فهرست مطالب

آموزش مهندسی ایران - پیاپی 42 (تابستان 1388)

فصلنامه آموزش مهندسی ایران
پیاپی 42 (تابستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/06/05
  • تعداد عناوین: 8
|
  • حسین معماریان صفحه 1
    در چند دهه اخیر، تنوع رشته های تحصیلی و تعداد دانش آموختگان مهندسی ایران به نحو بی سابقه ای افزایش یافته است. در این سالها، به دلیل اعمال نظام برنامه ریزی متمرکز در آموزش عالی، محتوای برنامه ها و سرفصلهای دروس در همه مراکز آموزشی کم و بیش یکسان بوده است. این در حالی است که محصولات این مراکز؛ یعنی دانش آموختگان از درجات مختلفی از توانایی برخوردار بوده اند و روشی نیز برای ارزیابی آنها در دسترس نبوده است. امروزه، در کشورهای پیشرفته روش های کم و بیش یکنواختی برای ارزیابی برنامه های آموزش مهندسی و توانایی های دانش آموختگان به کارگرفته می شود. ارزیابی برنامه های آموزشی می تواند در سه سطح داخلی، ملی یا بین المللی صورت گیرد. در غیاب یک سیستم مستقل ملی ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش مهندسی، و موانعی که در راه ارزیابی بین المللی وجود دارد، در دسترس ترین روش، اجرای ارزیابی داخلی است. مقایسه برنامه های آموزش مهندسی با آموزشهای مشابه در کشورهای پیشرفته نشان می دهد که برنامه های آموزش مهندسی کشور ما بیشتر بر دانش افزایی تاکید و توجه کمتری بر توسعه مهارتها و نگرشهای دانش آموختگان دارد. در این مقاله، فرایند ارزیابی و ملاکهایی که به این منظور توسط مراکز بین المللی به کار گرفته می شود، تشریح شده اند و الگویی برای ارزیابی داخلی ارائه شده است. ارزیابی داخلی به شناسایی کاستی های برنامه ها و مرتفع کردن آنها منجر می شود و برنامه های آموزش مهندسی کشور را برای ارزیابی در سطح ملی و بین المللی آماده می کند.
    کلیدواژگان: ارزیابی آموزش مهندسی، برنامه های آموزش مهندسی، ملاکهای ارزیابی و ایران
  • پرهام بقایی، رضا لطفی، علی نقی محسنی، علی اکبر تقوایی صفحه 19
    در پژوهش حاضر نقش درس طرح نهایی معماری (پایان نامه) مقطع کارشناسی ارشد در تربیت دانش آموختگان با توانایی فعالیت در عرصه کار حرفه ای یا تدریس معماری بررسی و ارزیابی شده است. بر این اساس، پاسخ سوالهای زیر در اجرای این پژوهش مد نظر بوده است:1. آیا همسانی یا سطوح معنی داری در میزان نزدیکی موضوع و میزان تاثیر شیوه طراحی پروژه های معماری بر فعالیت حرفه ای و توانایی تدریس معماری کارشناسان ارشد مشاهده می شود؟
    2. از میان مباحثی چون ایده پردازی، عملکرد، مباحث سازه ای و اجرایی، مبانی نظری معماری، اقلیم و شرایط محیطی و... در فعالیت حرفه ای و توانایی تدریس معماری، کدام یک به تفکیک با توجه به اهداف درس طرح نهایی معماری از اولویت بالاتری برخوردار هستند و در دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته معماری در دانشکده های معماری تهران کدام یک از موضوعات یاد شده بر مبنای مورد توجه قرار گرفتن از اولویت بالاتری برخوردارند؟
    روش تحقیق در این پژوهش به صورت مطالعه میدانی (Field Trial) بوده که برای تحلیل یافته ها از شاخصهای آماری میانگین و انحراف معیار با فاصله اطمینان 95% درصدی (2SD)استفاده شده است. خطای مطالعه به صورت Pvalue<0.05 محاسبه و در نهایت، نمودارها به کمک برنامه Excel استخراج شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن است که میانگین میزان نزدیکی موضوع طرح نهایی با کار حرفه ای، نسبت به توانایی تدریس معماری، بیشتر بوده است.
    همچنین، برای تربیت معمار با توانایی فعالیت حرفه ای، مباحث اجرایی، مباحث سازه ای، عملکرد، رویکرد کارفرما، اقلیم و شرایط محیطی و برای فعالیت در عرصه تدریس معماری، مبانی نظری معماری، درک عمومی معماری، ایده پردازی و توجه به عملکرد عوامل مهمی در درس طرح نهایی معماری به شمار می روند و به ترتیب اولویت از امتیازهای بالایی برخوردار هستند.
