مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان
سال دهم شماره 3 (پیاپی 37، پاییز 1384)

آنیسون با نام علمی. L Pimpinella anisum گیاه دارویی شناخته شده ای است که در طب سنتی از آن به عنوان ضد نفخ، مسکن و ضد تشنج نام برده شده است. در مطالعه حاضر اثر عصاره متانولی میوه این گیاه بر تشنجات صرعی ناشی از پیکروتوکسین در موش سوری مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا حیوانات از طریق تزریق داخل صفاقی دوزهای مختلفی از عصاره پر کوله میوه گیاه آنیسون پیش درمانی و بعد از 20 دقیقه به آنها پیکروتوکسین (mg/kg 12) به صورت داخل صفاقی تزریق شد. سپس میزان اثر بخشی عصاره در تغییر زمان شروع حملات تشنجی، دوام تشنجات و زمان مرگ ناشی از پیکروتوکسین در گروه های آزمایش و کنترل اندازه گیری و مقایسه گردید.
نتایج بررسی نشان داد که در گروه های مورد آزمون که با دوزهای مختلف عصاره گیاه پیش درمانی شده و سپس دوز mg/kg 12 پیکروتوکسین دریافت کرده بودند، میانگین زمان شروع تشنج نسبت به گروه کنترل افزایش یافت. موثرترین دوز آنیسون در این مرحله mg/kg 200 بود (p<0.05). همچنین این دوز زمان مرگ را نیز به طرز چشمگیری افزایش داد (p<0.01). دوز mg/kg 200 از عصاره، در به تاخیر انداختن زمان مرگ، بهتر از فنوباربیتال mg/kg 40 بوده است. با توجه به نتایج حاضر به نظر می رسد که عصاره گیاه آنیسون اثرات مفیدی بر روی تشنج ناشی از پیکروتوکسین دارد و نیازمند تحقیقات بیشتری می باشد.

جهت انجام سالم الکتروشوک درمانی (ECT)، بیماران تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرند. نوع هوشبر مصرفی جهت القا بیهوشی در ECT می تواند بر روی طول مدت تشنج، تغییرات همودینامیک و زمان ریکاوری از بیهوشی تاثیر بگذارد. این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر پروپوفل و تیوپنتال سدیم به عنوان هوشبرهای مصرفی در القا بیهوشی در ECT بر روی طول مدت تشنج، تغییرات همودینامیک و سرعت ریکاوری از بیهوشی انجام شد.
این مطالعه از نوع RCT با طراحی متقاطع (crossover) بوده، جامعه آماری شامل کلیه بیماران مراجعه کننده به بیمارستان قدس شهر سنندج بود که با نظر متخصص روانپزشکی کاندید ECT حداقل به تعداد 6 جلسه بودند. حجم نمونه 20 نفر بود که به روش تصادفی و در دو گروه انتخاب شدند. معیارهای ورود شامل عدم وجود بیماری های قلبی عروقی و تنفسی و محدوده سنی 14 تا 48 سال بود. کلیه بیماران در گروه ASA، 1 و 2 قرار داشتند، بیماران در چهار نوبت، درمان ECT متوالی به صورت بینابینی با فاصله زمانی یکروز در میان پروپوفل یا تیوپنتال دریافت کردند.ECT با الکترود دو طرفه بعد از تزریق آتروپین 0.5 mg))، پروپوفل mg/kg) 1.5) یا تیوپنتال 3 mg/kg))، ساکسینیل کولین mg/kg) 0.5) و به دنبال آن تهویه کمکی با ماسک و اکسیژن 100% انجام شد. فشارخون سیستولیک، دیاستولیک و تعداد ضربان قلب قبل از القا بیهوشی و در دقایق 1، 5 و 10 بعد از اتمام بیهوشی به صورت اتوماتیک اندازه گیری و ثبت شدند. همچنین طول مدت تشنج، زمان باز کردن چشم ها با فرمان، زمان نشستن بدون کمک و زمان راه رفتن به میزان 10 متر بدون کمک در بیماران اندازه گیری و ثبت شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از تست آماری Paired T testآنالیز شدند.
افزایش فشار خون سیستولیک، دیاستولیک و تعداد ضربان قلب به دنبال ECT برای هر دو گروه پروپوفل و تیوپنتال در زمان های مختلف تفاوت معنی داری نداشت (p>0.05). طول مدت تشنج در دو گروه تفاوت معنی داری نداشت (p>0.05). زمان بازکردن چشم ها با فرمان (0.02=p) و زمان نشستن بدون کمک (0.01=p) بطور معنی داری با پروپوفل کوتاهتر از تیوپنتال بود و زمان قدم زدن به میزان ده متر بدون کمک (0.01=p) بطور معنی داری با پروپوفل کوتاهتر از تیوپنتال بود.
نتایج مطالعه ما نشان می دهد که تغییرات همودینامیک و طول مدت تشنج در ECT به دنبال القای بیهوشی با پروپوفل یا تیوپنتال مشابه می باشد. ولی زمان بازکردن چشم ها به پیشنهاد و نشستن و راه رفتن بدون کمک در بیهوشی با پروپوفل در مقایسه با تیوپنتال کوتاهتر است در کل می توان گفت در مکان هایی که ECT در محیط فاقد بخش مراقبت های بعد از بیهوشی استاندارد انجام می شود، پروپوفل به سبب ریکاوری سریعتر بر تیوپنتال ارجحیت دارد.

