فصلنامه یافته
سال سوم شماره 8 (پیاپی 5، بهار 1380)

نابینایی یکی از مهم ترین علل ناتوانی در دنیاست. این نقص عضو دردناک، در بسیاری از موارد قابل پیشگیری است. در بیشتر کشورها علل نابینایی به صورت مطالعه جمعیت های انتخابی یا به طریقه گزارش موارد نابینایی به مراکز خاص ثبت شده است. در کشور ما آماری از علل نابینایی در دست نیست. این تحقیق با هدف کلی تعیین علل نابینایی در دانش آموزان مدارس استثنایی استان لرستان به منظور ارائه راهکارهای مناسب، جهت پیشگیری از بروز نابینایی و درمان به موقع کودکان انجام گرفته است. مطالعه به روش توصیفی- مقطعی انجام گرفت؛ و جامعه آماری کلیه دانش آموزان کم بینا و نابینای مدارس استثنایی استان لرستان بودند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه و معاینه چشم استفاده شد؛ که در مجموع 41 بیمار کم بینا و نابینا ویزیت شدند. یافته های این مطالعه نشان داد از این تعداد 18 نفر مبتلا به بیماری شبکیه، 11 نفر مبتلا به گلوکوم، 8 نفر مبتلا به بیماری قرنیه واسکلرا، 3 نفر مبتلا به آتروفی عصب بینایی و 1 نفر مبتلا به کاتاراکت بودند. در 28 نفر از افراد تحت بررسی پدر و مادر آنها نسبت فامیلی داشته که بیشترین نسبت فامیلی پسرعمو- دختر عمو بودند. از نظر زمان نابینایی 37 نفر قبل از 6 ماهگی و 4 نفر پس از 6 ماهگی نابینا شده بودند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که شایع ترین علت نابینایی در کودکان استان لرستان ناشی از بیماری های شبکیه و از همه مهم تر رتینیت پیگمانته می باشد که با مطالعات دیگر مطابقت دارد.

تولرانس خوراکی به مفهوم عدم پاسخ دهی سیستمیک در برابر آنتی ژنی است که به طور خوراکی به فرد داده شده باشد. در مطالعه حاضر اثر تجویز خوراکی مقادیر متعدد کم و زیاد آنزیم تیروزیناز بر پاسخ های ایمنی هومورال و سلولی یک روز بعد از ایمونیزاسیون موش های ماده C57BL/6 در سن 6 هفتگی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج مطالعه ما بیانگر این است که تجویز خوراکی مقادیر متعدد کم و زیاد آنتی ژن تیروزیناز باعث افزایش مشخصی در سطوح آنتی بادی بر علیه آنزیم تیروزیناز می شود، که افزایش تولید آنتی بادی در مقادیر کم آنتی ژن در مقایسه با مقادیر زیاد آنتی ژن بیشتر صورت می گیرد. اما تجویز خوراکی مقادیر متعدد کم و زیاد آنزیم تیروزیناز باعث کاهش مشخصی در پاسخ DTH حیوانات می شود.

بیماری های پستان یکی از مشکلات شایع بیماران مراجعه کننده به مراکز درمانی است؛ و در تمام دنیا به عنوان یک مساله اپیدمیولوژیک مطرح می شود. علی رغم افزایش سرطان پستان، مرگ ناشی از آن افزایش نیافته است. کاهش نسبی مرگ و میر منعکس کننده شناسایی درصد فزاینده ای از سرطان های مراحل ابتدایی پستان است که با screening امکان پذیر بوده و در میان روش های مختلف، ماموگرافی ویژه ای برخوردار است.
در این مطالعه مقطعی، گزارش پاتولوژی و ماموگرافی تمامی بیماران از ابتدای سال 1372 تا پایان مهر ماه 1374 جمع آوری و ثبت گردید. پس از جدا سازی افراد مشترک، اطلاعات این بیماران با استفاده از آزمون غربالگری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا دقت ماموگرافی به دست آید.
از 252 گزارش ماموگرافی و 201 گزارش پاتولوژی تحت بررسی، تنها 45 بیمار دارای هر دو آزمایش مورد ارزیابی قرار گرفتند؛ که میانگین سنی آنان 45 سال بود. میانگین سنی بیماران دارای توده های بدخیم 54 سال و میانگین سنی بیماران دارای توده های خوش خیم 38 سال بود. پس از بررسی نتایج مشخص گردید که حساسیت ویژگی ماموگرافی به ترتیب 94.4 درصد و 48.1 درصد می باشد.
با توجه به بالا بودن حساسیت ماموگرافی در تشخیص کانسرهای مخفی و غیر قابل لمس، کاربرد این روش برای تشخیص زودرس توده های بدخیم پستان، موجب کاهش مرگ و میر بیماران خواهد شد.

