فهرست مطالب

محیط شناسی - سال سی و سوم شماره 3 (پیاپی 43، پاییز 1386)

فصلنامه محیط شناسی
سال سی و سوم شماره 3 (پیاپی 43، پاییز 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/09/20
  • تعداد عناوین: 15
|
  • سعید سامانی مجد، امیر تائبی*، مجید افیونی صفحات 1-10
    افزایش شهر نشینی و تمرکز جمعیت و به دنبال آن افزایش حمل و نقل در شهر ها آثار ناگوار زیادی بر شرایط زیستی محیط شهری دارد. بخشی از آلودگی که از طرف حمل و نقل و راه ها به محیط وارد می شود مربوط به آلاینده های فلزات سنگین همچون سرب و کادمیوم است. هدف این تحقیق، بررسی میزان و روند توزیع آلاینده های سرب و کادمیوم در خاک حاشیه خیابان های شهری است. بدین منظور چهار سایت در حاشیه خیابان های شهر اصفهان انتخاب شدند و در آنها نمونه های خاک در سطح (0تا 5 سانتیمتر) و در عمق (50تا 55 سانتیمتر) تا فاصله 50 متری از لبه خیابان ها برداشت شدند. نتایج بررسی آماری داده های مربوط به مقادیر سرب و کادمیوم نمونه ها نشان داد که خاک حاشیه خیابان ها به فلزات سنگین آلوده بوده، به طوری که استاندارد حداکثر مجاز این فلزات در خاک کشاورزی را تامین نمی کند. مشاهده شد که غلظت سرب و کادمیوم خاک در هر سایت با افزایش فاصله از لبه خیابان به طور غیر خطی کاهش می یابد از تحلیل رگرسیون داده های نرمال شده غلظت سرب و کادمیوم، مدل رگرسیون لگاریتمی، به عنوان الگوی مناسبی برای توزیع غلظت این فلزات در خاک حاشیه خیابان ها شناسایی شد. نتایج این تحقیق می تواند در معماری و طراحی شهری، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری و مدیریت حمل و نقل و کنترل ترافیک شهری استفاده شود.
    کلیدواژگان: آلودگی ترافیکی، آلودگی خاک، اصفهان، تحلیل رگرسیون، سرب، محیط زیست شهری، مشهد، کادمیوم
  • فرحناز تقوی*، حسین محمدی صفحات 11-20
    اکوسیستم ها و ساختارهای فیزیکی جوامع انسانی با شرایط اقلیمی بهنجار تنظیم شده اند ودر زمان رخداد پدیده های اقلیمی حدی، به ندرت می توانند خود را تجهیز و آماده کنند. در نتیجه تغییر در زمان وقوع رویدادهای حدی اغلب می تواند آثار چشمگیری بر اکوسیستم ها و جامعه نسبت به تغییر در شرایط متوسط جوی داشته باشد.در این بررسی رفتار وپیش بینی دوره بازگشت رویدادهای اقلیمی حدی مانند خشکسالی وسیل و تجزیه وتحلیل شاخص های حدی که در شرایط دمایی و بارش های حدی رخ می دهند، دربسته نرم افزاری به نام شاخص های اقلیمی حدی ECIS مورد توجه قرار گرفت. در ECIS روند و دوره بازگشت شاخص های حدی در دوره آماری استاندارد(1990-1961) و دهه آخر قرن بیستم (2000-1990)تعیین شد و برای ارزیابی کمی، مقدار بارش در خشکسالی با دوره بازگشت ده ساله در ایستگاه های شاخص نواحی اقلیمی ایران محاسبه شد.نتایج تحقیق نشان می دهد که دوره بازگشت شاخص های حدی گرم و بارش دهساله و دوره بازگشت شاخص های حدی سردطولانی تر شده است و در نهایت فراوانی وقوع شاخص های حدی گرم وبارش بیشتر و شاخص های حدی سرد کمتر شده است.
    کلیدواژگان: اکوسیستم، دوره بازگشت، رویداد حدی، شاخص های حدی
  • امید اسماعیل زاده*، سیدمحسن حسینی صفحات 21-30
    هدف از این تحقیق طبقه بندی گروه های اکولوژیک ذخیره گاه سرخدار افراتخته و بررسی ارتباط آنها با شاخص های تنوع زیستی گیاهی بوده است. این مطالعه بر اساس روش براون- بلانکه انجام گرفت. طبق این روش ابتدا واحد های رویشی همگن با استفاده از عملیات صحرایی و عکس های هوایی مشخص شد و سپس تعداد 41 رولوه 400 متر مربعی به صورت انتخابی در این واحدها پیاده شدند. مطالعه شاخص های تنوع زیستی بر مبنای داده های وفور گونه ها و با استفاده از فرمول های متداول بررسی تنوع زیستی شامل سیمپسون و شانون- وینر به عمل آمد. در طبقه بندی گروه های اکولوژیک از روش طبقه بندی پوشش گیاهی با به کارگیری تجزیه و تحلیل های گونه های شاخص دو طرفه وگرادیان مستقیم CCA و بهره گیری از نرم افزار PC- Ord for Win 4.17 استفاده شد. در این ارتباط ابتدا تعداد چهار گروه اکولوژیک به وسیله تجزیه و تحلیل گونه های شاخص دو طرفه بر اساس داده های حضور- غیاب و وفور گونه ها تفکیک شد و سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل CCA، بررسی روابط بین توزیع قطعات نمونه و شاخص های تنوع زیستی به عمل آمد. نتایج نشان داد که گروه های اکولوژیک از نظر پوشش گیاهی، شاخص های تنوع زیستی و متغیرهای فیزیوگرافی ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهات دامنه کاملا از یکدیگر متمایزند با افزایش ارتفاع و شیب و در نتیجه شرایط زیستی سخت تر، تنوع و غنا کاهش یافته است.
