فهرست مطالب

دانش حسابرسی - سال هفدهم شماره 4 (پیاپی 69، زمستان 1396)

نشریه دانش حسابرسی
سال هفدهم شماره 4 (پیاپی 69، زمستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/11/30
  • تعداد عناوین: 13
|
  • محمدرضا نیکبخت، ذبیح الله رضایی، وحید منتی صفحات 5-57
    در این پژوهش با بهره گیری از رهیافت کیفی و به کمک روش نظریه زمین های و استفاده از مصاحبه های عمیق، ذینفعان اصلی حسابرسی داخلی مورد پژوهش قرار گرفتند. در این راستا با 32 نفر از ذینفعان اصلی اعضای هیئت مدیره، مدیران عامل، مدیران ارشد « (استفاده کنندگان و ارائه کنندگان) حسابرسی داخلی با عناوین اجرایی، اعضای کمیته های حسابرسی، مدیران حسابرسی داخلی شرکتهای ایرانی و همچنین شرکای موسسات و سایر ذینفعان و » حسابرسی بزرگ عهده دار حسابرسی مستقل یا ارائه خدمات برون سپاری حسابرسی داخلی مسئولین سازمان بورس، جامعه حسابداران رسمی، هیئت مدیره انجمن حسابرسان داخلی و چند « ناظران شامل به عنوان نهادهای ناظر، نیز مصاحبه صورت گرفت. مضافا از داده های متنی » تن از مدیران سازمان حسابرسی مندرج در 26 مصاحبه، یادداشت و میزگرد منتشرشده در مجله ها و نشریه های حرف های پیرامون حسابرسی داخلی که عمدتا ارائه کننده دیدگاه ذینفعان فوق الاشاره پیرامون کیفیت حسابرسی داخلی بود نیز استفاده شد. داده های پژوهش به کمک روش کدگذاری باز که مختص رویکرد نظریه زمین های است، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و مقوله های کلان، مقوله های اصلی و خرد مقوله ها )مفاهیم( استخراج گردید. به کمک رویکرد سیستمی که شامل ورودی ها، فرایند، خروج ی ها، نتایج )پیامدها( و عوامل زمین های است، مدل کیفیت حسابرسی طراحی و مقول ه های پدیدار شده در قالب آن ارائه گردید. با عنایت به محدود بودن دامنه پژوهش های پیشین پیرامون کیفیت حسابرسی و به ویژه فقدان پژوهش جامع در ایران در این خصوص، مدل طراحی شده که چندوجهی بوده و حاصل دیدگاه ذینفعان مختلف حسابرسی داخلی است، دیدگاه جامع و وسیعی از کیفیت حسابرسی داخلی ارائه می نماید که می توان از آن در برنامه های تضمین و بهبود کیفیت حسابرسی داخلی، ارزیابی کار حسابرسی داخلی، برنامه های توسعه ای حسابرسی داخلی، اعمال نظارت موثرتر )توسط کمیته حسابرسی، مدیران شرکت، انجمن های حرف های و نهادهای ناظر( و سایر راهبردهای کلان جهت توسعه حسابرسی داخلی در ایران، از آن بهره برد.
    کلیدواژگان: کیفیت حسابرسی داخلی، نظریه زمین های، پژوهش کیفی
  • سید حسین سجادی، مریم کاویانی، محسن رشیدی باغی، جلال صبرجو صفحات 59-80
    هدف از این مقاله بررسی تاثیر چرخش حسابرس در سطح شریک و موسسه حسابرسی بر کیفیت حسابرسی است. معیار کیفیت حسابرسی در این پژوهش اقلام تعهدی اختیاری در نظر گرفته شده است. به همین منظور داده های مربوط به 120 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی سال های 1383 تا 1390 مورد استفاده قرار گرفت. برای آزمون فرضی ه ها از تکنیک رگرسیون چند متغیره به روش داده های تابلویی استفاده شد. نتایج بیانگر این است که چرخش حسابرس در سطح شریک و موسسه حسابرسی با کیفیت حسابرسی رابطه معنی دار و معکوس دارد. به عبارتی، کیفیت خدمات حسابرسی موسسه های جدید در سال های ابتدایی پس از چرخش به دلیل عدم آشنایی کافی با فعالیت و صنعت صاحبکار کاهش یابد. اما این رابطه در سطح موسسه حسابرسی نسبت به سطح شریک حسابرسی معن یداری تر است.