    کلیدواژگان: ارزیابی، طرح نهایی معماری، توانایی فعالیت حرفه ای، توانایی تدریس و کارشناسی ارشد مهندسی معماری
  • اکبر فرجی ارمکی صفحه 39
    مفهوم «نظام ملی نوآوری» به عنوان مفهومی فراگیر و موثر در توسعه و پیشرفت کشورها محسوب می شود که گستره ای وسیع از مولفه ها را در بر می گیرد. یکی از مولفه های اساسی آن، دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، نوآوری ها و تولیدات علمی است. در این مقاله تلاش شده است تا در راستای نظام ملی نوآوری عوامل درونی مرتبط با نوآوری در دانشگاه بررسی و چارچوبی مشخص از عوامل دروندادی و فرایندی برای اجرای پژوهشهای کاربردی ارائه شود.
    کلیدواژگان: نظام ملی نوآوری، نوآوری و تولید علمی، دانشگاه های فنی و مهندسی، عوامل دروندادی و فرایندی و ایران
  • مجتبی انصاری، آرین امیرخانی، هانیه اخوت صفحه 59
    در پژوهش حاضر میزان رشد یادگیری دانشجویان مهندسی معماری در فراگیری مفاهیم پایه در سازه از طریق روش های متداول و مقایسه آن با یک روش پیشنهادی بررسی شده است. بر این اساس، پاسخ سوالهای زیر در اجرای این پژوهش مد نظر بوده است:1. آیا همسانی یا سطوح معنی داری بین میزان رشد یادگیری دانشجویان از طریق شیوه های مورد مطالعه مشاهده می شود؟
    2. آیا ساخت ماکت از پروژه های اجرایی اختلاف معنی داری در رشد یادگیری مفاهیم سازه توسط دانشجویان نسبت به کلاسهای نظری ایجاد می کند؟
    3. نگرش استادان و دانشجویان در خصوص موثرترین شیوه آموزش مفاهیم سازه با دانشجویان معماری در ایران چیست؟ آیا این نگرش منطبق بر یافته های پژوهش است؟
    روش تحقیق در این پژوهش به صورت مطالعه میدانی (Field Trial) است که برای تحلیل یافته ها از شاخصهای آماری میانگین و انحراف معیار با فاصله اطمینان 95% و خطای مطالعه (P<0.05) استفاده شده است. همچنین، برای مقایسه میانگین کمیتهای جوامع مورد بررسی به تفکیک از آزمونهای Paired TTEST، TTest و Anova استفاده و در نهایت، نمودارها به کمک نرم افزار Excel استخراج شده است. نتایج حاصل نشان دهنده آن است که میانگین میزان پاسخگویی دانشجویان به سوالات در روش بهره گیری از طبیعت بیشتر از روش های دیگر بوده است. حال آنکه کاربرد روش های نظری و ساخت ماکت اختلاف چشمگیری را در ایجاد رشد یادگیری دانشجویان نشان نداده است.
    کلیدواژگان: ارزشیابی، رشد یادگیری، مهندسی معماری، مفاهیم سازه و روش های آموزشی
  • رضا مهدی، محمد یمنی دوزی سرخابی، زهرا صباغیان، حسن فاطمی، علی اکبر متحدی صفحه 81
    با توجه به جایگاه علم و دانش در توسعه و سرآمدی ملی، تدوین و اجرای استراتژی های تولید علم برای بهره مندی از توانمندسازی ها و مزیتهای علم و فناوری، نقش اساسی دارد. از سوی دیگر، تحقق و توسعه استراتژی های تولید علم با توجه به عوامل متغیر محیطهای درونی و بیرونی و کارآمدی آنها در صحنه عمل، بدون ارزیابی مستمر و بدون مداخله نظام مند و آگاهانه امکان پذیر نیست. اجرا و ارزیابی بخشهایی از فرایند برنامه ریزی هستند که هر چه اجرا و پیامدهای آن با دقت ارزیابی شود، به همان نسبت، یادگیری برای تصمیم گیری، توسعه اقدامات اصلاحی و حرکت آگاهانه افزون تر می شود. در این مقاله استراتژی های اصلی تولید علم در گروه فنی مهندسی بر مبنای الگوی عمومی مدیریت استراتژیک با تکیه بر پیمایش، با دو رویکرد فرایند استراتژی سازی (غیر مستقیم) و آزمون و سنجش معیارها (مستقیم) ارزیابی شده است. بر پایه نتایج این پژوهش، وضعیت استراتژی های تولید علم در گروه فنی مهندسی در حد متوسط و نه چندان مطلوب برآورد شده است. از این رو، برای ارتقای وضعیت استراتژی های پژوهش و تولید علم در جنبه های طراحی، پیاده سازی، مدیریت، اجرا، کنترل و ترویج، تلاش و تعهد بیشتری توصیه شده است.
