فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و سوم شماره 3 (پیاپی 53، بهار 1387)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و سوم شماره 3 (پیاپی 53، بهار 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/02/17
  • تعداد عناوین: 8
|
  • جعفر مهراد، رضیه اسماعیل پور صفحه 1
    گسترش استفاده از موتورهای جستجو به دلیل سادگی و آسان بودن آنها باعث ایجاد تغییرات زیادی در رفتارهای اطلاع یابی جستجوگران اطلاعات شده است. رفع مسایل و مشکلات موجود در دستیابی به منابع کتابخانه ای، که منجر به راحت تر شدن استفاده از این منابع می شود، در روی آوردن بیشتر کاربران به منابع کتابخانه ای تاثیر گذار است. مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، با در اختیار داشتن پایگاه های متعدد اطلاعاتی برخط، کاربران راه دور بسیاری را (از ایران و کشورهای خارومیانه) به خود جذب کرده است. این پژوهش با روش پیمایشی، به بررسی رایج ترین مسایل کاربران راه دور مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در استفاده از پایگاه های اطلاعاتی برخط می پردازد. سرعت پایین خط اینترنت کاربران، مشکل اصلی استفاده کنندگان ذکر شد که مسایل متعددی را به همراه دارد. کند شدن بارگذاری مقاله ها در نتیجه سرعت پایین خط اینترنت، غیرفعال شدن خدمتگر ها جهت پشتیبانی سیستم، هزینه های اشتراک، ناآشنایی با پایگاه ها و امکانات و تسهیلات مرکز منطقه ای، نبود مهارت جستجو در پایگاه ها، رمز کاربری و کلمه عبور از دیگر مسایل ذکر شده بودند. استفاده از دانش متخصصان اطلاع رسانی مرکز منطقه ای نیز دلیلی بر مراجعه مجدد آنها به مرکز، با وجود داشتن رمز کاربری و کلمه عبور بود. رضایت کاربران از پایگاه های برخط مرکز منطقه ای نشان دهنده عملکرد مثبت این مرکز در ارائه خدمات به کاربران راه دور است.
    کلیدواژگان: مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، کاربر راه دور، پایگاه های اطلاعاتی برخط
  • نورالله کرمی، رحیم علیجانی صفحه 19
    در این مقاله با بهره گیری از شیوه کتابسنجی به مطالعه وضعیت جاری، رشد و توسعه تولیدات علمی متخصصان ایرانی در حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی از نخستین شماره مجلات مرتبط در پایگاه اطلاعاتی امرالد، تا ژوئن سال 2007 پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد که مجموعه ای مشتمل بر 39 مدرک از 28 مؤلف ایرانی در مجلات یاد شده به چاپ رسیده اند. نتایج پژوهش همچنین نشان می دهد که گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز با 12 مدرک در صدر قرار دارد. مردان مشارکتی 80 درصدی در تولید علم داشته اند و زنان تنها سهمی 20 درصدی را به خود اختصاص دادند. همچنین سال های اوج تولید علم متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی ایرانی در محدوده سال های 2004 الی 2006 می باشد. پراکندگی جغرافیایی نشان می دهد که متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی در استان تهران با مشارکت در تولید 16 مدرک، بیشترین فعالیت را در تولید علم داشته اند.