    کلیدواژگان: چرخش حسابرس در سطح شریک حسابرسی، چرخش حسابرس در سطح موسسه حسابرسی، کیفیت حسابرسی، اقلام تعهدی اختیاری
  • علیرضا جعفرزاده اصل، یونس بادآور نهندی صفحات 81-107
    هدف پژوهش حاضر تعیین تاثیر مدیریت واقعی و مصنوعی سود به عنوان شواهدی از ریسک طلاعاتی گزارش های مالی حسابرسی شده بر هزینه حقوق صاحبان سهام است. ب همنظور انداز هگیری مدیریت واقعی سود از سه معیار مبتنی بر جریان نقدی غیرعادی، هزینه های تولید غیرعادی و هزینه های اختیاری غیرعادی و برای اندازه گیری مدیریت مصنوعی سود از معیار اقلام تعهدی اختیاری و همچنین برای انداز هگیری هزینه حقوق صاحبان سهام از سه معیار مدل)CAPM( و قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای )OSM( گوردون، مدل اوهانلون و استیل استفاده شده است. جهت دستیابی به هدف پژوهش تعداد 108 شرکت از بین شرکت های 1392 به عنوان نمونه آماری - پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1385انتخاب گردید. برای تجزیه وتحلیل و آزمون فرضیه های پژوهش از مدل رگرسیون چند متغیره به روش داده های ترکیبی استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدیریت واقعی سود و مدیریت مصنوعی سود و مدیریت افزاینده و کاهنده مصنوعی سود به عنوان شواهدی از ریسک اطلاعاتی گزارش های مالی حسابرسی شده بر هزینه حقوق صاحبان سهام تاثیر ندارد.
    کلیدواژگان: مدیریت واقعی سود، جریان نقدی غیرعادی، هزینه های تولید غیرعادی، هزینه های اختیاری غیرعادی، مدیریت مصنوعی سود، هزینه حقوق صاحبان سهام
  • شهرام اشراق، سعید امام قلی زاده، ابراهیم عباسی صفحات 109-124
    تصمیم گیری، عبارت است از پی شبینی و ارزیابی نتایج از راه حل های موجود و انتخاب قطعی یک راه حل برای رسیدن به هدف. سبک های مختلفی برای تصمی مگیری وجود دارد کهمی توان آنها را در دو گروه تصمی مگیری منطقی و تصمی مگیری احساسی، موردنظر قرارداد. مسئله اساسی تحقیق حاضر، نحوه تاثیرگذاری این گزارش بر روند تصمی مگیری نمایندگان مجلس، می باشد و سعی گردیده است که با تبیین این موضوع، اولا کارایی گزارش تفریغ بودجه در تدوین قوانین کشور روشن شود و دوما، بینش بیشتری در خصوص عوامل موثر بر تصمیمات مجلس حاصل گردد. جامعه آماری تحقیق حاضر، نمایندگان دوره نهم مجلس شورای ایران می باشند.نتایج نشان داد که گزارش تفریغ بودجه درزمینه میزان منابع و مصارف، میزان شفافیت بودجه و حوزه نفت و گاز برای نمایندگان دارای اهمیت بوده و در تصمی مگیری های آن ها تاثیرگذار بوده است. این در حالی است که مطابق با یافته ها، گزارش تفریغ بودجه درزمینه حوزه پولی و بانکی و درزمینه هدفمندی یارانه ها، تاثیر معناداری بر تصمیمات نمونه آماری تحقیق نداشته است.درنهایت، یافته های آزمون رتب هبندی حاکی از این می باشد که از دیدگاه نمونه تحقیق گزارش تفریغ بودجه درزمینه میزان شفافیت بودجه، دارای بیشترین اهمیت می باشد. در همین راستا، گزارش تفریغ بودجه درزمینه حوزه پولی و بانکی، دارای کمترین اهمیت بوده است.