    کلیدواژگان: CCA، TWINSPAN، افراتخته، ایران، تنوع زیستی گیاهی، سرخدار، طبقه بندی پوشش گیاهی، گروه های اکولوژیک
  • امیر کاوسی*، محمدرضا مشکانی صفحات 31-40
    استفاده از تکنیک ها و فنون آماری امروزه به طور گسترده ای مورد توجه محققان علوم کاربردی، به ویژه علم هواشناسی برای پیش بینی و شناسایی رفتار جوی مانند بارندگی، رطوبت،دما و غیره قرار گرفته است.در این مقاله ضمن ارائه کاربرد روش های نوین آمار مانند پیش بینی فضایی کریگیدن، هم کریگیدن و عکس فاصله موزون در هواشناسی، پیش بینی میزان ریزش باران برای کل نقشه ایران انجام گرفته و پهنه بندی بارش برای کشور تهیه شده است.دراین تحلیل داده های میانگین بارش اقلیمی ایستگاه های هواشناسی از بدو تاسیس تا سال 1383 بکار برده شده است. نتایج حاصل از تحلیل اعتبارسنجی متقابل حاکی از آن است که پیش بینی حاصل از هم کریگیدن بهتر از کریگیدن و روش کریگیدن بهتر از عکس فاصله موزون است.
    کلیدواژگان: ایران، بارش اقلیمی، پیش بینی فضایی، عکس فاصله موزون، کریگیدن، هم کریگیدن
  • الهام اویسی*، عباس اسماعیلی ساری، محمود قاسمپوری، پرویز آزاد فلاح صفحات 41-50
    آلودگی صوتی یکی از مهم ترین آلاینده های زیست محیطی است که در ابعاد مختلف سلامتی انسان را به مخاطره می اندازد.بدین منظور این تحقیق به ارتباط بین این آلودگی و عوارض ناشی از آن در ابعاد جسمانی و روانی پرداخته است.ابتدا میزان آلودگی صوتی وسایل نقلیه در خیابان های اصلی شهر یزد با استاندارد ایران در سال 1381-1382 مقایسه شد. نتایج مبین این مطلب است که کلیه مناطق اندازه گیری از لحاظ استاندارد ایران جزء مناطق مسکونی–تجاری بوده و از نظر میزان آلودگی صوتی از حد استاندارد بالاتر(60 دسی بل) هستند. سپس با روش بررسی پرسشنامه ای میزان و نوع عوارض آلودگی صوتی ناشی از وسایل نقلیه و وضعیت سلامت عمومی شهروندان بررسی شد. گروه های مختلف از نظر میزان شدت صدای محیط و عوارض عمده آلودگی صوتی از جمله اختلال در تمرکز حواس، اختلال در گفت وگو، اختلال در خواب، هیجان و اضطراب، سردرد و سرگیجه، خستگی زودرس و ضعف عضلانی موردبررسی قرارگرفتند.همچنین در پرسشنامهGHQ، ابعاد مختلف سلامت عمومی دربین4گروه مختلف شامل،کارکنان دانشگاه یزد، مغازه داران درخیابان های شلوغ، مغازه داران در خیابان های خلوت و ماموران راهنمایی و رانندگی مورد پرسش قرار گرفت. در این بررسی از 254 فرد پرسش شونده، 200 پرسشنامه قابل استناد بود. تحلیل نتایج نشان داد که از لحاظ میزان شدت صدای ترافیک و عوارض آلودگی صوتی در کلیه گروه های پرسش شونده ماموران راهنمایی و رانندگی بیشترین گروه متاثر از صدای ترافیک و دانشگاهیان کمترین افراد از لحاظ تاثیر صدای ترافیک بودند و همچنین از لحاظ وضعیت سلامت عمومی در مورد افسردگی و نمره کلی بین گروه های مختلف تفاوت معنی دار در سطح احتمال05/0 مشاهده شد، ولی در سایر زیر مقیاس ها(نشانه های بدنی، اضطراب و بی خوابی، نارساکنش وری اجتماعی) بین گروه های مختلف تفاوت معنی داری در سطح احتمال 05/0 وجود نداشت. در نظر سنجی کلیه گروه ها، صدای موتور سیکلت، به عنوان آزار دهنده ترین صدای ترافیک در این شهرمعرفی شد.
    کلیدواژگان: آلودگی صوتی، پرسشنامهGHQ، ترافیک، سروصدا، سلامت عمومی، صوت، نارساکنش وری اجتماعی، یزد
  • محمد دهدار درگاهی*، محمود کرمی، نعمت الله خراسانی صفحات 51-60
    پیامد افزایش جمعیت انسان، افزایش مصرف منابع و کاهش تنوع زیستی است. روند فزاینده نرخ انقراض موجب شد انسان به منظور استفاده از ارزش های سودمند و ذاتی گونه ها اقدام به حفاظت از آنها کند و نتیجه این کار شکل گیری مناطق حفاظت شده است. پژوهش مذکور با هدف زون بندی منطقه شکار ممنوع دیلمان و درفک، به منظور دستیابی به الگوی بهینه حفاظت و توسعه به انجام رسیده است. طی فرایند زون بندی، پس از شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی-اجتماعی (در مقیاس 25000/1) با استفاده از سیستم اطلاعات جفرافیایی (GIS)، تجزیه و تحلیل وجمع بندی داده های اکولوژیکی (مبتنی بر رهیافت سیستمی) منجر به تفکیک 8817 یگان زیست محیطی غیر تکراری درمنطقه شد.سپس با تهیه مدل های اکولوژیکی ویژه پارکداری و مقایسه آنها با توان اکولوژیکی یگان های زیست محیطی، یگان ها برای زون های مختلف ارزیابی شده است. در نهایت، اولویت بندی و ساماندهی زون ها به شیوه رایج آن در ایران بر مبنای 18 سناریو انجام گرفت ودر نقشه زون بندی به عنوان واحدهای برنامه ریزی تهیه گردید. نتیجه مطالعه حاکی از آن است که در منطقه مورد مطالعه زون های امن 23/6%، امن مشروط 0/5%حفاظتی 2/45%، حفاظتی و فرهنگی 0/3%، حفاظتی و بازسازی 7/8%، بازسازی 5%، تفرج متمرکز 0/04، تفرج گسترده 8/8%، استفاده ویژه 0/007 درصد و زون سایر استفاده ها 9/7% منطقه را به خود اختصاص داده اند.
