فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و هفتم شماره 3 (پیاپی 69، بهار 1391)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و هفتم شماره 3 (پیاپی 69، بهار 1391)

  • 286 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1391/05/10
  • تعداد عناوین: 14
|
  • یادداشت سردبیر
  • سیدرحمت الله فتاحی صفحه 537
    امروزه، ارزش اطلاعات به منزله یک کالای حیاتی و راهبردی مورد توافق همگان است. کارهای مختلفی که روی اطلاعات صورت می گیرد، شامل فرایند یا فرایندهایی است که به آن پردازش و مدیریت اطلاعات می گوئیم. با توسعه منابع، فناوری ها، و محیط اطلاعاتی و در نتیجه، با گسترش انواع نظام ها و پایگاه های اطلاعاتی، توجه به پردازش و مدیریت اطلاعات بیش از هر زمان دیگری مطرح است. رشد توجه به این مقوله در سطوح گوناگون سازمانی و ملی قابل مشاهده است. در دو دهه اخیر، میزان سرمایه گذاری در صنعت اطلاعات و ایجاد انواع نظام ها و پایگاه های اطلاعاتی بی نظیر بوده است. در این قلمرو، تعداد بسیار زیادی از افراد، موسسه های دولتی و غیردولتی با تخصص های گوناگون مشغول به کار هستند. بدیهی است کارآمدی دست اندرکاران این عرصه نیازمند برنامه های آموزشی گسترده و نوین است. نگاهی به برنامه های آموزشی دانشکده های کتابداری و اطلاع رسانی و نیز علوم رایانه در بسیاری از کشورها، به ویژه کشورهایی که در این زمینه پیشرفته به شمار می آیند، نشان می دهد که گستردگی و تخصص گرایی در قلمرو پردازش و مدیریت اطلاعات و نیز توجه به مفاهیم و زمینه های نوین تا چه اندازه از رشد برخوردار بوده است. آشکار است که برنامه های آموزشی کارآمد باید از اثربخشی لازم نیز برخوردار باشند. در این مورد نیز می توان به این نکته اشاره کرد که بدون تردید، موفقیت افراد و مراکز دولتی و غیردولتی در طراحی و ایجاد انواع نظام ها و پایگاه های اطلاعاتی و نیز در مدیریت اطلاعات مدیون برنامه های آموزشی است. این پیشرفت ها را نه تنها در کشورهای پیشرفته، در ایران نیز می توان شاهد بود. اما، زمینه دیگر اثربخشی برنامه های آموزشی را می توان در عرصه پژوهش ردیابی نمود. نخستین نمودهای فعالیت های پژوهشی در مقاله های کلاسی و بعد در پایان نامه های دانشجویی بروز می کند. هرچند که این نوع فعالیت پژوهشی را باید به منزله آغاز یا تمرین به شمار آورد، درواقع نوعی توانمندسازی برای آینده است. این حقیقت مورد توافق همگان است که توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور کلی و پیشرفت های فنون پردازش و مدیریت اطلاعات به طور ویژه وابسته به فعالیت های پژوهشی افراد و مراکز در یک فضای رقابتی تنگاتنگ است. به بیان دیگر، همه آنچه را که به منزله تحول و نوآوری در قلمرو پردازش و مدیریت اطلاعات شاهد هستیم، بدون داشتن برنامه های آموزشی کارآمد و نیز فعالیت های پژوهشی قابل تحقق نخواهد بود. باید شادمان بود که اکنون فعالیت های پژوهشی قابل ملاحظه ای در قلمرو پردازش و مدیریت اطلاعات در ایران صورت می گیرد، هرچند که عمده آنها حاصل پایان نامه های دانشگاهی است. از سوی دیگر، باز هم باید شادمان بود که برای اشاعه یافته های این پژوهش ها و نشر مقاله های برگرفته از آنها، مجله های تخصصی به وجود آمده و امکان ترویج سریع دستاوردهای پژوهشی را میسر ساخته است. مجله های تخصصی درواقع، چرخه آموزش، کار، و پژوهش را کامل می کنند و نقش حیاتی در توسعه آنها دارند. وظیفه این مجله ها، شناسایی و ارزیابی دانش ارزشمند در مقایسه با اطلاعات تکراری و به احتمال کم ارزش یا بی ارزش است.
