فهرست مطالب

گنجینه اسناد - پیاپی 110 (تابستان 1397)

فصلنامه گنجینه اسناد
پیاپی 110 (تابستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/06/09
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد پیری، محمدرضا عسکرانی * صفحات 6-33
    مناسبات دیرپای ایران و هند در دوره قاجار شکل تازه ای یافت. در این دوره نوع کالاها و شیوه مبادلات بازرگانی تغییر کرد و موجب دگرگونی نظام اقتصادی ایران شد. موضوع اصلی این تحقیق بازشناسی انواع کالاهای صادراتی و وارداتی بین ایران و هند و آثاری است که این موضوع بر تولیدات داخلی و اقتصاد ایران در دوره مذکور داشته است.
    هدف
    تحلیل تاثیر روابط بازرگانی ایران و هند بر تولیدات و اقتصاد ایران دوره قاجار تا پایان سلطنت مظفرالدین شاه است. در این مقاله فرصت ها و تهدیدهای موجود در این مناسبات تبیین می شود. روش/ رویکرد پژوهش: رویکرد تحقیق حاضر «کیفی» [1] و «توصیفی–تحلیلی» [2] است و داده ها به روش «اسنادی» [3] و بر پایه منابع «کتابخانه ای» [4] گردآوری شده اند. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان می دهد که ایران از یک سو بازار فروش محصولات اروپایی شد و بازرگانان ایران به دلالان شرکت های غربی تبدیل شدند و ازسوی دیگر ایرانیان با برخی از روش های تولید کشاورزی و صنعتی آشنا شدند و برخی از دولتمردان درصدد برآمدند تا شیوه های جدید تولید را وارد ایران کنند.
    کلیدواژگان: اقتصاد داخلی، کالاهای بازرگانی، هند، انگلیس، ایران، قاجار (دوره)
  • عباس پناهی *، فتانه پاسبان حضرتی صفحات 34-57
    هدف
    هدف از پژوهش حاضر، تجزیه وتحلیل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زندگی مردم بیمرغ گناباد با تکیه بر نکاح نامه هاست. بررسی این نکاح نامه ها می تواند در بازنمایی دغدغه های فکری و رویکردهای اجتماعی و اقتصادی مردم این منطقه تاثیرگذار باشد. روش/ رویکرد پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی است. داده ها و شاخص های تحقیق بر پایه اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای و براساس نمونه گیری هدفمند گردآوری شده است؛ البته از روش تاریخی نیز برای تحلیل داده های پژوهش استفاده شده است. یافته ها و نتیجه گیری: نکاح نامه های بررسی شده حاوی داده های مهم اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از تاریخ یکصدساله منطقه بیمرغ گناباد هستند.
    ویژگی مهم پژوهشی این اسناد پوشش دوره زمانی یک صدساله است. نکاح نامه های حاضر، مستقیم با نحوه زندگی مردم در این دوره تاریخی مرتبط است، درنتیجه اطلاعاتی فرهنگی، اقتصادی، و اجتماعی از زندگی مردم این منطقه نمایان می سازد.
    کلیدواژگان: اسناد شرعی، بیمرغ، قاجار، نکاح نامه
  • مطلب مطلبی * صفحات 58-77
    هدف
    هدف از این نوشتار تبیین و تحلیل مسئله احمدوندها، به عنوان یکی از دل مشغولی ها و نگرانی های دوره حکومت ظل السلطان بر کرمانشاهان است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر اسناد مراکز آرشیوی، روزنامه ها و تاریخ های محلی انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج این تحقیق بیانگر آن است که احمدوندهای چلبی تابعیت عثمانی را داشتند؛ ولی در دوره بررسی شده در این پژوهش بیشتر در خاک ایران مستقر بودند. داشتن تابعیت عثمانی نه تنها مانع استقرار احمدوندها در خاک ایران نشد، بلکه حتی جوان میرخان رئیس آن ها نیز ازجانب دولت ایران به عنوان حاکم قصر شیرین منصوب شد و برای بیش از یک دهه فرد مقتدر نواحی سرحدی باقی ماند. پذیرش او در خاک ایران نتیجه قدرت نظامی این ایل از یک سو و ضعف حکومت کرمانشاهان ازسوی دیگر بود. انتصاب جوان میرخان به عنوان حاکم نواحی سرحدی نه از روی رغبت حکومت بلکه بیشتر برای کنترل این ایل بود.