    کلیدواژگان: تجزیه تحلیل سیستمی، زون بندی، سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS، منطقه شکار ممنوع درفک
  • سید محسن حسینی*، علیرضا علی عرب، یدالله رسولی اکردی، مسلم اکبری نیا، سید غلامعلی جلالی، مسعود طبری کوچکسرایی، محمدرضا علمی صفحات 61-72
    سرونقره ای از گونه های مهم برای جنگلکاری در اکوسیستم های تخریب یافته و نیز فضای سبز شهری و برون شهری است و در این تحقیق سعی شده است تاثیر تیمارهای مختلف سایه بر روند رشد ارتفاعی و زنده مانی نهال های سرو نقره ای، بررسی شود. به همین منظور از طرح آزمایشی یک عامله کاملا تصادفی با 4 تکرار استفاده شد. بدین صورت که ابتدا 24 کرت مربعی تهیه و در هر یک از آنها تعداد 24 گلدان نهال سرو نقره ای قرار داده شد و سپس بر روی 16 کرت (384 گلدان)، 4 نوع سایبان مصنوعی با میزان عبوردهی نور صفر، 33، 50 و 67 درصد تعبیه شده و تعداد 4 کرت (96 گلدان) زیر سایبان تاج درختان نهالستان و 4 کرت نیز به عنوان تیمار شاهد بدون ایجاد سایبان و با نور کامل خورشید ایجاد شد و بدین ترتیب در مجموع 576 گلدان سرو نقره ای به عنوان نمونه مورد آزمایش قرار گرفت و سپس در نه مرحله زمانی مقدار ارتفاع و تعداد نهال های زنده ثبت شد. نتایج نشان داد که در تیر ماه که بیشترین میزان رشد ارتفاعی نهال ها در آن صورت گرفته است (6/40%)، تحت تاج پوشش درختان گردو بیشترین رشد ارتفاعی ونهال های تحت نور کامل کمترین رشد ارتفاعی و بیشترین نرخ مرگ و میر را داشته اند. این افزایش رشد ارتفاعی در ماه های بعدی فصل رویش ملاحظه نشد ودرنتیجه ملاحظه می شودکه تفاوت معنی داری در ارتفاع نهایی نهال های تحت این تیمار و تیمار نور کامل نمی توان تشخیص داد اما تیمار های سایه مصنوعی موجب افزایش ارتفاع نهال ها نسبت به تیمار نور کامل شدند. به طور کلی باتوجه به نتایج تحقیق حاضر می توان ضمن توصیه حفاظت ویژه از نهال ها در تیر و مرداد، استفاده از سایه بان هایی راکه بتوانند 33 درصد نور مستقیم را از خود عبور دهند برای پرورش نهال های سرو نقره ای در مناطق مشابه پیشنهاد کرد.
    کلیدواژگان: ارتفاع، ایران، سایبان، سرو نقره ای، نهال، نهالستان، نور
  • مجتبی قره محمودلو *، مصطفی رقیمی، علی حشمت پور صفحات 73-82
    به منظور بررسی هیدروژئوشیمی منابع آبی شهر گرگان با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ایاز اطلاعات مربوط به دو دوره نمونه برداری در بهار و زمستان استفاده شده است. براساس ماتریس همبستگی، در فصل های بهار و زمستان بجز فسفات، بیکربنات و پتاسیم بیشتریون های آب زیرزمینی همبستگی به نسبت بالایی با هدایت الکتریکی دارند. در بهار، کلر با یون منیزیم بیشترین همبستگی را نشان می دهد در حالی که در زمستان بالاترین همبستگی بین کلسیم و سولفات وجود دارد. نمودارهای خوشه ایفصل بهار نشان دهنده آن است که بین یون های کلر و منیزیم آب زیرزمینی شباهتی بیش از 88% و بین یون های سولفات وکلسیم شباهتی بیش از 80% وجود دارد، در حالیکه بیشترین شباهت در فصل زمستان بین یون های سولفات و کلسیم (بیش از 88%) و سپس کلر و منیزیم (بیش از 80%)، وجود دارد براین اساس و با توجه به ماتریس همبستگی، تیپ غالب آب زیرزمینی در فصل بهار کلرید منیزیک و در زمستان سولفات کلسیک بوده است. باتوجه به روش تحلیل عاملی، سه عاملی که بر ترکیب شیمیایی آب زیرزمینی شهر گرگان موثرند عبارتند از: فرایند های هیدروژئوشیمیایی آبخوان، زیرا اغلب کاتیون ها و آنیونها دارای بار عاملی بالا هستند. تغذیه از طریق آبهای سطحی(رودخانه و...)، به دلیل اینکه باعث افزایش غلظت بی کربنات و فسفات آب زیرزمینی شده است. و فعالیت های انسانی(نشت پساب های شهری و چاه های جذبی خانگی و...)، زیرا نیترات دارای بالاترین بار عاملی است غلظت نیترات در آب زیرزمینی بیشتر متاثر از نفوذ فاضلاب های شهری و آبشویی کودهای کشاورزی است. ضمن اینکه در عامل سوم غلظت سدیم و کلر، افزایش چشمگیری داشته است.