بیماری دیابت ممکن است با عدم تعادل بین تاثیر دفاعی آنتی اکسیدان ها و افزایش تولید رادیکال های آزاد ارتباط داشته باشد. هدف از این مطالعه با توجه به تناقص یافته ها تعیین تغییرات پراکسیداسیون لیپید پلاسما و فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان گلوتاتیون پراکسیداز گلبول قرمز بیماران دیابتی تیپ 2 شهر گرگان و مقایسه آن با گروه کنترل می باشد.
مطالعه از نوع موردی - شاهدی و روش نمونه گیری تصادفی بوده و از 38 بیمار دیابتی تیپ 2 که به کلینیک دیابت مرکز آموزشی درمانی 5 آذر مراجعه نموده اند و 19 فرد سالم که از لحاظ سن و جنس با بیماران دیابتی همسان شده اند برای مطالعه انتخاب گردیدند. اطلاعات به دست آمده با استفاده از آزمون آماری t- استودنت مورد ارزیابی قرار گرفت و داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار آماریSPSS تجزیه و تحلیل شد.
سطح پلاسمایی مالون دی آلدئید بیماران دیابتی تیپ 2 6.27 ± 0.80) نانومول در میلی لیتر) در مقایسه با گروه کنترل 3.56± 0.98) نانومول در میلی لیتر) افزایش معنی داری نشان داده است. فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز گلبول قرمز بیماران دیابتی تیپ 2 1037.94 ±78.10) واحد در گرم هموگلوبین) در مقایسه با گروه کنترل 1247.84 ± 74.85) واحد در گرم هموگلوبین) کاهش معنی داری نشان داده است.
وجود اختلاف معنی دار در افزایش پراکسیداسیون لیپید و کاهش فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان بیماران دیابتی ممکن است در پیشرفت عوارض قلبی و عروقی در این بیماران نقش مهمی ایفا نماید. به همین دلیل پیشنهاد می شود که بیماران دیابتی ممکن است به آنتی اکسیدان های بیشتری نیاز داشته باشند. استفاده از مکمل های دارویی و غیر دارویی مهار کننده رادیکال های آزاد مثل ویتامین E و C و یا گوجه فرنگی، پرتقال، نارنگی، سیر و غیره نقش مهمی در تقویت سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی داشته و در بهبود زندگی بیماران دیابتی بسیار مهم باشد.