    کلیدواژگان: پایگاه اطلاعاتی، امرالد، کتابسنجی، تولید علم
  • زهرا رحیمی صفحه 36
    روش پژوهش پیمایشی توصیفی است. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه و با مراجعه حضوری پژوهشگر به مسئولان بخش سفارش و اطلاع رسانی 15 دانشگاه دولتی شهر تهران انجام گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که کل جامعه مورد پژوهش از خدمات و مجموعه پایگاه ها و نشریات الکترونیکی شرکت رزسیستم و نسیم ایمان بهره می برند و همگی در خرید کنسرسیومی، مشترک می باشند. در مجموع میانگین کلی 78/1 در ارزیابی خدمات شرکت رزسیستم و به طور متوسط 77/1 برای خدمات شرکت نسیم ایمان، رضایت نسبی جامعه پژوهش از خدمات هر دو شرکت را نشان می دهد. از علل اصلی نارضایتی دانشگاه ها از شرکت رزسیستم و نسیم ایمان، افزایش بی رویه هزینه اشتراک منابع الکترونیکی به صورت سالانه و عدم تعهد کامل به قراردادهای میان شرکت و دانشگاه ها عنوان شده است. برای رفع این مشکلات لازم است در مرحله نخست شرکت ها خط مشی مناسبی برای ارائه خدمات متناسب با نیاز دانشگاه ها تهیه نمایند. ارائه این خدمات، باید در جهت رسیدگی و برطرف کردن نیاز آنها به شرط عرضه خدمات با تعرفه های مناسب باشد. در مرحله دوم مسئولان مربوط می بایست شرایط حضور کارگزاران دیگری را در عرصه رقابت فراهم نمایند، یا زمینه را برای برقراری ارتباط مستقیم دانشگاه ها در قالب خرید کنسرسیومی با ناشرین خارجی فراهم کنند.
    کلیدواژگان: رزسیستم، نسیم ایمان، خدمات اطلاع رسانی، کارگزاران اطلاعاتی، منابع الکترونیکی، پایگاه های الکترونیکی
  • سپیده فهیمی فر صفحه 53
    نیاز کاربران در عصر کنونی تنها دسترسی به اطلاعات نیست، بلکه سرعت و سهولت دسترسی به اطلاعات یکی از دلایلی است که امروزه، کاربرد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی را افزایش داده است، و نیاز روزافزون به آن را آشکار می سازد. امروزه نه تنها مجلات بی شماری در قالب الکترونیکی در کنار نسخه چاپی خود منتشر می شوند، بلکه کتاب های بسیاری در موضوع های گوناگون به قالب الکترونیکی در آمده اند.
    کتابخانه های دانشگاهی نیز، جهت خدمت رسانی به کاربران خود می باید در کنار منابع چاپی، به فراهم آوری کتاب های الکترونیکی بپردازند. فراهم آوری انواع گوناگون کتاب های الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی و ارائه تسهیلاتی در زمینه نحوه دسترس پذیری این کتاب ها، می باید از سوی مدیران کتابخانه های دانشگاهی مورد توجه قرار گیرد. لذا این مقاله ضمن بیان تعاریف مطرح شده در زمینه کتاب الکترونیکی، کارگاه های بین المللی برگزار شده در این خصوص، مطالعات انجام شده در کتابخانه های دانشگاهی و انواع اطلاعات موجود در کتاب های الکترونیکی (در قالب دسته بندی های گوناگون) به بررسی انواع کتاب های الکترونیکی موجود در کتابخانه های دانشگاهی شهر تهران پرداخته و نحوه دسترس پذیری و امکان مطالعه کتاب های الکترونیکی را برای دانشجویان و کاربران مربوطه شرح می دهد. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها مصاحبه می باشد.
    کلیدواژگان: کتاب الکترونیکی، دستیار الکترونیکی شخصی، کتاب خوان الکترونیکی، محمل های فیزیکی، تکست بوک الکترونیک
  • اشرف سادات فولادی، طیبه شهمیرزادی صفحه 77
    با توجه به اهمیت دسترسی به اطلاعات در برابر جمع آوری صرف آن، در تحقیق حاضر ده تارنمای (وب سایت) مهم خدمات تحویل مدرک در دنیا، که دارای بیشترین بسامد استنادی در راهنماهای درون خطی و منابع چاپی می باشند، شناسایی و مورد بررسی قرار گرفتند تا ضمن ارزیابی، براساس شاخص ها و سیاست های پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران انتخاب و معرفی شوند. این مراکز براساس شاخص های مهمی مانند تنوع مدرک، حوزه موضوعی، شیوه های درخواست مدرک، شیوه های تحویل مدرک، زمان پاسخگویی، امکانات پرداخت، هزینه و حق مؤلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج با استفاده از جدول ها و نمودارها به روش آماری استخراج شده است. مهم ترین نتایج به دست آمده عبارتند از: براساس تنوع مدرک مراکز LHL، BL و Doc Deliverدر مرتبه اول قرار دارند. براساس جامعیت موضوعی مراکز UMI، ISI، Ingenta، Infotrieve، CISTI، BL، Doc Deliver در یک سطح قرار گرفته اند. هر ده تارنما موضوع علوم پایه را تحت پوشش قرار می دهند. براساس تنوع شیوه تحویل مدرک، تنوع هزینه پرداختی، تنوع در زمان پاسخگویی; BL تنوع شیوه درخواست; ISI تنوع در امکانات پرداخت Ingenta مناسب ترین انتخاب ها هستند. همچنین براساس نوع خاص مدارک مرکزNTIS برای گزارش های فنی، UMI برای کتاب های کمیاب و پایان نامه ها جزو مهم ترین مراکز قرار دارند.