    کلیدواژگان: تحلیل خوشه ای، تحلیل عاملی، تیپ غالب آب زیرزمینی، فرایند های هیدروژئوشیمیایی آبخوان، ماتریس همبستگی
  • آزاده کریمی*، حسین یزدان داد، عباس اسماعیلی صفحات 83-92
    نگرانی در مورد آثار دراز مدت فلزات سنگین به عنوان آلاینده های زیست محیطی افزایش یافته است و مشخص شده که پایش زیستی می تواند روش مطلوب و رضایتمندی برای اندازه گیری میزان فلزات سنگین و در دسترس بودن زیستی آنها باشد. به دلیل پیچیدگی های شناسایی آثار زیستی در زیستگاه،اندازه گیری مقادیر آلاینده منطقی تر است. بیان شده است که پرندگان به سبب قرار داشتن در سطح تغذیه ای بالا در اکوسیستم و همچنین حساسیت پذیری بالای آنها به مواد سمی، شاخص های مفیدی برای آلودگی فلزات سنگین هستند. به همین علت تحقیق حاضر که از لحاظ طبقه بندی مطالعات سم شناسی در مرحله بررسی قرار می گیرد، به اندازه گیری میزان فلزات سنگین Cd، Cr، Cu، Zn و Fe موجود در اندام های کبد، کلیه و عضله گونه ماهیخوار باکلان بزرگ Phalacrocorax carbo در تالاب انزلی در سال 1382 پرداخت. نتایج آزمون های آماری نشان داد که غلظت Cd موجود در کبد افراد بالغ به طور معنی داری از افراد نابالغ بالاتر بود (0/05=?) که می تواند به در معرض قرار گیری مزمن پرنده با غلظت کم و طولانی مدت این عنصر مربوط شود. میزان Zn و Fe موجود در عضله ماده در سطح اطمینان 95% و 99% و Cr موجود در کلیه جنس نر در سطح اطمینان 99% بالاتر است. همچنین مقایسه میانگین غلظت عناصر مورد نظر در هر سه اندام با مقادیر ارائه شده جهانی برای پرندگان آبزی نشان می دهد که میزان Cd و Cr از مقادیر ارائه شده کمتر است، با وجود این، بالا بودن این عناصر در برخی نمونه ها نشان می دهد که پرندگان در محیط زیستشان در معرض این فلزات قرار دارند. میزان Fe، Zn وCu در برخی اندام ها بالاتر از مقادیر ارائه شده است. به طور کلی فعالیت های مختلف انسانی در قسمت های اطراف تالاب و ورود فاضلاب های گوناگون را می توان منبع اصلی آلودگی و عامل موثر بر افزایش این فلزات دانست. بنابراین مسیر یابی منابع آلاینده در محدوده این زیستگاه از اهمیت زیادی برخوردار است. نتایج تحقیق حاضر می تواند در پایش مستمر فلزات سنگین در باکلان بزرگ تالاب انزلی مورد استفاده قرار گیرد.
    کلیدواژگان: آلودگی، باکلان بزرگ، تالاب انزلی، عناصر سنگین
  • سید جلیل علوی*، قوام الدین زاهدی امیری، محمدرضا مروی مهاجر، زهرا نوری صفحات 93-100
    پراکنش مکانی درختان یکی از مولفه های مهم اکولوژی جنگل است که بررسی آن در هر منطقه از مقدمات و ضروریات اندازه گیری و مطالعات پوشش گیاهی به حساب می آید. به منظور بررسی پراکنش گونه ملج در بخش های پاتم، نم خانه، گرازبن و چلیر در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرودکنار نوشهر، با توجه به وسعت منطقه مورد مطالعه و پراکنده بودن پایه های ملج در این سطح، روش نمونه برداری بدون پلات استفاده شد. پس از جنگل گردشی و شناسایی پایه های ملج با قطر برابر سینه بزرگتر از 10 سانتیمتر، عوامل فیزیوگرافی ثبت شدند. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که گونه ملج در منطقه مورد مطالعه از ارتفاع 330 متر تا ارتفاع 1315 متر بالاتر از سطح دریا پراکنش دارد.بیشترین تعداد پایه های ملج در جهت شمالی و کمترین تعداد، در جهت شرقی مشاهده شد. در رابطه با شیب، این گونه از اراضی مسطح تا اراضی پرشیب بیش از صددرصد انتشار پیدا می کند،اما تعداد پایه های ملج در شیب های کم بیشترین است. از نظر شکل زمین، گونه ملج در منطقه مورد مطالعه در دامنه ها و دره ها بیشترین پراکنش را داشته است.
    کلیدواژگان: ارتفاع از سطح دریا، بیماری مرگ نارون، پراکنش مکانی، جهت جغرافیایی، شیب، شکل زمین، قاچاق چوب، ملج
  • علی قمی اویلی *، سید محسن حسینی، اسدالله متاجی، سید غلامعلی جلالی صفحات 101-106
    در این مطالعه تنوع زیستی گونه های چوبی و زادآوری در دو جامعه راشستان و راش- ممرزستان درمجموعه نمخانه که دومین مجموعه جنگل تحقیقاتی- پژوهشی خیرودکنار است، مورد مقایسه قرار گرفت. آماربرداری با روش تصادفی سیستماتیک و با شبکه 200×200 متر در سطح 250 هکتار (هرجامعه125 هکتار) با60 قطعه نمونه(در داخل هر قطعه، نمونه5 میکروپلات3×3 پیاده شده است) انجام گرفت. درهرمیکروپلات 3×3 متر تمام پایه های گونه های چوبی شمارش شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که جامعه راشستان دارای تنوع و غنای بیشتری نسبت به جامعه راش- ممرزستان است. تاثیرشاخص های یکنواختی در مقایسه با غنا در افزایش تنوع زیستی بیشتر است. میزان نشانه گذاری زیاد گونه های مختلف بخصوص درختان ممرز به نفع گونه راش در جامعه راش- ممرزستان باعث کاهش تنوع زیستی شده است. تعداد نهال در جامعه راشستان بیشتر از جامعه راش- ممرزستان ولی تعداد شل و خال کمتر است.
