نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال دهم شماره 3 (پیاپی 39، پاییز 1382)

به منظور ارزیابی میزان انطباق زیست محیطی کاربری های فعلی و آتی (توان) استان گلستان، یک مدل وزنی تهیه و مقادیر شاخص انطباق کاربری ها در 198 واحد زیست محیطی هم توان در سطح نیمه تفصیلی و مقیاس 1،250،000 نقشه بندی شده است. نتایج حاصله نشان می دهند که دامنه تغییرات مقادیر شاخص انطباق کاربری ها در استان بسیار زیاد (از 1 تا 4) است و همه کلاسهای مدل (I، بدون تا IV، زیاد) را در بر می گیرد. نقشه نهایی انطباق کاربری ها دارای 31 واحد (پولیگون) است و تفاوت فراوانی تعداد و مساحت کلاس ها در سطح 1 درصد (01/0>P) معنی دار می باشد.

از بین منابع مختلف آلاینده خاک، ذرات سرب خارج شده از اگزوز وسائط نقلیه بنزین سوز اهمیت ویژه ای دارد. مطالعه و بررسی خاک های متاثر از آلودگی سرب می تواند در ردیابی این عنصر و عناصر مشابه در زنجیره غذایی رهنمون باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی مقدار و نوع شکل های شیمیایی عنصر سرب در خاک های اطراف بزرگراه های رشت - انزلی (منطقه انزلی)، کلاچای - رامسر (منطقه رامسر)، تهران - کرج (منطقه کرج) و اصفهان - تهران (منطقه دلیجان) انجام گرفت.

تعداد 97 جرد بزرگ در ترکمن صحرا صیر شد و مطالعه روی آنها در بخش مورفولوژی و مورفومتری صورت گرفت. در این تحقیق مشخص شد که تمام نمونه ها متعلق به گونه Rhombomys opimus و زیر گونه Rhombomys opimus sodalis است. در طول مطالعه هیچ زیرگونه دیگری در منطقه مشاهده نشد. تغییرات درون گونه ای با استفاده از 36 صفت اسکلتی، جمجمه ای و مورفولوژیکی مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعات نشان می دهد که جرد بزرگ در ترکمن صحرادارای دوریختی جنسی است.

یکی از عوامل اساسی در طراحی و تعیین نوع سازه های حفاظت خاک و آبخیزداری، تعیین ارتفاع و حجم رواناب سالانه در هر طبقه ارتفاعی و در کل یک حوزه آبخیز است. در ضمن برای بهره برداری صحیح از آب های سطحی یک حوزه بایستی بتوان حجم رواناب سالانه را با دقت مناسبی برآورد نمود. روش های تجربی متعددی برای محاسبه حجم رواناب سالانه حوزه های آبخیز ارائه شده است. هدف از انجام این تحقیق ارائه یک روش تجربی مناسب می باشد.

در این مطالعه امکان استفاده از سر شاخه های بادام حاصل از هرس درختان بادام در صنعت تخته خرده چوب مورد بررسی قرار گرفت. سر شاخه های بادان از باغات بادام اصفهان تهیه و رفتار بادام در فشار عمود بر الیاف آن مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به سنگینی و پایین بودن ضریب فشردگی چوب بادام، از چوب صنوبر به عنوان بهبود دهنده به صروت مخلوط با بادام استفاده گردید. در این مطالعه درصد مخلوط صنوبر و بادام، فشار پرس و درجه حرارت پرس به عنوان عامل متغیر و بقیه عوامل به عنوان عوامل ابت در نظر گرفته شدند.

گوجه فرنگی یکی از عمده ترین محصولات زراعی است. تولید جهانی آن در سال 2000 حدود 8/98 میلیون تن (در سطح زیر کشت 128 هزار هکتار) بوده است. با توجه به تنوع بسیار زیاد واریته های آن نیاز است، قبل از تولید هر محصول بررسی دقیقی روی ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و حسی واریته های گوجه فرنگی متناسب با مدیریت کاشت هر منطقه صورت گیرد، تا بتوان بر اساس نوع کاربری بهترین واریته گوجه فرنگی را پیشنهاد نمود. بنابراین نخستین گام در بهینه سازی ساختار زنجیره تولید و فرآوری گوجه فرنگی انتخاب واریته مناسب است.