آسپیراسیون جسم خارجی از علل مهم مرگ و میر و ابتلا در سنین اولیه زندگی می باشد. با وجود پیشرفتهایی که در رابطه با خارج ساختن جسم خارجی انجام گرفته ولی هنوز براساس آمارهای انجمن سلامت ملی آمریکا به ازای هر یکصد هزار نفر 1.2 نفر مرگ در سال بر اثر آسپیراسیون جسم خارجی اتفاق می افتد.
در این مطالعه توصیفی با مراجعه به تمامی پرونده های موجود در بایگانی بخشENT بیمارستان توحید از سال 1375 تا 1382 که تعداد آنها 104 مورد بود و همگی تحت بیهوشی عمومی، برونکوسکوپی شده بودند داده های مورد نیاز مانند سن، جنس، نوع ماده آسپیره شده و... استخراج و جدول توزیع فراوانی از آنها تهیه گردید.
از 104 نفر افراد بستری شده 62.5 درصد را پسران و 37.5 درصد را دختران تشکیل می دادند. محدوده سنی بیماران 9 ماه تا 15 سال و 78.8 درصد از کل آنها، کودکان زیر 5 سال بودند. بیشترین ماده آسپیره شده تخم آفتابگردان با 20.2% و سپس حبوبات با 19.2% قرار داشتند. بیشترین عارضه اتفاق افتاده پنومونی با 39.4% بود.
بیشترین فراوانی آسپیراسیون در کودکان و بخصوص زیر 5 سال اتفاق می افتد که می تواند میزان بالایی از مورتالیتی و موربیدتی را ایجاد کند لذا آموزش به خانواده ها و همچنین تهیه امکانات لازم برای خارج ساختن اجسام خارجی و آموزش پرسنل ضروری بنظر می رسد.

هیپرتانسیون یکی از رایج ترین بیماری های شناخته شده در انسان می باشد و بسته به معیارهای تعریفی بالغ بر 30 درصد جمعیت بشری را تحت تاثیر قرار می دهد. نمک فاکتور کلیدی برای بسیاری از مسایل هیپرتانسیون است، تاثیر مصرف مقادیر مختلف نمک در دوران قبل از تولد کمتر مورد توجه قرار گرفته است، لذا در این مطالعه تاثیر تغذیه رت های حامله با غلظتهای مختلف نمک بر رتهای نسل بعد مورد بررسی قرار گرفت.
هشت گروه رت شش تایی (پنج رت ماده بالغ و یک رت نر بالغ) که دارای وزنی معادل 20±200 گرم بودند برای انجام مطالعه انتخاب گردید. با شروع مطالعه آب شرب معمول از دسترس رتهای گروه های تست خارج گردید و غلظت های 0.5، 1، 1.4، 1.6، 1.8 و 2 درصد کلرورسدیم، بطور جداگانه در طی دوره پیش از حاملگی، حاملگی و شیردهی در اختیار رت های گروه های تست قرار گرفت. آب مصرفی گروه کنترل آب شرب اصفهان بود، یک گروه دیگر تست نیز در طول مدت آزمون از آب مقطر استفاده نمود. میزان نمک موجود در جیره غذایی، نوع جیره غذایی و سایر شرایط زیستی همه گروه ها کاملا مشابه بود. BP، وزن هنگام تولد و وزن در سه ماهگی، پاسخ عروقی به اپی نفرین و استیل کولین، تغییرات بافتی، سطح سرمی سدیم و آلدوسترون در نوزادان حاصل از این رت ها مورد بررسی قرار گرفت. استفاده از غلظت های 0.5و 1 درصد کلرور سدیم در حین حاملگی تاثیر معنی داری بر SBP و DBP نوزادان رتها به همراه نداشت ولی افزایش وزن هنگام تولد تا بلوغ نوزادان را موجب گردید. در گروه هایی که مادرانشان در حین حاملگی از محلول های نمکی غلیظ استفاده کرده بودند SBP و DBP بطور معنی داری افزایش یافت، وزن هنگام تولد تا بلوغ نوزادان کاهش یافت، افزایش پاسخ عروقی به اپی نفرین، کاهش پاسخ عروقی به استیل کولین و هیپرتروفی قلبی نیز در پاره ای از این غلظت ها مشاهده گردید. در این گروه ها همچنین سطح سرمی سدیم و اشتهای به نمک فرزندان افزایش یافت، اما سطح سرمی آلدوسترون کاهش یافت.
نیاز فیزیولوژیک به سدیم در دوران حاملگی حیوانات افزایش می یابد و به دنبال آن تمایل ذاتی به مصرف نمک در بسیاری از انواع حیوانات افزایش می یابد. تغذیه با مقادیر کافی سدیم در حین حاملگی افزایش تعداد نوزادان را در پی دارد و نوزادان سالمتری نیز متولد می گردند، اما تغذیه با مقادیر بیش از حد نمک در حین حاملگی اثرات زیانباری را به همراه دارد. لذا توصیه کلی بر این است که ضمن توجه به افزایش نیاز به سدیم در حین حاملگی، از مصرف بیش از حد نمک احتراز شود تا از بروز عوارض نامطلوب جلوگیری گردد.

