فهرست مطالب

فصلنامه گنجینه اسناد
پیاپی 92 (زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/11/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حمیده شهیدی صفحات 6-24
    هدف
    تبیین و شناساندن نوعی از انواع سند به نام پروانچه و استنتاج و تحلیلی از آن در میان مجموعه اسناد تشکیلات اداری آستان قدس در دوره صفویه است.
    روش /رویکرد پژوهش: این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی بر پایه منابع کتابخانه ای و بر اساس بررسی پروانچه های موجود در اسناد تشکیلات اداری آستان قدس، سعی در پاسخ به سوالات پژوهشی می نماید.
    یافته ها و
    نتایج
    یافته ها نشان می دهد، پروانچه توسط بالاترین مقام سیاسی یعنی شاه صفوی صادر می شد و مضمون آن بیشتر مربوط به امور جاری و تصمیمات مربوط به امور مالی است. جهت انتصاب افراد به مشاغل در مجموعه آستان قدس و تعیین حقوق آنان و پرداخت مواجب به نظامیان حکومتی و نیز پرداخت وظیفه به وظیفه بگیران و بازماندگان آنان، پروانچه صادر می شدکه متصدیان آستان قدس ملزم به رعایت مفاد آن بودند.تمامی پروانچه های موجود نسخه اصلی نیست بلکه سواد یا صورتی از اسناد است. علت آن این است که پروانچه های یاد شده در دستگاه سلطنتی صادر می شد، سواد یا رونوشت آن در حالی که برابر اصل می شد به آستان قدس ارسال می گشت همین رونوشت، اساس گماردن افراد به شغلی وپرداخت حقوق به آنان درمجموعه آستان قدس بود. از سال 1120- ه.ق پروانچه ای موجود نیست به نظر می رسد از این زمان به بعد پروانچه جای خود را به رقم می دهد. این روند در دوره افشاریه نیز ادامه می یابد و پروانچه به عنوان یک شیوه دستوری منسوخ می شود.
    کلیدواژگان: پروانچه، تشکیلات اداری، آستان قدس، دوره صفویه
  • حبیب الله عظیمی، محسن قوسی کاهو صفحات 26-39
    هدف
    هدف این پژوهش تحلیل انواع فهرست های اسناد در دوره صفوی و قاجار و شناسایی عناصر توصیفی آن ها است.
    روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی بر پایه منابع کتابخانه ای و اسناد و نسخه های خطی به طبقه بندی و استنتاج از یافته ها می پردازد.
    یافته ها و
    نتایج
    می توان در مجموع، مهم ترین عوامل مورد توجه فهرست های اسناد در ایران دوره صفوی و قاجار را این گونه برشمرد: تاریخ سند، نوع سند، ارکان(/ محتوای) سند، وابستگی مکانی، سجلات، مهر ها و حواشی سند. همچنین اسناد در این فهرست ها یا به ترتیب تاریخ توصیف شده اند و یا بر اساس وابستگی مکانی سند.
    کلیدواژگان: اسناد خطی، فهرست نویسی اسناد، فهرست های کهن اسناد، تنظیم و توصیف اسناد، ثبت اسناد
  • محسن بهشتی سرشت، محمد محمدپور، غلامرضا یوسفی صفحات 40-59
    هدف
    هدف از این پژوهش بررسی تبعات اجتماعی حضور مهاجرین لهستانی در طی جنگ جهانی دوم در ایران است.
    روش/رویکرد پژوهش: در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای وبر پایه اسناد موجود به روش تحلیلی به توصیف این تبعات پرداخته شده است.
    یافته ها و
    نتایج
    یافته ها حاکی از آن است که با حمله هیتلر و استالین به لهستان، روس ها هزاران اسیر از آنها را به سیبری منتقل کردند. زمان حمله هیتلر به روسیه، در توافق حاصل شده بین استالین و فرمانده لهستان، عده ای از آنها برای کمک به متفقین در بهار 1321 از طریق بندر انزلی وارد ایران شدند. نظامیان برای جنگ در جبهه های متفقین به آفریقای جنوبی و هند رفتند، غیر نظامیان نیز در اردوگاه های دایر شده تا پایان جنگ در ایران باقی ماندند، از آنجا که مسئله اصلی این پژوهش بررسی تبعات اجتماعی حضور آنها در ایران بود، نتیجه حاصله این شد که در بدو ورود آنها، تبعاتی مثل بحرانی تر شدن خواروبار، شیوع امراض مسری و بروز فساد اخلاقی در جامعه پدیدآمد. اما به تدریج که زمینه فعالیت آنها در اجتماع فراهم شد، کودکان در آموزشگاه های دایر شده به آموختن قالی بافی و حکاکی روی آوردند. مردان نیز در کافه ها و هتل ها و همچنین زنان در منازل ثروتمندان به اشتغال پرداختند. فعالیت های فرهنگی و ورزشی آنها نیز رونق زیادی پیدا کرده بود. آنها تعامل اجتماعی مطلوبی نیز با ایرانیان برقرار کرده بودند. بطوریکه اهداء یک باغ توسط یک خیر ایرانی برای اسکان کودکان، در مقابل کمک مهاجرین به آسیب دیدگان زلزله گرگان موید این مطلب است.