    کلیدواژگان: تنوع زیستی گونه های چوبی، جامعه راشستان، جامعه راش، جنگل های ناهمسال، زادآوری، ممرزستان
  • رضا امیری*، عباس علیمحمدی، سیدکاظم علوی پناه صفحات 107-120

    برای مطالعه و پایش رابطه بین الگوی توزیع و تغییرات دما با کاربری / پوشش زمین در منطقه شهری در حال رشد تبریز تصاویر چند زمانه لندست 4،5 و 7 سنجنده هایTM و ETM+ اخذ شده در تاریخ های 30 ژوئن 1989، 18 اوت 1998 و 2 اوت 2001 مورد استفاده قرار گرفتند. بررسی های انجام شده از طریق طبقه بندی تصاویر و استخراج اطلاعات آماری هر کلاس نشان دهنده ارتباط قوی میان نوع کاربری و دمای سطح است. بررسی رابطه میان NDVI و حرارت سطح با استفاده از تحلیل همبستگی و رگرسیون چند متغیره نقش موثر پوشش گیاهی در تعدیل دمای سطح را نشان داد. تغییر پذیری زمانی داده های دما و پوشش گیاهی در فضای نرمال Fr/T* مطالعه شد. ردیابی موقعیت پیکسل ها در این فضا نشان داد که تغییرات کاربری ناشی از شهرنشینی در فضای فوق به صورت حرکت از شرایط مطلوب (دمای پایین، پوشش گیاهی بالا) به شرایط نامطلوب (دمای بالا، پوشش گیاهی پایین) مشاهده می شوند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که روش استفاده شده کارآیی زیادی دارد و برای مطالعه و پایش تغییرات زمانی و مکانی جزایر حرارتی در شهرها می تواند استفاده شود.

    کلیدواژگان: تغییرپذیری زمانی ومکانی، جزایرحرارتی شهری، ردیابی زمانی، سنجش ازدور، لندست، متد مثلث، مدلسازی، مطالعه و پایش
  • محمدرضا مثنوی*، هادی سلطانی فرد، احمد پورصابری، آرمان تماشایی صفحات 121-130
    یط به عنوان سیستمی پیچیده شامل اجزایی است که در طول زمان شکل گرفته و متناسب با تغییرات آن رشد و سازمان یافته است. این تغییرات به وسیله عوامل مختلف طبیعی، یا مصنوع موجب دگرگونی تدریجی در شکل و ساختار عناصر موجود شده و در نهایت سیما و منظر آن را شکل می دهند. ماهیت این تغییرات به شکلی ملموس و قابل توجه در قالب شناخت الگوهای محیطی و پایداری منظر قابل بررسی است در این تحقیق ردیابی تغییرات محیط و منظر با استفاده از تصاویر ماهواره ای و عکس های هوایی و از طریق تکنیک های دسته بندی کردن تصاویر و تحلیل بافت صورت گرفت. با رویکرد شناخت الگوهای محیطی بر اساس نظریه آشوب، سعی شد تا تغییرات موجود در منطقه دارآباد تهران در یک دوره 45 ساله (1335تا1380) با استفاده از فرایند پردازش تصویر و به کمک نرم افزار MATLAB تحت بررسی و تحلیل قرار گیرد. بر این اساس عکسهای هوایی مربوط به منطقه دارآباد به عنوان داده های خام دیجیتالی استفاده شده و در نهایت الگوریتم ریاضی بر مبنای فیلتر گابور به منظور شناخت الگوها در عکسهای هوایی تهیه و تدوین شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که ماهیت تغییرات فیزیکی و رشد عناصر محیطی بیشتر غیر قابل پیش بینی بوده و ارائه شکل دقیقی از تغییرات فیزیکی بعدی محیط را در چارچوبی مشخص با محدودیت مواجه می سازد؛ اگرچه ماهیت تغییر در برخی موارد با نوعی الگوی فراکتالی قابل قرائت بوده و خود سازماندهی و پایداری محیطی را نشان می دهد، در نتیجه روند تغییرات پیچیده و غیر خطی الگوی فیزیکی و طبیعی محیط، آن را از حالت قطعیت پذیری و از پیش تعیین شده در حوزه های برنامه ریزی و طراحی خارج می کند. این مسئله ممکن است در روندهای فعلی طراحی، یا رویکردهای رایج در حوزه های مطالعات محیطی تاثیر بگذارد و یا آنها را در آینده دچار دگرگونی های اساسی کند.
    کلیدواژگان: پایداری منظر، پردازش تصویر، دارآباد، شناخت الگو، فیلتر گابور، محیط، نظریه آشوب
  • بهرنگ بهرامی*، بهناز امین زاده، فیروزه آقا ابراهیمی سامانی صفحات 131-142
    تحقیقات و مطالعات منطقه تاریخی طبیعی پاسارگاد که در شمار آثار میراث جهانی است، بیشتر در رابطه با کاوش های باستان شناسی و کشف آثار به جا مانده است. ازآنجایی که موقعیت دقیق مکانی دریاچه باستانی پاسارگاد و مسیر بستر باستانی رودخانه پلوار – سیوند معیارهای ارزشمندی در تعریف منظر طبیعی پاسارگاد، و نحوه سازماندهی و ترکیب عناصر این مجموعه اند، می توانند در تعیین حریم حفاظتی این مجموعه با ارزش نیز کمک کنند، بنابراین هدف اصلی این تحقیق، کشف موقعیت دقیق مکانی بستر دریاچه است. روش کار بر اساس پردازش تصاویر هوایی و داده های ماهواره ای، استفاده از مستندات تاریخی و باستان شناسی، و مطالعات میدانی است که منجر به تهیه لایه های بستر طبیعی شامل ویژگی های زمین شناسی، زمین ریخت شناسی، آبهای زیر زمینی، پوشش گیاهی و اقلیم منطقه شده است. نتایج تحقیق منجر به کشف بستر یک دریاچه باستانی در دهانه دره تنگ بلاغی و تعیین مسیر بستر رودخانه در دوره هخامنشی در این دشت شد و پس از اثبات وجود دریاچه، تاثیر آن و رودخانه باستانی در شکل گیری منظر مجموعه پاسارگاد و سازماندهی و پراکنش ابنیه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. تحلیل ثانویه اطلاعات، ارتباطات فضایی و ساختاری میان دریاچه و رودخانه با آثار داخل محوطه پاسارگاد، که شامل کاخ ها، بستر باستانی رودخانه، باغهای پاسارگادی، آرامگاه و بویژه نحوه ورود به داخل مجموعه شاهی است، تبیین و تعریف می شود.
