فهرست مطالب
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
پیاپی 99 (تابستان 1391)
- تاریخ انتشار: 1391/06/14
- تعداد عناوین: 10
-
-
صفحات 1-20کیفیت و کارآمدی نهادها و میزان اثرگذاری آنها در تجارت میان کشور ها از موضوعات نسبتا نوینی است که در پژوهشهای مربوط به تجارت بین الملل در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری بر این عقیده اند که فساد منجر به کاهش تجارت میان کشورها گردیده است. در طرف دیگر عده ای بر این عقیده اند که فساد می تواند به روانتر شدن چرخ های تجارت کمک کند. هدف اصلی این مقاله بررسی اثر فساد بر روی تجارت دو جانبه کشور های منتخب منطقهی خاورمیانه در بین سالهای 2002 تا 2008 میلادی با استفاده از مدل جاذبه و روش داده های تابلویی نامتوازن است. در این مطالعه به منظور بررسی اثر فساد از شاخص های فساد که توسط بانک جهانی و سازمان شفافیت بین الملل معرفی شده است استفاده گردیده است. براساس نتایج بهدست آمده کاهش یک درصدی فساد در کشور صادرکننده کالا باعث افزایش 53/3 درصدی صادرات می شود. همچنین کاهش یک درصدی فساد در کشور واردکننده کالا افزایش تجارت به میزان 27/2 درصد را به همراه دارد.
طبقه بندی JEL: F19، C23کلیدواژگان: شاخص ادراکی فساد، شاخص کنترل فساد، تجارت دو جانبه، داده های تابلویی نا متوازن، فساد، مدل جاذبه ی تعمیم یافته -
صفحات 21-39در این مقاله با استفاده از داده های 36 شرکت توزیع برق ایران و با استفاده از رویکرد DEA نهاده محور، به موضوع مهم تحلیل کارایی فنی بنگاه ها نسبت به مرز گروه و فرامرز و بررسی عوامل موثر بر کارایی در پی تجدید ساختار پرداخته میشود. در این مقاله شرکتها بر حسب چگالی مدار بالا و پایین، به دو گروه تقسیم شدهاند. به منظور بررسی اثر متغیرهای مربوط به ساختار مالکیت، ساختار شبکه و ساختار مصرف کنندگان و ساختار محیط از رویکرد دو مرحلهای استفاده شده است. نتایج نشان میدهد در بین شرکتهای گروه اول، شرکت توزیع برق خراسان و دربین شرکتهای گروه دوم، شرکت توزیع برق غرب استان تهران و شهرستان اصفهان بیشترین کارایی را با توجه به فرامرز دارند، در حالی که شرکت توزیع کهگیلویه و بویراحمد در گروهی اول و شرکت توزیع شهرستان شیراز در گروهی دوم کمترین کارایی را با توجه به فرامرز دارند. خصوصیسازی دارای اثر مثبت و عامل بار شبکه دارای اثر منفی و معنیدار بر کارایی شرکتها با توجه به مرز گروه و فرامرز بودهاند. به طور متوسط شرکتهای دارای چگالی مدار بالاتر دارای کارایی فنی و مقیاس بالاتری هستند.
طبقه بندی JEL: D43، L16، L94، O13، Q48کلیدواژگان: کارایی، توزیع برق، ساختار، فرامرز ناپارامتریک -
صفحات 41-60مطالعهی حاضر بر پایه ی مدل نظری اثر بالاسا - ساموئلسون، به بررسی اثرات کوتاه مدت و بلندمدت بهره وری بخشی بر نرخ واقعی موثر ارز با استفاده از آمارهای سری زمانی سالانه ایران و شرکای عمده تجاری ایران در دورهی زمانی 2008-1980 پرداخته است. اثر بالاسا - ساموئلسون بیان می کند اختلافات بهره وری بخشی در دو کشور بر نرخ واقعی ارز تاثیرگذار است. به منظور تحلیل تاثیر بهره وری بر نرخ واقعی موثر ارز در این تحقیق از روش خود توضیح با وقفه های گسترده (ARDL) استفاده شده است تا پویایی های رابطهی بین بهره وری و نرخ واقعی موثر ارز مشخص شود.