  • محمدتقی تقوی فرد، محسن زاهدی ادیب، مصطفی ترابی صفحه 539
    پژوهش حاضر با بسط نظریه مدل پذیرش فناوری (TAM)3، نظریه رفتار برنامه ریزی شده (TPB)4 و عامل اعتماد، به مطالعه و بررسی عوامل اثرگذار بر استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت در بخش بانکداری در ایران به ویژه بانکداری اینترنتی از سوی مشتریان در بانک ملت ایران، پرداخته است. یکی از نظریه هایی که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است، مدل پذیرش فناوری ارائه شده توسط دیویس است (Davis 1986). وی معتقد بود که دو عامل میزان درک مشتری از منفعت درک شده و سهولت استفاده سامانه، تاثیر بسزایی در شکل گیری تصمیم مشتری و درنهایت، استفاده عملی از یک سامانه جدید دارند. نظریه رفتار برنامه ریزی شده نیز مدلی است که به طور گسترده و وسیعی به بررسی در مورد پیش بینی رفتار انسان با تاکید بر نقش های فردی و اجتماعی و سامانه های اجتماعی بر رفتار انسانی، متمرکز است. مدل رفتار برنامه ریزی شده یک نظریه شناختی از رفتار انسانی است که متمرکز بر پیش بینی و درک رفتارهای معین است. جامعه آماری پژوهش شامل تمام مشتریان بانک ملت ایران بود که از خدمات بانکداری اینترنتی این بانک استفاده می نمودند. حجم نمونه آماری این پژوهش در فاصله اطمینان 95 درصد 377 نفر درنظر گرفته شد و برای بازگشت به تعداد مطلوب، تعداد 500 پرسشنامه بین اعضای نمونه در شعب منتخب توزیع گردید. یافته های به دست آمده از این پژوهش نشان می دهند که متغیرهای اعتماد، سهولت استفاده، و منفعت کسب شده بر نگرش افراد در انجام رفتار مورد نظر (استفاده از بانکداری اینترنتی) تاثیر بالایی دارد و از سویی، این عوامل به طور مستقیم نیز بر قصد رفتاری فرد در استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی نقش مهمی دارد و نگرش و هنجارهای ذهنی در قصد فرد نسبت به استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی تاثیر مثبت و مستقیمی دارد. عامل اعتماد به عنوان یکی از عوامل اولیه بوده و در تقویت نیت و قصد فرد نسبت به انجام رفتار خاص اثرگذار بوده است.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات، خدمات الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی، بانکداری اینترنتی
  • فاطمه جعفری، مرضیه گل تاجی صفحه 561
    در این پژوهش، وضعیت تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشکده های علوم انسانی و هنر و علوم اجتماعی دانشگاه های دولتی کشور نمایه شده در نمایه نامه های استنادی علوم اجتماعی و هنر و علوم انسانی پایگاه استنادی تامسون رویترز طی سال های 2000-2008 بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. نتایج نشان داد که دانشگاه تهران با 73/38 درصد و پس از آن، دانشگاه شیراز با 65/15 درصد دارای بیشترین تعداد تولیدات علمی هستند درحالی که در سایر دانشگاه ها وضعیت تولیدات علمی چندان رضایت بخش نیست. مقاله با 42/76 درصد بیشترین قالب انتشاراتی و پس از آن، چکیده گردهمایی و نقد کتاب و مقاله همایش در رتبه های بعدی قرار دارند. 65/65 درصد از تولیدات علمی به صورت گروهی و 34/34 درصد از آنها به صورت انفرادی بوده است. سیر تحول تولیدات علمی در دانشگاه ها روند صعودی را در دوره زمانی بررسی شده نشان داد. تولیدات علمی اعضای هیئت علمی علوم انسانی و هنر و علوم اجتماعی دانشگاه های دولتی کشور در 167 عنوان مجله به چاپ رسیده است که از این میان، تعداد 135 عنوان (83/80 درصد) در گزارش های استنادی نشریات نمایه شده و از میان این تعداد، ضریب تاثیر 74 مجله از صفر تا یک (81/54 درصد) متغیر بوده و ضریب تاثیر 61 مجله دیگر (18/45 درصد) مقادیری بیشتر از یک داشته است.
    کلیدواژگان: تولیدات علمی، اعضای هیئت علمی، دانشکده های علوم انسانی و هنر و علوم اجتماعی، دانشگاه های دولتی
  • محمد لکزیان، شمس الدین ناظمی، فاطمه دادمند صفحه 577
    در محیط متحول، پویا و رقابتی کسب و کار کنونی سازمان ها، توسعه و استقرار سیستم های اطلاعاتی مدرن به صورت بسیار گسترده مورد توجه مدیران قرار گرفته و کاربرد این سیستم ها تاثیرات شگرفی را در تسهیل فرآیند مدیریت بر جای گذاشته است، به گونه ای که با ارائه ابزارهای تولید، پردازش و توزیع اطلاعات به مدیران سطوح مختلف این امکان را فراهم نموده که با اتکا به دانش بیشتر بتوانند بر جریان حرکت اطلاعات در سازمان خود نظارت داشته باشند و مدیریت سنجیده و فنی تری بر آن اعمال نمایند. بنابراین، ارزیابی موفقیت سیستم اطلاعاتی به عنوان یکی از مهمترین موضوعات رشته سیستم اطلاعاتی در همه سازمان ها اعم از بخش عمومی و خصوصی محسوب می گردد. هدف مقاله حاضر ارزیابی میزان موفقیت سیستم اطلاعاتی مالی دانشگاه فردوسی مشهد براساس مدل تعدیل شده ارزیابی موفقیت است که توسط دلون و مکلین ارائه شده است. این کار از طریق انجام مطالعه پیمایشی سیستم های اطلاعاتی در بخش مالی دانشگاه و با تمرکز بر روی کاربردهای فردی سیستم های اطلاعاتی از دیدگاه کاربران درون سازمانی صورت گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که کیفیت سیستم اطلاعات مالی دانشگاه پیشگوی مناسبی برای استفاده کاربران و رضایت آنها از این سیستم است. همچنین، کیفیت سیستم اطلاعاتی با تاثیرات فردی رابطه مثبتی دارد. کیفیت اطلاعات سیستم اشاره شده نیز با رضایت کاربران این سیستم رابطه مستقیم دارد، ولی رابطه ای بین کیفیت اطلاعات و استفاده کاربران مشاهده نگردید.