    کلیدواژگان: تاریخی، دریاچه پاسارگاد، دوره هخامنشی، سامانه های آبی، کاوش های باستان شناسی، منظر طبیعی
  • صفحات 1-14
|
  • Samani Majds., Taebia.*, Afyuni, M. Pages 1-10
    Increasing urbanization and growing population density with their ensuing enhanced transportation cause problems in the bioconditions of the urban environment. Heavy metals such as lead and cadmium account for part of the environmental pollution resulting from urban transportation. The purpose of this study is to determine lead and cadmium concentrations and their distribution trend in urban roadside soil. For the purposes of this study, four roadside sites were selected in Isfahan. Samples were collected from surface soil (0-5 cm) and deep soil (50-55 cm) at distances 0.5 to 50 meters from the roads. The results from statistical analysis of lead and cadmium concentrations demonstrated that roadside soils were polluted with heavy metals as they exceeded maximum acceptable concentrations (MAC) of agricultural soils. It was observed that lead and cadmium concentrations in soil decreased nonlinearly with increased distance from road at each site. Regression analysis of data from lead and cadmium normalized concentrations (as the dependent variables) versus distance from road (as the independent variable) showed that the logarithmic regression model, in terms of its simplicity and its relative fitness to all the data from this study, could be adequately used as a suitable model for the distribution of these metals in roadside soils. The results obtained from this study can be used in designing urban areas and in planning urban transportation management and traffic control systems.
    Keywords: Urban environment, transportation pollution, vehicular heavy metal emission, soil pollution
  • Taghavif.*, Mohammadi, H Pages 11-20
    Extreme climate events (droughts, floods, heat waves) are those that are rare both in their intensity and in the frequency of their occurrence. Changes in the occurrence of extreme events can often have far greater detrimental impacts of ecosystems and human societies than a change in average climate conditions. Damage resulting from extreme weather events in Iran already imposes a heavy toll on society that few economics are easily able to absorb. In this study the reliability and behavior of extreme events in Iran by using extreme climate indices software (ECIS) was investigated. The indices were selected from the list of climate change indices recommended by the CLIVAR. The findings revealed that the cold extreme indices such as FD& ID have significant decreasing trends In addition warm extremes indices such as T40, SU show pronounced increasing. Trend of Indices of extremes precipitation such as WD, is increasing. Analyses of the return periods of cold extreme such as FD& ID show the return periods were long and warm extremes were shorter
    Keywords: Return Period, Extreme Events, Ecosystem, Extreme Indices
  • Esmailzadeh, O.*., Hosseini, S.M Pages 21-30
    The main goal of this research was classification of ecological groups and investigation of its relation with plants biodiversity indices in Afratakhteh reserved area. This study was conducted based on Brown- Blanquet method. At first homogen vegetation units were identified and then 41 sample plot (Releves) were selected selectively. The study of biodiversity indices was performed based on species cover data and use of current formula including Simpson and Shannon- Wieaner. For ecological groups classification and ordination, Two way indicator species analysis (TWINSPAN) and Canonical Correspondence Analysis (CCA) were performed respectively using Pc-ord for win. 4.17 software. Four ecological groups were distinguished on the basis of pesence-absence and cver of plant species. Then the relationship between releves distribution and biodiversity indices was investigated using CCA. The results showed that ecological groups are exactly different together in sepecies composition, biodiversity and physiography variables including elevation (A. S. L.), slope and geographic aspects. Result showed that the diversity and richness were decreased with increase of elevation and slope that causes more difficult life conditions.
    Keywords: Plant biodiversity, Ecological groups, TWINSPAN, CCA, Yew (Taxus baccara L.), Afratakhteh, Iran
  • Kavousia.*, Meshkani, M.R Pages 31-40
    Application of statistical techniques in applied sciences, especially in climatology and meteorology, are widespread and a common practice. This paper deals with the application of modern techniques such as kriging, co-kriging, and inverse–distance weighted for prediction of rainfall in places where there are not gauging facilities. The available data from all stations throughout the country, since their establishment to 2004, have been used to find the variogram and cross-variogram. Based on the best possible model, rainfall map for the country has been prepared.
    Keywords: spatial prediction, kriging, cokriging, inverse distance weighted, rainfall, Iran
  • Oveissie.*, Esmaeli Saria., Ghasem Pourim., Azad Falah, P Pages 41-50
    Noise pollution is one of the most important environmental pollutants, which has different effects on human life. This research is about noise pollution produced by vehicles in Yazd City, as well as comparison of the results with Iranian standards. The effects of noise pollution in creation of different health problems such as concentration disruption, affect on conversation, effect on sleeping, stress, headache, dizzy, fatigue, weakness of mussels was another point to be clarified to complete this research a questionnaire was used to ask people about their health condition and its relationship with noise pollution. The people used in this research are divided to four different groups working in different areas of the city Yazd; including Yazd university employees, business people working in crowded streets and business people working in non crowded streets and the police officers. In total 200 people filled out the questionnaire for this investigation.After collection of the questionnaire and analysis of the results, it became clear that the difference between the groups is significant at the level of %5 in depressing and total mark. The group of people who are affected at the highest level is the police officers. In contrast the effects of noise pollution on Yazd University employees are the lowest between four investigated groups. Finally, it should be added that the level of noise pollution in total areas was higher than Iranian standards. Also in this research we found out that motorcycles are most suffering vehicles in terms of noise pollution in Yazd.
