فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و سوم شماره 4 (پیاپی 54، تابستان 1387)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و سوم شماره 4 (پیاپی 54، تابستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/10/15
  • تعداد عناوین: 9
|
  • مقالات
  • رؤیا برادر، شیدا نجفی نیا صفحه 1
    هدف از این تحقیق ارزشیابی تارنما های مجله های الکترونیکی پیوسته کودک و نوجوان در ایران است. این تحقیق می کوشد تا با بررسی نقاط قوت و ضعف این تارنما ها، به وضعیت موجود در این زمینه پی برده و با مقایسه آنها، الگویی را برای استفاده بهینه و طراحی کاربردی تر به کاربران ارائه دهد.
    روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله، روش سندی (کتابخانه ای) و روش ارزیابانه با بهره گیری از آمارهای توصیفی و استنباطی است. ابزار گردآوری داده ها، فرم سنجش است که براساس پنج مؤلفه (فاکتور) محتوا، ساختار (از لحاظ طراحی بصری)، ساختار (از لحاظ فنی)، حق مؤلف و شاخص های کارکردی تنظیم شده است که هر کدام به شصت و دو شاخص و نیز زیرشاخص تقسیم می شوند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نیز با استفاده از نرم افزار «SPSS» انجام شده است.
    یافته های پژوهش نشان می دهد که چهارده تارنمای موجود مجله های کودک و نوجوان کارآیی لازم را ندارد، چون در وضعیت نامناسب یا کاملا نامناسب قرار دارند.
    در پایان، یافته ها حاکی از آن است که طراحان تارنما های مجله های کودک و نوجوان، توجه لازم به اصول طراحی براساس پنج مؤلفه فوق نداشته اند.
    کلیدواژگان: ملاک های ارزشیابی، تارنما ها، مجله های الکترونیکی، کودک و نوجوان
  • فریده عصاره، زینب پاپی صفحه 35
    هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت تارنما های کتابخانه های دانشگاه های دولتی ایران است تا ضمن کسب اطلاعات لازم از کم و کیف آنها، تارنما های مفید و کارآمد شناسائی، معرفی و رتبه بندی شوند. ابزار مورد استفاده در این بررسی، ابزار ارزیابی کیفیت تارنما ها (WQET) است که هنجاریابی شده و روایی و پایایی آن (آلفای کرونباخ برابر با 95/.) نیز به دست آمده است. جامعه مورد بررسی در این پژوهش شامل 41 تارنمای فعال، مربوط به کتابخانه های دانشگاه های دولتی کشور، بوده که در دو بازه مشخص زمانی (بهمن 85 و اردیبهشت 86)، با استفاده از ابزار ارزیابی کیفیت تارنما ها مورد بررسی و ارزیابی کیفی قرار گرفتند و گردآوری داده ها از طریق مشاهده مستقیم آنها صورت گرفته است. در مجموع با توجه به پرسش های پژوهش، نتایج به دست آمده حاکی از آن است که ویژگی های مخاطبان و هدف تارنما، بارگذاری و پایداربودن ساختار در بین تارنماهای مورد مطالعه در سطح خوبی قرار گرفتند. ویژگی های میزان سهولت جستجو، گرافیک، وجود سابقه و پیشینه علمی نویسنده یا تنالگان و هدف مشخص برای محدوده اطلاعاتی، در سطح متوسط و روزآمدبودن مطالب و پیوندهای درونی در سطح پایینی قرار گرفتند. نتیجه رتبه بندی تارنما ها نیز نشان داد که تارنمای کتابخانه های دانشگاه های «علم و صنعت ایران» و «مازندران» با 82 امتیاز از مجموع 82 امتیاز، به اشتراک حائز رتبه نخست شدند و تارنمای کتابخانه های دانشگاه های «تهران»، «امام صادق (ع)»، «گیلان» و «تربیت مدرس» به ترتیب رتبه های دوم تا پنجم را به خود اختصاص دادند و در درجه بندی کیفیت عالی شناخته شدند. از این پژوهش و ابزار به کار رفته در آن می توان برای ارزیابی انواع تارنماهای کتابخانه ای دیگر نیز استفاده کرد. هم چنین پیشنهاد می گردد طراحان و مدیران تارنماها از یافته های این پژوهش در جهت ارتقای سطح کیفیت تارنمای کتابخانه های دانشگاهی کشور استفاده کنند.
