فهرست مطالب

محیط شناسی - سال بیست و ششم شماره 1 (پیاپی 25، تابستان 1379)

فصلنامه محیط شناسی
سال بیست و ششم شماره 1 (پیاپی 25، تابستان 1379)

  • 95 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1379/04/01
  • تعداد عناوین: 10
|
  • مجید عباسپور، آناهیتا بهجو صفحات 1-10
    غلظت آلاینده ها در اطراف ساختمانهای بلند متاثر از عوامل مختلفی نظیر جریان های موضعی،جریان باد،اختلاف دمای هوای داخل ساختمان و محیط خارج آن می باشد.
    در این تحقیق با انتخاب یک ساختمان 27 طبقه،غلظت آلاینده هایی نظیر CO و ذرات معلق،در کنار ساختمان و در ارتفاعات مختلف اندازه گیری شده و نحوه توزیع غلظت آنها تعیین گردیده است.نتایج بدست آمده نشان می دهد تا ارتفاع معینی غلظت آلاینده ها افزایش یافته و پس از آن کاهش می یابد.نتایج حاصل با روند توزیع بدست آمده از یک مدل شبیه سازی ریاضی آلاینده ها مطابقت دارد.
    کلیدواژگان: آلودگی هوا، ساختمانهای بلند، توزیع آلودگی
  • حسن صادق پور، علی ترابیان، ناصر مهردادی صفحات 11-22
    برای حذف نیتروژن و فسفر از فاضلابهای شهری روش های متعدد فیزیکی،شیمیائی و بیولوژیکی و یا ترکیبی از اینها وجود دارد.در این مقاله روش نیزارهای مصنوعی برای حذف این مواد معرفی می شود.برای این منظور از بسترهای نیزاری استفاده شد که در سال 1374 در تصفیه خانه شوش تهران ساخته شده بود.در این طرح از دو بستر (یکی به عنوان شاهد) با ابعاد 10×13.6 متر و ارتفاع 50 ساتیمتر شن استفاده شد.گیاه مورد استفاده Phragmites austrlis بود.در سال 75و76 با اعمال بارگذاری های هیدرولیکی متفاوت به بررسی تاثیر مستقیم در حذف مواد مغذی پرداخته شد.در مرحله سوم این طرح با مقادیر بارگذاری TN وTKNبه ترتیب 4.13 و 0.4 گرم بر متر مربع در روز میزان حذف 80 و 86 درصد برای نیزار و 67 و 80 درصد برای شاهد دست یافت.همچنین میزان حذف فسفات با بارگذاری 3.12 گرم بر مترمربع در روز به 73 و 85 درصد به ترتیب برای نیزار و شاهد رسید.
    کلیدواژگان: حذف نیتروژن و فسفر، نیزارها، نیزارهای مصنوعی، راندمان حذف نیتروژن و فسفر و COD
  • بهرام رضایی، ناصر مهردادی صفحات 23-28
    سالانه حدود 700000 مترمکعب پساب حاصل از کارخانه زغالشویی زیرآب،علاوه بر تلفات بالغ بر 4000 تن زغال بصورت نرمه،اثرات زیست محیطی نامطلوبی را نیز به دنبال دارد.در این رهگذر سعی گردیده تا با روش لخته سازی بتوان ذرات معلق را از محیط عمل خارج و آب نسبتا خالصی را به چرخه کارخانه وارد ساخت.مطالعات انجام شده در مقیاس آزمایشی نشان می دهد،با کنترل فرآیند لخته سازی تحت شرایط ذیل:- غلظت کلکتور 0.0015 g/l - 8=Phغلظت سیلیکات سدیم به عنوان متفرق کننده 0.01g/1 - دور همزن 150rpm می توان ذرات معلق را با بازیابی 93 درصد از محیط عمل خارج و آب برگشتی به سلولهای فلوتاسیون موجود در کارخانه را بهبود بخشید.
    کلیدواژگان: اثرات زیست محیطی، زغالشویی، تصفیه پساب ها، لخته سازی، بازیابی نرمه های زغال
  • جلال ولی الهی صفحات 29-38
    فون ماهیان بومی ایران در معرض تهدیدها و مخاطرات زیست محیطی بوده و ذخایر برخی از آنها در حال کاهش است.در حال که برخی از گونه های ماهیان ایران هنوز از نظر علمی شناسایی نشده و بطور اصولی طبقه بندی نگردیده اند.