    کلیدواژگان: ایل احمدوند، کرمانشاهان، روابط، حسام الملک، سرحد، جوان میرخان
  • معصومه گودرزی بروجردی، مرتضی نورایی *، ابوالحسن فیاض انوش صفحات 76-104
    هدف
    این پژوهش با تکیه بر اسناد به بررسی و بازشناسی اهداف و سیاست های درازمدت فرهنگی آمریکا در دوره پهلوی در شهر اصفهان پرداخته است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر به روش تاریخی بر توصیف و تحلیل مبتنی است و بر پایه منابع اسنادی، کتابخانه ای، مطبوعاتی و مصاحبه انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد که اهداف دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران از هویت و منافع ملی آن کشور متاثر بوده است؛ بنابراین آمریکا با احداث مراکز آموزشی، انجمن های فرهنگی و باشگاه های لاینز و روتاری در ایران شیوه زندگی و ارزش های آمریکایی را به عنوان الگویی آرمانی دنبال می کرده است. موقعیت شهر اصفهان به عنوان قلب تپنده صنعت و تجارت، این شهر را به یکی از مهم ترین پایگاه های فرهنگی-اجتماعی مستشاران آمریکایی تبدیل کرده بود. برخی از مستشاران تحت پوشش فعالیت های فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و مطالعات مردم شناسی درصدد افزایش نفوذ سیاسی خود بودند و با اتکا به مصونیت قضایی، پاره ای از معضلات اجتماعی را پدید آوردند. این معضلات، واکنش شدید و دیدگاه منفی مردم اصفهان را به حضور اتباع آمریکایی در این شهر به دنبال داشت.
    کلیدواژگان: مناسبات فرهنگی، مناسبات اجتماعی، دوره پهلوی، اصفهان، آمریکا
  • عطیه یوزباشی *، وحید رجبی صفحات 106-131
    تمبر پستی اثری هنری و سفیری کوچک است که حامل زیبایی و آفرینش انسانی است و وظیفه انتقال فرهنگ کشورها را به دورترین نقاط جهان برعهده دارد. ترکیب بندی مهم ترین عامل در شکل گیری اثر تصویری است؛ چون با برقراری رابطه درست و منطقی بین عناصر اثر به بیان ذهنیات هنرمند می پردازد و فهم اثر را برای مخاطبان آسان می کند.
    هدف
    هدف از انجام پژوهش حاضر تدوین چارچوبی برای شناخت هرچه بهتر تمبرهای دوره معاصر (با تکیه بر مجموعه اهدایی محمود کاظمی) ازنظر مفاهیم زیبایی شناسی و طبقه بندی آن ها ازنظر مباحثی چون موضوع، مضمون و ترکیب بندی است. روش/ رویکرد پژوهش: روش این تحقیق بر مبنای ماهیت توصیفی (تحلیلی) و تاریخی است. شیوه گردآوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای و جامعه آماری آن 93 تمبر دوره جمهوری اسلامی ایران از مجموعه اهدایی محمود کاظمی موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک است. روش نمونه گیری غیرتصادفی (انتخابی) و روش تجزیه وتحلیل اطلاعات کیفی و کمی است. یافته ها و نتایج پژوهش: تمبرهای دوره جمهوری اسلامی بر مباحث فکری خاصی توجه دارد و بیشتر براساس مناسبت های انقلابی و رویدادهای سیاسی چاپ شده اند. موضوع سیاسی با ترکیب بندی مثلثی در تمبرهای جمهوری اسلامی بیشتر استفاده شده است؛ زیرا مثلث رمز مراتب سه گانه ی معارف روحانی است؛ مراتبی که استقرار اسلام بر پایه ی آن هاست.