    کلیدواژگان: ارزیابی، کیفیت، تارنمای کتابخانه دانشگاهی، ابزار ارزیابی کیفیت تارنما ها (WQET)
  • خدیجه اسدی سروستانی، نورالله کرمی صفحه 71
    این پژوهش با هدف بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با گرایش جوانان به کتاب خوانی (مطالعه غیردرسی) صورت گرفت. روش تحقیق این پژوهش پیمایشی و جامعه آماری آن جوانان 14 تا 29 ساله شهر شیراز می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه همراه با مصاحبه بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار «SPSS» صورت گرفته است. آزمون فرضیه ها نشان می دهد که گرایش جوانان به مطالعه با سن، طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات فرد و والدین آنها، قومیت، میزان درآمد خانوار، دسترسی به کتاب و کتابخانه و عضویت در انجمن یا تشکلی خاص رابطه معناداری دارد. مهم ترین مشکلات جوانان برای مطالعه به ترتیب کمبود مراکز فرهنگی و کتابخانه ها، کمبود کتاب های مناسب جوانان، مسائل مالی و گرانی، نداشتن علاقه و انگیزه برای مطالعه می باشد.
    کلیدواژگان: مطالعه، جوانان، سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اقتصادی
  • فرامرز سهیلی، لیلا خلیلی صفحه 85
    پدیده انفجار اطلاعات در دهه های میانی قرن بیستم، باعث توسعه پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و محمل های اطلاعاتی الکترونیکی مختلف شد و به تدریج بر محیط فیزیکی کتابخانه ها نیز تاثیرگذارد و نقش های کتابداران را متحول کرد. کتابداران مرجع نیز از این تحولات درامان نماندند. پژوهش حاضر در نظر دارد نیاز یا عدم نیاز به کتابدار مرجع در محیط های رقومی را بر اساس نظرات صاحب نظران علوم کتابداری و اطلاع رسانی ایران مورد بررسی قرار دهد و تعیین کند، در صورت نیاز به کتابدار مرجع در محیط رقومی وی باید از چه ویژگی-هایی برخوردار باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و با رویکرد تحلیلی انجام گرفته است. گردآوری داده ها به وسیله سیاهه وارسی ساخته محققان صورت گرفته است. جامعه پژوهش، متخصصان علوم کتابداری و اطلاع رسانی ایران می باشد که در مجموع 57 نفر به سیاهه وارسی پاسخ داده اند. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین به کارگیری فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و نیاز به کتابدار مرجع وجود دارد و متخصصان علوم کتابداری و اطلاع رسانی ایران معتقدند ورود فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، به خصوص اینترنت و وب جهانگستر، نه تنها نیاز به کتابدار مرجع را را کاهش نداده، بلکه سبب شده که این کتابداران حتی نسبت به گذشته جایگاه مهم تر و بهتری به دست آورند. نتایج هم چنین نشان داد با وجود اینکه کشور ایران معاهده حق مؤلف را نپذیرفته است، ولی کتابداران مرجع به طور کامل حقوق مادی و معنوی مؤلف را رعایت می کنند و استفاده از نفوذ گر ها و قفل شکن های نرم افزاری را مناسب نمی دانند. این کتابداران آموزش دیده اند تا در مصاحبه سنتی علایق شخصی خود را مطرح نکنند، پس این ویژگی در نظرخواهی از متخصصین نیز انتخاب نگردیده که نشان دهنده این است که کتابداران در چنین محیط جدیدی هم به منشور اخلاقی حرفه خود پایبند هستند.
