فصلنامه یافته
سال چهارم شماره 12 (پیاپی 9، بهار 1381)

تعدادی از مواد موثره گیاهان از جمله؛ اسانس فرار در بابونه (Matricaria chamomilla L.) فلاونول گلیکوزید و بتاکاروتن در همیشه بهار(Calendula officinalis L.) و گم و موسیلاژ در گل گندم (Centaurea cyanus L.)و پنیرک (Malva silvestis L.) انتخاب شد. پس از حصول اطمینان از استاندارد بودن گیاهان، با انجام آزمایشهای ماکروسکپی و میکروسکپی و تعیین مقدار مواد موثره آنها، عملیات عصاره گیری از گل انجام شد. پس از تغلیظ، مواد موثره در پایه مطلوب امولسیون روغن در آب وارد شده و از عصاره این گیاهان به نسبت 2% (برحسب باقیمانده خشک) کرم تهیه گردید. پس از انجام آزمایشهای مربوط، پایداری و اثربخشی فرآورده مورد بررسی قرار گرفت و نهایتا فرآورده مرطوب کننده پوست صورت به شکل بالینی ارزیابی شد. برای مقایسه میزان اثربخشی به عنوان شاهد از پایه کرم فاقد عصاره گیاهی استفاده شد. بررسی بالینی بر روی یک نمونه 120 نفری انجام گرفت که از این تعداد به 79 نفر از فرآورده مرطوب کننده گیاهی و 41 نفر از فرآورده شاهد تجویز شد (مصرف کننده اطلاعی از نوع فرآورده نداشت). پس از سه هفته مصرف فرآورده ها، پرسشنامه ها تکمیل و نظرات متخصص پوست جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که فرآورده بر خشکی و زبری پوست صورت اثر قابل توجهی داشته است.

بررسی های تجربی متعدد امکان ترمیم بافت ها را توسط لیزر، فراهم آورده است. و گزارش های گوناگونی راجع به تشدید فونکسیون اعصاب محیطی سالم و آسیب دیده پس از تابش لیزر ارائه شده است. در این بررسی تاثیر لیزر کم انرژی GaAlAs با طول موج 830mm در ترمیم آسیب های فشاری طناب نخاعی در رتها که منجر به فلج عضلاتی می شود، مورد آزمایش قرار گرفت. آسیب فشاری با بکارگیری تکنیک اعمال فشار که طی آن وزنه ای به جرم 35 گرم، به مدت 5 دقیقه در قسمت میانی ناحیه کمری طناب نخاعی قرار می گرفت، اعمال شد. حیوانات به 2 گروه کنترل و تحت تابش تقسیم شدند. جهت ثبت و ارزیابی پارامترهای پاسخ میوالکتریک نرمال، حیوانات هر دو گروه قبل از آسیب تحت ارزیابی الکتروفیزیولوژیک قرار گرفتند. بلافاصله پس از آسیب نیز جهت اطمینان و ارزیابی آسیب وارده مجددا حیوانات هر دو گروه تحت ارزیابی الکتروفیزیولوژیک قرار گرفتند. در این مرحله هیچگونه پاسخ میوالکتریک قابل ثبت نبود. حیوانات گروه تحت تابش به مدت 14 روز پس از آسیب، بطور روزانه تحت تابش لیزر با انرژی 9 ژول قرار گرفتند. در روز پانزدهم پس از آسیب به منظور ارزیابی تاثیر تابش لیزر حیوانات هر دو گروه مجددا جهت ثبت پاسخ میوالکتریک، ارزیابی الکتروفیزیولوژیک شدند.
نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری در زمان تاخیر پاسخ میوالکتریک بین گروه کنترل و تحت تابش وجود دارد(p<008)؛ ولی در عین حال از نظر دامنه های پتانسیل برانگیخته حرکتی بین دو گروه اختلاف معنی داری مشاهده شد (p>0.2).
براساس نتایج فوق می توان پیشنهاد کرد، تابش لیزر دیودی GaAlAs احتمالا بوسیله مکانیسم های فتوشیمیایی مثل؛ تحریک نوری تحریک زیستی باعث کاهش ایسکمی پس ضربه ای گردیده و در نتیجه با حفظ تعداد بیشتری از نورونهای حرکتی پس از آسیب، باعث کاهش زمان تاخیر در گروه تحت تابش شده است.