در آسیب های حاد و وسیع نسج نرم دست که عناصر حیاتی آن بدون پوشش شده اند، پوشش با فلپ موضعی منطقه ای یا دوردست لازم است. هدف مطالعه حاضر معرفی مزایای یک فلپ جدید برای پوشش نقص نسج نرم دست با حفظ ساختمان شریان رادیال در تمام مسیرش می باشد.
این مطالعه از نوع کار آزمایی بالینی شاهدار تصادفی شده است که بر روی 20 بیمار بیمارستان حضرت فاطمه که بطور تصادفی بلوکی به دو گروه 10 نفره تقسیم شدند انجام گرفت. در گروه مداخله از فلپ ساعد بر پایه پرفوراتورهای دیستال شریان رادیال استفاده شد در حالیکه در گروه مقایسه از فلپ های معمول مثل فلپ کشاله ران و فلپ رادیال فورآرم برای جایگزینی نسج نرم استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمونهای آماری T-test و تست دقیق فیشر استفاده شد.
نتایج نشان داد که در گروه مداخله فلپ کاملا take شده و فقط دو مورد نکروز نسبی فلپ رخ داد و پس از 6 ماه فلپ انعطاف پذیرو نرم بود. در گروه مداخله در 100 درصد موارد نیاز به گرافت پوستی در محل دهنده وجود داشته اما در گروه مقایسه 60 درصد آنها در یک مرحله، 20 درصد در 2 مرحله و در 20 درصد بقیه 3 مرحله عمل انجام شد. همچنین در گروه مقایسه یک مورد نکروز کامل فلپ رخ داد و پس از 6 ماه، 60 درصد موارد فلپ انعطاف پذیرو نرم بوده و در 40 درصد فلپ حجیم بود (p<0.05).
بر اساس نتایج این مطالعه فلپ ساعد بر پایه پرفوراتورهای دیستال شریان رادیال یک جایگزین مطمئن و یک عمل یک مرحله ای با حفظ شریان رادیال دست محل دهنده، با حداقل هزینه و کیفیت مطلوب فلپ در محل گیرنده برای پوشش نقص وسیع نسج نرم دست است.