طبق نتایج حاصل از برآورد الگوی اثر بالاسا - ساموئلسون با استفاده از روش خود توضیح با وقفه های گسترده، بهرهوری نسبی بخش قابل تجارت دارای ضریب مثبت و معنادار در سطح اهمیت 5 درصد در بلندمدت و بهره وری نسبی بخش غیرقابل تجارت دارای ضریب منفی در همان سطح اهمیت در کوتاه مدت و بلندمدت هستند. این نتایج به طور کلی با نظریهی اقتصادی یعنی، اثر بالاسا - ساموئلسون مطابقت دارد.
طبقه بندی JEL: F31; D24; C32کلیدواژگان: همجمعی، نرخ واقعی موثر ارز، بهره وری، ARDL، اثر بالاسا، ساموئلسون -
صفحات 61-79در این مقاله نرخ بهینهی مالیات بر ارزش افزوده کالاها و خدمات مشمول برای سه سطح مختلف از درآمد مالیات برمصرف مورد نیاز دولت محاسبه شده است. بدین منظور در ابتدا توابع تقاضای هر یک از گروه های کالاها و خدمات مشمول با استفاده از سیستم معادلات تقریبا ایده آل و داده های ده دهک درآمدی خانوار شهری و روستایی طی سالهای (1386-1378) به روش داده های تابلویی برآورد و کششهای قیمتی و درآمدی مورد نیاز استخراج شده است. سپس با استفاده از از الگوی دایموند- میرلس (1997) و معیار مطلوبیت نهایی اجتماعی نرخهای بهینه استخراج شدند. نتایج، بیانگر این است که نرخهای به دست آمده در سه سطح درآمدی و برای سطح گریز از نابرابری اجتماعی صفر تقریبا برابر و به طور متوسط 4 درصد است که این به نوبه خود سیستم تک نرخی فعلی را تایید می کند.
طبقه بندی JEL: K34، H21، C33کلیدواژگان: مالیات بر ارزش افزوده، الگوی دایموند - میرلس، سیستم معادلات تقریبا ایده آل، داده های تابلویی، نرخ بهینه -
صفحات 81-98قتصاد مبتنی بر عصب شناسی از تعامل علوم عصب شناسی، اقتصاد و روان شناسی به وجود آمده و نویدبخش رویکردی جدید در تحلیل های اقتصادی به ویژه درک رفتار انسان به عنوان فردی انتخاب گر - که موضوعی بنیادین در علم اقتصاد می باشد- است. این مقاله، مزیت های اقتصاد مبتنی بر عصب شناسی را به تصویر کشیده و با تمرکز بر روش شناسی علم اقتصاد و توانایی این شاخه در تئوری پردازی اقتصادی، در پی دفاع از این شاخه برآمده است. از نظر این مقاله، به هر تقدیر باید توجه کرد که این برنامهی جدید پژوهشی بنا به رسالت اولیهی علم اقتصاد، موضوع مورد بررسی خود را واقعیت ها و آنچه هست، قرار داده و فرصتی برای ایجاد مفاهمه میان اقتصاددانان و حتی میان محققان علوم رفتاری و علم اقتصاد فراهم کرده است. مهمترین ره آورد این شاخهی علم اقتصاد را می توان در بررسی صحت و سقم فروضی دانست که به عنوان مبنا، در علم اقتصاد مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو این برنامهی پژوهشی نه در پی رد نظریات پیشین اقتصادی، بلکه در پی تکمیل و تدقیق آنها قدم بر می دارد. روش دستیابی به هدف مطالعه، با تمرکز بر مقالات و مطالعات مهم انجام گرفته در این حوزه و با بررسی و ارائه انتقادات و جوابیه های موجود و متصور انجام گرفته است.
