فهرست مطالب

فصلنامه گنجینه اسناد
پیاپی 87 (پاییز 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/09/22
  • تعداد عناوین: 7
|
  • اعظم ریاحی صفحات 6-19
    هدف
    هدف این پژوهش، بررسی تاثیر اصلاحات اجتماعی و اقتصادی رضا شاه در ساختار جمعیتی بوشهر و در نهایت مهاجرت ساکنان بومی این منطقه به نواحی اطراف است. روش / رویکرد پژوهش: در این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و بر پایه منابع اسناد ومنابع کتابخانه ای به تحلیل تاریخی داده ها پرداخته است. یافته ها و
    نتایج
    یافته ها نشان میدهد که اصلاحات صورت گرفته در این دوره، بسیاری از سنن و آداب و رسوم اجتماعی، مذهبی و قومی را تحت الشعاع قرار داد و سبب تغییر ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی در مناطق مختلف از جمله سواحل خلیج فارس شد که نظام ایلی و کلان خانوادگی، پایه های محکم و استواری داشت. موقعیت ویژه جغرافیایی - تجاری سواحل خلیج فارس، از دیر باز، گروه ها و اقوام مختلف را به سوی این منطقه جلب می کرد و سبب می شد تا ساختارهای اجتماعی این منطقه، بیش از نواحی داخلی ایران، تحت تاثیر عوامل خارجی باشد. بر این اساس، ناتوانی جامعه سنتی در حفظ بایسته های خود، در برابر تغییرات ایجاد شده و همچنین نفوذ سرمایه داری داخلی و خارجی که سبب شد ساکنان بومی این منطقه از رونق اقتصادی بهره چندانی نداشته باشند، باعث مهاجرت بسیاری از ساکنان بومی بنادر جنوبی به بنادر عربی خلیج فارس شد که امکانات و تسهیلات بهتری برای آنها تامین می کرد.
    کلیدواژگان: خلیج فارس، بوشهر، مهاجرت، نوسازی، پهلوی اول، تغیر اجتماعی
  • مرتضی نورایی، محمود مهمان نواز صفحات 20-40
    هدف
    هدف پژوهش حاضر، بررسی اختلافها و کشمکش های میان والیان پشتکوه و حکومت عثمانی، بر سر معادن نمک واقع در مرز ایران با عثمانی،در فاصله سال های(1255-1347ق./1838-1928) می باشد.
    روش/ رویکرد پژوهش: این مقاله، با روش توصیفی و تحلیلی، بر پایه اسناد موجود و منابع کتابخانه ای انجام شده و پس از ارزیابی داده های تاریخی و تجزیه و تحلیل آنها، به سازماندهی و استنتاج پرداخته است.
    یافته ها و نتایج پژوهش: یافته ها حاکی از آن است که یکی از موضوعهای مورد اختلاف میان والیان پشتکوه(ایلام) و پاشایان بغداد- که تابع حکومت عثمانی بودند- معادن نمک بود. حدود تقریبی این معادن، در شمال غربی پشتکوه و در مرز ایران و عثمانی بود و به نام های دشتلگ، تاریکه، و داودر خوانده می شدند. اهمیت اقتصادی این معادن، و تلاش والیان پشتکوه و پاشایان بغداد، برای در اختیار گرفتن این معادن، باعث ایجاد کشمکش هایی میان دو طرف شد. حسنخان، اولین والی پشتکوه، و پسر او حیدرخان، به خوبی توانستند تسلط خود را بر معادن حفظ کنند و حتی حیدرخان پا را فراتر نهاد و معدن نمک واقع در خاک عثمانی را متصرف شد. اما عباسقلیخان، به دلایل متعددی نتوانست تسلط خود را بر این معادن حفظ کند و این معادن در زمان او به تصرف عثمانی ها درآمدند. پس از عباسقلیخان، پسر عموی او حسین قلیخان، مشهور به ابوقداره، به حکومت رسید. او، معادن نمک را از عثمانی ها باز پس گرفت و در زمان پسرحسین قلی خان، یعنی غلامرضا خان، این معادن بدون دغدغه جزء خاک پشتکوه باقی ماندند. این پژوهش، سعی دارد با مطالعه اسنادی به بازسازی روند اختلافها و چگونگی حل و فصل آنها میان دو کشور بپردازد.