    کلیدواژگان: تولید علم، گروه فنی، مهندسی، فناوری، ارزیابی استراتژی، نظام پژوهش و تولید دانش
  • یوسف یاسی، حسین صالحی، ندا یوسفی، زهرا حاجی آقا، عاطفه بغدادی صفحه 107
    احمد بن موسی یکی از سه فرزند موسی بن شاکر خراسانی است و از زمره دانشمندان برجسته ایرانی پس از اسلام به شمار می رود که در قرن سوم هجری می زیسته است؛ از وی اختراعات و ابداعات زیادی در زمینه علم مکانیک به خصوص مکانیک سیالات در کتابی با عنوان الحیل بر جای مانده است که برخی از آنها در قالب طرحی پژوهشی با عنوان «طراحی و ساخت فناوری های دانشمندان قدیم ایران» در پژوهشکده مکانیک سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران باز سازی و آزمایش و بهینه سازی شده اند. در این مقاله به بررسی مقایسه ای دستگاه هایی از این کتاب پرداخته می شود که به طور خودکار مایع درون یک مخزن را به طور مستمر در هنگام مصرف از محل منبع دیگری تامین می کنند. در این دستگاه ها حجم مایع موجود در ظرف مصرف همواره ثابت و مقدار مشخصی است، هر چند که به هر مقدار از مایع موجود در آنها استفاده شود. پس از رسیدن مایع به سطحی معین شیر مخصوصی فعال می شود که بدین ترتیب، مایع مصرف شده جایگزین و شیر مجددا به صورت خودکار بسته می شود. چگونگی صدور فرمان عملکرد به شیر ها در این دو دستگاه کاملا متفاوت است و طراحی شیرها نیز با یکدیگر مغایر هستند. نتایج به دست آمده از آزمونها بیانگر این واقعیت اند که عملکرد دستگاه ها با انچه در کتاب الحیل قید شده است، در توافق کامل قرار دارند.
    کلیدواژگان: برادران بنو موسی، احمد بنو موسی، کتاب الحیل، آبشخور با مکانیزم شناور و دستگاه آبشخور با سیستم ترکیبی تعادلی
  • منصوره عقیقی، محمدحسین سلیمی صفحه 121
    چکیده: امروزه، تبیین یک استراتژی جامع به منظور دستیابی به اهداف چندجانبه توسعه جمهوری اسلامی ایران برای صنعت و دانشگاه از اهمیت خاصی برخوردار است. میزان بالای همپوشانی اهداف مشترک دانشگاه و صنعت در کارکردهای اساسی آنها نقش بسزایی در سوق دادن دانشگاه و صنعت به سمت فعالیتهای مشترک توسعه ای دارد. در تحقیقات انجام شده مشخص است که صنایع جهان با همکاری و پشتیبانی مراکز علمی و تحقیقاتی یک سیر چهار پارادایمی را طی کرده اند که عبارت اند از:1.پارادایم اثربخشی، کارایی و بهره وری 2.پارادایم کیفیت3.پارادایم رقابت و انعطاف پذیری4.پارادایم نوآوریاهداف پارادایمی تاثیر بسیار زیادی در تدوین استراتژی های توسعه ای و مرحله ای صنایع و مراکز علمی داشته اند. تعامل مراکز علمی و صنعتی برای توسعه، اهداف مشترکی را در جهان دنبال می کرده است که شناخت آنها می تواند راهگشایی برای تدوین استراتژی های همکاری های مشترک صنعت و دانشگاه باشد. در این مقاله به منظور توسعه همکاری های مشترک صنعت و دانشگاه یک استراتژی چهاروجهی پیشنهاد شده است که زمینه های همکاری های آنها را به شدت افزایش می دهد. در بطن این استراتژی های چهاروجهی، استراتژی ها و روش های حل مسئله نقش بسزایی در گذر از مراحل پارادایمی دارند. امروزه، مشخص شده است که یکی از اساسی ترین قابلیتهای مدیران صنعتی و دانشگاهی حل مسئله است که هم جنبه مدیریتی و هم جنبه فنی دارد. در این مقاله به این قابلیتها نیز اشاره شده است.