طبقه بندی JEL: B04، C91، D01، D87کلیدواژگان: علوم شناختی، ترجیحات، اقتصاد مبتنی بر عصب شناسی، انسان اقتصادی، اقتصاد رفتاری، اقتصاد آزمایشگاهی -
صفحات 99-116این مقاله به دنبال درک نقش و جایگاه هزینهی آلودگی ناشی از مصرف سوخت خودروها در توجیه اقتصادی طرح ملی CNG می باشد. به عبارت دیگر درنظر گرفتن هدف کاهش آلودگی هوا برای اجرای طرح ملی CNG تا چه حد می تواند توجیه اقتصادی داشته باشد. به این منظور با استفاده از نظریهی کنترل بهینه تلاش شده با ایجاد دو تابع هدف، یکی بدون هزینهی آلودگی و دیگری با احتساب هزینهی آلودگی، به مقایسه ی نتایج مدل پرداخته شود. نتایج مدل حکایت از اهمیت بالای هزینهی آلودگی در توجیه اقتصادی اجرای طرح دارد. بهطوری که درنظر نگرفتن هدف کاهش آلودگی، توجیه اقتصادی طرح را زیر سئوال می برد. از سویی به منظور درک میزان حساسیت مدل به هزینهی آلودگی، به تحلیل حساسیت برنامهی بهینه به درصد کاهش هزینهی آلودگی بنزین پرداخته می شود. نتیجه نشان می دهد که اگر بتوان از طریق بهبود کیفیت بنزین و یا افزایش راندمان موتور خودروها، میزان آلودگی ناشی از مصرف بنزین را تا 60% کاهش داد، دیگر نیازی به اجرای طرح ملی CNG نیست.
طبقه بندیJEL: Q38، P28کلیدواژگان: CNG، هزینه ی آلودگی، طرح ملی گازسوز کردن خودروها، ارزیابی اقتصادی، نظریهی کنترل بهینه -
صفحات 117-134در این مقاله با استفاده از نظریهی کاتاستروف به بررسی تغییرات ناهموار بورس اوراق بهادار تهران پرداخته می شود. سقوط بازار سهام و افت ناگهانی قیمت ها نه تنها وحشت عمومی سرمایه گذاران را به همراه خواهد داشت، بلکه در بازارهای با عمق بیشتر رکود شدید اقتصادی و کاهش اطمینان مصرف کننده را نیز موجب می شود. از آنجاییکه مدل های کاتاستروف قدرت بالایی در توضیح فرآیندهای ناپیوسته دارند؛ با استفاده از مدل تصادفی کاسپ به بررسی تغییرات ناگهانی شاخص بورس اوراق بهادار تهران پرداخته می شود. نتایج نشان می دهد که مدل کاسپ قدرت توضیحی بسیار بهتری نسبت به مدل جایگزین دارد. در حقیقت با استفاده از متغیرهای رشد سالیانه ی نقدینگی و حجم عددی معاملات به عنوان متغیرهای کنترل، مدل تصادفی کاسپ افت شاخص بورس اوراق بهادار تهران در سالهای 1383 و 1387 را بهطور قابل ملاحظه ای بسیار بهتر از مدل غیرخطی لجستیک نشان می دهد. این نتایج پس از روندزدایی شاخص بورس حتی بهبود نیز یافته است.
طبقهبندی JEL: G12; G14; C01; C53کلیدواژگان: توزیع های دومدی، تغییرات ناگهانی، نظریهی کاتاستروف، سقوط بازار سهام، مدل تصادفی کاسپ کاتاستروف -
صفحات 135-156در بیشتر کشورهای در حال توسعه، بخش عمومی نقش مهمی در عملکرد بازار ایفا میکند. به طور معمول در این کشورها فعالیتهای اقتصادی، رشد و توسعه، بدون دخالت دولت مختل میشود، اما گسترش بیحد و حصر دولت نیز مشکل آفرین است. دولت در تولید کالاهای عمومی و تنظیمات اقتصاد، دارای اختیار تصمیم گیری است. بوروکراسی فاسد با تکیه بر همین اختیار ایجاد می شود. کارکنان فاسد با دست کاری در مقررات و عرضه ی نامطلوب کالاهای عمومی، به استخراج رانت میپردازند. در سازمانهای دولتی دو نوع فساد میتواند بروز کند: فساد نوع اول، ناشی از عرضه ی کمتر کالاهای عمومی، آن هم به قیمت بالاتر است. فساد نوع دوم، ناشی از سرپیچی از قوانین و مقررات دست و پاگیر توسط مردم است که ارتشا را می پروراند. در نهایت بار کل بخش عمومی در محیطی با بوروکراسی فاسد، بالاتر و سنگین تر است. در این مقاله ابتدا با ارائه ی یک مدل نظری، فرایند و چگونگی شکلگیری فساد را نشان داده شده و سپس با ارائه ی شواهد تجربی، به بررسی این پدیده در کشورهای منتخب پرداخته ملاحظه شده است همبستگی قوی معکوسی میان سطح فساد و میزان حکمرانی خوب یا کیفیت موسسات دولتی وجود دارد.
