فصلنامه تعلیم و تربیت
سال سی و یکم شماره 1 (پیاپی 121، بهار 1394)

هدف از اجرای این پژوهش بررسی رابطه متغیرهای شناختی، فراشناختی و عاطفی با عملکرد دانش آموزان در حل مسئله های کلامی ریاضی و تعیین سهم هر یک از این متغیرها در تبیین واریانس آن می باشد. به منظور دستیابی به این هدف، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، نمونه ای با حجم 450 نفر از میان دانش آموزان مدارس راهنمایی مناطق 3 و 18 شهر تهران انتخاب شد. ابزارهای گردآوری اطلاعات عبارت بودند از: آزمون حل مسئله های کلامی ریاضی، آزمون بازنمایی گزاره ای، پرسشنامه دانش فراشناختی، آزمون نظارت فراشناختی، پرسشنامه باورهای فراشناختی و آزمون هوش کتل. داده های گردآوری شده، با استفاده از روش تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد. نتایج نشان داد که همه متغیرهای پیش بین، با عملکرد دانش آموزان در حل مسئله های کلامی ریاضی، رابطه معناداری دارند و 3/41 درصد از واریانس آن را تبیین می کنند. تحلیل دیگری به منظور تعیین سهم اجزای متغیرهای فوق در پیش بینی متغیر ملاک انجام و نشان داده شد که از میان متغیرهای شناختی، خرده آزمون ترجمه آزمون بازنمایی، خرده آزمون زنجیره های هوش کتل؛ خرده آزمون های ارزشیابی، برنامه ریزی و پیش بینی نظارت فراشناختی، طبقه راهبرد دانش فراشناختی و زیرمقیاس ماهیت حل مسئله پرسشنامه باورهای فراشناختی با متغیر ملاک، رابطه معناداری دارند و 7/44 درصد از واریانس آن را تبیین می کنند. این یافته ها نشان می دهد که متغیرهای فراشناختی، شناختی و عاطفی، نقش معناداری در پیش بینی عملکرد حل مسئله های کلامی دارند، ولی سهم متغیرهای فراشناختی بیش از متغیرهای شناختی و عاطفی و سهم متغیرهای شناختی هم بیش از متغیرهای عاطفی است.

کافی نبودن اعتبارات غیر پرسنلی که دولت به آموزش و پرورش اختصاص می دهد، می تواند به کاهش کیفیت خدمات آموزشی و پرورشی منجر شود.بر اساس نظریه واگنر دولت متناسب با افزایش تولید ناخالص ملی و رشد جمعیت دانش آموزی،مخارج آموزشی را افزایش می دهد.در این مقاله نظریه مورد اشاره برای دوره زمانی 1360 تا 1392به روش تخمین خود رگرسیون برداری و الگوی تصحیح خطای برداری ((VECM یوهانسون – جوسلیوس آزمون شد. نتایج نشان داد که در کوتاه مدت، تغییر در سهم اعتبارات غیر پرسنلی ارتباطی با شمار دانش آموزان،نوسان درآمدهای دولت،برنامه ها، اهداف و فعالیتهای آموزشی نداشته و متاثر از سیاستهای انقباضی دولت نیز نبوده است. بنابراین نظریه واگنر برای تبیین عوامل موثر بر اختصاص اعتبارات غیر پرسنلی صدق نمی کند. همچنین متغیرهای اعتبارات غیر پرسنلی و نرخ رشد شمار کارکنان آموزش و پرورش با یک دوره تاخیر بر اعتبارات غیر پرسنلی به ترتیب تاثیر منفی و مثبت داشته اند. نتایج ناشی از تجزیه واریانس نیز نشان داد که در بلندمدت، بیشترین سهم در تغییر اعتبارات غیر پرسنلی آموزش و پرورش عمومی از طریق خود متغیر (حدود 70 درصد) و پس از آن به ترتیب از طریق مخارج دولت، اعتبارات هزینه شده آموزش و پرورش، نرخ رشد شمار کارکنان آموزش و پرورش و در نهایت سیاستهای دولت توضیح داده می شود. پیش بینی نشان داد که اعتبارات غیرپرسنلی در سال 1398 نسبت به سال 1392با رشد متوسط 9/3 درصد در سال در مجموع 3/23 درصد افزایش خواهد یافت.