    کلیدواژگان: لهستانیها، بحران خواروبار، جنگ جهانی دوم، استالین، مهاجرین غیر نظامی
  • وحید کارگر جهرمی صفحات 60-90
    هدف
    هدف از این پژوهش بررسی روابط آیت الله کاشانی، به عنوان رهبر مذهبی جنبش ملی شدن صنعت نفت، و نواب صفوی، به عنوان رهبر جمعیت فدائیان اسلام، در پیروزی وشکست نهضت ملی ایران است.
    روش/رویکرد پژوهش: در این پژوهش سعی شده با استفاده از روش توصیفی، تحلیل تاریخیواستفاده از منابع کتابخانه ای با رویکرد روشن تری به تحلیل این واقعه پرداخته ایم.
    یافته ها و
    نتایج
    نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران به عنوان یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ ایران به شمار می آید که هر چند فصل جدیدی در مسیر مبارزاتی مردم ایران گشود؛ اما سرانجام به شکست انجامید. در پیروزی و شکست این نهضت عوامل متعددی نقش داشته اند که بررسی عملکرد و سهم هر کدام از آنها، می تواند الگوی پژوهشی جدیدی در اختیار محققین قرار دهد. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی روابط آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی، رهبر مذهبی ملی شدن صنعت نفت، و نواب صفوی، رهبر جمعیت فدائیان اسلام، در پیروزی و شکست نهضت ملی ایران را با رویکردی روشن تر مورد بررسی قرار دهد.
    کلیدواژگان: آیت الله کاشانی، نواب صفوی، دکترمصدق، ملی شدن صنعت نفت، شکست نهضت ملی، کودتای 28 مرداد 1332
  • معصومه دالوند صفحات 92-113
    هدف
    این پژوهش با هدف بررسی میزان رویت ابرنشانه های زبان نشانه گذاری فرامتن و عناصر فراداده ای هسته دوبلین در وبسایت آرشیوهای ملی عضو شورای جهانی آرشیو انجام شده است.
    روش گردآوری و تحلیل داده ها: پژوهش حاضر از نوع پیمایشی می باشد که برای تعیین میزان حضور عناصر ابرداده ای از روش تحلیل صفحات وب استفاده شده است. در مجموع تعداد 49 صفحه خانگی آرشیوهای ملی عضو شورای جهانی آرشیو مورد بررسی قرار گرفته است و با مشاهده source آنها از طریق مرورگر اینترنت اکسپلورر عناصر ابرداده ای اچ.تی.ام.ال و عناصر فراداده ای هسته دوبلین آنها استخراج شده و در سیاهه وارسی منظور گردیده است سپس با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین)داده ها تجزیه و تحلیل شده اند.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان داد از میان عناصر هسته دوبلین تنها شش عنصر از عناصر استاندارد مذکور در صفحات بازیابی شده مشاهده شد که عنصر پدیدآورنده بیشترین فراوانی(4) را داشته است. بررسی صفحات از نظر میزان رویت پذیری عناصر اچ.تی.ام.ال نیز حاکی از آن بود که وبسایت آرشیوهای ملی ایران و امارات به ترتیب دربردارنده بیشترین عناصر بوده اند. از میان عناصر بکارگرفته در وبسایتها نیز به ترتیب عناصر نوع -محتوی، توصیف و کلیدواژه با فراوانی43،28، و 26 در مقایسه با سایر عناصر بیشترین کاربرد را داشته اند. رویکرد طراحان صفحات وب نیز با استفاده از جدول انطباق عناصر هسته دوبلین و عناصر اچ.تی.ام.ال انجام شد که جنبه توصیف محتوی در رتبه اول، مالکیت حقوقی و ساختار ظاهری در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند.