    کلیدواژگان: پشتکوه، عثمانی، معادن نمک، والیان
  • حجت فلاح توتکار، محمد بیطرفان صفحات 42-57
    هدف
    هدف از مقاله حاضر چگونگی شکل گیری و عملکرد انجمن بلدیه تبریز در دوره اول مجلس شورای ملی است. روش / رویکرد پژوهش: این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی، بر پایه اسناد موجود و منابع کتابخانه ای انجام شده و پس از بررسی و تحلیل داده های تاریخی به نتیجه گیری پرداخته است. یافته ها و
    نتایج
    یافته ها نشان می دهد نمایندگان نخستین دوره مجلس شورای ملی، طی یک دوره زمانی مشخص، با بحث و گفتگوی فراوان قانون بلدیه را تصویب کردند. تاسیس انجمن بلدیه در برخی شهرهای ایران، به شکل گیری یکی از مهم ترین نهادهای شهری انجامید. در این میان شهر تبریز به خاطر موقعیت جغرافیایی خاص و وجود اندیشمندان متجدد و مردم معترض به سیاست های حکومت یکی از معدود شهرهای موسس انجمن بلدیه در ایران بود. تشکیل انجمن بلدی، نسبت به آنچه از این شهر انتظار می رفت با بی مهری ها و ناملایمتی های بسیاری روبرو شد؛ ولی این انجمن توانست بخشی از مشکلات معیشتی و رفاهی مردم را برطرف کند، مانند: تنظیم نرخ ارزاق، مرمت کوچه ها و خیابان ها و اقدامات بهداشتی و درمانی.
    کلیدواژگان: انجمن بلدیه، اداره بلدیه، تبریز، انتخابات، مستبدان
  • الهام ملک زاده صفحات 58-73
    هدف
    هدف این پژوهش، بررسی روند فعالیتهای حرفه مامایی در سازمان بهداری دوره رضاشاه با تاکید بر اسناد و مدارک منتشر نشده موجود در آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است. روش / رویکرد پژوهش: این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی، با استفاده از اسناد و مدارک، کتابها، مجله ها، و روزنامه ها (منابع کتابخانه ای) و ارزیابی داده های تاریخی و تجزیه و تحلیل آنها، به سازماندهی و نتیجه گیری پرداخته است. یافته ها و
    نتایج
    یافته ها حاکی از این است که دوره سلطنت رضاشاه در ایران، در شمار دوره های تاریخی خاصی است که حکومت، به عنوان حامی تغییر وضعیت زنان در جامعه، به فعالیتهای متعددی مبادرت ورزید. عرصه های اجتماعی، اقتصادی، و حتی حضور سیاسی زنان در جامعه، البته با رعایت سیاستهای حاکمیت پهلوی اول، از جمله میدانهای عملی بود که در ظاهر زنان میتوانستند در آن حوزه ها به فعالیت بپردازند. یکی از ابعاد اجرای سیاستهای حکومت، در ارکان مختلف کشور و از جمله امور مربوط به زنان، رسیدگی به وضعیت بهداشت و سلامت زنان بود که مورد توجه خاص حکومت وقت قرار گرفت. مسلما این امر، زمانی میتوانست نتیجه بخش باشد که ابتدا متولیان امور بهداشت جامعه زنان، از آموزه های لازم برخوردار می شدند.
    کلیدواژگان: مامایی، رضا شاه، بهداشت و درمان، سازمان بهداری، قابلگی
  • فاطمه زندیان، الهام سادات الوانکار صفحات 74-87
    روش / رویکرد پژوهش: این مقاله با روش پژوهش تلفیقی (کمی و کیفی) تعداد 27 وبگاه موزه ایرانی با استفاده از یک سیاهه ارزیابی به نام میوزیم کوال ارزیابی شده است. میوزیم کوال، یک سیاهه ارزیابی است که در سال 2008 فوتاکیس و اکونومیرز با استفاده از آن به ارزیابی وبگاه موزه های انگلیسی زبان پرداخته اند. با استفاده از این سیاهه ارزیابی شش معیار محتوا، نمایش، قابلیت استفاده، تعامل و بازخورد، خدمات الکترونیکی و فنی مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین در این پژوهش، نتایج ارزیابی و با کمک مصاحبه با متخصصان موزه، تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها و
    نتایج
    نتایج ارزیابی نشان داده است وبگاه موزه های ایران در بعد محتوا با نمره میانگین 70/2 در سطح مناسب، در بعد نمایش با نمره میانگین 14/3 در سطح خوب، در بعد قابلیت استفاده در نمره 6/2 در سطح مناسب، در بعد تعامل و بازخورد با نمره 94/0 در سطح بسیار اندک، در بعد خدمات الکترونیکی با نمره 8/2 در سطح مناسب و در فنی با نمره 69/2 در سطح مناسب قرار دارند. در نتایج مصاحبه ها مشکلات اصلی موجود در ایجاد وبگاه موزه های ایران، عدم تخصیص بودجه کافی، عدم توجه مسئولان به لزوم ایجاد وبگاه، تغییرات مداوم در تصمیم گیری های مدیریتی و در نتیجه، عدم اتخاذ سیاست واحد در برنامه ریزی ها، عدم درک ضرورت مسئله، تخصص های موضوعی غیر مرتبط مدیران موزه ها و متولیان برنامه ریزی، بیان شده است.
