فهرست مطالب
فصلنامه متن پژوهی ادبی
پیاپی 65 (پاییز 1394)
- تاریخ انتشار: 1394/09/30
- تعداد عناوین: 7
-
- مقاله پژوهشی
-
صفحات 7-22نظریه مایکل هلیدی یکی از گرایش های نظریه نقش گراست که بر دو مفهومبنیادیننظامو نقش استوار است. در این نظریه، هلیدی از وجوه مختلفی به متن می نگرد. او در تمام بخش های نظریه خود به بافت و معنای درون متنی و برون متنی توجه ویژه دارد. بر همین اساس، برای اجزای مختلف کلام، فرانقش های سه گانه اندیشگانی/ تجربی، میان فردی و متنی قائل است. همچنین هلیدی به دلیل اهمیتی که برای بافت بیرونی کلام قائل است، بر نقش اجتماعی زبان تاکید دارد و آن را پدیده ای کاملا اجتماعی می شمارد. در این پژوهش، شعر «یادداشت های درد جاودانگی (یادداشت های گم شده)» سروده قیصر امین پور بر اساس نظریه هلیدی بررسی می شود. در این شعر، شاعر مضمون و دغدغه ای انتزاعی و کاملا ذهنی را با استفاده از فرایندهای مادی و فیزیکی زبان به صورت محسوس برای مخاطب بیان می کند. او با ذکر دغدغه های روزمره زندگی امروزی، سعی دارد ذهن مخاطب را به دغدغه ای کلان و جدی تر معطوف کند که احتمالا به دلیل اشتغال ذهنش به امور جاری، از آن غافل است.
کلیدواژگان: نقش گرایی، زبان شناسی نظام مند، نقد ادبی، درد جاودانگی، قیصر امین پور -
صفحات 23-52از دیرباز جامعه ایرانی با نوعی ناهمزمانی در زمینه همپوشانی تحولات اجتماعی و کنش های خلاقانه هنری دست به گریبان بوده است، به ویژه که رمان، نوع ادبی وارداتی است و علی رغم وجود ضرورت و پیوندش با نیازهای ایران در زمان پیدایش آن، این قالب ادبی از سنت های ادبی آن برنخاسته، بلکه عمدتا به عنوان محصول ترجمه در نظام ادبی فارسی پدیدار شده است؛ به عبارتی دیگر، زیبایی شناسی مدرن با ذهن جامعه ادبی ایران همزمان نبوده است. رمان «کریستین و کید» نوشته هوشنگ گلشیری، از دید بسیاری از منتقدان به سبب پیچیدگی در فرم و محتوا، فقدان درونمایه اجتماعی صریح و روایتی متفاوت، ادامه منطقی و طبیعی داستان نویسی عصر خود نبوده است و با روند هماهنگ و یکپارچه جامعه ادبی زمانه حرکت نکرده است و در حکم اثری تقلیدی از آثار جوامع غربی پنداشته می شود که دغدغه فرم و صناعت داشت و زمینه و موقعیت داستان، محصول موقعیت واقعی ایران نبوده است. چنین ناهمسانی و ناهمخوانی موجب شد که این رمان در زمان انتشار خود با اقبال عمومی همراه نشود و در نزد منتقدان نیز تا مدت ها با بی توجهی مواجه گردد. با این همه، پس از گذشت چندین دهه از چاپ این رمان، به سبب گسترش محافل نقد و نظریه های ادبی، تجربه های تازه داستان نویسی و اشتیاق نویسندگان به جنبش های نو و پیشرو، این داستان با استقبالی نسبی مواجه شود. در این مقاله برآنیم تا با بازخوانی متفاوت و با تکیه بر مولفه های رمان نو به تشریح و تبیین آن بپردازیم.