    کلیدواژگان: ارزیابی موفقت سیستم های اطلاعاتی، کیفیت اطلاعات، کیفیت سیستمف سیستم اطلاعاتی مالی، رضایت کاربر
  • مهردخت وزیرپور کشمیری، بهاره فزونی صفحه 597
    هدف این مقاله، مقایسه میزان دقت راهنماهای موضوعی وب در بازیابی اطلاعات فنی-مهندسی است. گردآوری اطلاعات براساس روش اسنادی و وب سنجی بوده است. کلیدواژه های تخصصی حوزه فنی-مهندسی از سایت تخصصی IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) و مجلات واقع در سایت ساینس دایرکت (science direct) انتخاب شدند. این کلیدواژه ها در راهنماهای موضوعی یاهو، گوگل، اینفوماین، اینتیوت، و دی موز که پراستفاده ترین راهنماهای موضوعی بودند، جستجو شدند. با توجه به اینکه به طور معمول، نتایج اولیه هر بازیابی، در ابزارهای کاوش ارتباط بیشتری با کلیدواژه مورد نظر دارند، بنابراین در هر جستجو 10 نتیجه اول ارزیابی شد. این ارزیابی ها براساس میزان دقت، میزان خطا و نسبت اقلام فنی به کل اقلام بودند. معیارهای تعیین میزان دقت که براساس استانداردهای پراستفاده در مدارک مختلف بودند شامل: حضور کلیدواژه ها در عنوان، هم جواری کلیدواژه ها، بسامد کلیدواژه ها در صفحات وب بازیابی شده، رده موضوعی، نشانی اینترنتی، و توصیف سایت است. تجزیه و تحلیل اطلاعات براساس آزمون کروسکال والیس و L.S.D فیشر انجام شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری در میزان دقت راهنماهای موضوعی وب وجود دارد و فرضیه اول تایید گردید. راهنماهای موضوعی وب از نظر دقت به این ترتیب رتبه بندی شدند: گوگل، یاهو، اینتیوت، دی موز، و اینفوماین. از نظر میزان خطای مشاهده شده، راهنماهای موضوعی یاهو، دی موز، اینتیوت، گوگل، و اینفوماین به ترتیب کمترین میزان خطا را داشتند. در این پژوهش، مقایسه ای بین نسبت اقلام بازیابی شده در رده فنی-مهندسی با اقلام بازیابی شده از کلیدواژه ها در همه رده های موضوعی انجام شد و فرضیه دوم یعنی وجود اختلاف معنی دار بین این راهنماها تایید گردید. همچنین، راهنماهای اینتیوت، اینفوماین، یاهو، دی موز، و گوگل به ترتیب بیشترین نسبت اقلام فنی به کل را دارا بودند.
    کلیدواژگان: راهنماهای موضوعی وب، دقت، بازیابی اطلاعات، مقایسه، فنی مهندسی
  • محمد محمودی میمند، علی شایان، نادیا کلانتری صفحه 617
    نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در تحول جوامع و پشتیبانی از سایر بخش ها غیرقابل انکار است و سیاستگذاران کشور سعی در تدوین خط مشی های پیشرو و اثرگذار برای آن دارند. با توجه به مشکلات ناشی از تعمیم راهکارهای دیگر کشورها، شناخت مشکلات و چالش های این حوزه می تواند در ترسیم افق برنامه ریزی و تعیین نیازها مفید باشد. این پژوهش، با نظرسنجی از خبرگان توسعه این حوزه شامل متخصصان دانشگاهی و مدیران باتجربه، به شناسایی نحوه خط مشی گذاری دولت برای توسعه این بخش، اولویت بندی حوزه های آن، و تبیین نقش آنها در توسعه این فناوری پرداخته است. مطابق نتایج، دولت به عنوان متولی اصلی توسعه، باید انواع متنوعی از خط مشی ها را تدوین و اجرا نماید. این خط مشی ها که برپایه توسعه متاخر شکل گرفته اند، باید اصلاح قوانین و مقررات را هدف قرار دهند.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات، خط مشی گذاری فناوری، اشاعه فناوری، فناوری پیشرفته
  • فرحناز صدوقی، علی ولی نژادی، حافظ محمدحسن زاده، حمید بورقی، پریسا پاسیار صفحه 641
    امروزه، گسترش فناوری های رقومی، دسترسی گسترده تری را به منابع تصویری موجب شده است. با این حال، گسترش پرشتاب فناوری های تصویری، رشد شگفت آور حجم تصاویر رقومی و رشد روزافزون علائق کاربران برای اطلاعات دیداری، با پیشرفت های قابل قیاس در حوزه بازیابی تصاویر، نظام های نمایه سازی و تعامل با کاربران، پشتیبانی نشده است. در این مطالعه، ابتدا ارزش ذاتی تصاویر و تفاوت های عمده واژه و توصیف واژگانی با تصویر و توصیف تصویری مورد بحث قرار گرفته است، سپس ناکارآمدی فنون بازیابی مبتنی بر واژگانی تصاویر به علت وابستگی عمیق آنها به ویژگی های نحوی (نحوه ترکیب عناصر دیداری) و نیز کاربردهای اصطلاحنامه های مبتنی بر واژگان در بازیابی تصاویر و خلا عمده آنها در محیط های اطلاعاتی جدید با عنوان «شکاف معنایی» بررسی شده است. درادامه، محتوای نحوی و محتوای معنایی تصاویر تبیین شده و توجه به خصوصیات ذاتی تصاویر و محتوای آنها در به کارگیری اصطلاحنامه های مبتنی بر خصوصیات ذاتی تصاویر مورد تاکید قرار گرفته است. درنهایت، کاربست رویکرد اصطلاحنامه ریختاری، یعنی آزمودن چارچوبی اصطلاحنامه ای برای شناسایی روابط بین اشیای درون تصاویر جهت ارتقاء فرایند بازیابی تصاویر به منظور رفع شکاف معنایی در فرایند بازیابی معنایی تصاویر، پیشنهاد شده و به تفصیل ارائه شده است.