ابتلا به لنفوم های اولیه مغز امروزه به خاطر زمینه های ضعف ایمنی نظیر؛ پیوند اعضا و ابتلا به ایدز رو به افزایش است. اولین گام برای تشخیص بیماران مبتلا،CT اسکن مغزی است؛ اما ارزش آن در تشخیص این بیماری محدود است. این پژوهش به روش مطالعه داده های موجود در مراجعین به بخش استریوتاکسی بیماران شهدای تجریش طی سالهای 79-1369 انجام گرفت. پرونده بیمارانی که دارای تشخیص قطعی پاتولوژیک PBL در بیوپسی مغز بودند و تظاهرات خارج مغزی لنفوم در آنها یافت نشده بود؛ انتخاب شد. طی مدت بررسی تعداد 30 بیمار واجد شرایط وجود داشت که کلیشه های CT اسکن مغزی آنها از نظر خصوصیات تصویربرداری مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که ضایعه در 60% موارد مولتی فوکال و در 40% موارد منفرد بود. اغلب ضایعات هیپو، یا ایزودنس با دیامتر بالای 2 سانت و دارای نمای هموژن بودند. ادم اطراف ضایعه اکثرا شدید و شیوع نکروز مرکزی 38% بود. در اکثر موارد ضایعه، رنگ پذیری (enhancement)هموژن و شدید داشت. ضایعات بطور شایع در نواحی کورپوس کالوزوم هسته های قاعده ای و نواحی عمقی نیمکره های مغزی قرار داشت و درگیری بطنی و نواحی پری ونتریکولار نسبتا شایع بود.
علیرغم این یافته ها، تظاهرات PBL در CT اسکن دارای طیف گسترده و متنوعی است. از نظر درصد موارد مولتی فوکال و کلهای شایع درگیری مغز در PBL این مطالعه با مطالعات قبلی تشابه دارد؛ و نکروز مشخص شد به خاطر تشخیص دیرهنگام بیماری در ایران، ضایعات اکثرا بزرگتر، دارای ادم محیطی و نکروز مرکزی بیشتر و دانسیتی کمتر نسبت به پارانشیم مغزی هستند.

امروزه یکی از مشکلاتی که به دنبال مصرف بی رویه داروها بوجود آمده، عوارض جانبی آنها است. این اثرات دوران جنینی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در پژوهش حاضر اثرات تراتوژنی استامینوفن در موش سوری مورد بررسی قرار گرفت. موشهای حامله در زمان امبریوژنژ، یعنی روز 9، 8، 7 جنینی که حساسترین زمان برای ایجاد اندامهای مختلف است، تحت تزریق اینتراپریتونئال دوزهای مختلف استامینوفن(200,400,500,600mg/kg/day) قرار گرفته و در روز 19 بارداری جنین ها خارج شدند؛ سپس آنها را از نظر قد، وزن و هر گونه ناهنجاری ارزیابی نموده و اطلاعات بدست آمده توسط آزمون های آماری تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج بدست آمده نشان داد که میانگین قد نوزادانی که به مادرانشان استامینوفن خورانده شده بود، نسبت به گروه شاهد کاهش معناداری داشتند؛ اما تفاوت وزن این دو گروه معنادار نبود. همچنین در گروهی که 400mgاستامینوفن دریافت کرده بودند (از تعداد 48 جنین) یک مورد شکاف کام و در گروهی که200mg استامینوفن دریافت کرده بودند (از 58 جنین)، یک مورد آنانسفالی مشاهده شد. در گروه 500 mg از 24 مورد واجد پلاک واژینال فقط سه حاملگی رخ داد؛ اما در گروه 600mg علیرغم مشاهده پلاک واژینال، نه تنها هیچیک از مادران آبستن نشدند؛ بلکه اکثر آنها مردند. با توجه به نتایج فوق به نظر می رسد که داروی استامینوفن می تواند در دوزهای متفاوت، عوارض متعددی در جنین موش سوری ایجاد کند.