    کلیدواژگان: ارزیابی وبگاه، موزه ها، میوزیم کوال
  • فاطمه موسوی، فرشته سپهر صفحات 88-106
    هدف
    بررسی نیازهای آموزشی 44 نفر از آرشیویستهای شاغل در شبکه های سراسری سیمای جمهوری اسلامی ایران هدف مورد نظراین پژوهش است. روش / رویکرد پژوهش: روش پژوهش از نوع پیمایشی توصیفی است. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته است. فرضیه های پژوهش با مقدار sig 181/0 و 00/0 تایید شده، و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اس.پی.اس.اس. استفاده شده است.
    یافته ها
    مهمترین نیازهای آموزشی فعلی آرشیویستها در آرشیو آنالوگ، ارزیابی منابع (4/68 درصد)، اصلاح و مرمت منابع (5/62 درصد)، و نمایه سازی (3/58 درصد) بوده است. 5/74 درصد از آرشیویستها، ضرورت یادگیری نیازهای آموزشی آتی خود در آرشیو رقمی را زیاد و بسیار زیاد توصیف کرده اند.
    نتیجه گیری
    آرشیویستها برای انجام وظایف خود در آرشیو رقمی به آموزش نیاز دارند.
    کلیدواژگان: نیازسنجی آموزشی، آرشیوهای تلویزیونی، آرشیویستها، شبکه های سراسری، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
  • سیده سمیه محسنیان، فرانک بحرالعلومی صفحات 108-133
    هدف
    این تحقیق با هدف ارتقای کیفیت شیوه مستندنگاری آثار کاغذی و ایجاد پایگاه داده های برخط، از طریق تدوین شناسنامه های عمومی – پژوهشی، حفاظتی و مرمتی و فرم صورت وضعیت انجام شده است. روش / رویکرد پژوهش: روش تحقیق، شامل مطالعات کتابخانه ای، مطالعات میدانی و نیز بررسی کتاب ها و مقالات الکترونیکی به منظور دستیابی به پیشینه مستندنگاری و ساختار استاندارد مستندنگاری مجازی و ارائه الگوئی استاندارد برای آثار کاغذی است. یافته ها و
    نتایج
    یافته ها و نتایج این تحقیق نشان می دهد که مستندنگاری جامع - تدوین شناسنامه استاندارد برای آثار کاغذی - علاوه بر صیانت داده ها، یکی از اقدامات مهم و پایه در مدیریت خطر (به عنوان یکی از راهبردهای حفاظت پیشگیرانه) محسوب می شود. ضمن اینکه بانک اطلاعات ایجاد شده داده در مورد اثر را به صورت مجازی و بر خط - در کمترین زمان - در دسترس پژوهشگران و یا کارشناسان قرار می دهد.
    کلیدواژگان: حفاظت پیشگیرانه، صیانت داده ها، مستندنگاری، بانک اطلاعاتی، آثار کاغذی
|
  • Pages 6-19
    Purpose
    The purpose of this research is to study the role that the social and economic reforms of Reza Shah played in the demographic structure of Bushehr and eventually the migration of the native inhabitants of this region to the surrounding areas. Methodology/Approach: This research uses a descriptive-analytic method، is based on library resources and analyzes the collected data historically.
    Findings
    The findings show that the reforms of this period overshadowed many social، religious and ethnic traditions and led to changes in the social، economic and cultural structure of various regions، including the coasts of the Persian Gulf in which the tribal system had strong foundations. On the other hand، the special geographic and trading character of the Persian Gulf coasts had attracted various groups and tribes to this region and this had caused the region to be more influenced by external factors. The inability of the traditional society to assert its requirements against the changes، as well as the influence of domestic and foreign capitalism brought declining prosperity for natives of this region. Many native inhabitants of Iranian seaports migrated to the seaports of Arabic countries which provided them with better opportunities.
    Keywords: Persian Gulf, Bushehr, immigration, reconstruction, Reza Shah, social change
  • Morteza Nouraei, Mahmoud Mehmannavaz Pages 20-40
    Purpose
    The purpose of this research is to study the struggles and conflicts between Poshtkouh governors and the Ottoman government over salt mines that were located in the border between Iran and Ottoman Empire in the period 1838-1928. Methodology/Approach: This research uses a descriptive and analytic method and is based on available records and library resources. After evaluating and analyzing historical data، organization and deduction is carried out.
