فهرست مطالب
فصلنامه محیط شناسی
سال سی و هشتم شماره 3 (پیاپی 63، پاییز 1391)
- 208 صفحه، بهای روی جلد: 50,000ريال
- تاریخ انتشار: 1391/09/27
- تعداد عناوین: 14
-
-
صفحات 1-16سمی بودن و آسیب های ناشی از آلودگی خاک به نفت خام و پاسخ رشد و فعالیت های میکربی خاکهای آلوده به توانایی دسترسی به نیتروژن و شکل آن بستگی دارد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر مصرف همزمان نفت خام و ترکیبات مختلف نیتروژن بر معدنی شدن کربن و زیست توده میکربی است. بدین منظور، ابتدا نمونه های خاک در سطوح 5 و 10% نفت خام آلوده شدند. سپس، از نمک های نیتروژن دار نیترات پتاسیم، کلرید آمونیوم و مخلوطی از این دو نمک به منظور کاهش آثار سوء نفت خام بر فعالیت ریزجانداران خاک استفاده شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل 4×3 در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار و در شرایط آزمایشگاهی طی 126 روز انجام شد. نمونه ها تا پایان آزمایش در دمای 1±25 درجه سانتیگراد در داخل انکوباتور نگهداری شدند. معدنی شدن کربن هر هفت روز یک بار و کربن زیست توده میکروبی در فواصل ماهانه مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد کاربرد نیتروژن در خاک رسی تاثیری بر میزان معدنی شدن تجمعی کربن نداشت (منظور از میزان معدنی شدن تجمعی کربن، همان کربن معدنی شده در انتهای 126 روز انکوباسیون است). با وجود این، محدودیت کربن در این خاک سبب شد با افزودن نفت خام به خاک، فعالیت میکربی و به تبع آن معدنی شدن تجمعی کربن افزایش یابد. تمام تیمارهای نیتروژن به همراه سطح بالای آلاینده (10٪ نفت خام) سبب افزایش کربن زیست توده میکربی خاک شدند، در حالی که در سطح 5٪ نفت خام تیمارهای بدون نیتروژن و NO3 موجب افزایش و تیمارهای NH4 و NH4+NO3 موجب کاهش کربن زیست توده میکربی شدند.
کلیدواژگان: آلودگی خاک، ترکیبات نیتروژن، کربن زیست توده میکربی، معدنی شدن کربن، نفت خام -
صفحات 17-26
به منظور بررسی پذیرفتاری مغناطیسی خاک و ارتباط آن با غلظت برخی فلزات سنگین و خصوصیات خاکهای سطحی منطقه اصفهان تعداد 158 نمونه مرکب خاک از عمق 0 تا 5 سانتیمتری از منطقه ای به وسعت 700 کیلومتر مربع برداشته شد و موقعیت نقاط با دستگاه GPS تعیین شد. پذیرفتاری مغناطیسی درجای خاک با استفاده از حسگر MS2F در صحرا در همه نقاط اندازه گیری شد. پس از آماده سازی نمونه ها مقدار پذیرفتاری مغناطیسی در فرکانس kHz 46/0 (lfχ) نیز اندازه گیری شد. همچنین غلظت کل برخی فلزات سنگین و ویژگی های خاک شامل pH، هدایت الکتریکی، بافت، سنگریزه، ماده آلی، کربنات کلسیم معادل و گچ در نمونه ها تعیین شد. نتایج نشان داد که غلظت فلزات مس، روی، سرب، آهن و منگنز همبستگی مثبت و معنی داری با پذیرفتاری مغناطیسی دارند که می تواند به دلیل انتشار آلودگی های حاصل از ترافیک و فعالیت های صنعتی در منطقه مطالعاتی باشد. نتایج تجزیه وتحلیل رگرسیون خطی چندگانه با روش گام به گام نشان داد که فلزات Pb، Cr، Zn و Fe و درصد شن، گچ و ماده آلی تقریبا 76 درصد از کل تغییرات پذیرفتاری مغناطیسی در فرکانس پایین را توجیه می کنند. معادله رگرسیونی به دست آمده بین پذیرفتاری مغناطیسی درجا با خصوصیات خاک و غلظت عناصر سنگین نشان داد که 71 درصد از تغییرات پذیرفتاری مغناطیسی درجا با فلزات Pb و Mn و درصد شن، سنگریزه، گچ و ماده آلی در خاکهای منطقه توجیه می شوند. بنابراین، بر اساس اندازه گیری پذیرفتاری مغناطیسی می توان میزان آلودگی خاک به برخی فلزات سنگین را پیش بینی کرد.
کلیدواژگان: پذیرفتاری مغناطیسی، فلزات سنگین، آلودگی خاک، دیامغناطیس -
صفحات 27-36در مناطق ساحلی استان بوشهر در جنوب کشور ایران درختان مانگرو وجود دارد که این گیاهان قرن هاست به عنوان دارو های سنتی و همچنین علوفه دام مورد استفاده مردم بومی قرار می گیرند. دانسته های اندکی درباره سطوح فلزات سنگین در جنگل های مانگرو ایران وجود دارد. به منظور تعیین سطوح فلزات سنگین و شناسایی منابع آنها در این پژوهش از روش های آماری تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) بهره گرفته شد که نقش اساسی در نمایش پراکندگی های الگوها در محیط زیست دارد. به طور کلی PCA برای تجزیه و تحلیل تغییرپذیری فضایی آلاینده ها استفاده می شود ولی در تعیین منابع آلودگی و شناسایی منابع کلیدی آلاینده ها برای اهداف پایش محیط زیست نیز از توانایی ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه رسوبات سطحی (صفر تا 10 سانتیمتر) سه رویشگاه مانگرو استان بوشهر واقع در مجاورت فعالیت های توسعه نفت و گاز پارس جنوبی به منظور تجزیه و تحلیل فلزات سنگین در بهار سال 1388 نمونه برداری شد. دامنه غلظت فلزات سنگین به ترتیب برای آلومینیم، آهن، کادمیوم، مس، نیکل، سرب، وانادیوم و روی برابر با؛ 89/14511، 72/30736، 72/1، 04/46، 14/64، 8/94، 33/311 و 46/181 میکرو گرم بر گرم تعیین شد. نتایج تحلیل های PCA نیز نشان داد که با کاهش اثر دانه بندی با نرمال کردن داده های فلزات سنگین با میزان ذرات کوچکتر از 63 میکرون رسوب، عواملی که تغییرپذیری فلزات را تحت تاثیر قرار می داد مانند مینرالوژی، منابع آلاینده های مصنوعی و منابع آلودگی نفتی به طور کامل قابل شناسایی و تفسیر است.
