نشریه مرور سیستماتیک در علوم پزشکی
پیاپی 1 (زمستان 1400)

با استفاده از نظریه های پرستاری در مراقبت از بیمار، می توان امید داشت که استانداردهای مراقبتی بیماران بهبود یافته، هزینه های مراقبت پرستاری کاهش یابد و کیفیت زندگی بیماران اصلاح گردد. مدل سیستمی نیومن به علت ابداع چارچوبی جهت تبیین و توصیف عملکردهای پرستاران و ارایه مدلی جامعه نگر در این بین، اهمیت ویژه ای دارد.

استفاده از نظریه سیستمی بتی نیومن در حل چالش های مراقبت پرستاری ایران است.

در این مطالعه مروری جستجوی کلید واژه های انگلیسی، با استفاده از روش جستجوی سه مرحله ای، مقالات با استفاده از پایگاه های اطلاعاتیScopus ،Proquest ،Nursing consult ، Elsevier  از سال 1970 تا 2016 و پایگاه داده های فارسی SID و Irandoc ،Magiran ،Iran Medex و مدلایب از سال 1380 تا 1395 استخراج شدند. سپس براساس تحلیل مطالعات، چالش های اساسی استفاده از تیوری سیستمی بتی نیومن در ایران مشخص گردید. از 803  مقاله اولیه، 231 عنوان مرتبط با تیوری نیومن و آموزش و مراقبت پرستاری بودندکه در پایان مرحله دوم تنها 23 مقاله مورد بررسی قرر گرفتند و در نهایت 12 مورد (52 درصد) مقالات در ارتباط با آموزش پرستاری، 8 مورد (34 درصد) در ارتباط با مراقبت پرستاری و باقی مقالات در ارتباط با شکاف بین تیوری و عمل بودند.  

مراقبت های پرستاری در ایران معمولا در سطح دوم پیشگیری ارایه می شود و فعالیت پرستاران در سایر سطوح پیشگیری و مراقبت جامعه نگر که اساس تیوری نیومن است، بسیار محدود است. دانشجویان پرستاری و پرستاران، درمان نگر هستند و این مساله با فلسفه پرستاری جامعه نگر در تناقض است.

تاکید نظریه نیومن برداشتن دیدگاه جامعه نگر به ارایه خدمات پرستاری است بنابراین این نظریه می تواند راهنمای خوبی در ارایه نقش های مورد نیاز جامعه در ارایه خدمات جامعه نگر پرستاری باشد. با توجه به اهمیت دانش و مهارت پرستاران کشور در ارتقاء سلامت جامعه، توانمندسازی پرستاران در این زمینه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و نیل به این هدف نیازمند بازبینی در سیستم آموزش پرستاری و سیستم ارایه مراقبت جهت استفاده از نظریه های پرستاری است تا پرستاران را جهت ارایه مراقبت به فرد و جامعه آماده سازد.

با افزایش جمعیت سالمندان و افزایش طول عمر، احتمال بروز بیماریهای مزمن و استفاده از چندین دارو به طور همزمان افزایش یافته است که این مساله می تواند موجب تداخل و واکنش های مضر دارویی شود.

مطالعه حاضر با هدف مروری بر پلی فارمسی سالمندان  انجام گرفته است.

این پژوهش یک مطالعه مروری نظام مند است که با جستجوی مقالات فارسی با استفاده از کلیدواژه های پلی فارمسی، سالمندی و شیوع، در پایگاه های اطلاعاتی منابع ایران SID, Magiran، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران Iranian Research Institute for Information and Science and Technology, Iran Medex و جستجوی کلیدواژه های poly-pharmacy , elderly , prevalence در درپایگاه های اطلاعاتی google scholar ,  ProQuest , PubMed ، Web of Sciences, Scopus, Science Direct و Ovid در بازه زمانی 2015 - 2005 انجام شد.