نتایج مطالعات گذشته در مورد اثر ال - کارنیتین بر سطح اسید لاکتیک و عملکرد فیزیکی ضد و نقیض است. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثر مصرف یک دوز 2 گرمی ال - کارنیتین دو ساعت قبل از ورزش، بر تغییرات سطح اسید لاکتیک خون حین و پس از ورزش و مسافت طی شده بدنبال انجام تمرین روی نوار متحرک تا آستانه بی هوازی انجام شد.
مطالعه بصورت کارآزمایی بالینی یک سوکور و متقاطع روی 12 مرد تکواندوکار سالم با میانگین سنی 2.0±19.9 سال، وزن 6.4±71.3 کیلوگرم، قد 4.5±179 سانتیمتر و نمایه توده بدن 1.2±22.0 انجام شد. نمونه ها بصورت مستمر وارد شده و نصف افراد به طور تصادفی به گروه مکمل (6 نفر) و نصف دیگر به گروه دارونما (6 نفر) تقسیم شدند. به گروه مکمل 2 گرم ال کارنیتین در 200 میلی لیتر از یک محلول ترش (آب همراه با 6 قطره آب لیمو) و به گروه دارونما فقط 200 میلی لیتر محلول ترش داده شد. پس از یک دوره شستشوی 72 ساعته جای دو گروه تغییر کرد. سه نمونه خون در زمان های دو ساعت قبل از ورزش، بلافاصله پس از ورزش و سی دقیقه پس از ورزش گرفته شد. روش مورد استفاده برای آزمون ورزش، پروتکل کانکانی روی نوار متحرک بود. از آزمون های فریدین، ویلکاکسون جهت تحلیل داده ها استفاده گردید.
با مصرف ال - کارنیتین سطح اسید لاکتیک خون به ازای هر متر مسافت طی شده در فاصله نقطه شروع تا پایان ورزش و نقطه شروع تا سی دقیقه پس از پایان آن در گروه مکمل، به طور معنی داری از افزایش کمتری نسبت به گروه دارونما برخوردار بود (p<0.05)، ولی در فاصله بین پایان ورزش و سی دقیقه پس از پایان آن تحت تاثیر ال - کارنیتین قرار نگرفت. مسافت طی شده روی نوار متحرک در گروه ال - کارنیتین بطور معنی داری بالاتر از دارونما بود (408.5±1230.8 و 421.9±1045.8 متر به ترتیب در گروه مکمل و دارونما، p<0.01). بین BMI و مسافت طی شده، همبستگی معکوس معنی داری در هر دو گروه مشاهده شد (0.680-r=، p<0.01 و 0.673- r=، p<0.05، به ترتیب در دارونما و مکمل).
یافته های این تحقیق نشان می دهد که مصرف یک دوز 2 گرمی خوراکی ال - کارنیتین، دو ساعت قبل از آغاز ورزش، می تواند از طریق ممانعت از افزایش سطح اسید لاکتیک خون طی ورزش، باعث بهبود رکورد ورزشکار شود.

بستنی با توجه به مواد تشکیل دهنده آن و نگهداری طولانی مدت، محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم ها می باشد و می تواند در صورت آلودگی باعث بروز مسمومیت در بین مصرف کنندگان آن گردد. این مطالعه با هدف تعیین نوع و میزان آلودگی بستنی های استان کردستان و ارتباط آن با وضعیت بهداشت فردی و محیط اماکن طراحی گردید.
نوع مطالعه توصیفی - تحلیلی و حجم نمونه 170 نمونه بستنی که بطور تصادفی از کلیه تولیدکنندگان بستنی در سطح استان کردستان در شش ماه اول 1384 نمونه برداری گردید و در شرایط استاندارد مورد آزمایش از نظر توتال کانت، شمارش کلیفرم، اشریشیا کلی و استافیلوکک قرار گرفت. داده های حاصله وارد محیط نرم افزار SPSS گردید و با استفاده از فرمولهای آمار توصیفی و همچنین آزمون X2 تحلیل شدند.
یافته های تحقیق نشان داد که 1.7% نمونه ها به استاف، 2.9% به اشریشیا کلی، 69.9% آلوده از نظر کلیفرم و 68.4% آلوده از نظر توتال کانت بوده اند. در مجموع 75% نمونه ها غیر قابل مصرف بودند. بین رعایت بهداشت فردی متصدیان با میزان آلودگی و همچنین بین وضعیت بهداشت محیط اماکن و میزان آلودگی با p<0.01 رابطه تایید گردید.
با توجه به نتایج حاصل ضروری است مسوولین بهداشتی استان در رعایت بهداشت فردی متصدیان و نظارت بر فرآیند تولید و توزیع بستنی های سنتی توجه بیشتری نمایند و در تولید بستنی های سنتی عمدتا از شیرهای پاستوریزه استفاده گردد.

