فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و چهارم شماره 1 (پیاپی 55، پاییز 1387)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و چهارم شماره 1 (پیاپی 55، پاییز 1387)

  • تاریخ انتشار: 1388/01/20
  • تعداد عناوین: 10
|
  • فریبرز درودی * صفحه 1
    در این پژوهش، توانایی ها و مهارت های دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات تهران) مورد پیمایش قرار گرفته است. مهارت های هر دو گروه دانشجویان در جستجوی اینترنتی، طراحی پرس وجو، فنون کاوش و ارزیابی اطلاعات خوب و مؤثر است. آنها جستجوهای مناسبی در وب انجام می دهند و از راهبردهای جستجوی متفاوتی در کاوش اطلاعات بهره می گیرند. روش این پژوهش پیمایشی است و دانشجویان در استفاده از وب، بیشتر از موتورهای کاوشگر استفاده می کنند و بهره گیری از راهنماهای موضوعی وب کمتر از دیگر روش ها است.
    کلیدواژگان: اینترنت، وب، جستجوی اطلاعات، مهارت های اینترنتی، دانشجویان کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
  • میترا پشوتنی زاده *، علی منصوری صفحه 37

    امروزه اینترنت با تمامی ویژگی ها و جذابیت های خود، وسعت و گستردگی روزانه و تنوع اطلاعاتی و بسیاری موارد دیگر توانسته خود را به عنوان معتبرترین و روزآمدترین منبع اطلاعاتی در دسترس همگان قرار دهد. آگاهی و توجه به این نکته که هر کسی می تواند بدون هیچ گونه بازنگری و کنترلی به انتشار هرگونه مطلبی در این شبکه عظیم بپردازد، می تواند هشدار و تذکر کوچکی در نحوه استفاده و یافتن اطلاعات معتبر از اینترنت باشد. خوشبختانه برای این کار ابزارها، معیارها و سیاهه های متفاوتی برای گروه های سنی و افراد مختلف تهیه شده است. یکی از این گروه ها کودکان و نوجوانان هستند که مقید کردن آنها به مطالعه کتاب و دیگر محمل های سنتی در عصر اطلاعات و ارتباطات، منطقی به نظر نمی رسد. بنابراین در این پژوهش ابتدا اهمیت آشنایی با روش ها و ابزارهای متعدد ارزیابی صفحات وب بیان شده و سپس ابزاری برای آموزش نحوه ارزیابی تارنما ها به کودکان و نوجوانان، معرفی شده و در نهایت کتابداران را با معیارهای گزینش مناسب ترین تارنما ها برای این گروه سنی آشنا می نماید.

    کلیدواژگان: معیارهای ارزیابی، تارنمای کودکان و نوجوانان، کتابداران کودک و نوجوان، QUICK
  • محمدعلی زکی * صفحه 51
    جهانگردی به مثابه رشته ای علمی، دارای سابقه کوتاه دانشگاهی درایران می باشد. کارکرد دانشگاه ها در زمینه جهانگردی به دو بخش مشخص آموزشی (تربیت نیروی ماهر و متخصص) و پژوهشی (انجام طرح های تحقیقاتی و انجام پایان نامه) بخش پذیر است. اهمیت کارکرد پژوهشی دانشگاه ها، محققان را بر آن می دارد تا به بررسی و تحلیل محتوای پایان نامه های تحصیلات تکمیلی درحوزه جهانگردی بپردازند.
    هدف اساسی مقاله حاضر، بررسی گرایش های پژوهشی درتحقیقات جهانگردی ایران است که به تحلیل محتوای 155 پایان نامه تحصیلات تکمیلی دانشگاه های دولتی ایران طی سال های 85-1344خواهد پرداخت. داده های پژوهش با مراجعه به پایگاه اینترنتی پژوهشگاه اطلاعات ومدارک علمی ایران (وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) استخراج و جمع آوری گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل های آماری از برنامه «Spss» در محیط ویندوز و روش های آماری شامل تحلیل توصیفی (یک متغیره و دو متغیره) استفاده گردید. متغیرهای مستقل پژوهش شامل جنس، تعداد صفحات، رشته تحصیلی، نوع دانشگاه و زمان دفاع از پایان نامه می باشند. گرایش های پژوهشی جهانگردی به عنوان متغیر وابسته درنظر بوده که درقالب 22 موضوع فرعی و 11 گرایش (موضوع) اصلی طبقه بندی شده اند.
    نتایج نهایی پژوهش بیانگر آن است که بیشترین گرایش های پژوهشی در تحقیقات جهانگردی در ایران، به چهار موضوع اختصاص داشته است: مجموعه و مجتمع های جهانگردی، توسعه جهانگردی، ابعاد و اثرات اقتصادی جهانگردی و برنامه ریزی جهانگردی. کمترین و بیشترین تحقیقات جهانگردی درایران، به ترتیب مربوط به دوران دفاع مقدس (2درصد) و سال های 1376 تاکنون می باشد (67درصد).
    کلیدواژگان: تحقیق جهانگردی، پایان نامه های دانشگاهی، تحلیل محتوا
  • سپیده فهیمی فر *، امیر غائبی صفحه 79