    نتیجه گیری
    میزان حضور عناصر هسته دوبلین در وبسایتهای بررسی شده در مقابسه با عناصر ابرداده ای اچ.تی.ام.ال بسیار کم می باشد که از جمله علل آن می توان به پیچیده بودن این عناصر اشاره کرد. نتایج بررسی رویکرد طراحان نیز نشان می دهد که آنها به جنیه غنی سازی محتوی بیش از دو جنیه دیگر توجه می کنند.
    کلیدواژگان: فراداده، ابرنشانه های زبان نشانه گذاری فرامتن، عناصر استاندارد هسته دوبلین، آرشیوهای ملی، شورای جهانی آرشیو
  • علی احمدی زاویه، سعید رضایی شریف آبادی، هاجر زارعی صفحات 114-125
    هدف
    هدف پژوهش حاضر، بررسی قالب های فراداده ای آرشیو صدا در سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (مراکز شمال غرب کشور) است.
    روش پژوهش: روش پژوهش مورد استفاده در این پژوهش، روش میدانی و به منظور گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر، کاربران (برنامه سازان و آرشیویست ها) شبکه های صدای 5 مرکز (اردبیل، ارومیه، تبریز، زنجان و مهاباد) هستند.
    یافته ها
    با توجه به شاخص ها و میانه به دست آمده برای کارآیی قالب های فراداده ای توصیفی بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدای مراکز شمال غرب صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، میزان کارآیی فیلدهای اثر/ عنوان، پدیدآور/ تهیه کننده، خواننده/ نقال، قاری/ مداح، کارشناس/ سخنران، گوینده، گزارشگر، اپراتور، صدابردار، آهنگساز، نوازنده، نوع میان برنامه، نوع موسیقی، مناسبت، زبان / گویش، دستگاه، حالت، طبقه برنامه، آخرین استفاده، تاریخ پخش، قسمت برنامه، مدت، تاریخ ورود، تاریخ تولید، مدیا و آدرس آرشیو، قابلیت پخش، کد سیستم از نظر کاربران، در اندازه متوسطی است. و همچنین با توجه به شاخص ها و میانه به دست آمده برای کارآیی قالب های فراداده ای تحلیلی بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدای مراکز شمال غرب صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، میزان کارآیی فیلدهای موضوع، کلمات کلیدی، توضیح و کلمات کلیدی یا نمایه به لحاظ انعطاف لازم برای جستجوی تک کلمه ای و چند کلمه ای سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدای مراکز شمال غرب کشور از دیدگاه کاربران سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا رضایتی در اندازه متوسط است.
    نتیجه گیری
    درکل این نتیجه بدست می آید که فیلدهای موجود در بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا دارای کارآیی متوسط هستند و تلاش هایی باید در این زمینه صورت بگیرد که این فیلدها روزآمد شده و ارتقاء یافته و هماهنگ باشند. علاوه بر این نیاز به وجود فیلدهای پیشنهادی به طور میانگین ارزیابی شده است. به معنی دیگر اضافه کردن فیلدهای پیشنهادی به سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا از نظر کاربران ضروری به نظر میرسد. در انتهای پژوهش الگوی پیشنهادی پژوهشگر، برای فورمتهای فراداده ای مورد استفاده در بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا ارائه شده است.
    کلیدواژگان: استانداردهای فراداده ای، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا
  • محسن محمدی آچاچلویی، علیرضا کوچکزایی صفحات 126-145
    هدف
    هدف از این پژوهش شناسایی قارچ های موجود بر نسخ خطی آرشیو موزه و کتابخانه ی ملی ملک و تاثیرات ناشی از آن ها بر کاغذ و سلامت افراد در تماس با آثار است روش / رویکرد پژوهش: در این پژوهش روش یافته اندوزی میدانی، آزمایشگاهی و کتابخانه ایست. ابتدا آثار بر اساس تاثیرات بصری قارچ ها، در شش دسته ی کلی قرار گرفتند و سپس نمونه هایی از آثار شاخص هر دسته به منظور کشت و شناسایی قارچ، در شرایط استریل برداشته شد. جهت کشت از محیط سابورو دکستروز آگار استفاده شد و قارچ ها بر اساس خصوصیات و ویژگی های ماکروسکپی، میکروسکپی و مرفولوژی شناسایی شدند. سپس بر اساس نتایج حاصل، تاثیرات آن ها بررسی شد.