    کلیدواژگان: تحویل مدرک، معیارهای ارزیابی، مراکز اطلاع رسانی، حق مؤلف، هزینه
  • مرضیه خالویی صفحه 105
    هدف از طراحی هر نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات مرتبط است و ربط، زیربنای طراحی و ارزیابی این نظام ها است. هرچند ربط امری نسبی به نظر می ر سد تلاش برای افزایش آن، یعنی تطابق بین کاربر و پاسخ نظام های بازیابی همچنان ادامه دارد. با وجود اهمیت مفهوم ربط هنوز هم تعریف، ماهیت و ابعاد آن از سوی صاحب نظران به گونه های متفاوتی تفسیر و تاویل می گردد و دلیل آن است که ربط از اساس دارای ماهیتی پویا، پیچیده و چند بعدی است. مقاله حاضر بر آن است که مفهوم ربط را در نظام های بازیابی اطلاعات شرح دهد و ویژگی های عام آن را باز نمایاند.
    کلیدواژگان: ربط، بازیابی اطلاعات
  • جیا مای، فردریک نستا ترجمه: نادیا حاجی عزیزی صفحه 119
    در این مقاله، نقش بازاریابی خدمات کتابخانه در جذب نسل جدید کاربران بررسی می شود. بررسی مروری متون و منابعی که به کاربردپذیری خدمات کتابخانه ها پرداخته اند، حاکی از این است که هرچند کتابخانه ها دیگر امتیاز انحصار منابع اطلاعاتی را در اختیار ندارند، با این همه باید به ارائه خدمات ارزش افزوده خود بپردازند. بنابراین می توانند اصول کلاسیک بازاریابی را برای جذب نسل های جدید کاربران و ارائه خدمات بهتر به آنها به کار گیرند. این مقاله، سپس با درک کاربران و «بافت های» آنها، راهبردهای ارزشی را برای بازاریابی کتابداران و منابع کتابخانه ای پیشنهاد می دهد.
    کلیدواژگان: راهبردهای بازاریابی، کتابخانه ها، خدمات اطلاعاتی، دانشجویان، دانشگاه ها
  • چکیده مطالب به زبان انگلیسی
    صفحات 141-147
|
  • Jafar Mehrad *, Negar Esmaeizadeh Page 1
    The wide-spread use of search engines – due to their simplicity and ease of use- has given rise to significant shift in users’ search behavior. Resolving the exiting issues and difficulties in access to library materials resulting in easier utilization of the same would impact on users increasing availing themselves to the said material. Regional Information Center on Science and Technology has attracted large number of remote users (both from Iran and the Middle-East) based on numerous online databases that it operates. The present study carries out a survey in order to investigate the most common issues experienced by RICST remote users of online databases. Low connection speeds is the main difficulty experienced by such users that entails numerous problems. Slow download speeds, servers maintenance downtimes, subscription fees, unfamiliarity with RCIST databases and facilities, lack of search skills, as well as user ID and passwords were cited as issues. In spite of having user ID and passwords, these users cited benefiting from the knowledge of RCIST information specialists as the reason for coming back. User satisfaction with RCIST databases is an indicator of its positive performance with respect to such users.