    کتابخانه های دانشگاهی به دلیل نیاز فزاینده به منابع اطلاعاتی روزآمد با مساله فراهم آوری، سازماندهی، دسترس پذیر نمودن منابع (اعم از چاپی و الکترونیکی) مواجه هستند. از این رو پژوهش درباره فواید و مشکلات فراهم آوری منابع الکترونیکی و هم چنین بررسی ویژگی ها و کاستی های کتاب های الکترونیکی از اهمیت خاصی برخوردار است. روش پژوهش، پیمایشی و ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه و مصاحبه است. نمونه آماری مورد مطالعه، متشکل از 60 نفر کتابدار دانشگاهی شاغل در شش دانشگاه شهر تهران است.
    بر اساس نتایج این پژوهش، درنظر کتابداران، قابلیت چند رسانه ای مهم ترین عامل در افزایش تمایل کاربران و اشغال فضای کم به ویژه برای کتاب های چند جلدی و مرجع، آسانی انتخاب، امانت کتاب به صورت هم زمان و غیره به ترتیب از مهم ترین عوامل تمایل کتابداران نسبت به کتاب های الکترونیکی است.
    یافته ها نشان می دهند، مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری، نبود فهرست همگانی در زمینه کتاب های الکترونیکی، پایین بودن سطح آشنایی کاربران، نفوذگرهای موجود و عواملی نظیر خستگی چشم هنگام مطالعه این کتاب ها و غیره از جمله مشکلات مربوط به این کتاب ها در نظر کتابداران دانشگاهی مورد مطالعه است.

    کلیدواژگان: کتاب الکترونیکی، کتابداران دانشگاهی، متخصصان اطلاع رسانی
  • حمید کاظمی *، محمود بابایی صفحه 117

    پدیده فراگیری الکترونیکی، به عنوان یکی از جنبه های کاربرد فناوری اطلاعات در سازمان ها، دارای ویژگی هایی است که توجه سازمان ها را به خود جلب کرده است. ویژگی های برجسته فراگیری الکترونیکی به سازمان ها کمک می کند تا با استفاده از فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، جریان تغییرات در سازمان را به سمت مورد نظر هدایت کرده و گونه ای آموزش مستمر را در سازمان پدید آورند. این مقاله، با تشریح ویژگی های فراگیری الکترونیکی، کاربرد فراگیری الکترونیکی در سازمان ها و جایگاه آن در خط مشی های سازمان، چالش های پیش روی استفاده از فراگیری الکترونیکی در سازمان را مورد بررسی قرار می دهد.