طبقهبندی JEL: K23، H23، H32، H41، O17، O38، D73کلیدواژگان: بار مقرراتی، بخش عمومی، شاخص راه اندازی کسب و کار، فساد -
صفحات 157-175اقتصاد هزینه ی مبادله به عنوان زیر مجموعه ای از اقتصاد نهادگرای جدید، تلفیقی از علوم اقتصاد، سازمان و حقوق است که چهره ی معروف آن یعنی اولیور ویلیامسون توانسته جایزه ی نوبل علم اقتصاد در سال 2009 را به خود اختصاص دهد. مساله ی محوری در اقتصاد هزینه ی مبادله، چگونگی تبعیت نهادها از ویژگی های مبادلات است که اتخاذ تصمیم ساخت یا خرید و یا ادغام عمودی را می توان به عنوان مصداق اصلی آن به حساب آورد. عملیاتی کردن این مساله ی محوری با توجه به فرضیه ی تنظیم تبعیضی انجام می پذیرد. طبق این فرضیه، ساختار سازمان دهی با ویژگی های مبادلات به صورتی تنظم می شود که هزینه های مبادلاتی در کل حداقل شوند. با توجه به نتایج مطالعات تجربی به نظر می رسد که اقتصاد هزینه ی مبادله توانسته است پاسخ مناسبی به نیاز مدیران برای اتخاذ تصمیمات ساخت یا خرید بدهد. لذا شناخت جایگاه و مبانی اقتصاد هزینه ی مبادله که با توجه به کاربردهای متنوع آن امروزه به نوعی علم میان رشته ای نیز محسوب می شود، هدف مقاله ی حاضر را تشکیل می دهد.
طبقه بندی JEL:D23; L22; L24کلیدواژگان: اقتصاد هزینه ی مبادله، اقتصاد نهادگرای جدید، سازمان، نهاد -
صفحات 177-193امروزه اصطلاح سرمایهی اجتماعی به یکی از مهمترین، عمومی ترین و پر کاربردترین مفاهیم حوزهی مطالعات اجتماعی تبدیل شده است. نفوذ سرمایهی اجتماعی به حوزه های اقتصاد و سیاست، گسترش یافته و زوایای جدیدی را برای ریشه یابی و حل مسایل اجتماعی و اقتصادی گشوده است. از آثار سرمایهی اجتماعی تاثیر آن بر رفاه فردی است. در مطالعهی حاضر با در نظر گرفتن یک مدل تئوریک پویا و استفاده از دو معادله، تاثیر سرمایهی اجتماعی بر درآمد و رفاه فردی بررسی شده است. داده های مورد استفاده برای تخمین مدل از تحلیل پرسش نامه های توزیع شده در مراکز استان ها در سال 1387 به دست آمده است. نتایج تخمین این دو مدل نشان دهندهی اثر مثبت سرمایهی اجتماعی درون گروهی و بین گروهی بر درآمد و رفاه فردی است.