    کلیدواژگان: بازیابی تصاویر، نمایه سازی تصاویر، بازیابی معنایی تصاویر، شکاف معنایی، اصطلاحنامه ریختاری
  • فرج الله رهنورد، مهرداد غلامی صفحه 667
    پیاده سازی موفقیت آمیز یک سامانه اطلاعات اجرایی2(EIS) کار ساده ای برای سازمان ها نیست. از میان عوامل مختلفی که باید درنظر گرفته شود، موفقیت یا شکست یک EIS درنهایت به مدیریت موثر فرایند پیاده سازی هم از نظر فناوری و هم از نظر کاربران بستگی دارد. یک EIS از دیگر سامانه های اطلاعاتی متفاوت است، زیرا برای برنامه ریزی و پیاده سازی به رویکرد متفاوتی نیاز دارد. به عنوان نمونه، کاربران آن یعنی مدیران ارشد، دارای سواد رایانه ای بالایی نیستند و وقت یا تمایل زیادی برای این کار ندارند. درضمن، EIS در مقایسه با سامانه های سنتی از پویایی بیشتری برخوردار است. این مقاله با درنظر گرفتن نیاز اطلاعاتی مدیران ارشد برای تصمیم گیری راهبردی، به دنبال شناسایی عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی EIS در سازمان های ایرانی است. جامعه آماری این پژوهش را مدیران و کارشناسان شرکت صنایع تجهیزاتی نفت و شرکت های تابعه آن تشکیل می دهد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. نتایج پژوهش مبتنی بر تحلیل عاملی نشان می دهد که عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی EIS عبارتند از: طراحی مناسب مدل مفهومی، طراحی و استقرار مشارکت جویانه، فناوری مرتبط، نقش واحد IT، مدیریت طرح EIS، نقش مدیریت ارشد، و قابلیت های نرم افزاری مورد نیاز. این عوامل درمجموع، حدود 59 درصد از تغییرپذیری در پیاده سازی موفقیت آمیز EIS را نشان می دهند. بنابراین، باید گفت عوامل کلیدی دیگری نیز وجود دارند که در این پژوهش شناسایی نشده اند.
    کلیدواژگان: عوامل کلیدی موفقیت، سامانه اطلاعاتی، سامانه اطلاعاتی اجرایی
  • علیرضا حسن زاده، لیلا نامداریان، شعبان الهی صفحه 681
    امروزه، معماری خدمت گرا (سرویس گرا) 1، فرصت هایی را در جهت بهبود چابکی و تسریع در تطبیق نیازمندی های کسب و کار با زیرساخت فناوری اطلاعات به وجود آورده است. از آنجا که سازمان ها در فرایند استفاده از این فناوری با چالش های زیادی مواجه می شوند و ممکن است باوجود صرف انرژی زیاد و سرمایه گذاری های کلان دچار شکست شوند، نیازمند پیاده سازی یک مدل حاکمیت مبتنی بر معماری خدمت گرا هستند که براساس رویکرد تدریجی و بلوغ خدمت گرایی سازمان مشخص نماید که چه اقداماتی را در گذار به سمت معماری خدمت گرا انجام دهند. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال ارائه یک مدل برای بلوغ حاکمیت بر معماری خدمت گرا بوده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. جامعه آماری شامل کل خبرگان و متخصصان حوزه معماری خدمت گرا در سراسر دانشگاه های ایران و نمونه آماری شامل 16 نفر از خبرگ ان دانشگاهی بود. به منظور تایید یا رد شاخص ها از آزمون دوجمله ای استفاده شد که نتایج پژوهش دال بر تایید مدل پیشنهادی پژوهش حاضر بود.
    کلیدواژگان: معماری خدمت گرا، بلوغ خدمت گرایی، حاکمیت بر معماری خدمت گرا
  • سیدمحمود ایزدپرست، احمد فراهی، فرامرز فتح نژاد، بابک تیمورپور صفحه 699
    امروزه، نقش مشتریان از حالت پیروی از تولیدکننده، به هدایت سرمایه گذاران، تولیدکنندگان و حتی پژوهشگران و نوآوران مبدل گشته است، به همین دلیل سازمان ها نیاز دارند مشتریان خود را بشناسند و برای آنان برنامه-ریزی کنند. تاکنون از برخی روش های آماری و یادگیری ماشینی برای این منظور استفاده شده است که البته این روش ها به تنهایی دارای محدودیت هایی هستند که در این پژوهش سعی شده است تا با بهره گیری از روش های مختلف داده کاوی تا حد ممکن این محدودیت ها از بین برده و برطبق آن، چارچوبی برای شناسایی مشتریان بیمه بدنه اتومبیل ارائه شود. درواقع، هدف این است تا مشتریانی را که بیشتر به یکدیگر شبیه هستند دسته بندی و با استفاده از این دسته ها و ویژگی های آن، میزان خطرپذیری هر دسته را پیش بینی کرد. حال با استفاده از این معیار (میزان خطرپذیری هر دسته) و نوع بیمه نامه مشتری می-توان میزان خسارت او را پیش بینی کرد که این معیار می تواند کمک شایانی برای شناسایی مشتریان و سیاستگذاری های تعرفه بیمه نامه باشد. برای این منظور، از دو روش داده کاوی4، درخت تصمیم و خوشه بندی برای ایجاد مدل پیش بینی خطرپذیری مشتریان در صنعت بیمه استفاده شده است. البته فن درخت تصمیم برای این منظور نتایج بهتری را به دست آورده است، ولی فن خوشه بندی نیز تفکیک خوبی میان مشتریان ایجاد می کند.