یون های نیترات و نیتریت به عنوان بخشی از چرخه طبیعی ازت محسوب می شوند. این یون ها از مهمترین عناصر شیمیایی هستند؛ که وجود آنها در آب می تواند سلامتی انسان را به خطر اندازد. آب های حاوی غلظت زیاد نیترات باعث مسمومیت نیتراتی یا سندروم بچه آبی رنگ یا متهمو گلوبینمیا می شود. این مطالعه با هدف اندازه گیری غلظت نیترات و نیتریت و مقایسه با استانداردهای مصوب در شهر خرم آباد انجام گرفت 240 نمونه از منابع آب آشامیدنی شهر خرم آباد تهیه شد و با استفاده از دستگاه Testo220 و کیت های مربوط، غلظت نیترات و نیتریت آب آشامیدنی شهر در منابع قبل از پمپاژ، خروجی مخازن ذخیره و قسمت های مختلف شبکه توزیع اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین غلظت نیترات و نیتریت آب آشامیدنی شهر خرم آباد در حد استاندارد توصیه شده و کمتر از حد مجاز است. بیشترین غلظت نیترات به دست آمده مربوط به چاه پارسیلون به مقدار 28 میلی گرم در لیتر است که ناشی از عدم رعایت حریم بهداشتی این چاه و مجاورت آن با منازل مسکونی است. همچنین مقدار توام غلظت نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی نیز کمتر از مقدار توصیه شده توسط WHO است. نتیجه این که در حال حاضر موضوع آلوده بودن آب آشامیدنی شهر خرم آباد به نیترات و نیتریت منتفی بوده، لکن نظارت دقیق و مستمر منابع، مخازن و شبکه توزیع شهر جهت جلوگیری از هر گونه آلودگی احتمالی همواره ضرورت دارد.

در مطالعه حاضر، ارزش تشخیصی یک سیستم اسکورینگ ساده جهت تشخیص آپاندیسیت حاد بررسی شد.
65 بیمار بالای 20 سال که با علائم بالینی آپاندیسیت حاد در مرکز پزشکی الزهرا (س) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بستری و کاندید عمل جراحی شده بودند؛ انتخاب شدند. بیماران قبل از عمل، تحت معاینه قرار گرفته و آزمایش شمارش خون جهت ایشان ارسال می شد. معیارهای مورد نظر جهت سیستم اسکورینگ شامل: جنس، سن، مدت علائم، علائم ژنتیو- یوریناری، اسپاسم عضلانی، توده رکتوم و شمارش گلبول سفید بود. پس از گزارش جواب پاتولوژی آپاندیس نیز به چک لیست اضافه شد. جهت بررسی ارزش سیستم اسکورینگ با نقطه برش 3- از معیارهای حساسیت، ویژگی و ارزش های اخباری مثبت و منفی استفاده گردید.
39 نفر از بیماران (60 درصد) مذکر بودند. میانگین سنی بیماران 1.2±24.1 سال بود. در 93 درصد موارد، مدت علائم بالینی کمتر از 1.5 روز بود. در 98.4 درصد موارد، علائم ژنتیو- یوریناری وجود نداشت. در 60 درصد بیماران اسپاسم عضلات وجود داشت و در هیچ یک از بیماران توده های در رکتوم لمس نشد. در 60 درصد بیماران شمارش گلبول سفید کمتر یا مساوی 13000 در سانتی متر مکعب بود. حساسیت سیستم اسکورینگ 98 درصد، ویژگی 57.1 درصد، ارزش اخباری مثبت 89 درصد و ارزش اخباری منفی آن، 88 درصد بود.
بنابراین استفاده از اسکورینگ می تواند در کاهش موارد منفی کاذب در تشخیص آپاندیسیت حاد مورد استفاده قرار گیرد.