    Keywords: Sound, Noise, Noise pollution, General health, Social disfunction, Traffic, Yazd
  • Dehdar Dargahim. *, Karamim., Khorasani, N Pages 51-60
    In this study zoning for management plan of Dorfak Non-Hunting Area (37899 ha. North of Iran) has been implemented.First ecological and socio-economic resources were surveyed and mapped (scale 1:25000). Then data analysis and integration using Arcinfo workstation (ver.9) and arcview GIS (Ver.3.3) with system analysis approach were performed. As a result 8817 micro-ecosystem were mapped. Ecological capability of Mapping Unit (MU) was evaluated for: restricted nature reserve, protected, area, extensive use, intensive use, recovery, Special use, culture-historical and domestic zones, with the aid of specified ecological park management model. Finally with coordination of socio-economic data and ecological capability of MU, priority, ranking and arrangements of zones were mapped. The results show that %23.6 of allocated zones is suitable for restricted nature reserve zone, %.5 for conditional strict nature reserve, %45.2 for protected area zone, %.3 for protected and historical zone, %8.7 for protected and recovery zone, %5 for recovery zone, %.04 for Intensive use zone, %8.8 for Extensive use zone, %0.11 for domestic use zone, %0.38 for culture-historical zone and %5.69 for buffer zone (with protected area & rehabilitation zones).
    Keywords: Dorfak Non, Hunting Area Zoning System Analysis Geographic Information System (GIS)
  • Hosseini S.M., Aliaraba., Rasooli Akrediy., Akbarinia M., Jalali Gh., .A., Tabari Kocheksarai, M. Elmi, M. R Pages 61-72
    Cupressus arizonica is one of the most important species for forest plantation in degraded ecosystems and dry and semi-dry shrub-lands in Iran. It is an important species for urban green space. In this research the effect of various shading treatments were considered on seedlings first growing season height growth. A complete randomized design with four replications was performed. At first 24 quadrates including 24 seedlings in each quadrate (in total 576 seedlings) were indicated. Six different light treatments including 0, 33%, 50%, 67% and 100% and one treatment including the seedlings under Walnut trees canopy (%75 cover) with four replications were performed. Seedlings heights were recorded in 9 times. The results showed that maximum seedlings height growth ratio (%40.6) was occurred until July. Maximum seedlings height growth and minimum seedlings height growth and mortality respectively occurred under walnut canopy and full light treatments. Such increments were not significant in next months of the period of study. Final seedlings height in artificial shade treatments was greater than full light treatment. Generally, the results proposed that using %33 full light treatment (% 67 projected shades) and special tending practices in July and August of the first growing season to enhance Cupressus arizonica one-year-old seedlings in the study area and similar districts.
    Keywords: Light, Seedlings, Shelter, Nursery, Shade, Cupressus semperviresne, Iran
  • Ghare Mahmoudlum.*, Raghimim., Heshmatpour, A Pages 73-82
    Using factor analysis and cluster analysis for hydro geochemical analysis of Gorgan water sources, the related data of two sampling periods in spring and winter is used. According to correlation matrix, in spring and winter, Po4-3, HCo3- and K+ much of the groundwater is correlated with electrical conductivity. Cl- has more combination with Mg-2 in spring, while there is the most combination between the Ca+2 and So4-2 in winter. The cluster diagrams show that there is similarity between Cl ions and Mg-2 in groundwater more than 88%, and 80% between So4-2 and Ca+2 ions in spring while there are the most similarity between So4-2 and Ca+2 in winter, and then Cl- and Mg-2, according to this and correlation matrix, the dominated type of groundwater is Mg-2- Cl- in spring and is Ca+2- So4-2 in winter. According to the analysis method, three factors which are effective on chemical combination of groundwater include: 1- Aquifer hydro geochemical Process, because most of the cations and onions have factor-load in high level. 2-Feeding by surface water (river, runoff,) because of increase of HCo3-, s concentration and groundwater’s Po4-3. 3- Human activity (seepage of wastewater, absorbing wells and…) because nitrate is showing the highest load in third factor. The nitrate’s concentration in groundwater is more influenced by wastewater and irrigation of agriculture fertilizers. In the third factor, the concentrations of Na+ and Cl- are considerably increased.
    Keywords: Factor Analysis, Cluster Analysis, Correlation Matrix, Dominated type of Groundwater, Aquifer hydro geochemical Process
  • Karimia. *, Yazdandadh., Esmaeili, A Pages 83-92
    The concern about the long-term effects of heavy metals as the environmental pollutants has been increased greatly. It is assumed that biological monitoring can be a satisfactory way to measure the level of heavy metals and their bioavailability. Because of difficulties of detecting biological effects in the habitats, it is more logical to measure the amount of pollutants in the organisms. It is stated that fish eating birds due to being located in high-trophy levels in ecosystems and being highly sensitive to toxic substances, are considered appropriate bio indicators for heavy metal pollutions. Therefore, to fulfill the requirements of the Survey phase of the ecotoxicological classification, a study was conducted to determine the level of Cd, Zn, Fe, Cu & Cr in the liver, kidney and pectoral muscle of great cormorant (Phalacrocorax carbo) in Anzali wetland in 2004.Statistical tests results indicate that concentration of Cd in adult's livers were significantly higher than the immature(α= 0/05), which can be related to their long term exposure to low concentrated Cd. Zn (α= 0/05) and Fe (α= 0/01) amounts in the female's muscle and Cr amounts in the male's kidneys were significantly higher(α= 0/01). Also, the mean concentration of Cd, Cr in all three organs was lower in comparison with global proposed levels for waterfowls. However, high level of Cr and Cd in some samples implies that those birds may be exposed to them in their habitat. Fe, Zn and Cu contents in some organs were higher than the suggested figures. Generally, different human activities around the wetland and also sewage discharge can be considered as the main source of pollution and they may be affective factors in increasing the metal contents. Therefore, finding the main sources of pollutants adjacent to the wetland is very important. The results of this study can be used in consistent monitoring of heavy metals in P.carbo in Anzali wetland.