    کلیدواژگان: ارتباط صنعت و دانشگاه، اهداف چند جانبه توسعه، مدل استراتژیک چهار وجهی و پارادایمهای علمی
  • جعفر باقری نژاد صفحه 137
    مقاله حاضر نتایج پژوهشی با عنوان فرایند بومی کردن فناوری های وارداتی و رابطه آن با توسعه صنعتی در صنایع غذایی و شیمیایی را ارائه می کند. با مرور ادبیات موضوع، مدل مفهومی شامل عوامل زمینه ساز بومی کردن فناوری وارداتی و توسعه صنعتی طرح شد. سپس، با معیار های دوازده گانه (هشت معیار بومی کردن فناوری و چهار معیار توسعه صنعتی)، ضمن طرح و توزیع پرسشنامه و مصاحبه با افراد خبره و آگاه، مطالعه میدانی در صنایع یاد شده انجام شد.
    از تحلیل توصیفی و استنباطی داده های گردآوری شده عواملی نظیر نگهداری و تعمیر ماشین آلات، کیفیت محصول، استفاده از مواد اولیه داخلی، اصلاح روش های تولید و ساخت فناوری مشابه، در صنایع غذایی از میانگین بالای متوسط برخوردار بودند. همچنین، عواملی از قبیل افزایش میزان تولید، نگهداری و تعمیر ماشین آلات، کیفیت محصول، استفاده از مواد اولیه داخلی، تولید محصول متنوع، ساخت فناوری مشابه و اصلاح روش های تولید در صنایع شیمیایی، دارای میانگین بالای مقدار متوسط بودند. به واقع، صنایع مذکور در ارتباط با معیارهای سنجش سطح دسترسی به بومی شدن فناوری وارداتی از عملکرد مناسبی برخوردار بودند، اما نیاز به بهبود مستمر در این فراگرد دارند. علاوه بر آن، رابطه معنی داری بین معیارهای توسعه صنعتی و معیارهای بومی شدن فناوری وارداتی مشاهده شد.
    کلیدواژگان: فرایند انتقال فناوری، بومی شدن فناوری وارداتی، یادگیری فناورانه، معیارها و عوامل بومی شدن و توسعه صنعتی و توانایی بومی کردن فناوری
|
  • Hossen Memarian Page 1
    The number of students and engineering programs of Iran have significantly increased in the recent decades. In this period, due to the centralized educational planning in higher education, the engineering programs and course syllabus were almost similar in different educational institutes, but their graduates gained different levels of competence. While accreditation is a routine procedure in many countries, there is no consistent way of assessing engineering graduates of Iran. Accreditation can be carried out in three internal, national and international levels. In the absence of a national procedure, and due to the presence of obstacles for international recognition, the internal accreditation might be the most accessible method. Comparison of Iran’s national engineering programs with similar programs in some developed countries showed that our programs are mostly knowledge based and have less emphasis on developing the students’ skills and attitudes. This article discusses the process of accreditation and criteria developed in this respect by some international organizations. It also presents a guideline for internal assessment of Iran’s engineering programs. Internal accreditation will shed light on deficiencies of our engineering programs and prepare them for future national and international accreditation.
    Keywords: Accreditation, engineering education, engineering programs, Assessment Criteria, Iran.ship
  • Akbar Faraji Armaki Page 39
    Nowadays, National Innovation System (NIS) is accepted as a conceptual framework for societie's innovation plans by main international organizations. This study is undertaken in a attempt to identify a conceptual framework on some related factors (input and process factors) of innovation activities in engineering universities.
    Keywords: NiS, Input, process factors, Innovation, higher education, Iran
  • Mojtaba Ansari, Arian Amirkhani, Haneyeh Okhovat Page 59
    This paper investigates the changes in the rate of architecture students understanding of structural bases via common teaching methods and a new suggested teaching model. Thus this research specifically aims to achieve the answer of the following questions: 1. Is there a significant difference in the rate of students` understanding, concerning the specific teaching methods? 2. Does modeling the successful constructed projects have a noticeable effect on learning the structural concepts? And does this method make a significant difference in learning in comparison with discourse and speech classes? 3. What are the students and teachers view of teaching methods? Are their ideas close to the research findings? The research method for this paper is based on Field Trial studies. The outputs considering (PResults show a significant increase in the rate of students` learning by the use of natural principles in comparison with other teaching methods. Meanwhile, results suggest that modeling the successful constructed projects does not necessarily affect the students` perception of structural concepts.