آموزش دانشجویان به این منظور انجام می شود که پس از فراغت از تحصیل توانایی و مهارت لازم را جهت انجام حرفه ای که به آنها واگذار می شود؛ کسب نمایند. لذا برای اطمینان از کسب مهارت دانشجویان ارزشیابی عملکرد انجام می شود. در این مطالعه به بررسی سطح عملکرد دانشجویان هوشبری و اتاق عمل که تازه فارغ التحصیل شده بودند؛ پرداخته شد.
جامعه و نمونه پژوهش شامل 59 نفر از فارغ التحصیلان بود که مشمول طرح نیروی انسانی بودند. نمونه گیری به روش آسان (در دسترس) انجام شد. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه و فرم ارزشیابی سازمان امور اداری و استخدامی کشور مربوط به کارکنان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استفاده شد، یافته های مطالعه موید آن بود که بین عملکرد واحدهای تحت بررسی و متغیرهایی نظیر سهمیه قبولی در کنکور (آزاد- خاص) سهمیه پذیرش در دانشگاه (شبانه- روزانه) محل زندگی طی دوران تحصیل (خوابگاه- غیرخوابگاه)، میزان علاقه به رشته انتخابی، میزان رضایت مندی از عملکرد شغل، میزان الگو برداری از عملکرد پرسنل قدیمی، کیفیت شرایط و محیط آموزشی دانشکده، کیفیت آموزش عملی، مبلغ درآمد طی دوران تحصیل، ارتباط معنی داری وجود نداشت؛ اما بین معدل فارغ التحصیلی و سطح عملکرد با PV=0.014 همبستگی مستقیم وجود داشت. همچنین از 59 نفر حجم نمونه 93.22 درصد عملکرد مطلوب و 6.78 درصد عملکرد کمتر از حد مطلوب داشتند.

با وجود این که شیر دهی کامل مادران نقشی در پیشگیری از بارداری دارد. ولی جهت جلوگیری از حاملگی ناخواسته توصیه شده است؛ که از روش دیگری که روی رشد کودک و شیر مادر اثر نداشته باشد، استفاده شود. در مطالعه حاضر از قرص لین استرنول که یک مینی پیل پروژسترونی است، برای موارد ذکر شده استفاده گردید.
این پژوهش به صورت مورد- شاهدی انجام گرفت، نمونه شامل 200 نفر بود که از این تعداد 100 نفر مادران شیرده بودند. که برای جلوگیری از بارداری، قرص پروژسترونی به نام لین استرنول (مینی پیل) استفاده می کردند. گروه شاهد هم 100 نفر مادران شیرده بودند که برای جلوگیری از بارداری، از روش غیر هورمونی مثل کاندوم، IUD و بستن لوله استفاده می کردند. روش نمونه گیری در هر گروه به صورت تصادفی بود و هر دو گروه از نظر سنی همسان شدند. مدت زمان مصرف قرص لین استرنول 3±7.3 ماه بوده است.
نتایج نشان داد که شایع ترین عارضه قرص آمنوره 65 درصد، اضطراب 49 درصد، سر درد 27 درصد، و لکه بینی 18 درصد بود؛ که هیچ کدام از عوارض ذکر شده با طول مصرف قرص رابطه معنی داری نداشت. برای بررسی اثر قرص بر روی شیر مادران از منحنی رشد کودکان آنها استفاده گردید. بدین ترتیب که کلیه مادرانی که منحنی رشد شیرخوار آنها نرمال بود در این پژوهش، وارد شدند. مقایسه منحنی رشد کودکان دو گروه اختلاف معنی داری نشان نداد (P>%5).
برای پیشگیری از بارداری مصرف قرص لین استرنول در مادران شیرده یک روش مطمئن بوده و این قرص اثری بر رشد کودکان و به عبارت دیگر اثری در میزان شیر مادران نداشت.

دیابت یک مشکل بهداشتی عمده و یکی از شایع ترین بیماری های مزمن در جهان محسوب می شود. احتمالا در ازای هر مورد بیماری شناسایی شده، موردی ناشناخته هم وجود دارد. در ایران در سال 1379 آمار بیماران مبتلا به بیماری دیابت حدود 3 میلیون نفر بوده است. دیابت وابسته به انسولین که قریب 10% تمامی موارد بیماری را شامل می شود؛ بیشتر جوانان را مبتلا می کند.
در این مطالعه تعداد 200 نفر از بیماران مبتلا به دیابت وابسته به انسولین شهر خرم آباد، از نظر سطح آگاهی اولیه آنان در مراقبت از خود مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار سنجش پرسشنامه بود؛ که طی مصاحبه با بیماران تکمیل می شد. نتایج به دست آمده از مطالعه نشان داد که در مجموع بیش از نصف واحد های مورد پژوهش (76 درصد) دارای آگاهی در سطح کم تا متوسط، در رابطه با مراقبت از خود بودند. بیشتر میزان آگاهی واحدهای مورد مطالعه در راستای اهداف پژوهش مربوط به نحوه مصرف انسولین و کمترین آن در رابطه با ورزش و فعالیت بوده است.