    کلیدواژگان: کتابخانه و موزه ملی ملک، تمبر جمهوری اسلامی، موضوع، مضمون، ترکیب بندی
  • محبوبه مهریزی * صفحات 132-144
    هدف
    هدف آرشیوهای دیداری-شنیداری فراهم کردن گسترده ترین دسترسی ممکن به مجموعه هاست. این هدف با حفاظت و نگهداری منابع در تعارض نیست؛ ولی به سادگی هم محقق نمی شود، چون آرشیوها موظف اند همه منابع تحت مراقبت خود و همچنین منابع موقت را دربرابر دست کاری، تحریف، سانسور یا تخریب محافظت کنند. روش/ رویکرد پژوهش: در آرشیوهای دیداری-شنیداری ازجمله آرشیوهای رادیوتلویزیونی دو کارکرد اصلی وجود دارد که عبارت اند از: حفظ و نگهداری منابع، دسترس پذیرکردن منابع. مسئله این است که آرشیوداران چگونه باید این کارکردها را در کنار هم انجام دهند. یافته ها و نتیجه گیری: در پژوهش حاضر سعی بر آن است که عوامل موثر بر نگهداری و دسترسی به منابع مشخص شود و با بررسی و تحلیل آن ها بیان شود که دسترسی به منابع، کجا به حفاظت بیشتر کمک می کند و کجا حفاظت را به خطر می اندازد و درنهایت چه راهکار (هایی) وجود دارد که سهم هرکدام از کارکردها تاحدممکن در آرشیوها حفظ شود و یکی تحت تاثیر دیگری قرار نگیرد.
    شتی و مطالعات مردم شناسی درصدد افزایش نفوذ سیاسی خود بودند و با اتکا به مصونیت قضایی، پاره ای از معضلات اجتماعی را پدید آوردند. این معضلات، واکنش شدید و دیدگاه منفی مردم اصفهان را به حضور اتباع آمریکایی در این شهر به دنبال داشت.
    کلیدواژگان: دسترسی، حفاظت، منابع دیداری-شنیداری
  • صدیقه روحی، کورس سامانیان *، مریم افشار پور، فاطمه قدرتی برنج آبادی صفحات 146-174
    هدف
    هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر نور بر ثبات رنگی فام زرد گرفته شده از رنگینه گیاهی معصفر (گلرنگ) براساس دستورالعمل های ساخت رنگ در متون تاریخی ایرانی و شناسایی معایب و مزایای احتمالی استفاده از این رنگینه در رنگرزی کاغذهای مورداستفاده در مرمت نسخ خطی است. روش/ رویکرد پژوهش: شیوه این پژوهش کمی، و تلفیقی از روش میدانی و تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. رنگ زرد براساس دستورالعمل های موجود در متون تاریخی کهن ساخته شد. کاغذ مرمتی و واتمن منتخب با معصفر رنگرزی و خشک شدند. پیرسازی براساس استاندارد ملی ایران به شماره 20283 در محفظه زنون انجام شد. بعداز پیرسازی، شدت رنگ با دستگاه رنگ سنج، و میزان تخریب سلولز با دستگاه های FTIR، pH متر و سنجش مقاومت کششی، اندازه گیری و با مقدار قبل از پیرسازی مقایسه شد. یافته ها و نتیجه گیری: آزمایش های انجام شده نشان داد که کاغذ واتمن به دلیل نداشتن افزودنی، پایداری بیشتری از دو نوع کاغذ دیگر دارد. همچنین نمونه کاغذهای رنگ شده با دستورالعمل قراردادی از نمونه کاغذهای رنگ شده با دستورالعمل تاریخی تغییرات بیشتری در پارامترهای رنگی داشتند. نمونه کاغذهای رنگ شده با هر دو دستورالعمل تخریب شدند، ولی میزان تخریب بسیار ناچیز بود و می توان از آن صرف نظر کرد.
|
  • Mohammad Piri, Mohammad Reza Askarani * Pages 6-33
    Purpose
    Trade relations between the two countries during Qajar period until the end of the last years of Mozaffar al-Din Shah (1896-1907) are studied to explore the impact of imports on the economy of Iran. Method and Research Design: Data was collected and analyzed from library resources and archival records of the Iranian Ministry of Foreign Affairs in Tehran. Findings and Conclusion: A wide variety of goods was traded between the two countries. European products imported from India into the Iranian market led to the closure of many newly established industries of Iran. However, as the result of such imports, Iranians became familiar with modern agricultural and industrial technologies as some government officials sought to import such technologies to the country.
    Keywords: Trade relations, India, Iran, Qajar, Technology
  • Abbas Panahi*, Fattaneh Paseban Hazrati Pages 34-57
    Purpose
    To study social, economic, and cultural life of the people of the region though the contents of marriage certificates. Method and Research Design: Data was collected and analyzed from marriage certificates held at the Central Archives of Astan Quds Razavi. Marriage certificates were divided into three groups: Mohammad Shah and early Naser Al-Din Shah years (circa. 1838-1855), Naser Al-Din Shah years (circa. 1856-1890), and later years of the Qajarid era (circa. 1890-1925).