کلیدواژگان: کریستین و کید، هوشنگ گلشیری، رمان نو، دوره و نوشتار، رمان معاصر فارسی -
صفحات 53-78سمبولیسم، مهم ترین شیوه بیان رمز و رازهای عرفانی است و گستره زبان عرفان را از چنبره پدیدارهای هستی تا فراسوی جهان ناپیدا و بیان ناپذیر افزایش می دهد. از میان رویکردهای سمبلیستی عارفان ایرانی، سمبولیسم الفبایی شگردی هنری برای تبیین اندیشه های عرفانی بوده است و سروده های آنان را آکنده است. پژوهش حاضر به روش تاریخی و با رویکرد تحلیل محتوا، شاخص ترین آثار حکمی عرفانی و برجسته ترین دیوان های عارفان فارسی گوی را بررسی کرده است. در این مقاله، با بهره گیری از اندیشه های حکما و عرفای ایرانی، مضامین نگرش های الفبایی دیوان عارفان ایرانی شرح، و چگونگی متجلی شدن این اندیشه های بلند حکمی و عرفانی با استفاده از سمبولیسم الفبایی در دیوان شاعران تبیین و تحلیل شده است. آنگاه گونه های سمبولیسم الفبایی نیز طبقه بندی گردیده است. در پایان، نگارنده نتیجه می گیرد که بنیان اندیشگانی حکمت و عرفان ایرانی و اسلامی در بسیاری از موارد، آبشخور یکسانی دارد و نمی توان مرز مشخصی را میان این دو حوزه اندیشگانی ترسیم کرد، چنان که در گزارش سمبولیسم الفبایی دیوان عارفان، آمیغی بودن این دو را می توان مشاهده نمود.
کلیدواژگان: سمبولیسم الفبایی، عرفان، حکمت، شعر فارسی -
صفحات 79-99زبان بدن به معنای عبور از کلام و ایجاد ارتباط از طریق عناصر غیرکلامی یا زبان خاموش است. این زبان مجموعه وسیعی از رفتارها و پدیده های اشاری و حرکتی را شامل می گردد و در سیاست، به طور مستقیم یا غیرمستقیم کاربرد دارد. یک سیاست مدار می تواند نقش و نیت واقعی خود را در پس واژه ها و جمله ها پنهان کند، اما قادر به نهان داشتن زبان بدن نیست. از این رو، با تحلیل حرکات و اشارات بدنی سیاست مداران می توان به مکنونات ذهنی، فکری و اهداف سیاسی آنها پی برد. مصادیق زبان بدن را به عنوان یکی از ابزارهای ارتباط غیرکلامی در تاریخ بیهقی می توان به چهار دسته تقسیم کرد: 1) حرکات و حالات چهره. 2) اشارات و حالات سر و تن. 3) حرکات و اشارات دست. 4) سایر رفتارهای حرکتی. حالات چهره، نمودار مهارت یک سیاست مدار در مقوله هایی نظیر خویشتنداری، تمایل به ایجاد ارتباط و بی اعتنایی است و بر مفاهیمی چون تایید، تکذیب، تاسف، تمسخر و ظاهرسازی دلالت می نماید، همان گونه که حرکات دست می تواند دال بر احترام، پیمان، وفاداری یا قتل و دستگیری باشد. نکته مهم اینکه بسیاری از موضوعاتی را که امکان طرح آنها در ارتباط کلامی وجود ندارد، یا به مصلحت نیست، می توان با زبان بدن مطرح کرد. باری، زبان بدن را باید یکی از انواع فرازبان دانست که اگرچه پیامش به نافذترین شکل انتقال می یابد، اما هیچ گونه رد و نشان قابل استنادی به جا نمی گذارد و به همین دلیل، در حوزه سیاست بسیاری از ناگفتنی ها را با زبان بدن می گویند.