    کلیدواژگان: کتابدار مرجع، خدمات مرجع رقومی، اخلاق حرفه ای، ویژگی های اخلاقی
  • فریبرز درودی صفحه 103
    مصورسازی اطلاعات روشی رایانه ای برای نمایش «داده» است، که عبارت است از پردازش اطلاعات تبدیل شده به قالب دیداری که کاربر را قادر می سازد تا اطلاعات را مشاهده، مرور، دریافت و درک نماید. مصورسازی اطلاعات، یک حوزه پژوهشی نوین می باشد که بر استفاده از فنون مصورسازی جهت کمک به افراد، برای درک و تحلیل داده ها تمرکز یافته است. مبانی مصورسازی شامل طراحی رابط کاربر، گرافیک رایانه ای، تعامل میان انسان و رایانه، نظریه های شناختی و طراحی هنری می شود. بر اساس طبقه بندی اشنایدرمن، مصورسازی اطلاعات شامل: داده های یک بعدی، دوبعدی، سه بعدی، چندبعدی، زمانی، سلسله مراتبی و شبکه ای است.
    کلیدواژگان: مصورسازی اطلاعات، مبانی مصورسازی، طبقه بندی مصورسازی
  • مژگان بینش صفحه 127
    با پیشرفت روزافزون اینترنت و افزایش تعداد منابع قابل دسترس از طریق این رسانه، مساله ارزیابی منابع و اطلاعات موجود در این شبکه جهانگستر به موضوعی قابل تامل و بحث برانگیز تبدیل شده است. ازآنجایی که اینترنت فضایی غیرقابل کنترل است و هرگونه اطلاعات معتبر و غیرمعتبر همزمان در این فضا موجودند، بنابراین لازم است که استفاده کنندگان از شبکه جهانی اینترنت، در خود مهارت های ارزیابی منابع و تفکر انتقادی را به منظور تشخیص منابع با کیفیت و مناسب، ایجاد نمایند. در این مقاله تلاش شده تا با مطالعه و بررسی سیاهه های وارسی متعدد موجود، معیارهایی جهت ارزیابی تارنماهای وب تهیه شده و توضیحاتی در مورد چگونگی ارزیابی آنها از طریق این معیارها ارائه گردد.
    کلیدواژگان: تارنمای وب، معیارهای ارزیابی، سیاهه وارسی، محتوا، کارایی
  • علی اصغر شیری، کرافورد روی ترجمه: فخر سادات محمدی صفحه 145

    این مقاله برداشتی کلی درباره پیشرفت های اخیر در کاربرد اصطلاحنامه ها در سازماندهی اطلاعات و بازیابی آنها از شبکه جهانی وب را ارائه می کند. نویسنده در این مقاله تعدادی از طرح های اخیر اصطلاحنامه در دست اجرا برای آسان ساختن توصیف، یافتن منابع و دسترسی به دامنه وسیعی از منابع اطلاعاتی موجود در اینترنت را شرح می دهد. انواع اصطلاحنامه های موجود در وب، اصطلاحنامه های ترکیب شده همراه با پایگاه های اطلاعاتی نظام های بازیابی اطلاعات، و نظام های چند اصطلاحنامه ای برای جستجوی بین پایگاهی مورد بحث قرار می گیرند. در انتها به تلاش های جمعی و فعالیت های انجام شده برای استاندارد سازی اصطلاحنامه و کاربردهای جدید آن به طور مختصر اشاره می شود.

|
  • Roya Bradar *, Sheida Najafinia Page 1
    The present investigation attempts to find out the present status quo by studying the strength and weakness of websites of online electronic journals for children and adolescents. By comparing them, it intends to provide a model for optimal use and more pragmatic design. Both library and evaluative research methods were employed. The latter was carried out using descriptive and inferential statistics. An evaluation form based on five factors of content, visual design structure, technical structure and copyright and operational indicators was used as the primary data collection instruments. Each in turn were composed of 62 sub-indicators. SPSS statistical software was used. The study found that the current fourteen journal websites lack the required effectiveness, ranging from unsuitable to totally inappropriate. The findings further indicated that the website designers for children and adolescent magazines do not pay the necessary attention to website design based on the aforementioned five factors.