    یافته ها و نتایج پژوهش: بررسی ها نشان می دهد که قارچ های موجود بر آثار کاغذی موجود در آرشیو موزه و کتابخانه ی ملی ملک به ترتیب پراکنش شامل کلادوسپوریوم (هرباریوم)، پنی سیلیوم (اکسپانسوم)، آسپرژیلوس نیجر، رایزوپوس (استولونیفر)، سفالوسپوریوم، آسپرژیلوس گلاوکوس و آلترناریا آلترناتا است، که جز قارچ های سلولوتیک اند، و با تولید آنزیم های سلولاز، منجر به تخریب ساختاری سلولز کاغذ و تغییرات بصری متفاوت بر آن ها می شوند. بر این اساس قارچ کلادوسپوریوم (هرباریوم) عامل ایجاد لکه های درشت آبی تیره تا سیاه، آسپرژیلوس نیجر لکه هایی به شکل نقاط کوچک سیاه، آسپرژیلوس گلاوکوس لکه های قهوه ای، آلترناریا آلترناتا لکه های تیره قهوه ای تا سیاه، سفالوسپوریوم لکه های گلبه ای و صورتی تا قرمز مایل به قهوه ای و قارچ های رایزوپوس (استولونیفر) و پنی سیلیوم (اکسپانسوم) نیز لکه های زرد روشن تا زرد مایل به قهوه ای در آثار بررسی شده، است. علاوه بر این با توجه به قابلیت تولید مایکوتوکسین و سموم مختلف، این قارچ ها مشکلات متعددی را برای سلامتی افراد ایجاد می کنند. از این رو لزوم درمان سریع تر این آثار امری روشن است.
    کلیدواژگان: کتابخانه و موزه ی ملی ملک، کاغذ، سلولز، آسیب های بیولوژیک، قارچ شناسی، قارچ، لکه های قارچی
|
  • Hamideh Shahidi Pages 6-24
    Purpose
    The purpose of this study is to describe and analyze a kind of ordinance called Parvancheh in the archives of Astan Quds Razavi from the Safavid era.Method/ Research Approach: Items are described in terms of physical properties, informational value, and content.
    Findings
    Parvanchehs were issued by Safavid kings and basically involved current issues and financial affairs, e. g. appointment of people to positions, setting salaries, and paying allowances (Vazifeh) to children and the elderly. All Parvanchehs are not original. Some are copies, as each Parvancheh issued by the court, was copied, checked against the original and sent out. It seems after 1120 a. h, Parvancheh was abandoned and replaced with Raqam (another kind of ordinance) which lasted to the end of Afsharid era
    Keywords: Parvancheh, decrees- Safaids, Astan Quds Razavi, Afsharids
  • H. Azimi, Mohsen Qosi Pages 26-39
    Purpose
    Analysis of catalogs of documents of the Safavid and Qajarid eras and exploring their descriptive elements.
    Method
    Library and archival records as well as manuscripts were consulted for classification.
    Findings
    Factors attended in catalogs of documents of the Safavid and Ghajarid eras included date of document, type of document, content, place,, sejelaat, seals, and margins. Also, records in these catalogs are described according to date or place and age.
    Keywords: Manuscripts- archival records cataloging, Records Catalogs, Records Description, Document Registration
  • Mohsen Beheshtiseresht, Mohammad Mohammadpoor, Gholamreza Yousefi Pages 40-59
    Purpose
    Investigates social consequences of the presence of thousands PolishPWOs in Iran during WW2. They were a population transferred to Siberia following the invasion of Hitler and Stalin to Poland. Then, after the invasion of German to the Soviet Union, many Polish migrants were moved to Iran. Polish military personnel were sent to South Africa and India to fight the war. Others stayed in camps in Iran.Method/Research Approach: Library and archival resources were utilized to prepare this article.
    Findings
    At the beginning food crisis in major cities intensified and contagious diseases spread in the country. Gradually, as the migrants settled down, the condition became favorable for them to become socially active: children attended school and learned different crafts like carpet weaving and the art of engraving. Men found jobs in hotels and restaurants and women worked as housemaids. Migrants organized numerous cultural and sport events. They established fruitful interactions with Iranians.
    Keywords: Polish migrants, Iran, World War 2
  • Vahid Kargar Pages 60-90
    Pupose: Nationalization of Iranian Oil Industry (1950-1952), an important event in the nation's contemporary, eventually led to defeat. This paper explores relations between two influential religious figures of the time, Ayatollah Kashani and Navab Safavi, during the movement (1950-1952). Method/ Research approach: Library resoures and archival material were used to collect data.