کلیدواژگان: زبان بدن، تاریخ بیهقی، سیاست، ارتباط غیرکلامی -
صفحات 101-119ادبیات از هیچ زاده نشده است! هر متنی هنگام تولد بر گستره سفید کاغذ یا حتی بر صفه ذهن، از متون قبل از خود متاثر شده است. این امر سبب شده تا مفاهیم بدیعی از قبیل بینامتنیت و بیناخوانش در حوزه نقد نو جلوه گر شوند. در ادبیات داستانی، آن دسته از منابع که استوارتر و جذاب ترند، بنمایه خلق آثار دیگر می شوند. حماسه عاشورا از این زمره است. بر کسی پوشیده نیست که ذهن و اندیشه ایرانیان مسلمان با واقعه عاشورا عجین و به شدت از آن متاثر است. ادبیات، به ویژه ادبیات داستانی نیز به عنوان آیینه ای از باورها و رخدادهای اجتماعی، این واقعه را در خود بازتاب داده است و به ایجاد گستره ای انجامیده که آن را «ادبیات عاشورا» نام نهاده اند. در این گستره، برخی از آثار به شکلی مستقیم به شرح وقایع عاشورا و قیام امام حسین(ع) می پردازند؛ مثل اشعار رثایی یا اشکال مختلف تعزیه. اما دولت آبادی رمان نویس است و از همین رو، در مقام قیاس، تاثیرپذیری او از واقعه عاشورا شکل پیچیده و پنهان تری دارد. او با بهره گیری از قابلیت های گوناگون این واقعه در زمینه خلاقیت ادبی، عناصری را از آن وام گرفته است. همان گونه که خود او نیز اذعان دارد، نقش تجربه شخصی وی در حوزه نمایش، به ویژه تعزیه در این میان انکارناپذیر بوده است. در این مقاله، در نظر داریم تا از دیدگاهی تطبیقی و با تکیه بر نظریات بینامتنیت و بیناخوانش، منبعث از ژرار ژنت و ژان بل من نوئل، نحوه بازتاب واقعه عاشورا را در آثار دولت آبادی بررسی کنیم.
کلیدواژگان: بیناخوانش، بینامتنیت، ادبیات تطبیقی، ژنت، رمان، عاشورا، دولت آبادی -
صفحات 121-160این تحقیق به بررسی مولفه های گفتمان مدار موجود در اشعار دفاع مقدس برای کودک و نوجوان پرداخته و سعی در بیان این مطلب دارد که تا چه حد و به چه منظور شاعران کودک در اشعار خویش از این مولفه ها استفاده کرده اند و با پوشیدگی سخن می گویند. همچنین این تحقیق به بررسی تغییر نگرش شاعران نسبت به مسئله جنگ و چگونگی بازنمایی آن در شعر کودک پرداخته است.بر این اساس، 6 کتاب از 3 شاعر انتخاب و بررسی شد. تعداد ساختارهای گفتمان مدار موجود در اشعار با اندکی تعدیل بر اساس الگوی ون لیون (2008م.) مشخص شد. در ادامه برای بررسی نگرش و مفهوم هویت ملی از الگوی پیشنهادی این تحقیق استفاده گردید. بر این اساس، مشخص شد که در اشعار مخصوص کودک و نوجوان نیز از مولفه های گفتمان مدار استفاده می شود و بسامد مولفه های ادبی در آنها بیشتر است. شاعران برای انتقال مفهوم مثبتی از هویت ملی از مولفه های ادبی بهره می جویند. همچنین شاعران کودک و نوجوان از سال های اولیه پس از جنگ تا دوره کنونی با روندی تغییرپذیر در نگرش، نسبت به این مسئله شعر سروده اند. این تغییرپذیری در گفتمان و سبک اشعار مشهود است. در بعد نگرش به جنگ و ارزشگذاری شاعران، روندی فراملی و انسان شناسانه را دنبال کرده اند و این نگرش با توجه به نسل آثار شاعران مورد بررسی در دهه دوم پس از جنگ بیشتر شده است. در شعر دفاع مقدس، هویت ملی مسئله ای بسیار مهم است که به کرات بروز می کند و شاعران آگاهانه یا ناخودآگاه به آن می پردازند. ادبیات کودک و نوجوان حیطه ای بسیار منعطف است که در صورت تحقیقات بیشتر روی آن در موارد لزوم قابل تعدیل و بازخوانی است.