    کلیدواژگان: گزارش تفریغ بودجه، دیوان محاسبات، مجلس شورای اسلامی، تصمی مگیری
  • کاظم ابراهیمی، علی بهرامی نسب، جواد باغیان صفحات 125-149
    هدف از تحقیق حاضر تعیین اثر کیفیت حسابرسی و رعایت حقوق سهامداران بر احتمال گزارشگری متقلبانه در صورت های مالی می باشد. در تحقیق حاضر احتمال گزارشگری متقلبانه براساس دو معیار مدیریت سود و احتمال تقلب اندازه گیری شده است، که برای اندازه گیری احتمال تقلب در صورت های مالی از مدل بنیش ) 1999 ( و برای مدیریت سود از مدل تعدیل شده جونز ) 1991 ( استفاده شده است. در این تحقیق اطلاعات مالی 102 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی بازه زمانی 1389 تا 1393 مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش با استفاده از الگوی رگرسیون چند متغیره و روش داده های تابلویی با اثرات ثابت، نشان میدهد که در سطح اطمینان 95 % کیفیت حسابرسی اثر منفی و معناداری بر احتمال گزارشگری متقلبانه در صورت های مالی دارد، به عبارت دیگر با افزایش کیفیت حسابرسی احتمال تقلب و میزان مدیریت سود کاهش می یابد، همچنین نتایج تحقیق بیانگر رابطه منفی و معناداری بین رعایت حقوق سهامداران و احتمال گزارشگری متقلبانه می باشد.
    کلیدواژگان: کیفیت حسابرسی، حقوق سهامداران، گزارشگری متقلبانه و مدیریت سود
  • محمد مهدی غمامی، محمدرضا قاسمی صفحات 151-172
    فساد در تمامی دول تها از عوامل مخت لکننده ارائه خدمات عمومی است. بر این اساس هر نظام حقوقی بر اساس ساختار فساد موجود در کشور لازم است از راهبرد مشخصی جهت مبارزه و کنترل آن تبعیت کند. راهبردی که لازم است بر اساس نوع فساد حاکم بر کشور طراحی و به پس از شناسایی ماهیت و خاستگاه « اجرا گذاشته شود. در این مقاله سوال اصلی این است که نگارندگان در پاسخ به این سوال با »؟ هر نوع فساد، راهبرد و نقطه شروع مبارزه با آن چیست مطالعه تطبیقی و تمرکز بر وضعیت ایران کشورها را از حیث مسئله فساد به چهار نوع دسته بندی کرد هاند و برای هر یک بر اساس ویژگی هایی که بیان شده راهبرد متفاوتی ارائه شده است. این پژوهش ازنظر غایت، توسعه ای و ازنظر شیوه اجرا تحلیلی - توصیفی بوده و گردآوری اطلاعات آن، به روش کتابخانه ای صورت گرفته است. نتایج حاصله نشان می دهد که ایران ذیل نشانگان کشورهای کارتل های نخبگانی قرار گرفته و نقاط شروع مبارزه با فساد با توجه به این جایگاه، افزایش استقلال سازمانی، ارتقاء شفافیت، اصلاح قوانین حاکم بر ادله اثبات فساد و افزایش مشارکت مردمی می باشد.