  • Noorollah Karami *, Rahim Alijani Page 19
    Utilizing bibliometric method, the present study investigates the status, growth and development of scientific output of Iranian Library and Information Science Professionals in LIS journals covered in Emerald Database up until June 2007. A total of 39 articles by 28 authors were identified. The study showed that the LIS group at Shahid Chamran University of Ahwaz takes the institutional lead with 12 documents. Men’s contribution to scientific output had been 80%. The scientific output peaks within 2004-2006 period. National distribution shows that with 16 articles, LIS professionals in Tehran had the highest contribution.
  • Zahra Rahimi * Page 36
    Using a descriptive survey methodology, the data was collected using a questionnaire and calling on the Information and Acquision unit managers in 15 government universities in metro-Tehran. Findings indicate that the population studied utilize the services, databases and e-journals offered by both rose system and nasim iman. Furthermore they are all partake in consortium purchases. Average means for Rose system was 1.78 and for Nasim Iman was 1.77 indicating relative satisfaction with services. Among the principle reasons for dissatisfaction were irregular increase of annual subscription fees to electronic resources, and failure to fully uphold the terms of contracts between these companies and the universities. To resolve these issues, the companies need first to draft a suitable policy for offering services fitting the needs of universities. These services should be offered at reasonable price. Secondly the relevant powers-that-be must facilitate the entry of third party agents into the competition or alternatively lay in the grounds to the universities to directly engage in consortium purchase from foreign publishers.
  • Sepideh Fahimifar * Page 53
    In the present age users not only need to have access information, but they need to have access as fast and as easy as possible. This is one of the reasons that has intensified the current ICT applications and the growing need for it. Today not only countless journals are published in electronic format side by side with their printed versions, but numerous books on diverse subjects are published elecrtronically. To better serve their patrons, academic libraries should also collect electronic books along with printed resources. Managers of academic libraries must consider acquisition of various types of electronic books and provision of facilities for accessing. The present paper initially offers the definitions offered with respect to e-books as well as the workshops held globally, researches carried out in academic libraries as well as the categories of information contained in e-books. It would then investigates the various types of e-books held in the academic libraries within metropolitan Tehran and describes the access method for students and patrons. A survey, using questionnaire as a data collection instrument, was conducted.
  • Ashrafosadat Foladi *, Tayyabeh Shahmirzadi Page 77
    Given the importance of information access versus collection, the present study identified and investigated ten most important document delivery websites which had the highest frequency of citations in online directories and printed sources. The evaluation was based on the indicators and policies of Iranian Scientific Information and Documentation Center (IRANDOC). These included document diversity, document request mechanisms, document delivery options, response time, payment options, costs, and copy right clearance. The findings were then processed statistically using SPSS. It was found that based on document diversity BLDSC, LHL and DocDeliver are the frontrunners. On the account of subject comprehensiveness, Doc Deliver, BLDSC, Infotrieve, Ingenta, ISI and UMI are at the same level. All ten sites studied covered basic sciences. BL is strong with respect to diversity of document delivery options, payment options and response time. ISI is most suitable when diversity in request options is required. Ingenta is suitable when diversity in payment options are required. NTIS is in the lead when special documents such as technical reports are required, while UMI is most suitable for Dissertations and rare books
  • Marzieh Khaloei * Page 105
    Retrieval of relevant information is the goal of designing an information storage and retrieval system. Relevancy is the cornerstone for design and evaluation of such system. Effort to increase relevancy, i.e. matching user query with response of retrieval systems continues on. In spite of the importance of the relevancy concept, its very definition, nature and dimensions is subject of different interpretation by authorities in the field. The reason is that the very nature of relevancy in essentially dynamic, complex and multi-dimensional. The present article attempt to describe the concept of relevancy in information retrieval systems and represent its general characterestics.
  • Nadia Haji Azizi * Page 119
    This paper aims to examine the role of marketing to new generations of library users. The paper reviews classical marketing texts and current user studies for applicability to library service. The paper finds that libraries can apply classic marketing principles to attract and better serve new generations of users. Although libraries no longer have a monopoly on information sources, libraries do offer value-added services. By understanding the users and their contexts, the paper proposes various strategies of value to market librarians and library resources.