کلیدواژگان: جنگ، شعر دفاع مقدس، تحلیل انتقادی گفتمان، هویت ملی، ادبیات کودک و نوجوان -
صفحات 161-189کهن الگوها از ناخودآگاه جمعی افراد در دوره های اولیه نشات گرفته است. در نظر یونگ (روانکاو سوئیسی) و پیروانش، کهن الگوها قالب ها و ظرف های از پیش تعیین شده ای دارند که در رویاها و اسطوره ها نمود می یابند. در پهنه ادبیات فارسی، شاهنامه فردوسی در بر دارنده بخش عظیمی از این نمادها و کهن الگوهاست که مبتنی بر ناخوداگاه جمعی اقوامی، در طول سالیان متمادی بوده است. مقاله حاضر، کوششی برای یافتن ارتباط بین قهرمان های اسطوره ای شاهنامه، طبق نظریات یونگ و فرای است که با روش تحلیل محتوایی(Contentanalysis) نگاشته شده است. در این پژوهش، برخی شخصیت های اسطوره ای شاهنامه با توجه به کارکرد و نوع کنش هاشان و نیز بر اساس سیر تحولات تاریخی آنها، با کهن الگوهای مورد نظر «یونگ» تطبیق یافته است. پس از مطابقت آرای یونگ و هم فکرانش بر اسطوره های مورد بررسی و مقایسه ویژگی ها و کنش های آنها با یکدیگر در دوره های مختلف، بخش های ناشناخته اسطوره ها و فرایند تغییر و تحول آنها تبیین شده است. در این پژوهش، اظهار نظرها بر اساس فرضیه ارائه شده است؛ زیرا پیش فرض اصلی بر این بوده است که قهرمان های دوره های انتخابی دارای خاصیت کهن الگویی هستند. تحقیق بر این اساس پیش رفته است و در پایان، نتیجه حاصله نشان داده است که قهرمان ها و حوادث زندگی ایشان در قالب های کهن الگویی ساخته و پرداخته شده است و فرهنگی جمعی در ساخت آنها از آغاز تا پایان دخیل بوده است. این پژوهش نشان داده که چگونه هر دوره قهرمانی، زمینه ساز تکامل ویژگی های قهرمانی دوره بعدی است؛ زیرا مراحل قهرمانی طبق آرای یونگ به صورت تدریجی تکامل می یابد. قهرمان دوره اول در سطح ابتدایی و نازلی قرار داشته است و دارای خصوصیات دوره اول بوده است، در حالی که قهرمان دوره چهارم، نمود کاملی از قهرمان نهایی و قربانی است. همچنین در حین بررسی دوره های قهرمانی، انواع چهارگانه آنیما (طبق الگوی مورد نظر یونگ) بررسی و مشخص شد که آنیما نیز از دوره اول تا چهارم از سیری تکوینی برخوردار بوده است و به تدریج تکامل یافته تا اینکه در دوره قهرمانی چهارم به اوج آگاهی و احساس یعنی مرحله چهارم از الگوهای کارکردی خویش دست یافته است.