جمع آوری دارو در منازل یکی از معضلات بهداشتی در هر جامعه محسوب می شود. وجود داروهای مازاد بر مصرف می تواند مشکلاتی از قبیل؛ مصرف بی رویه و نابجا، مسمویت، فساد تدریجی دارو و هزینه های اقتصادی ناشی از آنها را ایجاد نماید.
پژوهش حاضر با هدف بررسی ابعاد مختلف نگهداری دارو در منازل شهر خرم آباد در سال 1380 بر روی 300 خانوار انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و فرم ثبت اطلاعات بود که با مراجعه به درب منازل و با روش مصاحبه و مشاهده داروها تکمیل شد.
نتایج نشان داد که به طور متوسط در هر منزل 8.15 قلم داروی مختلف با ارزش متوسط 12205 ریال به صورت مازاد بر مصرف وجود دارد. گروه آنتی بیوتیکها، ضد دردها، داروهای گوارشی و ضدسرماخوردگی به ترتیب بیشترین فراوانی را در بین داروها داشتند و بیشترین شکل دارویی به صورت قرص بود. 71.9% داروها دربسته بندی های دست نخورده بود و 58.6% آنها نیز هنوز تاریخ مصرف داشتند. اکثریت داروها (82.4%) باقیمانده درمانهای قبلی بودند. بین میانگین اقلام دارویی مازاد بر مصرف در منازل با تحصیلات و شغل پدر و مادر، نوع بیمه و بعد خانوار ارتباط آماری معنی دار مشاهده نشد.
پیشنهاد می شود که آموزش های مناسب از طریق رسانه های جمعی، مراکز بهداشتی درمانی، پزشکان و... در اختیار گروه های مختلف مردم قرار گیرد.

سردرد یکی از شایع ترین شکایات بیمارانی است، که به کلینیک های نورولوژی مراجعه می کنند. سردرد قبل از قاعدگی یک مشکل مشترک در بین زنان سنین 19-15 سالگی شروع می شود. در این مطالعه توصیفی میزان شیوع سردرد قاعدگی در 384 زن بین سنین 45-15 طی سال 79 در شهر اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که از این تعداد 110 نفر (28.6%) مبتلا به سردرد قاعدگی بودند، که در 40.9 درصد آنها سابقه فامیلی مثبت وجود داشت. شایعترین محل سردرد در 55.4 درصد افراد در ناحیه پیشانی و نحوه شروع سردرد در 40% بصورت حاد بود. سردرد در سنین زیر 30 سال شیوع بیشتری داشت (75.4%). هیجان و تنش های عصبی شایعترین عوامل مستعد کننده آن بودند.
تغییرات هورمونی مهمترین علت بروز سردردهای قاعدگی در خانم ها بوده و با توجه به ماهیت عروقی سردردهای قاعدگی می توان با درمانهای مناسب به این بیماران کمک نمود.