کلیدواژگان: جنگل های مانگرو، استان بوشهر، رسوبات، PCA، آلودگی، فلزات سنگین، نرمال سازی -
صفحات 37-46غلظت جیوه و سلنیوم در بافت های عضله و کبد کوسه چاک لب (Rhizoprionodon acutus) به عنوان یکی از کوسه ماهیان غالب خلیج فارس در سواحل بندرعباس ارزیابی شد تا ضمن مطالعه غلظت جیوه تجمع یافته در این کوسه ماهی، ریسک بهداشتی جیوه در تقابل با فلز ضروری سلنیوم نیز بررسی شود. غلظت جیوه با دستگاه پیشرفته (LECO، AMA 254) Mercury Analyzer و غلظت سلنیوم با دستگاه جذب اتمی کوره گرافیتی (GF-AAS، Perkin Elmer 3030) تعیین شد. میانگین (SD±) غلظت جیوه و سلنیوم در بافت عضله (به ترتیب02/0±07/0 و02/0±09/0 میکروگرم بر گرم وزن تر) و در بافت کبد (به ترتیب 16/0±53/0 و 05/0±31/0میکروگرم بر گرم وزن تر) به دست آمد. غلظت جیوه و سلنیوم در بافت های عضله و کبد با متغیرهای زیستی طول و وزن، همبستگی مثبت و معنی داری از خود نشان داد (05/0 >p). میانگین غلظت جیوه و سلنیوم در بافت کبد به صورت معنی داری بیشتر از بافت عضله بود (05/0 >p). در این مطالعه غلظت جیوه در 45% از نمونه های بافت کبد بالاتر از حد استانداردهای FAO و WHOبودند. از طرفی تجمع سلنیوم در عضله و کبد کوسه چاک لب همبستگی مثبت و معنی داری با غلظت جیوه نشان داد(01/0 >p) به گونه ای که نسبت مولی سلنیوم به جیوه (Se:Hg) در هر دو بافت بالاتر از یک بود. این نتیجه نشان دهنده کاهش اثر سمی جیوه از طریق تشکیل کمپلکس Se-Hg است. همچنین در این تحقیق، میانگین شاخص ارزش بهداشتی سلنیوم (Se-HBV) در نمونه های بافت عضله مثبت بود، بنابراین میزان سلنیوم برای رفع مسمومیت ناشی از حضور جیوه کفایت می کند. در حالی که این شاخص در 27% از نمونه های بافت کبد منفی به دست آمد.
کلیدواژگان: جیوه، سلنیوم، کوسه چاک لب، خلیج فارس -
صفحات 47-60
آلودگی هوا به عنوان یکی از چالش های پیش روی منطقه عسلویه به شمار می رود و نخستین گام برای کنترل و کاهش هرچه بهتر و موثرتر آلاینده های هوا، تعیین میزان انتشار آلاینده ها و شناسایی نحوه پراکنش آنها در این منطقه صنعتی است، بنابراین در این مقاله و در قالب مطالعه ای موردی، میزان انتشار آلاینده های ترکیبات آلی فرار ناشی از تبخیر سطحی، از 16 مخزن واقع در یکی از پالایشگاه های میدان گازی پارس جنوبی که حاوی 13 نوع مایع آلی مختلف هستند، با نرم افزار TANKS 4.0.9d تعیین شده و در ادامه نحوه پراکنش این آلاینده ها با استفاده از مدل پراکنشی AERMOD در منطقه ای با وسعت 15 15 کیلومتر مربع با فاصله شبکه ای 150 متر، در 5 ارتفاع (سطح زمین، 2، 10، 20 و 30 متری) و در دوره آماری 12 ماهه (سال 2009 میلادی)، برای متوسط های زمانی 1، 3، 8، 24 ساعته و همچنین دوره آماری یکماهه و یکساله انجام گرفت و در پایان مشخص شد که از مخازن ذخیره ای این پالایشگاه، سالانه تقریبا 233 تن آلاینده های VOC منتشر می شود که سهم مخازن با سقف شناور خارجی با میزان انتشار تقریبا 47 تن در سال 08/20 درصد، و سهم مخازن با سقف ثابت عمودی با میزان انتشار سالانه تقریبا 186 تن، 92/79 درصد است. همچنین پس از شبیه سازی پراکنش این آلاینده ها در منطقه مشخص شد که بیشترین غلظت ها در تمامی متوسط های زمانی، در ارتفاع 20 متری از سطح زمین رخ می دهند، و این درحالی است که در نیمه اول سال 2009 باد شمال غربی (315 درجه)، و در نیمه دوم سال 2009 باد جنوب شرقی (135 درجه) منطقه را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد.