کلیدواژگان: شاهنامه، اسطوره، کهن الگو، یونگ، دوره قهرمانی
-
Pages 7-22Michael Halliday’s Functional linguistics or systematic functional linguistics as a branch of general functional theory is based on the two fundamental concepts of System and Function. In his theory, Halliday looks at the text from multiple perspectives and pays special attention to context and its intratextual and intertextual meaning. Accordingly, he identifies the three metafunctions of experiential, interpersonal, and textual for different elements of discourse. Furthermore, with a focus on the context of situation in a discourse, he considers language a totally social phenomenon. This study aims at examining Qeysar Aminpour’s poem “Notes of Immortality Pain” (Missing Notes) based on Halliday’s theory. In this poem, Aminpour represents a totally subjective and abstract theme in a tangible manner, employing the physical and materialistic elements of language. Considering the daily challenges of modern life, he tries to turn the reader’s mind to more serious challenges which are presumably neglected due to being totally submerged in daily challenges and struggles.Keywords: Functionalism, Systematic Linguistics, Literary criticism, Immortality pain, Qeysar Aminpour
-
Pages 23-52For a long time, the development of artistic creative paradigms has not been necessarily simultaneous with the emerging social changes in Iranian society. In spite of the fact that the emergence of Iranian novels was due to the social changes, novel is generally considered to be an imported literary genre rather than a traditional Iranian trend, which found its way into the system of Persian literature mainly as a result of translation. Moreover, the principles of modern aesthetics have not been in tune with the accepted norms of Iranian literary community. The novel "Christine and Keed" By H. Golshiri due to its unintelligible content and form and lack of social themes is considered by many critics to be missing a natural and logical continuation of his era’s writing, which has deviated from the coordinated norms of literary community. More clearly, Iranian novel has been an imitation of western literary works in terms of form and figures of speech and the context of the story has not been a product of real situational and social contexts in Iran. This discrepancy caused the novel not to be generally favored among its readers and critics at the time of its publication. However, several decades after the publication, it was faced with a relative acceptance by its readers and critics because of the advances in criticism and literary theories, innovative experiences in fiction, and writers’ passion for modern and progressive movements. This paper aims at providing an innovative explanation of this novel based on the principles of Nouveau.Keywords: Christine, Keed, Houshang Golshiri, Nouveau, Contemporary Persian fiction, Era, Writing
-
Pages 53-78Symbolism is the most important way to explain mystical mysteries and to increase the range of mystical language from the world’s concrete phenomena to the unseen and inexpressible world. The alphabetic symbolism which is amongst the symbolic approaches is the artistic device commonly used by Iranian mystics to justify mystical thoughts. This study was an attempt to analyze the content of the most indicated Persian mythical poem collections, from a historical perspective. More clearly, this paper aimed at investigating the wise and mystical themes in Persian poem collections using mystics and hakims’ thoughts. The study also investigated how these lofty wise and mystical thoughts have been reflected through alphabetic symbolism in the poets’ poem collections. As a third purpose of the study, various alphabetic symbolisms used were classified into types based on their own unique characteristics. It was concluded that the intellectual bases of Iranian and Islamic wisdom and mysticism have their roots in the same system of beliefs and it is impossible to form a clear boundary between the two. This sameness of intellectual base can be clearly observed in the alphabetic symbolism used by Persian poets in their poem collections (Divans).Keywords: Alphabetic symbolism, Wisdom, Mysticism, Persian poetry
-
Pages 79-99Body Language refers to the application of metalinguistic or nonverbal elements to have communication. This language includes a broad set of gestural & behavioral phenomena which are directly or indirectly applied for political purposes. Although politicians can conceal their real roles and intentions behind words & sentences, they cannot hide the elements of their body language. The analysis of politicians’ bodily movements & gestures makes it possible for us to delve into their political mindset, thoughts & goals. As tools for the analysis of nonverbal communication in ‘Beihaghi History’, the elements of body language can be categorized into four main classes; 1)facial expressions & movements; 2)body & head gestures & movements; 3) hand movements & gestures; and finally 4)the other movement behaviors. Facial expressions which reflect a politician’s skills for continence and tendency for communication or ignorance imply concepts such as verification, rejection, regret, humiliation and pretence. While hand movements can imply other concepts such as respect, accord, loyalty, murder and capture. The point worth considering is that many issues which are impossible to be verbally expressed or communicated can be expressed through body language or nonverbal communication. More importantly, body language as a metalanguage not only has the potentiality to convey the intended message in the best possible manner, but also it leaves no justifiable clue for the message expressed nonverbally. That is why many political unspeakable issues are easily expressed through body language.Keywords: Body language, Beihaghi History, Politics, Nonverbal communication