هر چند که پوکی استخوان در اطفال و نوجوانان شایع نیست اما از آنجا که به نظر می آید میزان تراکم مواد معدنی استخوان در این گروه سنی می تواند پیشگویی کننده وضعیت آن در سالهای آینده زندگی باشد، در حال حاضر مطالعات متعددی جهت تعیین میزان تراکم استخوان در این گروه سنی انجام می گردد. هدف این مطالعه تعیین میزان مرجع تراکم استخوان به روش DXA1 در جمعیت 20-10 ساله تهران بود.

یک گروه 187 نفری از افراد 20-10 ساله سالم بطور تصادفی انتخاب شدند. با کمک روش DXA تراکم استخوانی نواحی مختلف ران و مهره های کمری اول تا چهارم (L1-L4) تعیین شد. مرحله بلوغ افراد مشخص گردید و توسط یک پرسشنامه نیز تخمینی از مصرف روزانه کلسیم تعیین گردید. در تمامی افراد گروه مورد مطالعه سطح سرمی کلسیم، فسفر، ویتامینD، هورمون پاراتیرویید و آلکالن فسفاتاز مشخص شد.

میزان تراکم استخوانی با سن، قد، وزن و مرحله بلوغ، همبستگی مثبت نشان داد. میزان مصرف کلسیم با میزان تراکم استخوانی گردن ران همبستگی نشان داد، در حالیکه این همبستگی در مورد مهره های کمری مشاهده نشد. دختران تا 18 سالگی در ناحیه مهره های کمری تراکم استخوانی بیشتری داشتند و در مقابل در ناحیه گردن استخوان ران تراکم استخوانی در تمامی سنین در پسران بیشتر بود. هرچند که در هیچ یک از این دو ناحیه اختلافات معنی دار نبود. میزان تراکم استخوانی گردن استخوان ران و مهره های کمری در مراحل مختلف بلوغ تنها در مرحله 3 و 4 اختلاف آماری معنی دار داشت.

منحنی های طبیعی که در این مطالعه بدست آمد می تواند به عنوان یک استاندارد جهت پیش بینی تراکم استخوانی نوجوانان ایرانی مورد استفاده قرار گیرد.

هیرسوتیسم رشد غیرطبیعی موهای ترمینال با نمای مردانه در زنان است. این مطالعه با هدف بررسی هیرسوتیسم در بیماران مراجعه کننده به کلینیک پوست در شهر سنندج به انجام رسیده است.
این مطالعه به روش مقطعی روی 180 بیمار هیرسوت در سال های 83-1382 در شهر سنندج انجام شده است. روش نمونه گیری سرشماری و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود. جهت جمع آوری اطلاعات از روش مصاحبه و معاینه افراد و همچنین انجام آزمایش های پاراکلینیک و سونوگرافی تخمدان ها استفاده گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و آزمون آماری کای دو استفاده گردید.
در این برسی (36.1%) بیماران اختلال قاعدگی، (37.7%) دارای آکنه، (47.8%) سابقه خانوادگی هیرسوتیسم و (26.7%) نیز آلوپسی داشتند. از نظر پاراکلینیکی در آزمایش سرمی (15%) بیماران تستوسترون (6%) پرولاکتین و (11.1%) DHEA-So4 غیر طبیعی داشتند. همچنین در آزمایش ادرار 3 درصد بیماران کورتیزول غیرطبیعی داشتند. 7/62 درصد دچار هیرسوتیسم خفیف بودند از نظر محل پرمویی (47.7%) در ناحیه چانه بود. رابطه معنی داری بین سن افراد و درجه ابتلا به هیرسوتیسم مشاهده شد. (0.000=p).
اگرچه تخمدان پلی کیستیک شایعترین علت هیرسوتیسم می باشد، ولی در این بررسی علل ایدیوپاتیک بالاترین فراوانی را داشت. لذا عوامل دیگری نظیر عوامل ژنتیک، تغذیه، مصرف بی رویه بعضی داروها و نداشتن امکانات مناسب آزمایشگاهی و سونوگرافی را در توجیه نتایج این موضوع در نظر گرفت.