    کلیدواژگان: فساد، کارتل های نخبگانی، نظام قضایی، حاکمیت قانون، شفافیت
  • احسان قدردان، خسرو فغانی ماکرانی، دلکش قریشی نیا، شهین شاهمرادی صفحات 173-191
    هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ویژگی های کمیته حسابرسی به عنوان یکی از مکانیزم های کلیدی حاکمیت شرکتی با مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این پژوهش از معیارهای وجودکمیته، اندازه کمیته، استقلال کمیته و تخصص مالی اعضای کمیته به عنوان ویژگی های کمیته حسابرسی، و از مدل تعدیل شده جونز به عنوان معیار مدیریت سود تعهدی استفاده شده است. جامعه1394 را در بر م یگیرد. - آماری پژوهش 188 شرکت و دوره سه ساله مطالعه، سال های 1391نتایج آزمون فرضی ه ها بر اساس مدل رگرسیونی چندگانه حاکی از آن است که بین اندازه کمیته حسابرسی با مدیریت سود تعهدی رابطه مثبت و معنادار، و بین تخصص مالی کمیته حسابرسی و مدیریت سود تعهدی رابطه معکوس و معناداری برقرار است. در عین حال، بین وجود و استقلال کمیته حسابرسی با مدیریت سود تعهدی رابطه معناداری مشاهده نگردید.
    کلیدواژگان: کمیته حسابرسی، حاکمیت شرکتی، مدل تعدیل شده جونز، مدیریت سود تعهدی
  • راضیه علی خانی، مهدی مران جوری، جهانگیر رضوانی صفحات 193-216
    هدف این پژوهش، بررسی تاثیر تغییر اجباری و داوطلبانه حسابرس مستقل بر نقدشوندگی سهام است. این پژوهش از نوع مطالعه کتابخانه ای و علی- همبستگی بوده و مبتنی بر تحلیل داده های تابلویی )پانل دیتا( است. در این پژوهش اطلاعات مالی 124 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1389 تا 1393 بررسی شده است. برای تجزیه و تحلیل استفاده شده است. نتایج پژوهش در ارتباط با فرضیه اول نشان داد Eviews داده ها از نرم افزار 7 بین تغییر حسابرس و نقدشوندگی سهام رابطه معنادار و منفی وجود دارد. همچنین با توجه به تجزیه و تحلیل های صورت گرفته در ارتباط با فرضیه دوم پژوهش به این نتیجه رسیدیم که بین نوع تغییر حسابرس مستقل و نقدشوندگی سهام رابطه معناداری وجود ندارد.
    کلیدواژگان: تغییر اجباری حسابرس، تغییر داوطلبانه حسابرس، نقدشوندگی سهام
  • مهدی صفری گرایلی، یاسر رضایی پیته نویی، محمد نوروزی صفحات 217-230
    بر اساس رویکرد مدیریت سود فرصت طلبانه، شرکت های دارای مدیریت سود گزارش های مالی پیچیده تر و با خوانایی کمتری منتشر می کنند تا بدین طریق، رفتار فرصت طلبانه مدیران را پنهان نموده و امکان شناسایی آن توسط سرمای هگذاران، تحلی لگران مالی و سایر نهادهای قانونی را کاهش دهند. لذا بر پایه این استدلال، پژوهش حاضر به بررسی تاثیر مدیریت سود بر خوانایی گزارشگری مالی شرکت ها می پردازد. بدین منظور، برای سنجش خوانایی گزارشگری مالی از دو شاخص فوگ و شاخص طول متن و همچنین، از مدل کازنیک ) 1999 ( برای اندازه گیری مدیریت سود استفاده گردید. فرضیه تحقیق نیز با استفاده از نمونه ای متشکل از 93 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1390 تا 1394 و با بهره گیری از الگوی رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر تکنیک داده های تلفیقی مورد آزمون قرارگرفت. یافته های پژوهش حاکی از وجود رابطه منفی بین مدیریت سود با خوانایی گزارشگری مالی شرک تها و به بیان دیگر، تایید رویکرد مدیریت سود فرصت طلبانه است.