    کلیدواژگان: داده کاوی، بیمه، دسته بندی، درخت تصمیم، خوشه بندی، خسارت
  • عبدالرضا نوروزی چالکی صفحه 723
    از آنجایی که همواره فرض بر این بوده است که علم می تواند به سلامت و رفاه ساکنان کره زمین کمک کند، نیاز به سنجش و ارزیابی علم که «علم سنجی» به دنبال آن است نیز همواره در سطح جهان مطرح بوده و هست. استفاده از نتایج حاصل از این نوع پژوهش ها می تواند تاثیرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، علمی، و فرهنگی شگرفی را در پی داشته باشد. از این رو، همواره پژوهش های«علم سنجی» مورد توجه محافل علمی و پژوهشی و توسعه ای جهان که افق های دوردستی را برای خود ترسیم کرده اند، قرار داشته است. این محافل، از نتایج یافته های «علم سنجی» به عنوان ابزاری برای توسعه استفاده می کنند. این مقاله، ضمن معرفی مختصر ابعاد «علم سنجی»، اثرات نتایج این نوع پژوهش ها را بر توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، علمی، و فرهنگی کشور و همچنین، تاثیر آن را بر خدمات کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی مورد تاکید قرار داده است. بر این اساس، این مقاله با روش کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی درنظر داشته است ضمن تبیین جایگاه علم سنجی در فرایندهای سیاست علم، به بیان نقشی که این علم می تواند در فرایند توسعه جامعه ایفا کند، بپردازد
    کلیدواژگان: ظلم سنجی، اثرات اقتصادی، اثرات اجتماعی، اثرات سیاسی، اثرات علمی و فرهنگی، خدمات کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی
  • شیلا سلیمانی، سیدیعقوب موسوی، مهری پریرخ صفحه 737
    این پژوهش، با هدف بررسی رابطه بین میزان استفاده اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد از فناوری اطلاعات و ارتباطات با میزان انگیزه، روزآمد شدن محتوای درسی کلاس، و جذابیت کلاس درس در سال تحصیلی 87-88، به منظور توانایی کاربرد موثر فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلاس درس، تاثیر آن بر انگیزه مدرسان و فراگیران و روزآمد شدن مطالب درسی کلاس و بررسی مشکلات و چالش های احتمالی در استفاده از آن و ارائه راهکار در برخورد با مشکلات تدارک دیده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه 274 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت تصادفی- طبقه ای انتخاب شدند. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، از نوع پژوهش های کاربردی و توصیفی پیمایشی و نیز براساس روش پژوهش، از نوع پژوهش های همبستگی بوده است. جهت ابزار گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته که به صورت چهره به چهره و دقیق پر شد، مشاهده و مصاحبه با اساتید که براساس آن، مشکلات شان را در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بیان نمودند، استفاده شد. در بررسی نتایج این پژوهش، رابطه بین میزان استفاده اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد از فناوری اطلاعات و ارتباطات با روزآمد شدن محتوای کلاس درس، میزان جذابیت کلاس و سطوح میزان انگیزه آنان (کم، متوسط، زیاد)، طبق آزمون آنالیز واریانس یک طرفه، فرض برابری متوسط میزان استفاده اعضای هیات علمی از فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر سه مورد رد می شود. به عبارتی، اختلاف معنی داری (مثبت) بین آنها وجود دارد که به ترتیب کم به زیاد در تمام موارد به صورت 1) کم، 2) متوسط، و 3) زیاد است.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات، اعضای هیئت علمی، روزآمد شدن محتوای درسی، جذابیت کلاس، سطوح انگیزه، دانشگاه فردوسی مشهد
  • فرشید دانش، فرامرز سهیلی، علیرضا اسفندیاری مقدم، نورالله کرمی، افروز زارعی صفحه 759
    دانشگاه های جهان اسلام در گذر از دنیای فیزیکی به دنیای مجازی و برای ارائه خدمات به پژوهشگران جهان اسلام ناگزیر از طراحی وب سایت هستند. اکنون تقریبا تمامی دانشگاه های پایتخت های جهان اسلام دارای وب سایت هستند، اما مشخص نیست که وب سایت هر یک از این دانشگاه ها تا چه حد توانسته در راستای رسالت اطلاع رسانی خود گام های موثری بردارد. تعیین وب سایت های هسته و بررسی میزان تاثیرگذاری، رتبه، همکاری میان آنها و پیوندهای ارائه شده به آنها اهداف این مقاله است. در انجام این پژوهش، از فرمول های مربوط به تعیین وب سایت های هسته، هم پیوندی، پیوندهای دریافتی، عامل تاثیرگذار وبی تجدیدنظرشده و از روش های تحلیل خوشه ایو تحلیل چندمتغیره استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که وب سایت دانشگاه King Saud University کشور عربستان دارای بیشترین میزان رویت و به عبارتی معتبرترین وب سایت در میان وب سایت های مورد مطالعه محسوب می شود. همچنین، یافته های تحلیل هم پیوندی ها نشان داد که وب سایت های دانشگاه های پایتخت های جهان اسلام با روش تحلیل خوشه ایدر 12 خوشه و با روش تحلیل چندمتغیره در 11 خوشه با هم همکاری دارند که دو مورد از خوشه های مورد بررسی در روش تحلیل خوشه ای، خوشه های ملی (کشورهای ایران و ترکیه) بودند. تحلیل نتایج این مقاله بیانگر این امر است که مدیران و طراحان وب سایت های دانشگاه های مورد مطالعه باید با شناخت عواملی که بر جذب پیوند توسط وب سایت تاثیر دارند، برای ارتقاء کیفی و محتوایی وب-سایت خود برنامه ریزی نمایند. به هر حال، موفقیت نهایی یک وب سایت به عواملی چون کیفیت، اندازه، زبان، قدمت، شمول و برخی عوامل دیگر بستگی دارد و نمی توان یک یا دو عامل محدود را به عنوان تنها دلایل موفقیت یک وب سایت قلمداد کرد.