    Keywords: heavy metals, pollution, great cormorant, Anzali wetland
  • Alavi, S.J. *, Zahedi Amiri, Gh., Marvi Mohajer, M.R., Nouri, Z Pages 93-100
    The current research was carried out in Patom, Nam Khaneh, Gorazbon and Chelir Districts in Experimental and Educational Forest of Kheyroud. Thanks to extent of study area and dispersion of Wych elm on this area, the plot less sampling method was applied. After field inspection and identifying the remaining individuals of Wych elm trees (Ulmus glabra), d.b.h ≥10cm, Physiographic Factors (altitude a.s.l, aspect, slope were recorded. The results show that Wych elm trees were distributed from 330 m to 1315m above sea level. On north-facing and east-facing slopes, the numbers of elm trees were the most and least, respectively. In relation to slope or steepness, this tree dispersed on plain or flat terrain to steep slopes but the number of tree in gentle slope was more than higher slope.
    Keywords: Spatial pattern, Wych elm, Altitude, Aspect, Slope, Illegal cutting, Dutch elm disease
  • Ghomi Avili A.*, Hosseini S. M., Mataji A., Jalali, S.Gh.A Pages 101-106
    In this study, the woody plants biodiversity and regeneration are compared in two Fagetum and Carpino-Fagetum associations in Namkhaneh district, the second district of Kheyroodkenar searching, and investigatory forest. Sampling was done by systematic randomly method by 200*200m network in 250hecof land area (125 hectares in each associations) in 60 sample plots (5 micro plots (3*3m) within any sample plots of land). Whole woody plant was numerated in (3*3m) micro plots. The results of this research show that the Fagetum association has more variety and richness than the Carpino-Fagetum association. The effect of evenness indices compared to richness is more to increase biodiversity. The high rate of marking plants, especially Horn beam, in prefer of Beech Trees has caused to decreased biodiversity in Carpino-Fagetum association. Number of seedlings of Fagetum association is more than it in Carpino-Fagetum association, but number of yearling and sapling are on the contrary.
    Keywords: Uneven aged forests, Fagetum association, Carpino Fagetum association, Woody plants biodiversity, Regeneration
  • Masnavi, M.R.*., Soltani Fardh., Pour Saberia., Tamashaie, A Pages 121-130
    Environment as a complex system consists of elements formed and changed throughout the time in accordance with its structure and development characteristics. These changes led to gradual transformation of the physical elements of environment; and consequently have shaped and caused the new environmental landscape. Characteristics of these changes can be studied in a meaningful way through understanding environmental patterns; within which influential causes and factors will be identified and analyzed. This paper therefore, aims to investigate and analyze the landscape and environmental changes in the Daarabad Valley- Tehran in the forty five years (1956-2001) period. With its considerable role and implication in the analysis of complex systems, the Chaos theory was used as new approach to develop a theoretical framework for analyzing Daarabad valley's environmental changes. Image Classification and Texture Analysis are recognized as useful techniques in the process of tracking environmental and landscape changes in recent decades. Therefore, the Daarabad valley aerial photographs were used and analyzed through “IMAGE PROCESSING” method. Through a mathematical algorithm based on GABOR filter in MATLAB environment. This provided a medium for the Pattern Recognition and analysis of environmental changes in the area. Research findings of this paper demonstrate that characteristics of landscape and environmental elements such as floral pattern (plants covering, native plants, and gardens), city form and open space are changing continuously during the time. Therefore, growth or change of these patterns are generally unpredictable; even tough, to some extent a fractal pattern of development might be observed. This might suggest considering the concept of uncertainty as a major issue in the field of environmental design and urban/regional planning.
    Keywords: Image Processing, pattern recognition, Chaos theory, Gabor filter, Environment, landscape sustainability, Daarabad
  • Bahramib.*, Aminzadehb., Agha Ebrahimi Samani, F Pages 131-142
    Research and studies on the natural archeological site of Pasargade, a world heritage, have mainly been directed towards archeological excavations and discovery of remnants. Its natural features, including the ancient lake of Pasargade remain in a veil of ambiguity. Determining the exact location of the ancient lake and the course of Polwar-Seivand River are valuable criteria in verifying the boundaries of Pasargade, and important factors in the formation of this valuable site. The objective of this study is thus, determination of possible existence of the ancient lake in the Marghab plain, and if proved, verifying the exact location of the lake basin. The research method consists of processing aerial photos and satellite data, using historical and archeological documents, and field studies. These methods helped provide the natural bed layers of the site comprising of geological, geomorphologic, hydro-geological, vegetative cover and climatic features. The research led to discovery of an ancient lake basin in the mouth of Bolaghi Gorge, and determination of the river course across the plain in the Akaemenian era. After proving the existence of a lake, and the natural bed features of the site in the Akaemenian era, the next question was brought up: Have the lake and river had any effect on the formation of Pasargade site, and the organization and distribution of its buildings? A second analysis of data, revealed the direct effect of the existence of lake and river on the spatial and structural relations of the scattered structures in the site, including the castles, ancient riverbed, Pasargade gardens, tomb, and especially the entrance to the palace.
    Keywords: Pasargade Lake, Akaemenian era, hydrological systems, historical, natural landscape