    کلیدواژگان: مدیریت سود، رویکرد فرصت طلبانه، خوانایی گزارشگری مالی
  • جمال محمدی، علی خوزین صفحات 231-261
    سیستم گزارشگری XBRL به عنوان یک انقلاب در گزارشگری مالی تلقی شده که باعث کاهش زینه تولید، کاهش میزان خطا و دسترسی سری عتر و ارزا نتر به اطلاعات و افزایش ویژگی کیفی مربوط بودن اطلاعات جهت تولیدکنندگان و استفاده کنندگان از اطلاعات صور تهای مالی می شود. استفاده از این زبان گزارشگری مالی در حسابرسی نیز امکان تهیه، انتشار و استخراج بی درنگ اطلاعات مالی را فراهم م ینماید و موجب افزایش شفافیت گزارشگری و خدمات اطمینان دهی وایجاد اعتماد نسبت به گزار شهای مالی خواهد شد. هدف اصلی پژوهش حاضراولوی تبندی عوامل موثر بر به کارگیری زبان گزارشگری مالی توسع هپذیر در شرک تهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران م یباشد. اطلاعات لازم AHP به روش )XBRL(از طریق نظرات خبرگان وکارشناسان متخصص بوسیله پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی مورد تجزیه وتحلیل و آزمون قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که چهار عاملی اصلی شامل؛ عوامل سازمانی، عوامل محیطی، عوامل مربوط به تکنولوژی و عوامل حاکمیت شرکتی در بکارگیری زبان گزارشگری در شرک تهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران موثرند وازمیان آنها، )XBRL( مالی توسع هپذیر عوامل مربوط حاکمیت شرکتی مه مترین عامل و سپس به ترتیب عوامل مربوط به تکنولوژی، عوامل سازمانی و عوامل محیطی اولویت بندی گردید. همچنین در میان عوامل فرعی سازمانی، عامل ساختار و فرآیندهای سازمانی، در مورد عوامل محیطی، عامل زیرساخت های پشتیبان ودر عوامل فرعی مربوط به تکنولوژی، عامل یکپارچ هسازی سیستم جدید با سیست مهای موجود، و در مورد عوامل فرعی حاکمیت شرکتی، عامل سیستم ارزیابی عملکرد مدون، ازاهمیت بالایی قرار دارند. هچنین نتایج تحلیل محاسبه شده در میان کل عوامل فرعی نشان می دهد که عامل ساختار و فرایندهای سازمانی در رتبه اول و پس از آن به ترتیب عامل سیستم ارزیابی عملکرد مدون، یکپارچ هسازی سیستم جدید با سیست مهای موجود، افراد علاقه مند و با انگیزه و دانش فنی کافی، زیرساخت های فنی سازمان، گزارشگری مسئولیت اجتماعی قرار دارند.
    کلیدواژگان: زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر (XBRL)، عوامل سازمانی، عوامل محیطی، عوامل مربوط به تکنولوژی و عوامل حاکمیت شرکتی
  • صفیه بخشانی، جاسم دژکام صفحات 263-282
    نظام های بودجه ریزی مبتنی بر شاخص های کیفیت همچون بودجه ریزی عملیاتی، نظام هایی هستند که درصدد جایگزینی حسابرسی عملکرد به جای حسابرسی رعایت هستند. به عبارت دیگر در این نوع بودجه ریزی منابع مالی دولت به شاخص های کیفیت اختصاص می یابد. معیار میزان دستیابی دستگاه های دولتی به نتایج یکی از الزامات حسابرسی عملکرد است. در کشور ما نیز این موضوع موردتوجه قرارگرفته باای نحال عوامل درون سازمانی و برون سازمانی بسیاری مانع از اجرای آن در دستگاه های دولتی گردیده است. تحقیق حاضر به بررسی و اولوی تبندی موانع و مشکلات استقرار بودجه ریزی عملیاتی در دانشگاه های سیستان و بلوچستان و علوم پزشکی زاهدان م یپردازد. در این مطالعه توصیفی داده های موردنیاز از طریق پرسش نامه توزیع شده بین متخصصان و کارشناسان امر بودجه ریزی در جامعه موردبررسی، جمع آوری شدند. داده های
    مورد )ANP( و به روش تحلیل شبکه ای Super Decisions گردآوری شده به وسیله نرم افزار تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد، مهم ترین موانع در امر بودجه ریزی عملیاتی در این دانشگاه ها به ترتیب عبارت اند از: عدم کفایت آموزش فنی در خصوص بودج هبندی، عد متغیر متناسب سیستم حسابداری و گزارشگری و عدم وجود تخصص و مهارت کافی.