در مطالعه حاضر از 200 مقاله یافته شده، 19 مطالعه زبان انگلیسی و دو مطالعه فارسی بر اساس معیارهای ورود و خروج انتخاب شدند. یافته های این مطالعه در سه بخش اصلی میزان شیوع پلی فارمسی، عوامل مرتبط و راه های پیش بینی پلی فارمسی، عوارض و عواقب پلی فارمسی تقسیم و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.بر اساس یافته ها بیشترین شیوع پلی فارمسی در گروه سنی 74-70 و 84-80 بوده و پلی فارمسی با مشخصات دموگرافیک و وضعیت سلامت فرد و مشخصات مرکز سلامت ارتباط داشت. همچنین بررسی ها نشان داده اند که بین منبع کسب اطلاعات درباره ی داروها و الگوی مصرف پلی فارمسی ارتباط وجود دارد. به منظور پیشگیری از عوارض دارویی، لزوم پایش مداوم داروهای سالمندان در مقالات مختلف مورد تاکید قرار گرفته است.

با توجه به افزایش میزان شیوع پلی فارسی در سالمندان  لذا پیشنهاد می شود با ارایه آموزش های مداوم مرتبط با پایش مداوم بیمار، توجه ویژه به متغیرهای مرتبط با پلی فارمسی و راه های پیش بینی کننده آن در سالمندان به ارایه دهندگان خدمات سلامت، موجبات کاهش  بروز عوارض ناخواسته ی دارو درمانی در این بیماران را فراهم گردد.

ایمنی بیماران و کارکنان موضوعی ضروری در مراقبت و درمان بیماران دارای اختلالات روان در بخش های روان پزشکی است و تامین دایمی مراقبت باکیفیت و ایمن نیز از وظایف و دغدغه های این بخش ها محسوب می شود.

این مطالعه با هدف بررسی ایمنی بیمار در حیطه بیماران و کارکنان در بخش ها و مراکز روان پزشکی انجام شده است.

در این مطالعه مرور نظام مند، جستجوی الکترونیک به زبان انگلیسی با کلیدواژه های patient safety, psychiatric patients, psychiatric wards در بانک های اطلاعاتی Medline, Elsevier, Nursing consult ProQuest, Google Scholar, PubMed, Ovid, Science Direct و جستجوی مطالعات  فارسی زبان با کلیدواژه های ایمنی بیمار، رخدادهای ایمنی، بخش های روان پزشکی، بیماران روانی در پایگاه اطلاعات SID ، Iranmedex, Nindex ،Magiran انجام شد. در این مطالعه کلیه مقالات کمی و کیفی منتشرشده بین سال های 2015-2004 در زمینه ایمنی بیمار در حیطه بیماران و کارکنان در محیط های روان پزشکی موردبررسی قرار گرفت. جهت گردآوری داده ها از فرم استخراج داده ها بر اساس هدف پژوهش استفاده گردید. از تعداد 118 مقاله دستیابی شده در نهایت 38 مقاله وارد مطالعه شدند.

 یافته های این مطالعه نشان می دهد که بیشتر مطالعات به رخدادهای ایمنی و پیامدهای آن و سایر مطالعات به جمع آوری دانش در حوزه ایمنی و اقدامات موثر جهت افزایش ایمنی در محیط روان پزشکی پرداخته اند. همچنین مطالعات رخدادهای ایمنی به خشونت و پیامدهای آن و نیز به سایر رخدادها نظیر فرار، آسیب به خود، خودکشی، انتقال بیماری های عفونی، خطاهای دارویی، سقوط در محیط روان پزشکی پرداخته اند.

 یافته های این مطالعه نشان می دهد که علیرغم اینکه رخداد/حوادث زیادی در بخش های روان پزشکی روی می دهد، اما ایمنی و عوامل ایجادکننده آن از منظر مراقبت از بیماران دارای اختلالات روان پزشکی کمتر مورد بحث قرارگرفته است. لذا انجام مطالعات مداوم و ادغام فعالیت های بالینی و پژوهشی به منظور انتقال دانش و آموزش برای اطمینان از انجام کار بهتر و تغییرات لازم پیشنهاد می شود.