  • رسول زوارقی * صفحه 141
    درگاه ها، که عمری به قدمت تقریبی ده سال دارند، در تمامی حوزه های خدمات الکترونیکی گسترش یافته اند که فراگیری الکترونیکی نیز یکی از این خدمات است. این درگاه ها با قابلیت های اطلاعاتی و ارتباطی کارآمدی که دارند، توانایی جامه عمل پوشانیدن به مفاهیم نوین فراگیری چون سازنده گرایی، فراگیری فعال و مشارکتی را دارا هستند. در این مقاله سعی می شود آخرین تجارب، نظریات و مفاهیم در باب درگاه های آموزش الکترونیکی مطرح و نکات و مراحلی که باید در طراحی چنین درگاه هایی مورد توجه واقع شوند بیان و وضعیت ایران و جهان در این زمینه بررسی شود.
    کلیدواژگان: درگاه های الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، درگاه های آموزشی
  • محسن حاجی زین العابدینی * صفحه 173
    برای تولید یک محصول جدید، دو شیوه اصلی وجود دارد که عبارتند از: مهندسی مستقیم و مهندسی معکوس. در مهندسی مستقیم هدف، تولید محصولی است که نیاز به آن احساس می شود و هیچ طرح از قبل آماده ای از آن محصول وجود ندارد و باید تمامی فرآیندهای تولید از پایه آغاز شوند. در مهندسی معکوس هدف، تولید محصولی جدید با استفاده از محصولی است که پیش از آن تولید شده است. تفاوت مهندسی معکوس با نسخه برداری از محصولات در این است که در مهندسی معکوس، محصولی جدید تولید می شود و تنها از محصول اولیه به عنوان الگو و برای صرفه جویی در سرمایه ها (اعم از مالی، زمانی و نیروی انسانی) و زمان استفاده می شود. بر اساس آموزه های تفکر استعاری، استفاده از روش های آزمایش شده حوزه ای از علوم برای رفع مشکلات حوزه های دیگر، شیوه ای مرسوم و معقول است که باعث صرفه جویی و افزایش بهره وری می شود. در کتابداری و اطلاع رسانی با بسیاری از مسائل سروکار داریم که به مدد راهکارهای پاسخ گرفته در حوزه های دیگر مانند راهکارهای مهندسی معکوس، ارائه راه حل های جدید و مناسب برای آنها امکان پذیر خواهد شد. در این نوشته، ضمن معرفی و تبیین مهندسی معکوس، به برخی مصادیق و کاربردهای آن در فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی اشاره شده است. کاربردهای مهندسی معکوس در سازماندهی اطلاعات، خدمات مرجع، نرم افزارهای رایانه ای، پایگاه های اطلاعاتی و مطالعات رفتار اطلاع یابی توضیح داده شده و مزایای استفاده از آن نیز تبیین شده است. به کارگیری مهندسی معکوس در فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی، به علت استفاده ایده های نابی که از پیش خلق شده و ترکیب و تلفیق آنها، باعث صرفه جویی فراوان در وقت و سرمایه ها شده و طرح های خلاقانه نوینی را پدید می آورد که نتیجه آن خدمات بهتر و رضایت استفاده کنندگان از خدمات خواهد بود.
    کلیدواژگان: مهندسی معکوس، سازماندهی اطلاعات، مهندسی معکوس رایانه ای، خدمات مرجع، تفکر استعاری، رفتار اطلاع یابی
  • رضا مختارپور صفحه 203
    چکیده: در نوشته حاضر، در چهار بخش در ظاهر مجزا، اما به هم مرتبط، موضوعات زیر دست مایه کار نویسنده قرار گرفته است: در بخش نخست، ضمن تبیین ضرورت پرداختن به موضوع مکان یابی کتابخانه های عمومی کشور از سوی کتابداران، نقش آنان در فرآیند توزیع جغرافیایی کتابخانه های عمومی کشور تشریح گردیده است. در بخش بعد، مهم ترین عناصر و مؤلفه های مکان یابی کتابخانه های عمومی، مندرج در دستنامه مؤسسه معماران آمریکا، پس از هنجاریابی و تطابق با ویژگی های کتابخانه های عمومی ایران، معرفی شده است. در ادامه، ضمن ارائه تعریفی از سامانه اطلاعات جغرافیایی، اجزای تشکیل دهنده این فناوری رایانه محور تبیین گردیده است و در نهایت، مقاله با تعیین مراحل مکان یابی کتابخانه های عمومی از طریق سامانه اطلاعات جغرافیایی خاتمه می یابد.
    کلیدواژگان: مکان یابی، کتابخانه های عمومی، سامانه اطلاعات جغرافیایی، ساج
|
  • Mitra Pashootanizadeh *, Ali Mansoori Page 37

    With its diverse scope and breadth of information attractively presented, Internet has become the most updated and authoritative public information source. The fact that anyone could publish just about anything on this huge network without any supervision or revision serves as a small reminder on how to utilize and find credible information on the Net. Fortunately several different criteria and checklists have been devised for different age groups. For children and teenagers, it is no longer seems reasonable to confine them to books and other traditional information media. The present paper would initially deal with the importance of methods and tools available for website evaluation. It would then introduce s a tool for teaching website evaluation to children and teenagers. It would also further familiarize the librarians with the selection criteria for the websites most appropriate for this age group.