    Findings
    Actions taken by the two figures were instrument in informing and mobilizing the public. However, their later disagreement about enforcing law of Sharia had significant implications in the defeat of the movment.
    Keywords: Ayatollah Kashani, Navab Safavi, Dr. Mosadeq, Nationalization of Iran oil industry movement, victory, defeat of the Iranian National Movement, 1953 Coup
  • M. Dalvand Pages 92-113
    Goal: Investigates visibility of HTML elements and Dublin Core metadata elements on the website of the National Archives of the International Council on Archives.Method/Research Approach: Data collection and analysis, Sources of 49 members of the National Archives Homepage were viewed using Internet Explorer. HTML elements and Dublin Core elements were extracted and entered in the check list. Descriptive statistics was used for analysis.
    Findings
    Only 6 elements of all Doblin Core elements were observed in the retrieved websites. Author elements had most frequency (4). With regard to visibility of HTML elements, Iran and UAE national archives website respectively had highest number of elements. Among elements used in the websites, type, content, description and keyword with frequency 43, 28, and 26 were used. Approaches adopted by web designers examined using table of Dublin Core and HTML elements. Results showed that description of content was first in rank and legal ownership source and physical appearance stood next.
    Conclusion
    Frequency of presence of Dublin Core elements in websites in comparison with HTML elements is very low. One reason can be complex nature of these elements. Examining designer's approach showed that their focus is on the enrichment of content rather than on the other two aspects.
    Keywords: metadata, HTML, DCMI, national archives, ICA
  • Ali Ahmadi, Saeed Rezaei Sharifabadi, Hajar Zarei Pages 114-125
    Purpose
    Investigates metadata formats of voice archive in the automation system of the northwestern section of the Islamic Republic of Iranian Broadcasting (IRIB) organization based on YASA standards and user's attitudes.Method/Research Approach: Researcher designed questionnaire is used to collect data was distributed among software developers and archivists of 5 voice network centers (Ardabil, Urmiyya, Tabriz, Zanjan, MahaAbad).
    Findings
    Efficiency of the descriptive cataloging fields (including fields of work/title, producer, singer, expert, spokesman, presenter, reporter, operator, voice-taker, musician, music player, type of program-fillers, music, accent, set, mode, the last use, entrance date, production date, duration, media and archive address, broadcasting capability, system's code), and analytical cataloging fields (including fields of topic, key words, and explanations necessary for one-word or multi-words search) in the automation system's archive of voice production and broadcasting were regarded on average effective by the system's users.
    Conclusions
    Attempt should be made to update and adjust fields. Adding new fields is recommended. A model for metadata formats to introduce into the archives section of automation system to standardize is presented.
    Keywords: metadata standards, Islamic Republic of Iranian Broadcasting (IRIB), digital archives, voice archive, YASA
  • Mohsen Mohammadi, Alireza Kouchakzaei Pages 126-145
    Purpose
    Historical and cultural relics made from paper are of historic, artistic and scientific importance. Such artifacts gradually degrade because of physical, chemical and biological factors in archives. Bio-deterioration factors, especially fungi are the main factors. This paper reports findings of an attempt to characterize fungi and their effect on paper and human health in the archives of Malek National Library and Museum where highly precious collection of manuscripts in Iran is kept. Research methods Manuscripts were classified according to aesthetically effect of fungi in six different category and main samples of each category were sampled under sterile condition. SDA medium was used for fungi cultivation. Fungi were characterized according to their macroscopic and morphological characteristics and their effects were evaluated.
    Conclusion
    Results showed that active fungi on manuscripts of the archive were Cladosporium (herbarum), Penicillium (expansum), Aspergillus niger, Rhizopus (stolonifer), Cephalosporium, Aspergillus glaucus and Alternaria alternat respectively. These are cellulolytic fungi and degrade the cellulose of paper by production of cellulase enzyme and aesthetically effect on manuscripts. Stains found on papers included dark blue-black stains due to Cladosporium (herbarum); little black point like stains due to Aspergillus niger, brown stains were due to Aspergillus glaucus, dark brown-black stains were due to Alternaria alternata, purple-reddish brown stains due to Cephalosporium sp, and pale yellow-brownish yellow due to Rhizopus (stolonifer) and penicillium (expansum). The capacity of mycotoxin production of these fungi is a serious health hazard and urgent treatment procedure is needed.
    Keywords: Malek National Library_Museum – Paper_Cellulose –Biodeterioration_Mycology_Fungi_Fungi stains