بیش از 70% ترون های سروتونرژیک در هسته های رافه تمرکز دارند؛ و در این میان هسته رافه دور سال بیشترین میزان سروتونین را داراست. پس از شناسایی کامل سیستم سرونرژیک و تشکیلات مشبک در دهه 1970، روز به روز نقش گسترده سروتونین در اعمال حیاتی بدن بیشتر شناخته شد.
محققین گزارش نموده اند؛ که در هسته رافه دور سال تعداد استطاله ها و پایانه های سلولی در اثر افزایش سن کاهش می یابد و رنگ پذیری آنها تغییر می کند. برخی از آنها معتقدند که با افزایش سن میزان سروتونین در برخی نقاط مغز من جمله، هسته های رافه افزایش می یابد. ولی بر اساس اطلاعات به دست آمده تا کنون تحقیقی در زمینه تغییر شکل ظاهری نرون ها در اثر افزایش سن صورت نگرفته، که این موضوع، هدف این تحقیق می باشد.
در این تحقیق از موش صحرایی ماده آلبیبنو در سنین 2 ماهه و 12 ماهه از هر کدام 5 سر استفاده شده است. مغز موش ها به روش پرفیوژن فیکس شده و نمونه ها با متد Cluver&Barrera رنگ آمیزی شدند. سپس با استفاده از میکروسکوپ نوری شکل ظاهری سلول ها مورد بررسی قرار گرفت. شمار زیادی از نرون ها شکل طبیعی خود را از دست داده و چروکیده شده اند.
این تغییرات در شکل ظاهری سلول ها احتمالا عملکرد آنها را تحت تاثیر قرار می دهد؛ که خود می تواند عامل بسیاری از اختلالات در سنین بالا باشد.

آنوفل سوپر پیکتوس ناقل اصلی مالاریا در استان لرستان است. در این پژوهش پشه های بالغ کولیسیده از اردیبهشت لغایت آبان ماه سال های 1376 و 1377 به روش توتال کچ از سه مکان داخلی (مکان انسانی، حیوانی، انبار) و یک مکان خارجی (غار) صید شدند. از میان 1661 عدد پشه کولیسیده صید شده، 1632 عدد (98.25%) از جنس آنوفل بودند و 1630 عدد (99.3%) پشه های آنوفل صید شده را گونه آنوفل سوپر پیکتوس تشکیل می دادند. از میان آنوفل سوپر پیکتوس های ماده صید شده 631 عدد (50.8%) از نظر حالات شکمی، تازه خون خورده بودند که 491 عدد آنها به صورت تصادفی انتخاب و خون شکم آنها بر روی کاغذ واتمن گرفته شد. تعیین نوع خون خورده شده (از انسان یا حیوان) به وسیله روش الیزا انجام گرفت و ضریب خون خواری آنوفل سوپر پیکتوس از انسان در کلیه مکان های صید 1.02% محاسبه گردید. ضریب خون خواری گونه ذکر شده از انسان در مکان انسانی، مکان حیوانی، انباری و مکان خارجی (غار) به ترتیب صفر، صفر، 2.82% و 1.45% بوده است.

این تحقیق به منظور تاثیر روزه داری در ماه مبارک رمضان بر روی بسیاری از پارامترهای بیوشیمیایی خون از قبیل گلوکز سرم، اوره، اسید اوریک و لیپیدهای خون انجام گرفت. بررسی حاضر بر روی 26 دانشجوی دختر روزه دار در محدوده سنی 25-20 سال ساکن در خوابگاه دانشکده پرستاری الیگودرز به عمل آمد. همه افراد از نظر انجام فعالیت فیزیکی همگن بودند. نمونه های خون در روزهای اول و بیست و ششم ماه مبارک رمضان جهت آنالیز پارامترهای بیوشیمیایی گرفته شد.
نتایج حاصل از اندازه گیری فاکتورهای فوق نشان داد که روزه داری تاثیر معنی داری بر بیشتر فاکتورها نداشته ولی مقدار اوره خون افزایش و میزان کلسترول و LDL کلسترول سرم به طور معنی داری کاهش پیدا کرده (P<0.05).
افزایش در میزان اوره خون به علت اثر کم آبی و دهیدراتاسیون می باشد و کاهش در میزان کلسترول و LDL کلسترول سرم از تاثیرات مثبت روزه داری در ماه مبارک رمضان می باشد. نتایج مطالعه نشان می دهد روزه داری در ماه مبارک رمضان در سلامت افراد نقش به سزایی به عهده دارد.