طبقه بندی JEL: AL3، D69، D19کلیدواژگان: درآمد، سرمایهی اجتماعی، سرمایهی اجتماعی درون گروهی، سرمایهی اجتماعی بین گروهی، رفاه فردی
-
Pages 1-20The efficiency of the institutions and the level of their effectiveness in trading among the countries are pretty new subjects that have been considered in recent studies. Many researchers believe that the corruption would cause a reduction in trading among the countries. On the other hand some others assume corruption can help to facilitate the transactions process. The main purpose of this paper is to study the effect of corruption on bilateral trade of selected countries in the Middle East between 2002 and 2008 by using gravity model and Panel Data method. We have used Corruption Perception Index in addition to Control of Corruption index as two proxies for studying the effects of corruption on the trade. Based on our results, as one percent reduction in Corruption Perceptions Index would lead to 3.53 percent increase in export in the exporting country. Furthermore one percent reduction of that in a country which imports the goods would induce 2.27 percent increase in trade. JEL Classification Codes: F10, C23Keywords: Augmented Gravity Model, Corruption Perception Index, Bilateral Trade, Control of Corruption Index, Corruption, Unbalanced Panel Data
-
Pages 21-39In this article, We have used 36 electricity distribution companies of Iran and by using input-oriented DEA, We analysis the companies technical efficiency with respect to group frontier and metafrontier following restructuring, then we investigate the factors affecting efficiency. The companies decomposed to two groups in terms of High and Low circuit density. For discussing the impact of structural and environmental variables, We used two-stage approach. The results show that Khorasan company in first group have had maximum efficiency with respect to metafrontier. West Tehran and Isfahan city distribution companies in second group have had maximum efficiency scores and Shiraz city have had minimum efficiency score with respect to metafrontier. Privatization have had positive impact and network load factor have had negative and significant impact on technical efficiency with respect to group frontier and metafrontier. In contrast, companies with higher circuit density have had higher technical and scale efficiency. JEL Classifications: D43، L16، L94، O13، Q48Keywords: Structure change, Efficiency, Electricity distribution, nonparametric metafrontier
-
Pages 41-60This study has investigated the long-run and short-run effects of relative productivity on real exchange rate using annual time series data of Iran and its major trade partners over the period 1980-2005. To analyze such effect which refers to the Balassa-Samuelson effect, this research uses Auto-Regressive Distributed Lags (ARDL) method, to deal with dynamics of the relationship between productivity and real effective exchange rate. The empirical results indicate a positive and significant effect of relative productivity to the tradable sector on the real effective exchange rate, whereas this effect is significantly negative with respect to the non-tradable sector in Iran. These findings are consistent with the Balassa-Samuelson effect. JEL Classification: C32; D24; F31Keywords: Balassa, Somuelson Effect, Real Effective Exchange Rate, Cointegration, Productivity, ARDL
-
Pages 61-79In this Article, optimal VAT rates have been calculated for the three different levels of consumption tax revenue needed by the government. Using the data of 10 income groups of the Iranian rural and urban households in the period(1378-1386) and applying Panel Data approach, the Almost Ideal Demand System(AIDS) were estimated to derive the price and income elasticities. Then, the optimal VAT rates were derived using Diamond & Mirrlees (1997) model and Marginal Social Utility Criteria. The results of the study show that, the tax rates derived for three different levels of revenue as well as for zero level of the Degree of inequality aversion are nearly equal and is about 4 percent, which in turn endorses the one rate VAT system currently operating in Iran. Classification JEL: K34, H21, C33Keywords: Almost Ideal Demand System(AIDS), Diamond, Mirrlees model, VAT, Panel data, Optimal rate
-
Pages 81-98Neuroeconomics that has merged from the interaction of neuroscience, economics and psychology, is. Promising new approach to understanding human behavior in economic analysis, especially as an selector (that is the fundamental issue is economics). This article illustrate the advantages of neuroeconomics and with focus on methodology of economics and ability of this branch of economic for theorizing, is raised in defence of this branch. According to this article, should be noted that this new research program, based on the primary mission of the economics, created an opportunity for dialogue between economists and even among behavioural science and economics researchers. Knowing accuracy or incorrectly of assumptions (that used as base in economics) is the most important achievement of this branch of economics. Therefore neuroeconomics is not attempting to reject the previous theories, but takes steps to complete them. JEL Classification: B04, C91, D01, D87Keywords: Cognitive Science, Preferences, Neuroeconomics, Economic Man, Experimental Economics, Behavioral Economics