    Findings
    The findings show that one of the areas of conflict between Poshtkouh (Ilam) governors and the pashas of Baghdad - who owed allegiance to the Ottoman government - was the salt mines. These mines were around the northwest of Poshtkouh and the borders between Iran and the Ottoman Empire. The mines were called Dashtlag، Tarike، and Davdar. The economic importance of these mines and the efforts of Poshtkouh governors and the pashas of Baghdad seeking to take control over these mines lead to conflicts between the two parties. Hassan Khan –the first governor of Poshtkouh – and his son، Heidar Khan secured their dominance over the mines، and Heidar Khan even took control over the salt mine in the Ottoman territory. But for several reasons، Abbas-Gholi Khan was not successful in keeping control of the mines and they were seized by the Ottomans during his time. After Abbas-Gholi Khan، his cousin، Hossein-Gholi Khan، known as Abou-ghadareh، became the governor of Poshtkouh. He reclaimed the salt mines from the Ottomans، and during the period of Hosein-Gholi Khan’s son، Gholamreza Khan، the mines remained within Poshtkouh territory without concern. This research included a record-based survey to study the conflicts between the two countries and how they were resolved.
    Keywords: Poshtkouh, Ottoman, salt mines, governors
  • Hojjat Fallah Tootkar, Mohammad Bitarafan Pages 42-57
    Purpose
    The purpose of this research is to study the Formation and Function of the Baladiyeh Assembly of Tabriz in during the First National Consultative Assembly. Methodology/Approach: This research uses a descriptive-analytic method and is based on available records and library resources، especially newspapers. Conclusions are made after studying and analyzing the collected data.
    Findings
    The findings show that members of the first National Consultative Assembly approved the Baladiyeh law in a specific period after a great deal of discussions. Instituting the Baladiyeh Assembly in some cities of Iran led to the formation of one of the most important civil institutions. Tabriz – with its special geographical location، modern-thinking scholars، and people who opposed government policies - was one of the few cities which instituted Baladiyeh Assembly in Iran. Despite the expectations which this city created، the Baladiyeh Assembly faced much ignorance. However، the assembly succeeded in solving some livelihood and welfare problems of the people. These included regulating the price of food، repairing streets and alleys، and health and treatment activities.
    Keywords: Baladiyeh Assembly, Baladiyeh office, Tabriz, elections, tyrants
  • Elham Malekzadeh Pages 58-73
    Purpose
    The aim of this research is to study the flow of activities of the midwifery profession in the Health Organization during Reza Shah’s Era with an emphasis on unpublished records and documents available in the National Archives of Iran. Methodology/Approach: In this descriptive-analytic research، records and documents available in the National Archives of Iran، and books، journals and newspapers (library resources) are reviewed. Historical data is assessed and analyzed and conclusions are made based on the organized data.
    Findings
    The findings of this research show that the era of Reza Shah was among the periods in which the government took several measures as a supporter of change in the status of women in society. In this era، women could apparently be active in social، economic، and even political arenas; however، they had to observe the policies of Reza Shah. Special attention was paid to the status of women’s health and hygiene in this era. This could have had a fruitful outcome when those responsible for the health of women had the required knowledge.
    Keywords: midwifery, Reza Shah, health, treatment, health organization
  • Fatemeh Mousavi, Fereshteh Sepehr Pages 88-106
    Purpose
    The purpose of this research is to study the educational needs of 44 archivists working in the nationwide television channels of the Islamic Republic of Iran Broadcasting. Methodology/Approach: The research method was descriptive survey. The research tool was a researcher-made questionnaire. The research hypotheses are confirmed with a sig of 0. 181 and 0. 00 and SPSS software has been used for data analysis.
    Findings
    The most important educational needs of archivists in analog archives are resource evaluation (68. 4 percent)، rehabilitation of resources (62. 5 percent)، and indexing (58. 3 percent). 74. 5 percent of archivists have described their educational needs in digital archives to be «high» and «very high».
    Keywords: educational need analysis, television archives, archivists, national channels, Islamic Republic of Iran Broadcasting
  • Seyyedeh Somayeh Mohsenian, Faranak Bahrololoomi Pages 108-133
    Purpose
    This research has been carried out with the aim of improving the quality of the method for documentation of paper-based works and creating online databases through general-research IDs، conservation-repair IDs، and status forms. Methodology/Approach: The research method included library study، field study and study of electronic papers and books. This was carried out to study the background of documentation and the standard structure of digital documentation and presenting a standard pattern for paper-based works.
    Findings
    The findings and conclusions of this research show that comprehensive documentation – preparing a standard ID for paper-based works – not only protects the data but is also an important and basic measure in risk management (as one of the strategies for preventive conservation). Furthermore، the database provides researchers and experts with online data about paper-based works immediately.
    Keywords: preventive conservation, data protection, documentation, databank, paper works