    ماهیان بومی دارای ارزش های متعددی می باشند.این ماهیان جزئی از ذخایر ژنتیکی و بانک ژنی مجموعه حیات یک ناحیه مهمی شوند.
    هدف از ارائه این مقاله تاکید بر اهمیت مطالعات بنیادی ماهی شناسی شناساندن عوامل مؤثر بر نابودی نسل ماهیان و توجه به جوانب زیست محیطی توسعه پایدار شیلات و آبزی پروری است.با مروری بر تاریخچه ماهی شناسی در ایران و اهمیت ماهیان بومی آبهای داخلی،عوامل مؤثر بر این ماهیان مورد توجه و تعمق قرار گرفت.با رجوع به منابع و بر مبنای مشاهدات و تجربیات علمی،دلایل کاهش ذخایر و دگرگونی زیستگاهی و نژادی ماهیان آبهای داخلی مورد بررسی قرار گرفت.ماهیان ایران در ادوار تاریخی گذشته و پیش از آن در معرض فشار زیست محیطی وتغییرات ناشی از آن بوده اند.و عوامل صنعتی اثر تشدیدکننده ای بر این روند داشته است.
    عوامل پیش از صنعت شامل:تغییر شرایط اقلیمی،از بین رفتن پوشش گیاهی،آبیاری،هیبریداسیون و دگرگونی ژنتیکی و نژادی ماهیان و عوامل ناشی از توسعه صنعت و افزایش جمعیت شامل از بین رفتن رویش گیاهی،افزایش مصارف آب،صید بی رویه،جنگ،توسعه پرورش آبزیان و رهاسازی عمدی غیرعمد ماهیان،به عنوان مهمترین عوامل مؤثر بر ماهیان ناشناخته غیرماکول وتنوع حیات آبزیان محسوب می گردند.
    در دریای خزر صید بی رویه و آلودگی مهمترین علل کاهش نسل ماهیان ارزشمند خاوری می باشد.باربوس ماهیان ناحیه غرب کشور که پس از فیل ماهی بزرگترین ماهیان آبهای داخلی محسوب می شوند،بعلت صید بی رویه،آلودگی رودخانه ها،ایجاد سد و تغییر زیستگاه در معرض نابودی ذخایر قرار گرفته اند.از سال1375 تاکنون در حدود 140 مکان از پیکره های آبی ناحیه غرب ایران در 350 تلاش صید،تنها 80 ماهی از باربوس های بزرگ صید گردید.حداکثر وزن ماهیان صید شده 8 کیلوگرم می باشد.
    ذخایر ماهی سیربت Barbus gryus و ماهی سلیمانی Barbus Subquincanciatus در رودخانه گاماسیاب،طویل ترین سیستم رودخانه ای ایران نابود شده است.
    ذخایر سایر باربوس های بزرگ جثه که برخی به وزن بیش از 150 کیلوگرم می رسند.مانند ماهی سوسنگ B.esocinus و Barbus B.یز در حال کاهش است.
    کلیدواژگان: ماهیان ایران، تغییرات زیست محیطی، علل کاهش نسل، رهاسازی، گاماسیاب، تلاش صید، باربوس ها
  • محمد جعفری، فرید سعیدیان، حسین حیدری، حسین آذرنیوند، زهره فرزانه صفحات 39-48
    تعیین کارآیی و مقاومت به خشکی در گیاهان مرتعی از جمله فاکتورهای مهمی است که نقش اساسی در انتخاب روش های اصلاح و توسعه مراتع و به تبع آن برنامه های مدیریتی مرتع ایفا می نماید.با توجه به اینکه تاکنون در خصوص مقاومت به خشکی و نیاز آبی گیاهان بومی مراتع ایران مطالعات جامعی صورت نگرفته،تحقیق حاضر با انتخاب دو گونه بومی و خوشخوراک مرتعی صورت پذیرفت.گونه های منتخب شامل دو نوع گراس به اسامی Dactylis glomerata وEragrostis curvula بود.
    تحقیق به صورت طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی با انتخاب 3 تیمار و 4 تکرار انجام گرفت.تیمار شامل دوره های آبیاری 2 روزه (شاهد)،5 روزه و 7 روزه بودند.پارامترهای مورد بررسی در خلال آزمایش از قبیل خصوصیات مورفولوژیک گونه ها نظیر آب مصرفی،تعیین طول،عرض و تعداد برگ،وزن خشک برگ اندازه گیری گردیدند.
    نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که پارامترهای طول و عرض برگ گیاه چندان تحت تاثیر تنش در دوره های مختلف آبیاری نبودند،بالعکس تعداد برگها و به تبع آن وزن خشک برگ و ساقه تحت تاثیر تنش کاهش یافتند که میزان کاهش در گونه Er.cu در کلیه تیمارها کمتر از گونه Da.gl بود.
    با اعمال تنش و افزایش طول دوره آبیاری رشد ریشه نسبت به ساقه افزایش یافت که رشد در گونه Da.gl بیشتر از گونه Er.cu بود.
    از نظر میزان مصرف آب برای تولید ماده خشک گونه Da.glدارای نیاز آبی کمتر و در نتیجه کارآیی مصرف آب بالاتر است،ولی از نظر مقاومت به خشکی به دلیل بالا بودن پتانسیل آب برگ و همچنین درجه پژمردگی کمتر گونه Er.cu از مقاومت بیشتری نسبت به خشکی در مقایسه با گونه Da.gl برخوردار است.
    کلیدواژگان: مقاومت به خشکی، کارآیی مصرف آب، نیاز آبی، گونه بومی، تیمار، خصوصیات مورفولوژیک، وزن خشک، پژمردگی، پتانسیل آب
  • مظفر شریفی، فرشید نجفی، حسن یوسف شاهی، زینب همتی صفحات 49-58
    در تعدادی از روستاهای غرب کشور واقع در استانهای کرمانشاه و کردستان رویش طبیعی درختی در محل قبرستانها و امزاده ها بر اساس شان مذهبی که به درخت و درختزار داده می شود دست نخورده باقی مانده است.هفده عدد از این بیشه های مقدس از نظر ویژگی های اکولوژی رویش درختی مورد مطالعه قرار گرفتند.این مناطق پس از تعیین موقعیت مساحی شده،تراکم،پوشش و غالبیت گونه های متفاوت درختی در آنها به شیوه "کورتیس" (1976) اندازه گیری شد.نتایج بدست آمده از این مطالعه نشان می دهد که جنبه های متفاوتی از ساختار رویشی نظیر ترکیب فلورستیک،شکل رشد،لایه بندی تاج گیاهی و برخی دیگر از ویژگی های فیزیونومیک تحت تاثیر انزوای طولانی مدت، اندازه بیشه ها و اثر حاشیه ای قرار گرفته است.این مناطق عموما در مقایسه با رویش های طبیعی دارای تراکم و وزن زنده بیشتری هستند،از تنوع گونه ای کمتر برخوردارند،برخی از اشکال حیاتی نظیر گونه های بوته ای و پوشش علفی خود را از دست داده،صاحب لایه بندی تاج ساده تری شده و ساختمان سنی آنها توزیعی ناموزون و پیر یافته است. این مطالعه نشان می دهد که که بیشه های مقدس بعنوان یادگاری فرهنگی طبیعی علیرغم طرز عمل و باور مردم ضرورتا بقاء تضمین شده ای نداسته و ممکن است همان عوامل که رویش های طبیعی غرب کشور را به نابودی کشاند،دامن گیر بیشه های مقدس بشود.شدت فرسایش و کوبش خاک،چرای سرشاخه ها و نیز محدودیت های ناشی از وسعت بیشه ها بر زادآوری درختان نشان می دهد که باز تولید جامعه درختی در برخی از این مناطق دچار محدودیتهای جدی است.