  • Farideh Osareh *, Zeinab Papi Page 35
    The present study carries out a quality assessment of the library websites in Iranian State Universities in order to rank them accordingly. The evaluation tool used is the normalized Web Quality Evaluation Tools (WQET). 41 Active library websites were studied and assessed qualitatively over two time periods (Feb 2006 and May 2006) using WQET. Data were collected by direct observation of the website. The evaluation was based on user characteristics, website purpose, upload speed, structural stability, ease of searching, graphic design, availability of authors’ c.v., clear objectivity, update and internal links. Website ranking showed that the website libraries for the Iran University of Science and Technology and Mazandaran University ranked first by obtaining 82 points out of 82 points. These were followed by the library websites of University of Tehran, Imam Sadegh University, Gilan University and Tarbiyat Moddaress University.
  • Khadijeh Sarvestani *, Noorollah Karami Page 71
    The present study was undertaken to investigate the economic, social and cultural factors relevant to Non-textbook readership (NTR) among youth. A survey was carried out on a sample taken from youth between 14 and 29 years old in Metropolitan Shiraz. A questionnaire was used in conjunction with interview. SPSS was used for descriptive and inferential data analysis. It was demonstrated that there is significant correlation between youth tendency towards reading with age, social standing, educational level of the individual and parents, ethnicity, family income, access to books and library, and membership in a given establishment or society. The most pressing matters regarding NTR among youths are shortage of cultural centers and libraries, suitable book titles, financial issues, costliness, and lack of interest or motivation for reading.
  • Faramarz Sohili *, Leila Khalili Page 85
    The information explosion of the latter half of the twentieth century, gave rise to online databases and various information media that gradually impacted on the very physical environment of the library. It transformed the librarians’ role. Reference librarians are no exception. The present study aims to investigate the need or lack of need to reference librarians within the digital domains based on the views expressed by LIS authorities in Iran. It would attempt further, to identify the qualities required for such librarian should a need for her/his expressed. The research, while descriptive in nature, was based on analyzing the results obtained by the checklist devised by the authors. LIS Specialist sample was composed of 57 people who filled the checklist. Findings show that there is a significance between employing ICT and need for a reference librarian. LIS experts in Iran believe that introduction of ICT, especially Internet and the WWW not only didn’t decrease the need for such librarians, but has caused the reference librarian to attain a more important and better status than before. Findings further demonstrated that while Iran is not a signatory to the international copyright conventions, the Iranian reference librarians are fully committed to observing author’s copyright and intellectual rights and frown on using software crackers.
  • Friborz Doroudi * Page 103
    Information visualization is a computer-assisted method for data representation. By processing the information into a visual framework, it enables the user to observe, browse, receive and understand information. Information visualization is a new research field that concentrates on using visualizing techniques towards helping people understand and analyze data. The fundamentals of visualization includes GUI design, Computer Graphics, HCI, cognitive theories and graphic design. Based on Schneiderman’s classification, information visualization includes one, two, three ad multidimensional as well as time-based, hierarchical and network data.
  • Mojdgan Binesh * Page 127
    The ever-increasing evolution of the Internet and the growing number of the resources accessible through this medium, has turned the issue of resource evaluation of the internet-based information into a controversial and cogent issue. By nature, the internet milieu is uncontrollable. It concomitantly contains both verifiable and unverifiable information. Thus it behooves the internet users to develop resource evaluation and critical thinking skills in order to discern appropriate quality resources. Through review and comparison of the available checklists, the present paper endeavors to offer criteria for website evaluation
  • Fakhrosadat Mohamadi * Page 145

    This article provides an overview of recent developments relating to the application of thesauri in information organisation and retrieval on the World Wide Web. It describes some recent thesaurus projects undertaken to facilitate resource description and discovery and access to wide-ranging information resources on the Internet. Types of thesauri available on the Web, thesauri integrated in databases and information retrieval systems, and multiple-thesaurus systems for cross-database searching are also discussed. Collective efforts and events in addressing the standardisation and novel applications of thesauri are briefly reviewed