-
Pages 99-116This paper seeks to understand the role of the cost of pollution from vehicles fuel in feasibility of CNG national plan. Optimal control theory is used with two target functions, one with and another without the cost of pollution. Model results indicate the high importance of pollution cost in the project feasibility, in such a way that without consideration of that the project will be infeasible. In order to understand the model sensitivity to the cost of pollution, the sensitivity to reduce the cost of pollution had beeb analysed. The result shows that if we can improve the quality of gasoline and increase engine efficiency up to 60% of the amount of pollution reduced, the need to implement the national CNG plan will vanish. Classification JEL: Q38, P28Keywords: CNG, fuel pollution costs, optimal control theory, National CNG Plan, Feasibility study
-
Pages 117-134In this paper using catastrophe theory, we investigate non-smooth changes in Tehran stock exchange. Stock market crashes bring not only panic among investors, but also in deeper market lead to recession and decrease in consumer's confidence. As catastrophe theory is strong tool in explaining nonlinear phenomena, by applying stochastic cusp catastrophe model we examine sudden change in Tehran stock exchange index. Our results demonstrate that cusp model is better than alternative model. In fact, by applying annually liquidity growth and volume as control variable, cusp catastrophe model describes sudden decline in Tehran stock exchange index much more preferable than nonlinear logistic model in 2004 and 2008. Our result is robust after de-trending the index. JEL classification: G12; G14; C01; C53Keywords: Stock market crashes, Catastrophe theory, Stochastic cusp catastrophe model, Bimodal distributions
-
Pages 135-156The public sector is an influential partner of the market economy in many developing countries. In the absence of government’s intervention, economic functioning of these countries could turn into constant disequilibrium without any hope of growth and economic prosperity. On the other hand unlimited government intervention could harm the economic growth by unnatural expansion of public sector and ensuing public corruption. It is known that government has discretionary power in providing public goods and regulating the economy. Corrupt bureacrats with this discretionary power creates and extracts rents by manipulating the public good supply and regulations: I) by attaching excessive red tape to the public good they are providing; II) or by making the regulations difficult for the private agents to comply with. The former type of corruption results in less public input being provided at higher cost to the private agents. The latter increases noncompliance, and results in bribery. Consequently, the overall public sector burden is higher in the environment with corrupt bureaucracy. We show this outcome using a simple theoretical model, and then confront it with empirical evidence. JEL classification: D73, H23, H32, H41, O17, O38, K23Keywords: Public Sector, Doing Business Index., Regulatory Burden, Corruption
-
Pages 157-175Transaction Cost Economics (TCE), as a subset of New Institutional Economics (NIE), is the combination of Economics, Organization and Law. Noble Prize in 2009 was dedicated to Oliver Williamson who was the most popular face in the Economics as TCE main Contributor. In TCE, the main issues on the one hand is how institutions follow Characteristics of Transactions, On the other hand, the making or buying decision or Vertical Integration is one of the focal question in TCE. For Operationalization of this question, TCE use The Discriminating Alignment Hypothesis. Base on this Hypothesis, governance structure aligns with characteristics of transaction subject to transactions costs minimization. In these perspectives, TCE reveals the proper answer to need of managers for make or buy decisions. So cognition of Station and foundations of TCE, with the consideration of its wide applications as interdisciplinary science in recent years, is the purposes of this article. JEL Classification: D23; L22; L24Keywords: New Institutional Economics (NIE), Organization, Institution, Transaction Cost Economics (TCE)
-
Pages 177-193Nowadays the phrase “Social Capital” has become one of the widely used general terms in social studies. The impact of social capital on economies and politics has expanded and has opened new venues for solving social and political malaise. One of the effects of social capital is its impact on personal welfare. In this article we have used a dynamic model containing two equations to study the impact of social capital on income and personal welfare. The data used were obtained using responses to over two thousand questioners distributed is the capital of about 15 provinces in the Islamic Republic of Iran in 2008. The results indicate that social capital affects both income and personal welfare in a positive way. JEL Classification: AL3, D69, D19Keywords: Personal Well, Being, Bonding Social Capital, Bridging Social Capital, Social Capital, Income