کلیدواژگان: مخازن ذخیره، مدل سازی، ترکیبات آلی فرار، پراکنش آلاینده ها، آلودگی هوا -
صفحات 61-74سد سهند با حجم مخزنی 135 میلیون متر مکعب در جنوب غرب شهرستان هشترود یکی از مهمترین سدهای استان آذربایجان شرقی محسوب می شود. این سد علاوه بر تامین آب شرب و صنعتی شهرستان هشترود، آب کشاورزی حدود 11 هزار هکتار از اراضی این منطقه را تامین می کند. با توجه به اهمیت این منبع آبی از نظر کشاورزی، شرب و صنعت، طی 8 سال اخیر (1381- 1388) کیفیت آب مخزن سد و منابع آب سطحی و زیرزمینی مرتبط با آن مورد پایش قرار گرفته است. بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل 308 نمونه آبی به دست آمده که شامل تجزیه و تحلیل مشخصه های فیزیکی، عناصر اصلی، یون های فرعی و فلزات سنگین بود، آنومالی از آرسنیک در منطقه مشاهده شد. به طوری که در برخی از منابع آبی مرتبط با مخزن سد غلظت آرسنیک به ده برابر استاندارد جهانی (10ppb) نیز می رسد. هدف این تحقیق تعیین منشا و بررسی هیدروشیمیایی آنومالی های موجود در آب انباشته شده در سد سهند و منابع سطحی و زیر زمینی مرتبط با آن است. بدین منظور از روش های گرافیکی و تجزیه به عوامل استفاده شد. این روش ها توانستند به کمک شواهد صحرایی و مطالعات زمین شناسی سه تیپ و پنج منشا کلی برای منابع آبی منطقه شناسایی و پنج عامل اصلی موثر بر هیدروشیمی منطقه را مشخص کنند. بر اساس نتایج به دست آمده، تغلیظ اپی ترمالی آرسنیک در سازندهای میوسن می تواند منشا اصلی آنومالی آرسنیک در منابع آبی منطقه باشد که نتایج هیدروشیمیایی نشان داد که جداسازی آن از منشا و آزادسازی آن در منابع آبی، عموما از طریق کمپلکس سازی یون بی کربنات صورت گرفته است.
کلیدواژگان: آبهای سطحی و زیرزمینی، آنومالی آرسنیک، تجزیه به عوامل، روش گرافیکی و سد سهند -
صفحات 75-84
امروزه استفاده از انواع شوینده ها و پاک کننده ها به عنوان یکی از ملزومات زندگی انسان درآمده است. این مواد افزون بر خاصیت پاک کنندگی خود، پس از ورود به سیستم های فاضلاب به دلیل حضور پلی فسفات های موجود، با آب واکنش داده و بتدریج به یون فسفات تبدیل شده و باعث بروز مسائل و مشکلات زیست محیطی بیشمار می شوند که همواره مورد توجه کارشناسان محیط زیست بوده است. در تحقیق حاضر به بررسی حذف همزمان سه آلاینده فسفات، نیترات و COD با استفاده از روش انعقاد الکتریکی و الکترودهای آلومینیمی پرداخته شد. فرایند انعقاد الکتریکی، یک واکنش الکترولیز است که اجرای واکنش های الکتروشیمیایی در آن مستلزم اعمال پتانسیل الکتریکی مناسب بین دو یا چند الکترود (از جنس آهن، آلومینیم، تیتانیوم و...) برای انجام واکنش در سطح مشترک الکترود و محلول، از طریق منبع جریان الکتریکی است. در این فرایند عامل حذف آلاینده ها (لخته های هیدروکسید آهن یا آلومینیم) با اعمال جریان الکتریکی به الکترودهای صفحه ای شناور در نمونه مورد تصفیه، تولید می شود. نتایج در تحقیق حاضر نشان داد که pH، فاصله بین الکترودها و همچنین شدت جریان الکتریکی سه مشخصه موثر در کارایی حذف شاخص های مذکور است. بهترین کارایی حذف آلاینده ها در pH=7، فاصله بین الکترود برابر با 10میلیمتر و شدت جریان الکتریکی 12میلی آمپر بر سانتیمتر مربع به دست آمد. همچنین کارایی حذف فسفات، نیترات و COD در شرایط بهینه به ترتیب 93/99%، 85/67% و 83/70% به دست آمد. آزمایش های XRF و XRD انجام شده در این تحقیق نشان از خوردگی الکترودها و حضور آنها در لجن به صورت اکسید فلزی Al2O3 بوده است.
کلیدواژگان: انعقاد الکتریکی، فسفات، نیترات، COD، تصفیه پساب -
صفحات 85-98
در این مطالعه به منظور مدل سازی رفتار تصفیه خانه فاضلاب از شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. بدین منظور با مبنا قراردادن اندازه گیری های مشخصه های کیفی در ورودی تصفیه خانه، مقدار متناظر مشخصه های فوق در خروجی تصفیه خانه پیش بینی شد. داده های ورودی شبکه عصبی شامل مشخصه های دما (T)، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD)، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD)، کل جامدات معلق (TSS)، کل جامدات (TS) و pH فاضلاب بود. اجرای ساختارهای مختلف شبکه عصبی مصنوعی با تعداد نرون های مختلف در لایه میانی نشان داد آرایش 6-12-6 با مقادیر مجذور میانگین مربعات خطای نرمال 26/0 و ضریب همبستگی 82/0 به عنوان آرایش مطلوب قابل پیشنهاد است. ساختار فوق در پیش بینی 72 الی 97 درصد از تغییرات مشخصه های کیفی پساب براساس تغییرات متغیرهای مستقل موفق بوده است. از طرفی با محاسبه درصد بازده حذف آلاینده ها در خروجی تصفیه خانه، مشخص شد، حداکثر بهره وری حذف در تصفیه خانه مربوط به آلاینده TSS معادل 97 درصد و کمترین آن به میزان 32 درصد مربوط به TS بود. به همین ترتیب بازده حذف آلاینده های فوق از طریق مقادیر برآوردی با شبکه عصبی نیز برابر 97 و 30 درصد است که به واسطه نزدیکی با مقادیر مشاهداتی مبین کارایی خوب شبکه عصبی است. در مجموع با توجه به مقایسه نتایج حاصل از پیش بینی در این مطالعه با سایر مطالعات و با توجه به شاخص های آماری می توان از کارایی شبکه عصبی اطمینان حاصل کرد. همچنین تصفیه خانه در کاهش مقادیر کیفی در حد مقادیر استاندارد توصیه شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، از کارایی بالایی برخوردار است.