    کلیدواژگان: وب سنجی، پیوند دریافتی، هم پیوندی، هم پیوندی، جهان اسلام، دانشگاه
  • محمدرضا داورپناه، نیره دادخواه صفحه 777
    هدف پژوهش حاضر ارزیابی میزان استفاده، تعیین میزان نفوذ و بررسی هزینه-سودمندی منابع الکترونیکی کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد بوده است. جامعه آماری پژوهش، منابع اطلاعاتی الکترونیکی اشتراکی کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد، شامل مجلات الکترونیکی و پایگاه های اطلاعاتی دسترس پذیر از طریق سرورهای مرکزی شش پایگاه اطلاعاتی ابسکو، الزویر، پروکوئست، امرالد، آکسفورد، و اشپرینگر در سال 2009 بوده است. برای گردآوری اطلاعات از دو شیوه بسامد استفاده و تحلیل هزینه-سودمندی، استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که فراوانی میزان استفاده براساس شاخص های ای -متریک (تعداد دانلود مقاله با فرمت اچ.تی.ام.ال و پی.دی.اف، تعداد دانلود چکیده، و تعداد انجام جستجو و نشست) در پایگاه های مختلف اختلاف معنی داری دارد به طوری که در بین شش پایگاه مورد مطالعه، پایگاه الزویر دارای بالاترین میزان استفاده و پایگاه آکسفورد دارای پایین ترین میزان استفاده بوده است. گزارش های سرور با گزارش های ناشران در گزارش تعداد دانلود مقاله در پایگاه های منتخب با یکدیگر تفاوت معنی داری داشتند. پایگاه الزویر، نسبت به سایر پایگاه ها با 3/72 درصد کل جلسات جستجو، بیشترین جلسات جستجو را در سال 2009 به خود اختصاص داده است. میزان استفاده و هزینه-سودمندی در حوزه های مختلف موضوعی نیز با یکدیگر تفاوت معنی داری داشته اند؛ هزینه سودمندی حوزه کشاورزی از همه بالاتر بوده است. بین ضریب تاثیر و میزان استفاده از مجلات حوزه علوم و علوم انسانی، رابطه ای مشاهده نشد. میزان استفاده دو گروه کاربران (اعضای هیئت علمی و کارکنان، دانشجویان)، از پایگاه های مورد بررسی یکسان بود. با توجه به مدت زمان حدود یک ساعت و چهل دقیقه استفاده کاربران دانشگاه فردوسی مشهد از منابع اطلاعاتی الکترونیکی مورد بررسی در طول سال 2009 می توان نتیجه گرفت که میزان استفاده کاربران جامعه مورد مطالعه پایین بوده است.
    کلیدواژگان: سنجش منابع و نظام های الکترونیکی، منابع اطلاعاتی الکترونیکی، میزان استفاده، هزینه سودمندی، شاخص های ای متریک، ارزیابی پایگاه های مجلات الکترونیکی
|
  • Mohammad Taghi Taghavifard, Mohsen Zahedi Adib, Mostafa Torabi Page 539
    This study extended the Technology Acceptance Model (TAM), Theory of Planned Behavior (TPB) and the trust factor to study the factors affecting the use of information technology and Internet banking in Iran, especially from Internet banking customers Mellat Bank of Iran has paid. Technology Acceptance Model by Davis (1986) is one of the theories that were attended by many researchers. He believed that two factors, customer perception of level of perceived benefit and ease of use, influence in shaping the customer and finally decided to use in practice have a new system. TPB model is also widely and extensive study about predicting human behavior with emphasis on personal and social roles and social systems of human behavior is concentrated. TPB is a cognitive theory of human behavior that focuses on predicting and understanding behavior is determined. Survey to include all Mellat Bank customers, was the bank's Internet banking services. The sample size in this study 95 percent of 377 people was considered desirable to return to the number, the number of questionnaires among 500 members elected branches was distributed in the sample. Findings from this study showed that variables of trust, ease of use, perceived usefulness on the attitude to perform the desired behavior (the use of Internet banking) had high impact and the one hand, these factors also directly to individual behavior the use of Internet banking services had an important role and attitude and subjective norms in individual intention to use of Internet banking service had a direct and positive impact. Trust factor as a primary factor in strengthening the individual intentions and plans to perform a particular behavior has been effective.
    Keywords: Information technology, electronic services, electronic banking, internet banking
  • Fatemeh Jafari, Marzieh Goltaji Page 561
    This research investigated scientific outputs status of faculty members of Humanities, Art and Social Sciences faculties of state universities of Iran that indexed in A&HCI and SSCI during 2000 to 2008. Descriptive and analytical method was used to conduct this research. Findings showed that Tehran University with 38/73% and then Shiraz University with 15.65% had the greatest value of scientific outputs, while in other universities the status of scientific outputs was not satisfying. Article with 76.42% was the most published format and then meeting abstract, book review, proceeding paper are next in rank. 65.65% of scientific outputs were collective and 34.34% individual. Scientific outputs development process in universities during the investigated period was ascending. Scientific outputs of Humanities, Art and Social Sciences faculties of state universities were published in167 titles and through these 135 titles (80.83%) were indexed in Journal Citation Reports and among these the impact factor of 74 journals (54.81%) range from 0 to 1 and the other 61 (45.18%) journals’ impact factors value more than one.