    کلیدواژگان: بیشه مقدس، سلسله زاگرس، اثر حاشیه ای، تکه تکه شدن زیستگاه
  • محسن حسینی، مجید مخدوم، مسلم اکبری، خسرو ثاقب طالبی صفحات 59-66
    در این مقاله روش های متداول ارزیابی توان اکولوژیک در جهان مرور شده و محدودیت های موجود در راه انجام هریک از روش ها بررسی می شود.ارزیابی توان اکولوژیک رویشگاه های جنگلی مقوله بسیار مهمی در مطالعات جنگلداری در دنیاست و در کشورمان کمتر به آن توجه شده،عبارت از ارائه شاخصی است که پتانسیل رویشگاه را در ایفای نقشهای مختلف جنگل همانند تولید چوب،حفظ خاک،کنترل سیلاب،حفظ تنوع زیستی و تامین آب نشان می دهد.این شاخص با تغییر در ویژگی های اکولوژیک سرزمین همانند خاک،میکروکلیما- ارتفاع از سطح دریا،شیب و جهت جغرافیایی که پتانسیل رویشگاه را تحت تاثیر خود قرار می دهند،از رویشگاهی به رویشگاه دیگر تغییر می کند.روش مناسب ارزیابی توان اکولوژیک متناسب با اهداف جنگلداری انتخاب می گردد.روش های متداول ارزیابی توان اکولوژیک شامل:استفاده از شاخصهای تنوع زیستی گیاهی و جانوری،منحنی های سلیت اندکس،رویش خاک و شکل زمین،رشد بین گرهی،گیاهان شاخص،تجزیه برگ و لاشبرگ،زادآوری و نقشه سازی می باشد.
    کلیدواژگان: اکولوژی، توان اکولوژیک، ارزیابی، جنگل
  • مهندس علیرضا پرداختی صفحات 67-78
    PAHهای سرطانزا به طرق مختلف بدست انسان و یا طبیعت وارد محیط زیست می شوند. این مواد در غذا، هوا، آب و خاک موجود می باشند. در فعالیت روزانه انسانها، به نظر می رسد که غذا و هوا، اصلی ترین منابع PAH های سرطانزا باشند. جمعا دز پتانسیل انسانها بین 1 تا 15 mg/day می باشند. برای افرادی که یک یا چند پاکت سیگار بدون فیلتر در روز مصرف می کنند، این دز بین 15-2 mg/day متغیر است. این تخمینهای دز پتانسیل می تواند یک حدود تقریبی برای مقایسه با منابع دیگر PAH ها باشد.
    کلیدواژگان: ترکیب هیدروکربنی چند حلقوی، سرطانزایی، دز پتانسیل، مقایسه غلظت ها
  • بخش انگلیسی
  • خلاصه مقالات انگلیسی
    صفحات 1-8
  • ابراهیم علایی، احمد قهرمان، مهاجرانی صفحات 9-36
    مناطق نفت خیز با سرزمینهای پست و کم ارتفاع گسترده در جلگه خوزستان از نظر ترکیب فلورستیک مورد مطالعه قرار گرفته است.اطلاعات مختصری راجع به اقلیم،مکان نگاری و جنبه های زمین شناختی این مناطق ارائه شده است.بر اساس 1300 نمونه گیاهی جمع آوری شده در این مناطق،عناصر گیاهی پس از نامگذاری دقیق در جداولی با ترتیب الفبایی به تفکیک تیره،جنس و گونه ارائه شده است.مناطق نفت خیز در جنوب غربی ایران اساسا از سه رویشگاه اصلی شامل:بیابانها و نواحی پست و شور ساحلی، نواحی کم ارتفاع و تپه های شنی متحرک و بالاخره زیستگاه های گچی و آهکی در ارتفاعات شمالی منطقه تشکیل شده است. در مطالعه این زیستگاه ها،531 گونه گیاهی به 351 جنس و 81 تیره گیاهی شناسایی و معرفی شده اند که برخی از آنها بومی و انحصاری ایران می باشند.برای تمامی گونه های گیاهی رویشگاه و محل زیست آنها،شکل حیاتی و پراکنش جغرافیایی گیاهی مربوط به آنها نیز بیان شده است.
|
  • Pages 1-10
    The concentration of pollutants around tall buildings can be influenced by many factors such as down wind effects, waves, airflow due to free convection of heat transfer, building height etc. The main objective of this research was the investigation of the variation of pollutants concentration at different heights around tall buildings. Research was carried out measuring parameters such as Co or particle concentration around tall buildings. This study provided the behavior pattern of air pollution concentration variation at different heights. A comparison was made with a theoretical convection model to verify the trend of experimental results.