کلیدواژگان: فاضلاب، شبکه عصبی مصنوعی، بازده حذف، آلاینده، تصفیه خانه اکباتان -
صفحات 99-108موفقیت طرحهای تغذیه مصنوعی مستلزم شناسایی مکان مناسب برای احداث طرح تغذیه است. استفاده از نظریه مجموعه فازی در مکان یابی پروژه ها، امکان استفاده از اطلاعات کیفی و غیر قطعی را به تصمیم گیر می دهد. براین اساس در تحقیقات جدید مکان یابی پروژه ها به روش تصمیم گیری چند معیاره با استفاده از منطق فازی مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله با رویکرد نو مکان یابی محل های تغذیه مصنوعی با استفاده از منطق فازی با ترکیب روش های FTOPSIS و AHPدر محیط رستر نرم افزار GIS انجام شده است. روش FTOPSIS یکی از روش های تصمیم گیری چند معیاره است که با کاربرد منطق فازی در روش TOPSIS توسعه یافته است. با انتخاب دشت شمیل و آشکارا به عنوان مطالعه موردی روش پیشنهادی، معیارهای شیب، هدایت الکتریکی، نیروی سیل خیزی، زمین شناسی، کاربری زمین و عمق آبهای زیرزمینی برای انتخاب محل های مناسب تغذیه مصنوعی مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از منطق فازی نظر تصمیم گیر در قالب اعداد فازی مثلثی در وزن دهی به طبقات این معیارها اعمال شده است. برای اعتبار دهی به روش پیشنهادی نتایج آن با نتایج به دست آمده از روش AHP مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد که استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره برای طراحی ساختار، ارزیابی و اولویت بندی گزینه های تصمیم و به کارگیری GIS برای تجزیه و تحلیل حجم بالای داده های جغرافیایی در کنار منطق فازی به منظور استفاده از واژه های زبانی در قضاوت کارشناسانه ابزار کارامدی را برای مکان یابی محل های تغذیه مصنوعی فراهم می کند.
کلیدواژگان: مکان یابی، تغذیه مصنوعی آبخوان، تصمیم گیری چند معیاره، سیستم اطلاعات جغرافیایی، منطق فازی -
صفحات 109-122لزوم رعایت نکات آینده نگری و ترسیم سیمای آینده توسعه، گرایش ها را در زمینه برنامه ریزی و بهره برداری عقلانی از منابع، توان و پتانسیل مناطق سوق می دهد. ارزیابی توان اکولوژیکی به عنوان هسته مطالعات زیست محیطی با پیشگیری از بحران های محتمل، بستر مناسبی برای برنامه ریزی زیست محیطی فراهم می آورد. در این ارتباط سیستم اطلاعات جغرافیایی با توانایی بالا در مدیریت و ارائه ستاده های جدید به عنوان ابزاری کارامد در برنامه ریزی های زیست محیطی مطرح می شوند. از این رو، در این پژوهش با استفاده از معیارهای نوع پوشش گیاهی، تراکم پوشش گیاهی، اقلیم، ارتفاع، شیب، فرسایش خاک، زهکشی خاک و بافت خاک سعی شده تا توان اکولوژیکی کشاورزی منطقه مرودشت با استفاده از روش PROMETHEE II و Fuzzy AHP در رویکرد تلفیقی- ابتکاری با GIS، تعیین شود. در این پژوهش از روش PROMETHEE II برای رتبه بندی کامل آلترناتیوها استفاده شد، در حالی که از روش Fuzzy AHP برای اختصاص دادن وزن به هر یک از معیارها استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که منطقه مورد مطالعه دارای هر هفت طبقه کشاورزی و مرتعداری مدل مخدوم است. همچنین نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل حساسیت، حاکی از کارایی قابل قبول روش تلفیقی PROMETHEE II و Fuzzy- AHP در ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه است. روش پیشنهادی PROMETHEE II در این تحقیق مستقل از تعداد کاربری ها و معیارها ارائه شده است و می توان آن را با تغییرات لازم برای سایر مناطق و همچنین دیگر کارهای مکان یابی مورد استفاده قرار داد.