هدف از این پژوهش پیش بینی میزان اضطراب امتحان براساس راهبردهای شناختی و فراشناختی دانش آموزان است. جامعه مورد مطالعه کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران است. حجم نمونه 610 نفر بودند که به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. برای گرد آوری داده ها از دو ابزار پرسشنامه اضطراب امتحان ساراسون دارای 25 ماده دو گزینه ای در دو مولفه نگرانی و هیجان پذیری و پرسشنامه راهبردهای یادگیری و مطالعه دارای 86 پرسش 5 گزینه ای در دو بعد راهبردهای شناختی و راهبردهای فراشناختی استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه و آزمون فریدمن) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که 1/87 درصد از دانش آموزان از نظر اضطراب امتحان در سطح متوسط و بالاتر از متوسط قرار دارند. میان اضطراب امتحان در مولفه های نگرانی و هیجان پذیری تفاوت معنا دار وجود دارد. مقایسه میانگین نمرات اضطراب امتحان نشان داد که میزان نگرانی دانش آموزان بیشتر از هیجان پذیری است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که از روی نمرات راهبردهای شناختی و فراشناختی می توان میزان اضطراب امتحان دانش آموزان را پیش بینی کرد. قدرت پیش بینی راهبردهای فراشناختی بیشتر از راهبردهای شناختی است. بنابراین نتیجه می شود که راهبردهای فراشناختی و شناختی به منزله تعدیل کننده اضطراب امتحان عمل می کنند و دانش آموزانی که از راهبردهای شناختی و فراشناختی بیشتری بهره می گیرند، اضطراب امتحان کمتری را تجربه می کنند.

تدریس فکورانه و سبک های تدریس از عوامل اصلی پیشرفت حرفه ای تدریس به شمار می آیند و معلمان زبان خارجی با سطح بالای تدریس فکورانه و سبک های تدریس مناسب، می توانند موثرتر تدریس کنند. این پژوهش به منظور بررسی نقش تدریس فکورانه و سبک تدریس معلمان زبان در پیشرفت درسی زبان آموزان انجام شده است. برای تحقق بخشیدن به این امر، هفتاد معلم زبان انگلیسی دوره متوسطه استان قزوین (سوم دبیرستان) در این مطالعه شرکت داده شدند. داده های پژوهش با استفاده از دو پرسشنامه تدریس فکورانه،ترجیحات سبک تدریس معلمان و نمرات نهایی دانش آموزان هر معلم گردآوری شد. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه معناداری میان تدریس فکورانه و سبک تدریس معلمان وجود دارد. همچنین مشخص شد که از میان شش مولفه تدریس فکورانه معلمان، عوامل عاطفی و اخلاقی به طور معنادار می توانند سبک تدریس معلمان را پیش بینی کنند. در بررسی نقش تدریس فکورانه معلمان و سبک تدریس آنها در دستاوردهای دانش آموزان سطح بالا و سطح پایین،نتایج حاکی از آن بود که عامل اول می تواند دستاوردهای دانش آموزان را پیش بینی کند؛ همچنین اثبات شد که از میان عوامل تدریس فکورانه، عامل فراشناختی می تواند به طور معنادار دستاوردهای دانش آموزان را پیش بینی کند. این پژوهش بیانگر آن است که توجه به عوامل تدریس فکورانه و سبک تدریس معلمان در کلاس های پیش از خدمت و ضمن خدمت معلمان می تواند رشد حرفه ای معلمان را موثرتر سازمان دهی کند.