  • Mohammad Ali Zaki * Page 51
    As an academic discipline, Tourism has a relatively short history in Iran. Academic institutions contribution to tourism is divided into two distinct area: Human resource development, and research (as reflected by projects and dissertations). The importance of the research functions o the academic institutions gives incentive to researchers to study and analyze the content of dissertations on tourism. The principle aim of the present article is to review the research trends in Tourism in Iran. Content analysis was carried out on 155 dissertations produced between 1965 and 2006. Data for the research was collected by accessing Irandoc database. SPSS was used for statistical analysis. Descriptive single variable and dual variable analysis was employed. Independent variables included gender, number of pages, field of study, type of academic institution and the date the dissertation was defended. Research trends in tourism were the dependant variable classified into 22 sub categories and 11 categories. Research findings demonstrate that most of the research trends in tourism in Iran are confined to four subjects: Tourist complexes, Development of Tourism, Economic impact of Tourism and Tourism Planning. Least and most researches on Tourism was carried out during the period of Holy Defense (2%) and 1997 onwards (67%) respectively.
  • Sepideh Fahimifar *, Amir Gaebi Page 79

    Due to their growing need for up-to-date information resources, academic libraries are faced with the issue of acquisition, organization and accessibility of both printed and electronic resources. Thus it is important to investigate the advantages and downsides of acquisition of electronic resources, especially the issues involving electronic books. A survey was carried out using questionnaire and interview as data collection tools. 60 academic librarians working at six universities in metropolitan Tehran were chosen. The study demonstrated that from librarians’ standpoint, the multimedia capability is the most important factor in increasing user interest. Meanwhile, low shelve space requirement especially for multi-volume and reference works, ease of selection, and simultaneous lending are among the most important factors fostering librarian interest in Ebooks. Findings indicate that hardware and software issues, lack of public catalog on ebooks, low level of user familiarity, hackers and even eye-fatigue when reading… are some of the problems associated with ebooks as perceived by the academic librarians.

  • Hamid Kazemi *, Mahmood Babaei Page 117

    As one of the potential ICT application areas within organizations, E-learning has come within the sights of organizations for its plethora of possibilities. The most significant feature is that by using leading edge ICT, e-learning helps organizations to chart the changes and create a kind of continued educatin within the corporate environment. The present study studies the challanges facing organizational elearning particularly with respect to its characteristics, application and its role within corporate strategies.

  • Rasool Zavaraqi * Page 141
    Portals are less than a decade old. They have come to cover are areas of electronic services, including electronic learning. With their efficient communication and information capabilities, these portals are capable of realizing novel learning concepts such as structuralism, active and cooperative learning. The present paper endeavors to discuss the latest understanding, theories and concepts regarding E-learning portals and to review the issues and steps that should be considered in designing such portals. Status of such portals in Iran and throughout the world would be discussed.
  • Mohsen Haji Zeinolabedini * Page 173
    To develop a product there are two main approaches: Direct Engineering, or Reverse Engineering. In direct engineering, the aim is to manufacture a product that is felt needed, for which there are no prior design plan. All production processes must be started from scratch. In reverse engineering, however, the aim is to manufacture a new product using a product that has already been manufactured. The initial product is used as a template to save on investment and time. Since it eliminates many difficult, costly and time consuming production processes, reverse engineering has come to be acknowledged as an appropriate method for product manufacturing. Based on the teachings of allegorical thinking, using tried methods within a field of science to solve problems in other fields, is an common and reasonable approach leading to economy and increased productivity. In library and information science we are confronted with large body of issues that could be possibly solved in a novel and appropriate manner with the help of well-tried approaches such as reverse engineering. The present paper while introducing and outlining reverse engineering, would indicate some of the examples and applications in library and information science activities. Application of reverse engineering in information organization, reference services, computer software, databases and information seeking behavior.
  • Reza Mokhtarpour * Page 203
    The present paper is divided into four distinct, yet interrelated section. The first part deals with site selection for public libraries in Iran by librarians whose role are explained in the process of geographical distribution of public libraries, the next section would introduce the most important elements and component for site selection of public libraries as indicate in the American Architects Institute, and normalized and adapted to the characteristics of Iranian public libraries. It is followed by a definition of geographic information system (GIS), and a description of its components. Finally the paper offers the stages involved in public library site location using GIS