مشکل کمبود ید و اختلالات ناشی از آن در نقاط مختلف دنیا وجود دارد. ایران نیز به عنوان کشوری که در بسیاری از نقاط آن گواتر آندمیک وجود دارد؛ شناخته شده و برنامه کنترل و پیشگیری از بروز این اختلالات از جمله تولید و توزیع نمک ید دار از سال 1368 به مرحله اجرا در آمده است. به منظور پایش برنامه کشوری مبارزه با کمبود ید در سال 1375، این بررسی در دانش آموزان 8 تا 10 ساله استان لرستان انجام شد. در این بررسی توصیفی- مقطعی از طریق نمونه گیری تصادفی تعداد 1400 دانش آموز (به تعداد دختر و پسر) انتخاب و میزان شیوع گواتر از طریق معاینه بالینی، اندازه گیری T4, T3 و TSH سرم به روش رادیوایمیونواسی و جذب (T3RU) T3 و نمونه ادرار برای اندازه گیری ید ادرار به روش هضم مورد بررسی قرار گرفت. میانگین T4, T3 و TSH سرم به ترتیب: 10±1.6 μg/dl، 160±93 ng/dl و 1.4±0.8 μg/dl بود. از نظر میزان شیوع تفاوتی بین دو جنس و بین دانش آموزان شهری و روستایی وجود نداشت. 8 نفر T4 بالاتر از 12.5 μg/dl داشتند، میانه دفع ادراری ید در جمعیت مورد مطالعه 23 μg/dl بوده، که در 75% موارد بیشتر از 10 μg/dl بود. ید ادرار کمتر از 5 μg/dl در 11% موارد وجود داشت. درصد کلی گواتر در استان 69% بود که به ترتیب در دختران و پسران 75% و 62% بود. یافته های این بررسی نشان می دهد که 7سال پس از شروع ید رسانی و 2 سال پس از آنکه بیش از نیمی از جمعیت استان از نمک ید دار استفاده کرده اند، ید ادرار در گروه سنی 8 تا 10 ساله استان لرستان به حد مطلوب سازمان جهانی بهداشت رسیده است. اما با توجه به این که هنوز 69% از جمعیت مورد مطالعه مبتلا به گواتر هستند، این استان از نظر گواتر در سال 1375 هیپرآندمیک محسوب می شود.

کیست کلدوک از ناهنجاری های مادر زادی نادر کبد و مجاری صفراوی است؛ که تاکنون 3300 مورد از آن گزارش شده است. هدف از این بررسی، گزارش موارد نادر بیماران با کیست کلدوک است که طی سال های 79-1375 در بیمارستان شهدای عشایر خرم آباد بستری و جراحی شده اند. در این مطالعه 6 بیمار با کیست کلدوک بررسی شد؛ که علائم بالینی، یافته های پاراکلینیک و اقدامات انجام شده در مورد آنها به شرح زیر است:میانگین سنی به دست آمده 18 سال و محدوده سنی بیماران از 1 تا 53 سال بود. میزان شیوع در هر دو جنس یکسان بود. تریاد کلاسیک بیماری شامل زردی، توده شکمی و درد شکمی در 3 مورد از بیماران (50%) مشاهده شد.
تظاهرات غالب در 3 بیمار درد شکمی، در 2 بیمار زردی و در 1 بیمار توده شکمی بود. عوارض شامل سیروز، هیپرتالسیون پورت، پانکرانیت وکلانژیت در دو مورد دیده شد. پیش آگهی بیماری بعد از جراحی در بیماران خوب بود.

لاپاروسکوپی عبارتست از بررسی حفره صفاقی به وسیله یک دوربین، که پس از ایجاد پنوموپریتوئن در دیواره شکمی، وارد حفره شکم می شود. با این شیوه، اعمال جراحی از طریق دست کاری از راه دور در محدوده بسته حفره شکمی یا خارج صفاقی، به وسیله دوربین چشمی یا دوربین های ویدیویی و صفحه تلویزیون انجام می شوند.
سیر صعودی در به کارگیری جراحی لاپاروسکوپی و سایر انواع جراحی، با حداقل دسترسی یا جراحی کم تهاجم، حاکی از ظهور دوره جدیدی از درمان جراحی است؛ که تاثیری شگرف در به کارگیری جراحی در تخصص های گوناگون داشته است. در لاپاروسکوپی، اعمال جراحی به نحوی انجام می شود؛ که به کاهش ضایعه حاصل از دست کاری انجامیده، و بهبودی بیمار سریعتر بهبود می یابد.
بدون تردید بسیاری از جنبه های امروزین فن آوری و ابزار، در آینده نزدیک بهبود خواهند یافت، و از این طریق به کارگیری این روش آسانتر و طیف عمل آن گسترده تر خواهد شد.