امروزه استفاده از روش‌های کمتر تهاجمی در مراقبت‌های اورژانسی طرفداران زیادی پیداکرده است. تجویز دارو از طریق داخل بینی یکی از روش‌هایی است که به علت دسترسی آسان، جذب بالا و سریع دارو، قابلیت پذیرش خوب توسط بیمار و استفاده آسان در شرایط بحرانی مورد توجه قرارگرفته است.

این مطالعه با هدف بررسی مطالعات انجام‌ شده در مورد تجویز داروهای داخل بینی در محیط‌های اورژانسی انجام شده است.

این مرور سیستماتیک با جستجو توسط کلمات کلیدی Intranasal، Nasal، pre-hospital، prehospital، Emergency Care، Emergency medical services، First Responder، Out-of-Hospital ، Emergency Medical Technician، پیش بیمارستانی، اورژانس و تجویز داخل بینی در پایگاه های داده ای معتبر شامل PubMed، Cochrane، Web Of Science، ProQuest، Scopus و Scholar Google، SID و Magiran در فاصله زمانی 2005 تا 2015 انجام ‌شده است.

در جستجوی اولیه 134 مقاله یافته شد که پس از حذف موارد تکراری و لحاظ کردن معیارهای ورود به مطالعه نهایتا 12 مقاله هم‌راستا با اهداف این مطالعه مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته های این مطالعه حاکی از آن است که استفاده از این روش برای تجویز داروهای فنتانیل، کتامین، نالوکسان و میدازولام در مراقبت‌های اورژانسی درون و برون از بیمارستان موثر بوده است. مقایسه تجویز داروهای داخل بینی با سایر روش‌های تجویز دارویی در مطالعات مختلف نشان‌دهنده اثربخشی و ایمنی برابر یا بهتری این روش است. بعلاوه در دسترس بودن مسیر داخل بینی، نداشتن نیاز به صرف ‌وقت جهت تعبیه مسیر تجویز دارو در کنترل شرایط بحرانی و شروع اثربخشی سریع‌تر داروها موثر است.

با توجه به استفاده ایمن و اثربخشی سریع تجویز داخل بینی داروها به ‌ویژه در مراقبت‌های پیش بیمارستانی، توصیه می شود که مطالعات مشابهی در محیط پیش بیمارستانی کشورمان طراحی و اجرا شود.

یکی از اهداف مهم آموزش پرستاری، تربیت پرستارانی است که خدمات شایسته ای را ارایه نمایند که لازمه آن مهارت تفکر انتقادی هست و به نظر می رسد درروش های رایج آموزش پرستاری به آن توجه کمتری شده است.

هدف از این مطالعه بررسی وضعیت تفکر انتقادی در حوزه آموزش پرستاری ایران و ارایه مفاهیم و روش های ترویج آن به منظور تاکید بر اهمیت و ضرورت تفکر انتقادی می باشد.

این مطالعه مروری با جستجوی کلید واژه های پرستاری، آموزش و تفکر انتقادی در مقالات منتشر شده در پایگاه های  فارسی زبان  iranmedex ، magiran ، SID  از سال 1380 تا 1393 انجام شد. معیار ورود شامل مقالات فارسی زبان، مقالات اختصاصی در حوزه پرستاری و مقالاتی که پرستاری را در کنار چندین رشته دیگر مورد بررسی قرار می دادند، بود. از مجموع 367 مقاله یافته شده، پس از لحاظ کردن معیارهای ورود و خروج 22 مقاله مرتبط با هدف مطالعه انتخاب شد.

بررسی مطالعات نشان داد که دانشجویان پرستاری توانایی ضعیفی در درک تفکر انتقادی داشته و گرایش آن ها متزلزل می باشد. تفاوت معنی داری بین سطح تفکر انتقادی دانشجویان سال اول و آخر دیده نشد، در حالی که بین سلامت روان، تصمیم گیری بالینی و تفکر انتقادی ارتباط معنی داری وجود داشت و جهت بهبود تفکر انتقادی بر آموزش تاکید شده است.

