواژگان: ربا، بهره، بهره قراردادی، بهره طبیعی، سو د
  • محسن نظری فاطمه گوهریان صفحه 187
    سیاستهای پولی، مجموعه تصمیمات و اقدامات مقامات پولی کشور درکنترل عرضه و تقاضای پول برای تاثیرگذاری بر سطح فعالیتهای اقتصادی می باشد. معمولا سطح قیمتها، میزان اشتغال، میزان تولید واقعی، صادرات و واردات به عنوان مهمترین متغیرهای اقتصادکلان مطرح می باشند که افزایش، کاهش ویا ثبات آنها هدفهای مورد نظر سیاستهای اقتصادی، از جمله سیاست پولی، محسوب میگردد. از این رو با توجه به اهمیت اشتغال و نقش آن در سرنوشت فردی و اجتماعی انسان، در این مقاله به بررسی ارتباط اشتغال ایجاد شده در بخش!مای عمده اقتصادی و متغیرهای سیالست پولی پرداخته شده است. برای تشریح روابط بین متغیرهای اشتغال، حجم نقدینگی، مطالبات سیستم بانکی از بخش دولتی و بخش غیر دولتی برای ایران طی دوره 78- 1345 از روابط همجمعی استفاده گردیده است. نتایج حاصل از این براوردها نشاندهنده آنست که تغییر عرضه پول از طریق تغییر حجم نقدینگی و پرداختی به بخش غیر دولتی با تغییر اشتغال در بخشهای تولیدی، دارای رابطه مستقیم می باشد.
    کلیدواژگان: سیاستهای پولی، اشتغال، اشتغال بخش کشاورزی، اشتغال بخش صنعت، اشتغال بخش خدمات، بردارهای همجمعی، مطالبات سیستم بانکی از بخش دولتی، اعتبارات پرداختی به بخش غیر دولتی
  • کاظم یاوری حسین اصغرپور صفحه 209
    هدف اصلی این پژوهش، تبیین این مهم است که در اقتصاد کلان به دلیل وجود وقفه های بین داده ها و ستانده ها در فرایند تولید، سیاستهای پولی توجیه تئوریک خواهند داشت و بدین ترتیب می توانند بر محصول حقیقی و اشتغال موثر بوده، موجب سیکل های تجاری حقیقی گردند. در پژوهش حاضر، این نظریه به طور مفصل مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در چارچوب یک مدل تعادل عمومی، برای اقتصاد ایران طی دوره 79- 1338 به بوته آزمون گذارده شده است. نتایج تحقیق حاکی از وجود وقفه تولید یک ساله در اقتصاد ایران می باشد. بر این اساس می توان گفت که وجود وقفه تولید در اقتصاد ایران، نوعی چسبندگی ایجاد کرده است و شوکهای پولی در قالب یک مدل تعادل عمومی می تواند بر اقتصاد کشور موثر واقع شود.
    کلیدواژگان: وقفه های تولید، سیاستهای پولی، پویایی قیمت، اقتصاد کلان و اقتصاد ایران