    Findings and
    Conclusion
    Early marriage certificates are written in plain language. Items included in the certificates as mahriyyeh shows that the overall economic condition of people was not poor. Certificates of the second period are written in a more pedantic style, but show some economic improvements. It seems that marriage with people from out of the region had become more common than before. In the certificates of the of last period, mention of imported items indicates the expansion of trade with western countries as well as further improvement in economic condition of people.
    Keywords: Bimorgh (Iran), Qajarid era, Marriage Certificates
  • Motaleb Motalebi * Pages 58-77
    Purpose
    The role of Ahmadvand nomads in the western borders of Iran in the later part of the 19th century, and how they were expelled from the country is reviewed in this paper. Method and Research Design: Archival records and library resources were consulted to collect data. Findings and Conclusion: Ahmadvands were Ottoman Empire subjects; however, they often passed the borders freely and often settled in Iran. They imposed a threat to the region by looting and being involved in armed clashes. Governors of Kermanshahan failed to expel them from the Iranian territory for decades as Ahmadvands had strategic advantages in the region due to having control over the routes of other nomads. The governor of Zil el-Soltan deceived them by signing a peace agreement with their chiefs first, then ambushed and killed the chiefs, and forced the tribe to leave Iran.
    Keywords: Ahmadvands, Kermanshahan, Zil- el Soltan
  • Maasumeh Goodarzi Borojerdi, Morteza Nouraei *, Abolhasan Fayaz Anoosh Pages 76-104
    Purpose
    This paper explores the policies and purposes of half a century of cultural and social activities of Americans in Iran, from around 1925 to 1979. Methodology and Research Design: A descriptive-analysis research method was used based on documents, library, press resources and interviews. Findings and Conclusion: Activities were driven by the political interests of the United States. Promotion of American values and life style as an ideal model was pursued consistently under the cover of cultural, social, and anthropological programs for enhancing political influence. Isfahan, as an industrial and business hub of Iran, was at the center of the interest. Enjoying judicial immunity, some of the American officials engaged in activities that lead to outrage among the public.
    Keywords: cultural relations, social relations, Pahlavi’s Era, Isfahan, USA
  • Atieh Youzbashi*, Vahid Rajabi Pages 106-131
    Purpose
    To gain an insight into the political, social, and cultural development in Iran by identifying the themes and aesthetics of postal stamps issued since 1979. Method and Research Design: 93 frames of stamps were analyzed from the point of view of subject, theme, and design. Findings and Conclusion: Politics and religion are dominant subjects in all the 93 frames. The themes follow events in a chronological order. Triangle design seems to indicate the three stages of Islamic spirituality.
    Keywords: Malek Museum, Postal Stamps, Iran
  • Mahboobeh Mehrizi * Pages 132-144
    Purpose
    This paper explains what factors impact preservation and access to materials in audiovisual archives, including those of radio and television; where and when access contributes to preservation and where it endangers them due to such acts as manipulation, distortion, censorship or destruction. The paper proposes strategies for maintaining a balance between the two. Method and research design: Library resources were consulted to prepare this paper. Findings and conclusion: Migration of contents to alternative formats is suggested as an effective strategy to achieve the balance between preservation and access.
    Keywords: Audiovisual Archives, Accessibility, Conservation
  • Sedigheh Roohi, Koros Samanian *, Maryam Afsharpour, Fatemeh Ghodrati Berenjabadi Pages 146-174
    Purpose
    To examine the effect of yellow color tonality of safflower based on old Iranian dye making instructions. Color resistance and stability of colored papers against light was tested to identify advantages and disadvantages of the dyeing method. Methodology and Research Design: Instructions for making yellow tonality with safflower were extracted from old Iranian texts. Three samples of the same colored restored paper were colored with safflower and dried. The samples and the control sample were exposed to light in xenon chamber at 45°C temperature and 25% relative humidity, then changes of color were measured with colorimeter and compared with the samples before exposure. Degradation of cellulose in exposure to light with photochemical reactions, the cellulose degradation rate was studied with pH Meter, FTIR. Tensile strength was measured. Findings and Conclusion: Wattman paper showed more stability than the other two samples due to the lack of additives. Also, samples colored in accordance with conventional instructions showed more color change than those colored with old instructions with regard to calorimetric parameters. Destruction of samples colored according to both instructions was negligible. Therefore, the coloring with safflower does not cause serious damages to cellulose fibers.
    Keywords: Safflower, plant colorant, light fastness, manuscript, restoration, historical treatises, dyeing