کلیدواژگان: آمایش سرزمین، ارزیابی توان اکولوژیک، GIS، Fuzzy AHP، PROMETHEE II، مرودشت -
صفحات 123-134هدف این مقاله بررسی چگونگی شکل گیری پدیده گرد و غبار و همین طور شناخت مناطق منشاء و مسیر ورود آنها به نیمه غربی ایران است. در این تحقیق یک دوره زمانی 30 ساله که از 1979 تا 2008 را پوشش می دهد، استفاده شده است. روش تحقیق ترکیبی از تحلیل های آماری- همدیدی و دورسنجی است. فراوانی وقوع، تدوام و شدت این پدیده با استفاده از داده های ساعتی گرد و غبار ایستگاه های سینوپتیک (8 نوبت در 24 ساعت) در محیط ARC GIS و SPSS بررسی شد. وضعیت پایداری جو، با استفاده از داده های جو بالا در محیط نرم افزار RAOB محاسبه و تحلیل شده اند. بارزسازی گرد و غبار روی تصاویر MODISبا استفاده از ویژگی های دمای درخشایی طول موجهای 11 و 12 میکرومتر در محیط ENVI4.5 انجام شد، محاسبه و نمایش پهنه ای داده های تراز بالایی در محیط برنامه GrADS انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشینه روزهای همراه با گرد و غبار در ماه های مه، ژوئن و ژوئیه و کمینه آن در ماه های دسامبر و ژانویه است. همچنین بیشینه رخداد گرد و غبار در ساعت های بعد از ظهر به وقت محلی و کمینه آن مربوط به ساعت 0.0UTC (5/3 به وقت محلی) است. با بررسی تصاویر ماهواره ای همراه نقشه های جوی و مقایسه آنها طی سالهای مختلف، شرق سوریه، عراق و نیز بیابان های عربستان به عنوان چشمه های گرد و غبار شناسایی شدند. بررسی نقشه های همدیدی نشان می دهد که در دوره گرم سال فرایندهای ترمودینامکی و در اواخر دوره سرد سال و ماه های گذر، فرایندهای دینامیکی مهم ترین نقش را در شکل گیری و انتقال این پدیده ایفا می کنند.
کلیدواژگان: مخاطرات جوی، طوفان گرد و غبار، دمای درخشایی، شرایط همدیدی، نیمه غربی ایران -
صفحات 135-146
تغییر کاربری اراضی تاثیر بسزایی بر خصوصیات اکوسیستم ها، بخصوص ذخیره کربن خاک داشته و منجر به افزایش غلظت Co2 اتمسفری در سطح جهانی شده است. از این رو مطالعه تاثیر تغییر کاربری اراضی بر ترسیب کربن خاک، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش به بررسی تاثیر جنگلکاری پس از 18 سال، با گونه های افرا (پلت) و توسکا ییلاقی بر ترسیب کربن و حاضلخیزی خاک، در منطقه ای که قبلا توده طبیعی تخریب یافته بود، می پردازد. دو توده جنگلکاری پلت و توسکا ییلاقی و یک توده طبیعی تخریب یافته بلوط- آزاد واقع در منطقه چمستان استان مازندران انتخاب شدند، سپس در هر یک، 10 پلات 25 مترمربعی مستقر و نمونه برداری خاک به صورت ترکیبی از چهارگوشه پلات ها و در سه عمق (کمتر از 15، 15 تا 30 و 30 تا 50 سانتیمتری) انجام گرفت. در نمونه های خاک علاوه بر کربن آلی، 10 شاخص فیزیکی و شیمیایی دیگر نیز بر طبق روش های استاندارد اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد جایگزینی گونه های مذکور باعث افزایش چشمگیر حاصلخیزی خاک نسبت به توده طبیعی تخریب یافته اولیه شده است. همچنین جنگلکاری پلت موجب افزایش ترسیب کربن خاک به میزان 61/33 (تن در هکتار) و توسکا ییلاقی نیز سبب کاهش آن به مقدار 55/20 تن در هر هکتار در مقایسه با توده طبیعی تخریب یافته اولیه شده بود، ولی این تغییرات از نظر آماری معنی دار نبودند. نتایج این تحقیق مبین اهمیت کشت گونه های درختی مختلف، خصوصا در جنگل های تخریب شده، از نظر تاثیر بر ترسیب کربن و حاصلخیزی خاک و لزوم انجام مطالعات بیشتر در این زمینه است.
کلیدواژگان: تغییر اقلیم، جنگل های هیرکانی، جنگلکاری، حاصلخیزی خاک، ترسیب کربن خاک -
صفحات 147-154
پارک های شهری سهم اساسی در رفاه عمومی مردم دارند. نقش آن را می توان در رفاه شخصی، اجتماعی، اقتصادی، محیطی و روانی شهروندان مشاهده کرد. تامین نیازهای اجتماعی و روانی شهروندان و تقویت همبستگی اجتماعی و نزدیکی با طبیعت به نحوه بهره گیری از فضاهای باز و سبز شهری مربوط می شود که به برنامه ریزی و طراحی سنجیده نیاز دارد. ارائه فرصت برابر در دسترسی به پارک ها یکی از مسائل مهم در طراحی و توزیع مناسب پارک هاست. این موضوع یکی از جنبه های اصلی در سیستم گذران اوقات فراغت افراد یک شهر در جهت دسترسی هر چه بهتر و مناسب تر افراد یک شهر است. توزیع مناسب تر این کاربری منجر به عدالت بیشتر برای همه گروه های اجتماعی می شود. با پذیرفتن این نکته که فضای سبز به عنوان ریه های تنفسی شهر به شمار رفته و فقدان آن به معنی عدم وجود سلامت جسمی و روانی در شهرها محسوب می شود ضرورت توجه به فضای سبز ملموس تر می شود. با توجه به این ضرورت، هدف این مقاله بررسی توزیع فضایی و مکان یابی پارک های شهر بابلسر با استفاده از منطق فازی و مدل سلسله مراتبی است. در بررسی پارک های شهر بابلسر به نحوه پراکنش، توزیع پارک، سلسله مراتب، مقیاس پارک، سرانه و وضعیت کمی و تعداد پارک در سطح منطقه، شهر و... پرداخته شده است. بنابراین در این مقاله ابتدا توزیع فضای پارک ها در سطح شهر بابلسر بررسی شده سپس با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی و منطق فازی با تلفیق در نرم افزار ARCGIS مکان های پارک های جدید شهری در بابلسر تعیین شدند. نتایج نشان می دهد که توزیع پارک های شهر بابلسر نامناسب است و محله شماره 6 بیشترین اولویت را برای احداث فضای سبز دارد.