هنگامی که دو یا چند دارو به طور همزمان به منظورهای مختلف مانند درمان، پیشگیری و تشخیص مصرف می شوند و ممکن است بر روی همدیگر اثر مساعد یا نامساعد بگذارند، گاهی تعدادی از تداخل اثر داروها امکان دارد منجر به بروز واکنش های نامطلوب، زیان آور و تهدید کننده حیات گردد. این پژوهش به منظور بررسی تداخل های دارویی در نسخ پزشکان شاغل در استان کردستان در سال 1379 انجام شد.
این مطالعه توصیفی بوده است و 1800 نسخه پزشکان از مجموع نسخی (12386) که دارای تداخل دارویی بودند به عنوان نمونه بصورت تصادفی مورد بررسی قرار گرفت ابزار گردآوری داده ها چک لیست بود که با بررسی اطلاعات مورد نظر در آنها ثبت گردید. داده ها پس از جمع آوری با نرم افزار آماری SPSS win مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
این تحقیق نشان داد که 8.5% کل نسخ تجویز شده (145000) توسط پزشکان در استان کردستان دارای تداخل دارویی می باشند. نسخ پزشکان شاغل در شهرستان سنندج با 9.34% بیشترین تداخل دارویی و نسخ پزشکان شاغل در دیواندره با 7.1% کمترین تداخل دارویی را داشتند و 89.4% تداخل دارویی ها در نسخ پزشکان مرد و 10.6% آن در نسخ پزشکان زن مشاهده گردید. از مجموع تداخل های دارویی مشاهده شده به ترتیب 15.6% مربوط به تداخل شدید، 32.6% مربوط به تداخل متوسط و 41.8% مربوط به تداخل دارویی خفیف بود. نتایج این تحقیق نشان داد نسخ دارای تداخل آتنولول (Atenolol) باNSAID ها با 11.9% دارای بیشترین تداخل دارویی از نوع متوسط و تداخل پنی سیلین با تتراسیکلین و داکسی سیلکلین با 5/5% دارای بیشترین تداخل شدید و آسپیرین با دیفن هیدرامین و اکسپکتورانت با 4% دارای بیشترین تداخل از نوع خفیف بودند.
برای کاهش تداخل های دارویی در نسخ پزشکان بنظر می رسد با اجرای برنامه های آموزشی بصورت خودآموزی، کارگاه، کنفرانس برای پزشکان، بررسی نسخ آنان و اعلام نتیجه بررسی به آنان بخصوص تداخل های مشاهده شده می تواند از تجویز داروهایی که با هم تداخل اثر دارند، جلوگیری نماید در ضمن می توان با راه اندازی واحدهای اطلاع رسانی دارویی و بررسی نسخ در سطح دانشکده پزشکی و برنامه ریزی آموزشی در زمینه نحوه تجویز و مصرف منطقی دارو برای آموزش دانشجویان پزشکی قبل از شروع دوره اینترنی اهمیت بروز تداخل های داوریی در نسخ را به آنان هشدار داد.