    Keywords: scientific outputs, faculty members, Humanities, Art, Social Sciences faculties, state universities
  • Mohammad Lagzian, Shamsoddin Nazemi, Fatemeh Dadmand Page 577
    Assessing the success of information systems within organizations has been identified as one of the most critical subjects of information system management in both public and private organizations. It is therefore important to measure the success of information systems from the user's perspective. The purpose of the current study was to evaluate the degree of information system success by the adjusted DeLone and McLean’s model in the field financial information system (FIS) in an Iranian University. The relationships among the dimensions in an extended systems success measurement framework were tested. Data were collected by questionnaire from end-users of a financial information system at Ferdowsi University of Mashhad. The adjusted DeLone and McLean model was contained five variables (system quality, information quality, system use, user satisfaction, and individual impact). The results revealed that system quality was significant predictor of system use, user satisfaction and individual impact. Information quality was also a significant predictor of user satisfaction and individual impact, but not of system use. System use and user satisfaction were positively related to individual impact. The influence of user satisfaction on system use was insignificant
    Keywords: Information systems (IS) success evaluation, information quality, system quality, financial information systems, user satisfaction
  • Mehrdokht Wazirpour Keshmiri, Bahareh Fozooni Page 597
    The main purpose of this research was to compare the scale of web subject directories precision in information retrieval of technical-engineering science. Information gathering was documentary and webometric. Keywords of technical-engineering science were chosen at twenty different subjects from IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) and engineering magazines that situated in sciencedirect site. These keywords are used at five subject directories Yahoo, Google, Infomine, Intute, Dmoz, that were web directories high-utilization. Usually first results in searching tools are connected to searching keywords. Because, first ten results was evaluated in every search. These assessments to consist of scale of precision, scale of error, scale retrieval items in technical-engineering categories to retrieval items entirely. The used criteria for determining the scale of precision that was according to high-utilization standards in different documents, to consist of presence of the keywords in title, appearance of keywords at the part of web retrieved pages, keywords adjacency, URL of page, page description and subject categories. Information analysis was according to Kruskal-Wallis Test and L.S.D fisher. Results revealed that there was meaningful difference about precision of web subject directories in information retrieval of technical-engineering science, Therefore this theory was confirmed.web subject directories ranked from point of precision as follows. Google, Yahoo, Intute, Dmoz, and Infomine. The scale of observed error at the first results was another criterion that was used for comparing web subject directories. In this research, Yahoo had minimum scale of error and Infomine had most of error. This research also compared the scale of retrieval items in all of categories web subject directories entirely to retrieval items in technical-engineering categories, results revealed that there was meaningful difference between them. And second theory was confirmed. That Intute with 52 percent had most, and Google with 5.3 percent had least scale of ratio technical-engineering retrieval items to retrieval items in all of categories.
    Keywords: Web subject directories, comparing, precision, information retrieval, technical, engineering
  • Mohammad Mahmoudi Maymand, Ali Shayan, Nadia Kalantari Page 617
    The role of ICT development as an advanced technology in the society transition and supporting the other sectors development is undeniable. ICT is one of the most critical sectors in the economy, so the policy-makers attempts to codify effective and advanced policies. Nevertheless they face several challenges. According to the problems derived from solution generalization, identification of problems and challenges of ICT in each country can be valuable in directing planning scope, requirement analysis and operational guidelines. According to ICT developments experts attitudes, includes academic masters and managers, this paper identified the government policy-making method for ICT development and prioritize the areas and their roles in ICT development. Depending on the results, the government was the main trustee of ICT development and it should form and conduct various policies. These policies should be bases on late comer catch up. The research highlighted the importance of regulation modification.
    Keywords: Information, communication, technology policy, making, technology diffusion, high, tech
  • Farahnaz Sadoughi, Ali Valinejadi, Hafez Mohammad Hassanzadeh, Hamid Bouraghi, Parisa Pasyar Page 641
    Today, images are used in almost every career, and a different range of professional groups use images in their work. They have always been used as a means to convey information. Images are very often used either alone or in compound with text, as they are able to conveying information difficult to depict in words. However, image retrieval based on syntactic features alone does not provide support for various types of queries. There is a mismatch between what the current solutions for this are able to providing, and what we demand from an image retrieval system. This gap between what is possible and what we require, by many authors has been named the "Semantic gap". The focus of this paper was how to obtain successful semantic image retrieval from large image collections. The research investigated some of the difficulties of getting correlate results when searching in image collections. A new tool, the shape thesaurus, was suggested as a step into improving image retrieval. The principal motivation behind this suggestion has been to assess the possibilities of narrowing the Semantic gap.
    Keywords: Image retrieval, image indexing, image semantic retrieval, semantic gap, shape thesaurus
  • Farajollah Rahnavard, Mehrdad Gholami Page 667
    Successful implementation of an executive information system (EIS) is not an easy job for most of organizations. Out of many factors to be considered, the success or failure of an EIS ultimately depends on how well the implementation process is managed in terms of both technology and users. This article with regarding to senior managers’ information needs to make strategic decisions, was about to recognize critical success factors in implementing EIS in the Iranian organizations. Statistical Population in this research included managers and experts in Petroleum Equipment Industries Corporation (PEIC) and its subordinates. A questionnaire was developed by researchers for gathering data from sample population. Research findings based on factor analysis was indicative of following critical success factors for implementation of EIS: 1) Development of an appropriate conceptual model; 2) a participative approach in design and development; 3) a relevant technology; 4) role of IT Department; 5) project management of EIS; 6) supportive role of senior management; and 7) software capabilities. The model explained 59 percent of the variance in successful implementation of EIS. Therefore, it should be bear in mind that there are others CSFs which were not recognized in this research.