کلیدواژگان: پارک شهری، توزیع فضایی، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، منطق فازی، بابلسر -
صفحات 155-164دانستن درباره بیابان های ایران از آن حیث اهمیت دارد که شرایط جغرافیایی و اقلیمی بیابان خود به خود، هیچ گاه رو به گسترش نبوده و نیست. آنچه بیابان ها را گسترش می دهد رابطه ای است که از نظر طبیعی مناطق بیابانی با محیط پیرامون خود دارند. تخریب منابع آب و خاک و بویژه پوشش گیاهی در مناطق کمربندی بیابان های ایران، شرایطی را فراهم آورده که بیابان زایی و گسترش آنها را در حاشیه بیابان ها سبب شده و تشدید می کند. از این روی این بخش تحت تاثیر دگرگونی های اجتماعی و اقتصادی حداقل یک قرن اخیر به سوی وضعیتی بحرانی پیش رفته و روز به روز به وسعت آن افزوده می شود. این تحقیق به روش اسنادی و با تحلیل داده های موجود در بوم های بیابانی استان اصفهان با هدف معرفی پدیده بیابان زایی در این استان و راهکارهای مقابله با آن با استفاده از قابلیت های موجود این مناطق همچنین معرفی استعدادها و توانائی های قابل بهره برداری این مناطق از جمله اکوجهانگردی، و ژئوجهانگردی و جهانگردی ورزشی انجام گرفته است. نتیجه این که اگرچه شرایط شکننده اکولوژیک مناطق بیابانی را باید به عنوان یک واقعیت پذیرفت، اما صرف نظر از این واقعیت از لحاظ طبیعی و همچنین از جنبه های اجتماعی و فرهنگی جلوه های خاصی را نظیر تنوع شرایط اقلیمی، اجتماعات عشایری، روستایی، اشکال متنوع زندگی کوچ نشینی و یکجا نشینی و گوناگونی فرهنگی به وجود آورده است که می توان با مدیریت سرزمین علاوه بر ایجاد بستر توسعه پایدار از این منابع به نحو مطلوب استفاده کرد.
کلیدواژگان: بیابان زایی، قابلیت، بوم، اصفهان
-
Pages 1-16The human ever-increasing industrial activities in the last few decades have resulted in severe soil pollution. Soil contamination with petroleum in oil-producing countries is a serious problem in natural and agricultural environments. In oil fields of Iran, large areas are subjected to intense pollution. This can reduce the quality of physical, chemical and biological properties of the soil, and decrease the soil capacity to support plant growth. Soil contamination with crude oil may severely change diverse soil properties, which might then disturb microbial communities and activities. However, both inhibition and stimulation of microbial activities have been reported in petroleum hydrocarbon contaminated soils. It seems that soil properties and the type of petroleum hydrocarbons play an important role in affecting microbial activities and biomass in oil-polluted soils. On the other hand, the availability or addition of nutrients to petroleum hydrocarbon-contaminated soils is very important. In spite of contradictory results, the application of nutrients may cause an increase in microbial activity and biomass. Due to considerable differences in chemical properties of pollutant hydrocarbons and soil conditions, the impact of various hydrocarbons on microbial activity and biomass is not identical. It is also true that contaminants may well serve as organic carbon sources for soil microbes, and an enrichment of oil-degrading microbial populations has been observed in most contaminated ecosystems.
-
Pages 17-26
Human activities in areas with a high rate of urbanization and industrialization growth have contributed to the increase of environmental pollution. Soils and sediments pollution is also significantly threatening human health and environmental quality. The main reasons of anthropogenic particulate pollution in urban areas have been industrial activities and vehicle emission among others. The magnetic susceptibility (χ) of soils results mainly from their magnetite and magnetite contents. Parts of the magnetic materials in the soil are inherited from soil parent material. Magnetic susceptibility could also be increased or decreased by biochemical and transformation processes. Water, organic matter and carbonates have very low magnetic susceptibility and; therefore, their existence in the soil greatly influence the soil overall magnetic susceptibility. Soil magnetic enhancement can be due to anthropogenic origin such as industrial and urban dusts containing magnetic particles. Magnetic particles, emitted from vehicular sources are accompanied with increasing metal concentrations, especially Cu, Pb, Cd and Zn as a result of paint, fuel additives, tires, and brake dust. Pollutants are transported through atmospheric pathways and deposited on the ground. Very little information exists about the relationship between soil properties and magnetic susceptibility, particularly calcareous soils which are abundant in Iran. Therefore, this study has been aimed to determine the magnetic susceptibility and its relationship with selected heavy metals and soil properties and to determine the correlation between the magnetic properties and heavy metal concentrations in surface soils of the Isfahan region, central Iran.
-
Pages 27-36Pollution of natural environments by heavy metals has become a global problem. Elevated concentrations of heavy metals have been recorded in mangrove sediments all over the world, which often reflect the long-term pollution caused by human activities. Industrialization and urbanization in recent decade have led to a strong risk of environmental concern, in particular, the heavy metal contamination in the mangrove ecosystems in the (sub) tropics coastlines. Mangroves are productive habitats and may support coastal fisheries for prawns and fishes. Mangroves are also important to humans for a variety of reasons, including aquaculture, agriculture, forestry, protection against shoreline erosion, as a source of fire-wood and building material, and other local subsistence use. Principal components analysis (PCA) is an exploratory, multivariate, statistical technique that can be used to examine data variability. It is frequently applied to environmental data, where datasets may be large and difficult to interpret, and where complex inter-relationships between variables are difficult to identify and visualize. Therefore aims of this study are to investigate current heavy metal distributions and concentrations in Bushehr mangrove intertidal sediments, to assess the contamination extent by heavy metals using marine sediment quality criteria, related to the anthropogenic impact during decades of urbanization and economic development along the coastal area, and update the information for elective environmental management in the region.