اختلالهای خلفی از بیماری های شایع روان پزشکی هستند، که تاریخچه آنها به 400 سال قبل از میلاد باز می گردد. عوامل مختلفی در اتیولوژی این بیماری ها دخیل هستند از جمله؛ عوامل بیولوژیکی، ژنتیکی و عوامل روانی، اجتماعی را می توان نام برد. در این اختلالها محورهای آدرنال، تیروئید و هورمون رشد نیز دستخوش تغییراتی می شود.
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- مقطعی است که با هدف تعیین میزان هورمونهای تیروئیدی و TSH بیماران خلفی بستری در بیمارستان شهید رحیمی شهرستان خرم آباد انجام گرفته است. تعداد 100 بیمار بستری در طول یکسال که تشخیص اختلال خلفی آنها براساس معیارهای تشخیصی D.S.M-IV و مصاحبه بالینی قطعی شده بود، مورد بررسی قرار گرفتند. آزمایشهای تیروئیدی (T4, T3, TSH) در بدو پذیرش در بیمارستان و قبل از شروع درمان برای آنها انجام گرفت (بیماران سابقه مصرف کربنات لیتیوم نداشتند)نتایج نشان داد؛ 5% بیماران T3 بیش از حد نرمال دارند، T4، %8بیش از حدنرمال و 4% کمتر از حد نرمال داشتند. 30% بیماران TSH بالاتر از حدنرمال و 8% کمتر از حد نرمال داشتند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان محور تیروئید و بی نظمی های آن را در بیماری های خلفی مدنظر قرار داده و با درمان به موقع اختلالهای تیروئید از بروز علائم بیماری جلوگیری نمود.

امروز به دلیل افزایش بیش از حد جمعیت، کمبود امکان دفع زباله، بازتاب آلودگی ها و بیماری ها منتقله از زباله موجب گردیده که علاوه بر توسعه علم زباله، مردم و مسئولین نیز بیشتر این مسئله را مورد توجه قرار دهند. لذا برآن شدیم که وضعیت جمع آوری، حمل و نقل، دفع زباله و خصوصیات کمی و کیفی زباله شهری همدان را بررسی نمائیم، برای این منظور ابتدا از آمار و اطلاعات موجود در شهرداری ها استفاده شد؛ سپس به منظور تکمیل این اطلاعات و تعیین خصوصیات کمی و سرانه زباله تولیدی و تعیین اجزا فیزیکی متشکله زباله براساس روش های توصیه شده، اقدام به جمع آوری نمونه و آنالیز آنها شد.
نتایج این مطالعه نشان می دهد که شهر همدان از جمله شهرهای پیشتاز در مدیریت زباله بوده، به طوری که عملیات جمع آوری زباله از درب منازل توسط وانت های ویژه انجام و پس از انتقال به دستگاه موقت، توسط سمی تریلرها به محل دفن بهداشتی، واقع در 23 کیلومتری شهر منتقل و دفع می گردد. متوسط میزان تولید زباله بالغ بر 310 تن در روز، که با توجه به جمعیت موجود سرانه تولید هر نفر در روز 743 گرم خواهد بود. ضمنا از لحاظ اجزا تشکیل دهنده زباله مشخص گردید، که زباله شهر شامل؛ 79.59% مواد آلی قابل فساد، 9.83 درصد کاغذ و مقوا، 2.5% پلاستیک، 2.5% چوب، 2.330% شیشه و سفال و 1.43% منسوجات بود. با توجه به درصد بالای مواد قابل فساد، تهیه کود آلی گیاهی به عنوان یک گزینه سودآور و کارآمد باید مورد توجه خاص واقع شود و علاوه بر آن در خصوص بازیافت کاغذ با توجه به درصد قابل توجه آن، باید برنامه ریزی لازم مدنظر قرار گیرد.