-
Pages 101-119Literary works have their own origins; each text, while being developed in mind or being jotted down on the paper, is necessarily influenced by relevant preceding texts. This has resulted in the emergence of new concepts such as intertextuality or interlecture in the area of New Criticism. In fiction, the more outstanding leading resources and themes are resorted to for the creation of new literary works. Ashura heritage, as one of these leading themes, is an inseparable part of every Iranian Muslim’s religious identity recurrently reflected in Iranian fiction. Literature, especially fiction, as a mirror of social beliefs and events has reflected the themes surrounding Ashura up to the point where a range of “Ashura Literature” has been created. Numerous elegies and lamentation poems have directly reflected Imam Hussein’s (AS) uprising and its concurrentevents. In contrast to poetry, fiction has the capacity to borrow and reflect those elements of Ashura events which are not easily reflected in poetry. A leading writer of the type, Dowlatabadi as a novelist has been influenced by the Ashura heritage in a more complicated manner. He has accomplished a unique literary creativity through a concurrent use of the various features of Ashura heritage and his personal experience in the area of religious lamentation (Ta’zieh). In this paper, we aims at investigating the way Ashura events have been represented in Dowlatabadi’s works, through a comparative perspective and with a focus on the theories of intertextuality and interlecture originated from Gérard Genette and Jean Bellemin-Noël.Keywords: Interlecture, Intertextuality, Comparative literature, Novel, Ashura, M. Dowlatabadi
-
Pages 121-160Critical Discourse Analysis intends to reveal the interaction between language, power and ideology. To do so, it tries to uncover the discursive features by which power and ideology are inherent in language. The aim of this study is to analyze the discursive features in children poetry to find how and to what extent, Poets use these features to conceal their ideas. This study also examines the poet’s changing attitudes towards the Holy Defense and how they are represented in children poetry. In so doing, 6 poetry books from 3 poets were selected and analyzed for their discursive features based on Van Leewen’s model with slight modifications. With use of some proposed features, the poets’ changing attitudes and the concept of National Identity were examined as well. It was found that discursive features are also used in children poetry, along with a high frequency of literary features. It was also found that the poets have used the literary features to yield a positive meaning for National Identity. Additionally, their attitudes towards Holy Defense were found to have changed. This change is quite obvious in their poetic styles, where they have followed an international and humanistic trend to value the Holy Defense heritage. This change in styles and attitudes is more outstanding in the literary works of the postwar second-decade poets. National identity has changed into an important element of the Holy Defense poetry due to the extensive conscious and unconscious attention paid to the concept. It is suggested that more inquiries into children literature be carried out from critical discourse analysis perspective. Children literature is a so flexible field that more studies in the field will result in more revealing findings.Keywords: Discourse, Children Poetry, Holy Defense Literature, national identity, Change in attitudes
-
Pages 161-189Archetypes are primitive mental images inherited from the collective unconsciousness of the earliest human ancestors. According to Jung, the Swiss psychiatrist, and his followers, archetypes include predetermined patterns that manifest themselves in dreams and myths. In Persian literature, Shahnameh by Ferdowsi contains numerous examples of these archetypes that are set on a people’s collective unconsciousness during years. This paper is a content analysis of Shahnameh, based on Jung’s theory of archetypes, to find the connections between its mythical heroes. More clearly, some mythical characters of Shahnameh are analyzed regarding their roles, actions and historical development, in light of archetypes proposed by Jung. After the analysis of Shahnameh’s mythical characters with the archetypes proposed by Jung and his followers and comparison of the characters belonging to different periods, the unknown aspects of the myths and the way they have changed were explained in detail. Since it has been hypothesized that the selected characters are archetypical ones, the study has been built on some hypotheses. The results indicated that all the heroes and their life events are archetypically patterned based on a collective culture. It was also found that each heroic period has contributed to the development of heroic characteristics for the next period. This piece of finding is in tune with Jung’s theory that heroic periods are gradually developed. On contrary with the heroes in the first heroic period who are simply patterned without any complexity of personality, the heroes in the fourth period are complex and ultimate representation of heroic characters. The four major Jungian animas were also found to have undergone the same evolutionary procedure up to their highest levels in the fourth period.Keywords: Shahnameh, Myth, Archetype, Jung, Heroic period
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.