    Keywords: Evaluation, growing rate of understanding, Architecture, structural concepts, Educational Methods
  • Reza Mehdi, Mohammad Yamani Dozi Sorkhabi, Zahra Sabbaghian, Hassan Fatemi, Ali Akbar Mottahedi Page 81
    With the increasing importance of science and knowledge in national development and excellence, it is vital to compile and enforce science production strategies to the utilization of potentials and advantages of knowledge and technology. Obviously, it is not possible to achieve and promote science production strategies (with taking into consideration the internal and external variable factors and their effectiveness in actual situations) without continual evaluation and disciplinary and carefully evaluated intervention. Implementation and evaluation are significant elements of planning process. Better implementation and more careful evaluation will result with more learning. In this article, main research and science production strategies for technical-engineering discipline (field) is evaluated based on a field study with two approaches of strategy-making process (indirect) and test and evaluation of criteria (direct). Based on the research results, status of science production strategies in technical-engineering discipline is estimated to be average and not encouraging. This dictates more efforts and commitment for upgrading the research and science production strategies status in aspects of design, management, implementation, monitoring and promotion.
    Keywords: Science production, Technical-engineering discipline, Technology, Knowledge, strategy evaluation
  • Yousef Yassi, Hossen Salehi, Neda Yosefi, Zahra Hajiagha, Atefeh Baghdadi Page 107
    Ahmad ibn Musa ibn Shakir Khurasani is one of the greatest Iranian scientists, of the ninth century A.C. He worked on mechanical, hydraulic and pneumatic designs and devices. He presented his works in a book titled "Kitab Al-hiyal". The book was originally written in Arabic in the city of Baghdad, around 850 A.C. To revitalize the old Iranian culture in its scientific and technological sense, the Iranian research organization for science and technology (IROST) in conjunction with the Museum of Iranian science and technologies decided to undertake a research project to establish an understanding these works along with manufacturing their working samples. The project was proposed and carried out by the mechanical engineering research center at IROST. A part of this work covered mechanisms and systems of transferring water from one supply reservoir to other consumption reservoirs. In this comparative appraisal of the two systems; in which different mechanisms are used, details of design and application of each have been studied and compared, proving that both designs are perfect and work according to the book "Al-hiyal". This paper provides an introductory and technically comparative view of these historical technological masterpieces.
    Keywords: Banu Musa brothers_Ahmad ibn Musa_book Al-hial_reservoir with a buoyant water level control_reservoir with a balancing water level control
  • Mansoreh Aghighi, Mohmmad Hossen Salimi Page 121
    Nowadays introducing an integrated strategy for achieving multidimensional development objectives of the Islamic Republic of Iran has a great importance. The more overlap on university and industry objectives lead to more cooperative development programs. The world researches have shown that industries have passed four paradigms with support of universities and research centers that are: 1. Productivity, efficiency and effectiveness paradigm 2. Quality paradigm 3. Competition and flexibility paradigm 4. Innovation paradigm ¬The periodic objectives had a great impact on preparing and gathering the “development strategies” for industries and scientific centers. The collaboration between industries and universities create shared goals whose identification them can help to codify the “shared industries and scientific centers collaborative strategies”. ¬This article is delivering a multidimensional strategy for amplifying and enlarging collaboration between industries and universities which can improve the fields of cooperation between them. Problems solving techniques have great impact on passing this periodic phase. Today is proved that problem solving techniques is a basic ability of industry and university managers, which have both technical and managerial aspects. This article also discuses these abilities in more details.
    Keywords: Industry, university relationship, multidimensional strategic model, multi-criteria objective of development, scientific paradigms
  • Jafar Baghri Nejad Page 137
    This paper presents the results of a research titled “Investigation of indigenization of imported technologies and its relationships with industrial development with reference to Food and Chemical Industries”. By reviewing the relevant literature, a conceptual framework including influential factors of indigenization of imported technologies and industrial development was designed. Then with 12 criteria of the framework (8 for indigenization and 4 for industrial development) questionnaire and interviews were designed and the field study was conducted in the food and chemical companies. Considered criteria in this research mainly focused on absorption and adoption stages of technology transfer process. The results of descriptive and inferential statistical analysis of gathered data in this research show that in food industry, factors like machinery maintenance and repair, quality of products, using internal raw material, adaptation and assimilation of production methods and production of similar technology have means above average measure. Also factors like increasing production, machinery maintenance and repair. quality of products, using internal raw material, producing diverse products, creation of similar technology and adaptation and assimilation of production methods have means above average measure in chemical industry. Totally, these two groups of industries have the same average measures that show good levels of technological capabilities in indigenization of imported technologies, but need to improve themselves continuously. In addition, there were statistically significant relationships among 4 criteria of industrial development and 8 criteria of indigenization of imported technology.
    Keywords: Technology transfer process, indigenization of imported technologies, technological learning, criteria for indigenization, industrial development, Technological Capabilities