با توجه به ضرورت تفکر انتقادی جهت قضاوت و تصمیم گیری در مواقع بحرانی، پیشنهاد می شود که مدیران و برنامه ریزان راهکارهای موثرتری را جهت ارتقاء مهارت های تفکر انتقادی فراگیران پرستاری ارایه دهند.

استیگما (برچسب خوردن) یک مشکل فردی یا جزیی از بیماری نیست بلکه یک مسئله اجتماعی است که عواقب آن بیشتر از خود بیماری است. این موضوع در اختلالات روان پزشکی اهمیتی دو چندان پیدا می کند، چرا که نزدیک به 300 میلیون نفر از مددجویان مبتلا به اختلالات روانی به علت ترس از برچسب خوردن برای درمان اقدام نمی کنند.

این مطالعه با هدف بررسی پژوهش های مرتبط با استیگما در بیماران دارای اختلالات روانی انجام شده است.

در مقاله مروری حاضر، جستجوی واژه های کلیدی stigma, mental disorders depression, schizophrenia در پایگاه های اطلاعاتی نظیر PubMed, Biomed Central, Wiley Library , Google Scholar, Science Direct و کلمات استیگما، اختلالات روانی، افسردگی، اسکیزوفرنی در پایگاه های اطلاعاتی فارسی زبان مانند IranMedex, SID, Magiran انجام شد. جهت پوشش مناسب در انتخاب پژوهش های پیشین، مطالعاتی به زبان های فارسی و انگلیسی از سال 2001 تا سال 2015 در این مطالعه وارد شدند.

 در جستجو انجام شده 83 مطالعه یافت شد که پس از لحاظ کردن معیارهای ورود و خروج، نهایتا 29 مقاله انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان می دهد که بیشتر مطالعات انجام شده به بررسی استیگما در بین عموم بیماران دارای اختلالات روان و همچنین بیماران اسکیزوفرنی پرداخته بودند. نتایج این مطالعه در 4 گروه پژوهش های مربوط به دیدگاه جامعه درباره بیماری های روانی، دیدگاه کارکنان و کادر درمان، مطالعات مرتبط با نظرات بیماران مبتلا به اختلالات روانی و خانواده های ایشان و پژوهش های مربوط به کاهش استیگما طبقه بندی و مورد بررسی قرارگرفته است.

یافته های این مطالعه نشان داد که با توجه به دیدگاه های منفی افراد نسبت به بیماران روان، استیگما به عنوان یک عامل مهم عدم موفقیت در درمان مطرح می شود. چراکه اهمیت به ادامه روند درمان و پیگیری افراد مبتلا به اختلالات روانی، در ایجاد نتایج مطلوب درمانی این بیماران بر کسی پوشیده نیست. لذا پیشنهاد می شود با عنایت به وجود قومیت های مختلف و کمبود اطلاعات کافی در رابطه با وجود استیگما و راهکارهای برخورد با آن در ایران، با طراحی پژوهش های مناسب زمینه ای برای شناخت بهتر این مسئله فراهم شود.

همزمان با تکامل حرفه پرستاری، مسیولیت های حرفه ای پرستاران نیز افزایش یافته و آنها نیازمند استقلال در فعالیت های خود هستند. علی رغم دستیابی به استقلال در پرستاری، این حرفه با چالش هایی روبرو می باشد.

این مطالعه با هدف بررسی مطالعات انجام شده در مورد چالش های موجود در زمینه دستیابی به استقلال در پرستاری انجام شده است.

این مرور سیستماتیک با جستجو توسط کلمات کلیدی autonomy in nursing, challenge in nursing در پایگاه های داده ای معتبر شامل:
PubMed , Science Direct, Scopus, Google Scholar و دو پایگاه ایرانی SID و MagIran در فاصله زمانی 2000 - 2019 انجام شده است.