هدف از این پژوهش تمایز دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی بالا از دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی پایین، براساس سه عامل فراشناختی (دانش فراشناختی، میزان استفاده از راهبردهای فراشناختی، میزان استفاده از راهبردهای شناختی) و پنج عامل عاطفی (ادراک تحصیلی از خود، نگرش نسبت به معلمان و کلاسها، نگرش نسبت به مدرسه، ارزش گذاری هدف های مدرسه و انگیزش/خود نظم دهی) است. آزمودنی های تحقیق 313 نفر از دانش آموزان پایه سوم راهنمایی بودند که به شیوه خوشه ایاز مدارس شهر تبریز انتخاب شده بودند. در این پژوهش از یک آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضی، پرسشنامه محقق ساخته دانش و راهبردهای شناختی- فراشناختی و پرسشنامه تجدید نظر شده سنجش نگرش نسبت به مدرسه استفاده شد. دو گروه مقایسه دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی بالا و دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی پایین بودند که بر اساس نتایج یک آزمون پیشرفت تحصیلی از یک گروه بزرگ تر انتخاب شده بودند. این آزمودنی ها به سوالات پرسشنامه سنجش نگرش به مدرسه و دانش و راهبردهای شناختی- فراشناختی پاسخ دادند. یافته های تجزیه تابع تشخیص، منجر به یک تابع تشخیص معنادار شد که طبق این تابع چهار متغیر استفاده از راهبردهای فراشناختی، استفاده از راهبردهای شناختی، ادراک تحصیلی از خود و ارزش گذاری هدف های مدرسه دارای بالاترین توان در تمایز دو گروه از دانش آموزان بودند. همچنین نتایج تجزیه تابع تشخیص نشان داد که در حدود 67 درصد از افراد دو گروه طبق تابع به دست آمده به طور صحیح مجددا طبقه بندی شدند. نتایج این طبقه بندی مجدد نشانگر توان چهار متغیر مذکور در تمایز میان دانش آموزان دارای سطوح تحصیلی مختلف بود.

پژوهشحاضربا هدف تعیین میزان مناسب بودن خطوط کتاب فارسی اول دبستان(تحریری، نسخ و شبه نستعلیق) برای خواندن و نوشتن دانش آموزان این پایه، دستیابی به نتایج حضور این خطوط در کتاب و نیز تعیین میزان تطابق خط تحریری کتاب با اصول خوش نویسی انجام شده است. روش انجام این پژوهش، ارزشیابی، و جامعه آماری آن همه معلمان، سرگروه های آموزشی و دانش آموزان پایه اول دبستان، متخصصان خوش نویسی و متخصصان آموزش زبان فارسی در کل کشور در سال تحصیلی91-1390بوده است. پنج استان تهران، خوزستان، زنجان، کرمانشاه و یزد به صورت نمونه گیری هدفمند، 720معلم، 165 سرگروه آموزشی و 840 دانش آموز به روش نمونه گیری خوشه ایو سه متخصص خوش نویسی و چهار متخصص آموزش زبان فارسی به روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه های پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه و آزمون پیشرفت تحصیلی املا و ابزار سنجش «خوانانویسی» استفاده شد. پایایی ابزار از طریق تعیین ضریب آلفای کرانباخبرآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده های کمی از تکنیکهای آمار استنباطی و آزمونهای استنباطی Tگروه های مستقل، تحلیل واریانس و خی دو، و برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی از روش هولستی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد استفاده همزمان از سه خط در پایه اول دبستان نامناسب بوده است، دانش آموزان را دچار دوگانگی و سردرگمی کرده و موجب ابداع و به کارگیری خطی میانه خطوط نسخ و تحریری از سوی آنان شده است. استفاده از خط تحریری برای پایه اول دشوار است. خط نسخ به دلیل سادگی آن، به تنهایی برای این پایه ترجیح دارد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه جهت گیری فراشناختی کلاس درس با آگاهی فراشناختی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بود. بدین منظور، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ایتصادفی، نمونه ای مشتمل بر 213 دانش آموز دبیرستانی (107 پسر و 106دختر) با میانگین سنی 88/16 سال از شهر شیراز انتخاب شد. این افراد به مقیاس جهت گیری فراشناختی محیط های یادگیری (توماس، 2003) و پرسشنامه آگاهی فراشناختی (اسکراو و دنیسون، 1994) پاسخ دادند. نتایج نشان داد که رابطه ای مثبت و معنی دار میان ابعاد مقیاس جهت گیری فراشناختی محیط های یادگیری با متغیرهای آگاهی فراشناختی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان وجود دارد (01/0P<) و آگاهی فراشناختی دانش آموزان به ترتیب از طریق تعامل درون کلاسی، خواسته ای فراشناختی کلاس و حمایت و تشویق معلم پیش بینی می شود. همچنین، بهترین پیش بینهای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به ترتیب شامل تعامل درون کلاسی، خواست های فراشناختی کلاس و حمایت عاطفی هستند. علاوه بر این، براساس نتایج آزمون تی، تنها در متغیر پیشرفت تحصیلی تفاوت معنا دار میان نمرات دو جنس وجود دارد.