سوء تغذیه معمولا منجربه بروز ناهنجاری هایی در سلامت جسم و روان می شود. نیاز مادران شیرده به مواد مغذی بیش از دوران بارداری است و اگر این نیاز اضافی به مواد مغذی برآورده نشود، شیردهی به ازای برداشت از ذخائر و بروز سوء تغذیه صورت می گیرد. با توجه به اهمیت مسئله، برآن شدیم تا وضعیت غذایی مادران شیرده مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر خرم آباد را بررسی نمائیم.
در این مطالعه که از نوع توصیفی بود، وضعیت تغذیه ای 104 مادر شیرده با استفاده از یادآمد غذایی 24 ساعته مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز موادغذایی مصرفی به کمک برنامه کامپیوتری N3 و آنالیز آماری با استفاده از برنامه SPSS انجام گرفت.
نتایج تحقیق نشان داد که افراد مورد بررسی از لحاظ دریافت انرژی، مصرف پروتئین، کربوهیدرات، چربی و اسیدهای چرب مختلف در وضعیت مطلوبی قرار داشته؛ ولی از لحاظ مصرف عناصر معدنی نظیر؛ کلسیم، ید، منیزیم، فسفر، روی، ویتامینهایA,B2,B9,C وD در وضعیت نامطلوبی قرار داشتند. یافته های بدست آمده، لزوم توجه به تغذیه مادران شیرده این شهر از لحاظ عناصر معدنی و ویتامین ها را نشان می دهد. لذا افزایش مصرف شیر و لبنیات، غذاهای دریایی، میوه و سبزیجات تازه و یا استفاده از مکمل های غذایی به این افراد توصیه می شود.

دیابت شیرین یکی از شایعترین بیماری ها در دنیا محسوب می شود. تعیین شیوع DM جهت تخمین نیازهای پزشکی و آموزشی جهت کنترل بیماری مهم است. در این مطالعه توصیفی شیوع دیابت قندی در افراد بالاتر از 30 سال جامعه شهری استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات بوسیله پرسشنامه و آزمایش خون جمع آوری شد.
نتایج نشان داد که بطور کلی شیوع دیابت قندی در سن بالاتر از 30 سال 2% است. ارتباط معنی داری بین شاخص DM و BMI مشاهده شد. همچنین بین DM و مقدار مصرف کالری نیز ارتباط معنی داری بدست آمد، که در این حالت، بخصوص بین نوع NIDDM و مقدار مصرف کالری همبستگی معنی داری وجود داشت؛ اما بین DM با جنس و سن ارتباط معنی داری مشاهده نشد.

ریفلاکس از علل عمده عفونت های ادراری در کودکان محسوب می شود، که می تواند اولیه یا ثانویه به اختلالهای کارکرد مثانه و یا گردن مثانه هیپراکتیواسپاستیک و دیسنرژی دتروسور- اسفنکتری نقش اساسی را ایفا می نماید؛ که اگر در حین درمان، جراحی ریفلاکس بطور همزمان مدنظر قرار گرفته نشود، بروز عوارض عمل مانند؛ عود ریفلاکس و انسداد بطور چشمگیری افزایش می یابد. بیمار فعلی، پسر بچه 4 ساله ایست؛ که با علائم بی اختیاری ادرار و عفونت های مکرر، مراجعه و با تشخیص مثانه نوروژنیک، سنگ مثانه و ریفلاکس شدید یکطرفه تحت عمل جراحی همزمان سیستوپلاستی افزایشی (دتروسورمیوتومی)، با استفاده از مخاط مثانه و آنتی ریفلاکس Gil-vernet قرار گرفت. در پیگیری های بعد از عمل بهبودی کامل یافت.

بیماری بهجت نوعی بیماری عودکننده بافت همبند با علت نامشخص است؛ که با اولسراسیون دهان و ناحیه ژنتیال، ضایعات چشم و پوست مشخص می شود. شیوع بیماری در کشورهای ترکیه، ایران و ژاپن شایع تر است. در کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر مشاهده می شود. اغلب زمینه های ارثی و فامیلیال دربروز آن دخالت دارند؛ و وجود ژن آلل HLA-B5/B51 به نفع تشخیص بیماری است. علائم تشخیصی آزمایشگاهی مشخصی ندارد و پیش آگهی آن چندان رضایت بخش نیست و بستگی به چگونگی ابتلای سیستم اعصاب دارد. برای درمان آن داروهای ایمنوسوپرسور، استروئید و یتوتوکسیک توصیه شده است. در مورد کودکان، داروی کلشی سین (Colchicine) نتایج بهتری داشته است. اخیرا تحقیقاتی در خصوص درمان با انتر فرون آلفا (interferon-Alfa) در حال مطالعه است.