    کلیدواژگان: بودجه ریزی عملیاتی، حسابرسی عملکرد، تحلیل شبکه ای
  • حمید نظری، محسن دارایی صفحات 283-308
    هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین معیارهای سودآوری، بازده مورد انتظار با کارایی سرمای هگذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. این پژوهش از نوع مطالعه کتابخانه ای و تحلیلی- علی بوده و مبتنی بر تحلیل داده های تابلویی )پانل دیتا( است. در این پژوهش اطلاعات مالی 102 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1387 تا 1392 بررسی شده است ) 612 شرکت - سال(. برای تجزیه و تحلیل نتایج به استفاده شده است. Minitab و 16 Eviews 7 ،Spss دست آمده پژوهش از نرم افزارهای 20نتایج پژوهش در ارتباط با تایید فرضیه اول پژوهش نشان از آن داشت که بین معیار سودآوری و کارایی سرمایه گذاری شرکت ها، رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد. همچنین با توجه به تجزیه و تحلیل های صورت گرفته در ارتباط با تایید فرضیه دوم پژوهش نتایج بدست آمده نشان می دهد که بین بازده مورد انتظار و کارایی سرمایه گذاری شرک تها، رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد و در نهایت با توجه به تجزیه و تحلیل های صورت گرفته در ارتباط با تایید فرضیه سوم پژوهش نتایج بیانگر آن است که بین فرصت های رشد و کارایی سرمایه گذاری شرکت ها، رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد.
    کلیدواژگان: معیار سودآوری، کارایی سرمایه گذاری، بازده مورد انتظار، فرصت های رشد
  • نگار خسروی پور، محبوبه جعفری، محمدرضا عبدی صفحات 309-328
    با بررسی اهداف و ساختار دستگاه های نظارتی مشخص می شود که فرایند مدیریت دانش از شناسایی و کسب دانش تا بازنگری و بازرسی نتایج نه تنها وابسته به دانش و منابع درون سازمانی بوده بلکه ارتباطی پیوسته و گسست ناپذیر با سازمان های تحت نظارت دارد.با توجه ب هضرورت بدیل اطلاعات حسابرسی و نظارتی به دانش در دیوان محاسبات کشور، این مقاله در پی آن است که به شناسایی میزان آمادگی این سازمان در پذیرش مدیریت دانش پرداخته و مدلی مناسب برای استقرار نظام مدیریت دانش در این دستگاه نظارتی را پیشنهاد تک نمونه ای t نماید. در بخش اول با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و با استفاده از آزمون به بررسی وضعیت مولفه های مدیریت دانش و رتب هبندی آنها پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش حسابرسان و کارشناسان حسابرسی دیوان محاسبات کشور بوده و از روش نمون هگیری تصادفی ساده 234 نفر انتخاب شدند. در بخش دوم به ارائه مدلی تلفیقی و بهینه برای استقرار و ب هکارگیری مدیریت دانش در دیوان محاسبات پرداخته شده که با تکی هبر رویکردی نظارتی، بر تهیه نقشه دانش و طراحی نظام نامه مدیریت دانش تاکید دارد.
    کلیدواژگان: مدیریت دانش، دیوان محاسبات کشور، برنامه ریزی استراتژیک، رویکرد نظارتی