  • Pages 11-22
    Several physical, chemical, biological methods and combination of them are used for domestic wastewater nitrogen and phosphrous removal. In this study, subsurface horizental constructed wetland with length of 13-6 m, width of 10 m and depth ofO.55m with Phargmites australis is used. Soil porosity was 40 percent. The system irrigated with domestic wastewater. The wastewater COD, TN, TKN and P04 concentration was 300,45-57 and 45-92 mg/l respectively. Hydraulic loading increased from 5 Cm/day to 7.2 cm/d while detention time decreased from 4.2 days to 3 days. Removal percent of COD, TN, TKN and P04= at hydraulic loading equal to 5 cm/d and detention time of 4.2 days was 90,83,94 and 92 percent respectively. The study also indicates that removal percent ofCOD/TN/TKN and P04=at loading of7.2 ern/day was 93,8,86 and 73 respectively
  • Pages 23-28
    About 700000 m3 of waste water is produced from Zirab coal washery plant every year. This black water not only carries about 4000 tons fine coals, it also contains waste water pollution. In this investigation by flocculation studies under optimized conditions (like concentration of flocculant, 0.0015 g/t, pH=8, concentration of silicate 0.01 g/t as depressant, and r.p.m. of 150) has been shown that it is possible to separate solid particles from black water with recovery of 93% with ash removal of40% at the same time. So, the water produced can be recycled to the washery plant with improved quality.
  • Pages 29-38
    The native fishes of springs, Ghanats and Caves of Iran are uniquely significant, since they are rear and, because of pollution, dryness,. purposeful or accidental introduction of exotic species and over all, because of industrialization are in danger. The stock of valuable fishes of Iran are declining while they have not been completely identified. The stock of these fishes, particularly those of economic value, such as large Barbus sp. at western part of Iran are declining. In an atempet fishes among the 140 station and average of three unit of effort for catch of fish in every station (total of 400 unit of effort) about 80 specimen of large Barbus were caught. Fishes were caught by electroshoker and various kind of net with mesh size of2cm to 4 em. The Gamasib River was known to have large Carp, but this result showed that nowadays the stock of large Barbus substantially damaged. The stock of: B. subquincunciatus and B. grypus severely damaged. The purpose of this paper is to describe those factors, which affect the stock and abundance of Iranian freshwater fishes, and to suggest measures for the conservation of this fauna. These factors include pre-industrial, and such factors related to industrialization and population increases as devegetation, water abstraction, fishing, pollution and faunal introductions. Introduction of new species to increase fish production and exploit the fishery potential of waterbodies, can be great utility; but has many hazardous impacts on native species, Biodiversity and Ecology of the Waterbodies. Some aspect of theses impacts are outlined.
  • Pages 39-48
    Determination of water efficiency and resistance to drought in range plants are important factors that have essential role in selection of range development methods. As there is not any comprehensive study in resistance to drought, present research was done with selection of two range species. Selected species were two kinds of Gramineae, namely Dactylis glomerata and Eragrostis curvula. Some parameters such as used water, length, width and number of leaves, dry mass of leaves were studied. Obtained results showed that length and width of leaves were not under stress in irrigation periods, but number of leaves, dry mass of leaf and stem decreased under drought stress. Amount of decrease in Er.cu was less than Da.gl. Increment of irrigation periods, increased root growth rather than stem, but root growth in Da.gl was more than Er.cu. for production of dry matter, Da.gl. species has less water requirement and higher water usage efficiency in terms of amount of water usage. In terms of resistance to drought, Er.cu has more resistance rather than Da.gl. because of high water potential and lower witting point.
  • Pages 59-66
    In this research common methods of ecological capability evaluation of forests were reviewed and limitations for performance were analysed. Ecological capability of forests is an index that show site. potential in several role of wood production, soil conservation, flood control, biodiversity, conservation and water supply. This index is related to ecological characteristics of land, such as soil, microclimate, elevation, slope and aspect that affect potential of sites. Suitable method of ecological capability evaluation must be chosen according to the objective of forestry. Common methods for ecological capability evaluation include plant and animal diversity, site index curve, soil and landform, interbranches, index plants, leave analyses, analyses regeneration and ecological mapping
  • Pages 9-36
    In this research, the extensive lowland of the Khuzistan in SW. Iran has been studied floristically. Brief information on climatic, topographic and lithologic aspects of the area are presented. Plants encountered in the area, based on collecting 1300 specimens are listed using the alphabetic system. The oil field areas, SW. Iran comprise three habitats: salt deserts and saline coasts, dunes and sandy soils, and finally marls, gypseous and calcareous places. Altogether 531 species from 351 genera belonging to 81 families were recognized' in the study areas. For each species it's collecting places and habitat, life-form and phytogeographical region is cited