-
Pages 37-46Mercury (Hg) is a pollutant on a global scale; its emission spreads over long distances in the atmosphere and across the oceans. Mercury is released into the environment from a multitude of natural and anthropogenic sources. The presence and behavior of Hg in aquatic systems is of great interest and importance. Bacteria in lakes and ocean sediment can convert element and inorganic Hg into its organic compound (methyl), which may accumulate in algae, aquatic plants and fish and into the food chain. the poisoning characteristic of mercury causes many problems, including: neurological symptoms, reproductive disorders, circulatory diseases and digestive disorders. The presence of Hg in living organisms is undesirable and potentially hazardous.
-
Pages 47-60
There are many environmental challenging problems for environmental scientists in Asalouyeh which is located in the south of Iran. In Asalouyeh zone, a large number of petroleum, petrochemical and natural gas industries are operating and as side effect air pollution is one of the most challengeable problems in this industrial area. Therefore, efficiently reduction and control of air pollutants are the most important programs for related organizations. In order to reduce emissions of air pollutants and their effects it is necessary to recognize the amount and spatial dispersion of air pollutants. Volatile organic compounds (VOCs) are one of the most significant pollutants in this industrial area and organic liquid storage tanks are one of the emission sources. Hence in this paper, evaporative losses of the stored liquids from tanks of an oil company in Asalouyeh zone are determined using storage tank emissions calculation software (TANKS 4.0.9d) and the dispersion of volatile organic compounds (VOCs) emissions from liquid storage tanks are simulated by AERMOD dispersion model. In this research, 16 tanks containing organic liquids are considered and dispersion of their VOC emissions are simulated over an area with dimension of 1515 km2 with resolution of 150 m. Results for concentration of VOCs are presented at 5 vertical layers including ground surface, 2 m, 10 m, 20 m and 30 m layers. Model is run for 12 months meteorological data (year 2009) and results are presented for 1 hr, 3 hr, 8 hr, 24 hr, 1 month, and 12 months averaging concentrations of VOCs.
-
Pages 61-74In the last decades, hydro chemical investigation especially consideration of trace element pollution has changed to one of the main objectives of hydro chemical researches. Sahand Dam is one of the important dams of East Azarbaijan with 135 MCM storage located in southwest of Hashtroud city (Figure 1). Water storage of this dam supplies potable and industrial water demand of Hashtroud city. Furthermore, it is used for the irrigation of 11 hectares of the sector land. According to the importance of this water resource, the quality of dam reservoir water and the related surface water and ground water resources were monitored in recent eight years (1388-1381) by the University of Tabriz and East Azerbaijan regional water authority. The results of analyzed 308 water samples from ground and surface water resources and Dam storage of study area, which include major, minor and trace ions show arsenic anomalies (Table 1). From the hydrogeological point of view, geological formation can be divided into two main types: 1) Upper red formation deposit 2) Shand volcanic lava and tuff. Both of these formations are affected by major and minor faults. Field studies and obtained section from the geological formation of the study area show realgar and orpiment mineral (with respectively %70 and %61 of arsenic) in their joints.
-
Pages 75-84
Phosphorus is an important mineral element for organisms’ growth. Nowadays, the use of detergents and cleaners has become one of the essentials of human life. Since these materials enter into the sewage systems, the existing polyphosphate reacts with water and gradually changes to phosphate ions and cause environmental problems. Electrocoagulation is an electrical treatment process which has been progressively applied to treat water and wastewater, recently. In this process, the removal of pollutants takes place with applying the electrical current to the electrodes. When aluminum electrodes are used, the aluminum dissolves at the anode and hydrogen gas is released at the cathode. Overall, electrocoagulation is an electrochemical technique with many applications, in which a range of unwanted dissolved particles and suspended mater can be effectively removed from an aqueous solution by electrolysis.
-
Pages 85-98
Performance of wastewater treatment plant is function of wastewater quality, management of treatment plant and environmental issues. The purpose of this research is to develop the efficiency of the artificial neural network model to evaluate the performance of Ekbatan treatment plant and to estimate quality parameters.
-
Pages 99-108In recent decades, duo to increase in population, demand for reliable water supplies has increased. The situation is critical in places where groundwater is the only accessible water resource and the discharge rate of water is more than the rate of recharge. In such areas, artificial recharge of groundwater is an important management strategy. In establishing an artificial recharge scheme, site Selection is the prime prerequisite and its success depends on the collection and analysis of a great deal of geographic data. The use of fuzzy set theory in site selection projects allows the decision-makers to incorporate unquantifiable information into decision model. In new researches of site selection fuzzy multiple criteria decision making methods have been considered. In this paper, site selection of artificial groundwater recharges using an integrated method of Fuzzy TOPSIS and AHP has been carried out by raster layers in GIS. Figure 1 presents the structure of the proposed method. As it can be seen in this figure, after determining the criteria and forming hierarchy, decision weight of each criterion is achieved by paired comparisons. For each class, by establishing the decision matrix, using fuzzy numbers and calculating distance from the positive and negative ideal class, matrixes of distance to negative and positive ideal solution are created. Thereafter, thematic layers of distance from negative and positive ideal class are created for each criterion. By integrating this layers and multiplying results by constraint layer final layer is achieved.