میزان تولید سیب زمینی در ایران حدود 20 تا 30 تن در هکتار برآورد می شود اما چون ذخیره سازی آن در انبارهای کشور چندان مطلوب نیست بنابراین میزان ضایعات معمولا از 5 درصد بیشتر می باشد. با توجه به اینکه سیب زمینی منبع اصلی غذایی بشر در دنیا محسوب می شود به دلیل کوتاه بودن زمان ذخیره سازی و حجیم بودن، امروزه صنایع تبدیلی سیب زمینی از جمله خلال نیمه سرخ شده سیب زمینی مدنظر می باشد.

تقویت رژیم پلاسم درختان میوه کشور به منظور استفاده از آنها در تولید ارقام برتر و مقاوم به شرایط نا مناسب در ایران که جزء مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می شود، از اهمیت زیادی برخوردار است. دراین راستا وارد کردن ارقام خارجی و شناسایی مقاومت های موجود در این ارقام و ارقام بومی، لازمه پیشبرد برنامه های اصلاح درختان میوه می باشد. لذا این تحقیق بر روی 9 ژئوتیپ گلابی آسیایی (Pyrus serotina Rehd) که از طریق کنگره باغبانی در سال 1998 از کشور بلژیک توسط گروه باغبانی دانشگاه تربیت مدرس وارد شدند، انجام گرفت.

دارایی درختچه ایست زینتی و همیشه سبز که علاوه بر خاصیت شکل پذیری مناسب، به علت مقاومت خوب آن به گرما و تا حدودی کم آبی در فضای سبز مناطق گرم و خشک جایگاه ویژه ای را پیدا کرده است. این گیاه در شرایط آب و هوایی مناطق گرم و خشک تا دمای C 50 را به خوبی تحمل می کند. ازدیاد دارایی در خوزستان عمدتا توسط قلمه و در هوای آزاد صورت می گیرد. به منظور بررسی تاثیر اسید ایندول بوتریک و مقایسه کشت قلمه درون تونل پلاستیک و هوای آزاد، آزمایشی با سطوح هورمونی 4000 و 2000، 1000، 0 میلی گرم در لیتر در دو زمان کاشت قلمه (پاییز و بهار) انجام گرفت.

رشد میوه تابعی از افزایش حجم (یا وزن) است. قطر میوه به تنهایی معمولا یک اندازه گیری ضعیف از رشد میوه می باشد، چون ارتباط خطی با حجم یا وزن ندارد. در کار حاضر تبدیل قطر میوه جدا نشده (متصل به درخت) وزن تر و حجم میوه در یازده رقم زردآلو بومی ایران مدنظر قرار گرفت. در هز رقم چهار درخت در نظر گرفته شد. از سی روز پس از آغاز مرحله تمام گل تا زمان رسیدن کامل میوه ها (زمان برداشت میوه)، هر ده روز در میان، هشت میوه از قسمت وسطی تاج هر یک از چهار درخت به طور تصادفی چیده شد.

در این تحقیق تعیین زمان وقوع پدیده پلی امبریونی (چند جنینی) در پنج ژنوتیپ از پایه های پلی امبریون مرکبات (تاریخ، فلائینگ دراگون، سیتروملو، سیترنج، شل محله) با استفاده از کشت درون شیشه ای مورد مطالعه قرار گرفت. محیط کشت موراشیگ و توکر (MT) با دو غلظت جیبرلین (1 میلی گرم در لیتر و 5 میلی گرم در لیتر) استفاده شد و بذرها از ژئو تیپ های مورد نطر در زمانهای 35، 50، 65، 80، 95، 110 و 125 روز پس از گرده افشانی استخراج و بر روی محیط مذکور کشت گردیدند.

امروزه استفاده از علف کش ها به مقدار کمتر از توصیه شده با هدف حفظ سلامت محیط زیست، کاهش هزینه هاو در نتیجه افزایش تولید ضروری به نظر می رسد. به این منظور آزمایش مزرعه ای در قالب بلوک های کامل تصادفی با 11 تیمار و 4 تکراردر مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی ساری دانشگاه مازندران جهت بررسی اثر مقادیر کاهش یافته علف کش های تریفلورالین و ستوکسیدیم بر کنترل علف های هرز و عملکرد سویا Glycine max(L.) Merr در سال زراعی 1379 به اجرا در آمد. در این طرح از دو علف کش تریفلورالین (به صورت پیش از کشت) و ستوکسیدیم (به صورت پس از سبز شدن) استفاده شد.