پس از جستجوی کلیه پایگاه های بین المللی و ایرانی، تعداد 25 مقاله فارسی و انگلیسی وارد تحلیل نهایی شد. مهمترین چالش های بدست آمده شامل: تعریف مبهم استقلال، استفاده از ابزارهای نامتناسب برای اندازه گیری، عدم وجود یک تیوری مرتبط با استقلال پرستاری، آموزش نامناسب دانشجویان، عدم همکاری در کارهای تیمی، عدم حمایت مدیران و ساختار نامناسب مدیریتی، اندازه بیمارستان و تاثیر آن در ساختار سازمان و میزان توانمندی و قدرت پرستاران بود.

راهکارهای مورد نیاز مانند: انجام تحقیقات گسترده با ابزارهای معتبر، انجام تحقیقات کیفی برای تعریف دقیق مفهوم استقلال، اصلاح برنامه های درسی دانشجویان، تشویق به انجام کارهای تیمی و در نهایت حمایت مدیران بایستی در راستای کنترل این چالش ها انجام شوند تا بتوانند باعث افزایش استقلال در پرستاران شوند.

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) بدنبال تجربه یک حادثه تلخ و شدید بروز می کند. از این رو خودمراقبتی در زندگی این افراد جایگاه ویژه ای دارد تا اثرات این اختلال به حداقل برسد. اجرای اقدامات بهداشتی خودمراقبتی موجب تاثیر در فرایند بهبودی و سلامت این بیماران می شود.

مطالعه حاضر با هدف گردآوری و مرور پژوهشهای انجام شده در ارتباط با خودمراقبتی در بیماران مبتلا به PTSD صورت گرفته است.

مطالعه حاضر با هدف مرور انجام شد. اطلاعات با جستجوی مقالات فارسی و انگلیسی با معیارهای ورود مروری و تحلیلی، هم خوانی با عنوان مطالعه، نمونه های مبتلا PTSD بعد از جنگ و خودمراقبتی در مورد این بیماران و معیارهای خروج مقالات، ارتباط کم با موضوع تکراری و همپوشان بودن مقالات انتخاب شدند. با جستجوی کلید واژه های , Self-care ,Care defect, Systematic Review, PTSD،خود مراقبتی، نقص مراقبتی، مرور سیستماتیک و اختلال استرس پس از سانحه در پایگاه های داده ای معتبر شامل,Magiran, Google Scholar, SID , Iran Medex, PubMed, Ovid, Science Direct, Scopus در فاصله زمانی آوریل 2004 تا جولای 2019 مورد بررسی قرار گرفته است.

در این مطالعه تعداد 103 مقاله مورد بررسی قرار گرفت و سپس بر اساس معیارهای ورود و مقالاتی که بیشترین ارتباط را با موضوع مورد مطالعه داشتند، تعداد 18 مقاله باقی ماند که 6 مورد از آنها فارسی بوده و 12 مورد انگلیسی بوده است. بر اساس یافته های مطالعات مختلف، تاثیر رفتارهای خودمراقبتی مانند (انجام آرامسازی عضلانی بدن، آموزش تنفس عمیق، رفتن به سر کار، ورزش و تغذیه منظم، رفتن به محلی که حادثه در آن اتفاق افتاده و استراحت کافی) بر کاهش علایم PTSD گزارش کرده اند.

آموزش خودمراقبتی در کاهش علایم PTSD و بهبود این بیماران موثر می باشد و با توجه به افزایش حوادث و به دنبال آن اختلال استرس پس از سانحه پیشنهاد می گردد خود مراقبتی در این گروه از بیماران با استفاده از مهارتهای مقابله ای ویژه در موردPTSD ؛ علایم مربوطه و بکارگیری سبک زندگی متوازن آموزش داده شده و ارتقاء یابد. در امر مراقبت از این بیماران، استفاده از الگوی خود مراقبتی جامع ضروری به نظر می رسد. با توجه به پژوهش های محدود در امر خودمراقبتی از این بیماران پیشنهاد می گردد که در آینده پژوهش های مرتبط تری انجام شود.