-
Pages 109-122Unsuitable exploitation of land is the most important problem of land resources utilization in the country. Unsuitable pattern of land use together with severe land use changes cause different environmental crisis including: environmental pollution and deterioration, expanding desertification, soil erosion, natural resources depletion, reduction of biological diversity and reduction in potential of land capability. These problems significantly influence the production of resources needed for recent and future generation and prevent sustainable development of the country. In other words, it can be concluded that the reduction of excess resources, is the result of unreasonable using of land by human. Land use planning is a science that determines the type of land use through studying the ecological character of the land as well as its socio-economic structure. Assessment of ecological capability, as the core of environmental studies provides an appropriate context for environmental planning. To this purpose, the agricultural and rangeland ecological capability assessment was performed using the PROMETHEE II and Fuzzy-AHP (Fuzzy Analytic Hierarchy Processes) methods in combination with GIS. The Fuzzy-AHP method was used to quantify the subjective judgments of the evaluators as the weights of the criteria whereas the PROMETHEE method was employed to prioritize the alternatives based on the weights obtained from the Fuzzy-AHP. The proposed PROMETHEE method can be useful for environmentalists in ecological capability assessment and other site selection issues.
-
Pages 123-134A dust storm is a meteorological phenomenon common in arid and semi-arid regions. Dust comes from arid and dry regions where high velocity winds are able to remove detached particles mostly silt and clay sized material. Dust consists of particles in the atmosphere that arises from various sources such as soil and lifted up by wind. The Sahara and dry lands around the Arabian Peninsula are the main terrestrial source of airborne dust, with some contributions from Iran, Pakistan and India into the Arabian Sea. In addition, China’s significant storms deposit dust in the Pacific. The term dust storm is more likely to be used when finer particles are blown long distances, especially when the dust storm affects urban areas. Dust has been known as one of the atmospheric features in West and South West region of Iran, which in recent years has increased its affecting severity, steadiness and area expanse. Iran and particularly west and south-west of Iran, periodically faces with the dust phenomenon and its problems. West of Iran considering its natural area and being near the sources of dust in the West Asian region is prone to frequent occurrence of the dust phenomenon. United Nations Development Program (UNDP) in a report about drought in the southwestern region of Iran and neighboring countries such as Iraq stated that having been associated with surface and subsurface moisture loss and also losing vegetation covers, are the main causes of increasing dust phenomena. Also outlined fine- grained texture sediment surfaces with human factors such as the construction of massive dams on the rivers leading to the basin of Mesopotamia (Iraq) by countries in the region. Therefore, the results of the dam's construction are low water entering the wetlands of Mesopotamia. Also a significant proportion of the sediment surfaces which had been under the water bodies in previous years, has been suffered by severe erosion through local and regional winds in recent years. Particles entering the atmosphere and flowing into the West of Iran are sometimes moved to the center of country. According to the importance of this phenomenon and the problems that have been established in different areas, in this study, we attempted to first, do statistical analysis of the dust phenomenon, and frequency of its occurrence in the past and present, and also to recognize regions of dust sources and the weather conditions, then diffusion patterns and dust storms routing have been analyzed through the combined methods.
-
Pages 135-146
Increasing concentration of atmospheric CO2 is one of the most important reasons for climate changes and global warming. one of the most appropriate solutions offered to solve this problem is its reduction by carbon sequestration in soil by plants. Concentration of atmospheric CO2 will increase to the range of 415 to 421 ppm in 21st century. Only with optimistic assumptions and low growth rates, increase of carbon-dioxide-induced temperature will be held below 2°C over the next century. Conservation, flexible energy choices and control options could lessen the potential effects of carbon dioxide otherwise it will cause global warming crisis. Besides the economic and social disadvantages, it will lead natural ecosystems to loss their stability. Thus, effort to reduce greenhouse gas concentrations through suitable management is important and ultimately will lead to sustainable development. Methods such as filtering to reduce the concentration of carbon dioxide in the atmosphere will be high costly. So at the macro levels it will not operational. The world needs to reduce the concentration of Co2 can be satisfied by less expensive methods such as the carbon sequestration by plants.
-
Pages 147-154
Provision of mental-social needs of citizens and enforcement of social cohesion are dependent to the quality of using urban open and green spaces of cities which evidently requires deliberate planning and designing. For example parks have wide benefits for cities such as personal (physical and mental), social (recreational opportunities and a place for meeting), environmental (reduction of pollution, biodiversity for plant and animal species), economic (increased property value, enhancing the attraction of properties for business), and structural (urban design and transport). Offering equal opportunity of accessibility to Parks is one of the important issues of park distribution, as all residents could have access to green space and spatial justice would be apparent regarding to this land use. By accepting the fact that green space acts as lung of cities and its absent means lack of physical and mental health then the necessity of paying attention to parks could be quite vital. In this paper, first the distribution of Babolsar parks would be studied and then site selection of new parks would be done using Analytical hierarchical process and fuzzy logic (FAHP) with the aid of GIS.
-
Pages 155-164One of the present challenges in Iran is drought as a natural hazard and the crisis of desertification. Drought and limitation of precipitation is an inherent part of nature in Iran. This warm and arid nature causes environmental issues for the inhabitants of the country. One of the suffered provinces nationwide is Isfahan Province. Progressive desertification and its geographic characteristics, neighborhood deserts, shortage of rainfall and emergence of periodic droughts are among notable characteristics. The basic incentive to prepare this article is familiarity with the crisis of desertification in Isfahan Province and the definition of some strategies and guidelines to cope with this desertification. This phenomenon was not considered as an innate threat. We have also paid attention to its advantages, in addition to being a challenge for the province for which it could also be regarded as an opportunity.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.