جدایه های گونه Fusarium graminearum بر روی جوی اتو کلاو شده کشت شدند و از نظر سمیت علیه بذور در حال جوانه زنی گندم مورد آزمون قرار گرفتند. از میان جدایه های مورد مطالعه، تنها دو جدایه 164 و 131 سمیت قابل توجهی داشتند. همبستگی میان ویرولنس و سمیت جدایه ها نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بیست و شش لاین بهاره گندم نان (Triticum aestivum) با استفاده از فیتوکسین های نیمه خالص قارچ عامل بیماری از نظر پتانسیل تحمل قطعات کولئوپتیل در حال رشد، و نیز بذور در حال جوانه زنی بررسی شده و همبستگی میان میزان تحمل آنها به عصاره فیتوتوکسیک قارچ و مقاومت مزرعه ای محاسبه گردید.

به منظور بررسی برخی ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک ارقام سویا و تاج خروس تحت تاثیر رقابت، آزمایشی در گلخانه به صورت سری های جایگزینی انجام شد. بذور ارقام سویا با تاج خروس در نسبت های 100:0، 75:25، 50:50، 25:75 و 0:100 کشت شدند. نتایج نشان داد که ارتفاع ساقه اصلی، قطر ساقه، تعداد میانگره، وزن خشک برگ، عملکرد دانه، وزن خشک و تعداد غلاف در بوته ی رقم هابیت به طور معنی داری کمتر از ارقام ویلیامز و کلارک بود.

قابیلت ترکیب پذیری یازده صفت زراعی در پنبه در قالب یک تجزیه دای آلل 6×6 یک طرفه ارزیابی شد. در این پژوهش طرح شش والد به نام های چه کوروا، نازلی 84، تابلادیلا، سای اکرا 324، مهر و ساحل به کار گرفته شد. ژنوتیپ ها (والدین و 15 تلافی F1) در ایستگاه تحقیقات هاشم آباد گرگان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1379 کشت شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل 1 روش 2 گریفینگ و همچنین روش گرافیکی همین (1956) استفاده گردید.

این مطالعه جهت بررسی کالوس زایی و باز زایی چند ژنوتیپ برنج از طریق کشت بساک در آزمایشگاه ایستگاه تحقیقاتی برنج آمل در سال 1379 انجام گرفت. در این آزمایش از شش محیط کشت کالوس زایی (N6, Fj, Fj1, Fj4, L8, G1)، سه محیط کشت باز زایی (M7, SK11, M5)، هفت رقم (صدری، رشتی، سالاری، محمدی چپر سر، قصرالدشتی، IR-28 و آمل -3) به همراه پنج ژئوتیپ هیبرید (IR-28× رشتی، آمل -3 × صدری، سالاری × IR-28، قصرالدشتی × IR-28 و آمل -3 × محمدی چپر سر) استفاده شد.

به منظور بررسی تاثیر دماهای مختلف منطقه ریشه بر روی یونجه یکساله، آزمایشی در بهار سال 1380 در شرایط کنترل شده در اتاقک رشد (در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور) انجام شد که در آن سه گونه سازگار به شرایط مناطق سرد و معتدل، یعنی گونه های M. rigidula, M. radata, Medicago polymorpha در 4 دژیم دکایی منطقه ریشه شامل دمای 5، 10، 15، 20 درجه سانتی گراد به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کاملا تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند.

در نواحی روستایی شمال ایران، برنج یکی از مهمترین محصولات کشاورزی می باشد. بنابراین افزایش درآمد زراعین نسبت مستقیم با کیفیت بهتر و راندمان برنج سفید سالم دارد که به طور معمول متاثر از روش خشک کردن شلتوک می باشد. بدین منظور در تحقیقی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی اثرات دما و جهت جریان هوا بر روی ترک خوردگی شلتوک (رقم خزر) بعد از مرحله خشک شدن در خشک کن بستر ثابت مورد بررشی قرار گرفت.