    Keywords: Critical success factors, information system, executive information system
  • Alireza Hasanzadeh, Leila Namdarian, Shaban Elahi Page 681
    Today, SOA has created the opportunities to improve agility and speed in matching business needs with information technology infrastructure. Since the organization in the process of using this technology faces many challenges and may spend a lot of energy and despite huge investments, failure, therefore need to implement a model for SOA governance that based on a gradual approach and SOA maturity of the organization determine what actions they do to move toward SOA. Therefore, this study was following present such a model. Data gathering tool was questionnaire. In order to confirm the model of study, sample included 16 academic experts. The results confirmed the model of this study.
    Keywords: Service oriented architecture, service oriented architecture maturity, service oriented maturity governance
  • Seyyed Mahmood Izadparast, Ahmad Farahi, Faramarz Fath Nejad, Babak Teimourpour Page 699
    Nowadays customers’ role is changed from just accepting the producers, to leading investors, producers, and even researchers and inventors. Therefore, it is necessary for organizations to identify their customers well and to make plans for them. Some statistical and machine-based learning methods are used so far. However these methods alone are not without limitations. Using various methods of data mining, this research was to eliminate those restrictions as far as possible, so that a framework for identification of car insurance customers could be provided. In fact, the purpose was to categorize the most similar customers and to estimate the amount of risk in each category, according to their characteristics. Now, using this scale (i.e. amount of risk in each category) and considering the type of customer’s policy, the level of recompense could be estimated. This criterion can be helpful to identify customers and for making insurance tariff policies. For this purpose, in insurance industry the two data mining methods were been used to estimate customers’ detriment: the decision tree and clustering. Nevertheless, the decision tree method appears to give better results, although at the same, the clustering method generates a good categorization.
    Keywords: Data mining, insurance, categorize, decision tree, clustering, detriment
  • Abdolreza Noroozi Chakoli Page 723
    The measurement and evaluation of science, that scientometrics is followed, subsequently has always been in the world since it has been assumed that science can help the health and welfare of the inhabitants of the planet. Using the results of researches can effect on the economic, social, political, scientific, and cultural foundations. Therefore, the scientometrics researches are attractive for scientific and research societies that draw the distant horizons for themselves. This article introduced the scientometrics dimensions concisely and discusses the effects of results of these researches on economic, social, political, scientific, and cultural development in the countries and emphasizes its effects on the services of library and information centers. So, this paper presented the situation of scientometrics in science policy processes and states its role in the society development process based on the library method and using the analytical approach.
    Keywords: Scientometrics, economic impact, social impact, political impact, scientific, cultural impact, library, information centers services
  • Shila Soleymani, Seyyed Yaghub Mosavi, Mehri Parirokh Page 737
    The present paper aimed to study the relationship between usage rate of information and communication technology by faculty members of Ferdowsi University of Mashhad and motivation rate, updating of lesson content and attractiveness of classroom in academic year of 2008-2009 and to study the ability to use information and communication technology in the classroom effectively, its effects on motivation of teachers and learners and updating of lesson content and to investigate possible difficulties and challenges in its usage and to suggest a course of action. Statistical universe studied was selected 274 members of faculty of Ferdowsi University using random-stratified sampling with proper assignment. Considering purpose of the paper, it was applied research and descriptive survey and concerning methodology it was correlation research. A researcher-built questionnaire was filled as face to face and precisely an interview in which professors expressed their problems in usage of information and communication technologies were used as a data collection tool. The results showed that the relationship between usage rate of information and communication technology by faculty members of Ferdowsi University of Mashhad and updating lesson content, attractiveness of class and their motivation level (low, medium, high) according to one-sided variance analysis, the assumption of average equality of usage rate of information and communication technology by faculty members was rejected in all three cases. In other words, there was a significant difference (positive) between them, in ascending order were as low, medium and high.
    Keywords: Information, communication technology, faculty members, updating of lesson content, attractiveness of class, motivation levels, Ferdowsi University of Mashhad
  • Farshid Danesh, Faramarz Soheili, Alireza Isfandyari, Moghaddam, Norolah Karami, Afrooz Zarei Page 759
    In order to serve the Islamic researchers, providing a web site is inevitable for Islamic Universities which are in transition from the real to the virtual world and. Today, almost all the major universities in Islamic community have websites. But, in the realization of their mission, it is not clear to what extant these universities were successful in terms of information dissemination. The aim of this paper was to determine the core web sites and evaluate the effectiveness, ranking and collaboration rate among these websites. The formulas of core website determination, co-links and in-links analysis and revised web impact factor were used beside cluster and multidimensional analysis methods in this study. Results showed that "King Saud University" website in Saudi Arabia had the highest visibility and the most authoritative website among all university websites. Also, co-link analysis showed that major Islamic university websites had collaboration in 12 clusters based on clustering analysis and in 11 clusters based on multidimensional analysis, where two of them (Iran and Turkey) were national clusters in cluster analysis method. Results analysis indicated that web designers in these universities must identify how to attract links and web traffic in order to promote the quality and content of websites. However, the ultimate success of a website was dependent upon factors such as quality, size, language, and the approximate age of a website which was not limited to one or two factors.
    Keywords: Webometrics, in, links, co, links, Islamic world universities
  • Mohammad Reza Davarpanah, Nayereh Dadkhah Page 777
    The purpose of this study was to investigate the usage of electronic journals in Ferdowsi University, Iran based on e-metrics. The paper also aimed to emphasize the analysis of cost-benefit and the correlation between the journal impact factors and the usage data. In this study experiences of Ferdowsi University library on licensing and usage of electronic resources was evaluated by providing a cost-benefit analysis based on the cost and usage statistics of electronic resources. Vendor-provided data were also compared with local usage data. The usage data were collected by tracking web-based access locally, and by collecting vender-provided usage data. The data sources were one-year of vendor-supplied e-resource usage data such as Ebsco, Elsevier, Proquest, Emerald, Oxford and Springer and local usage data collected from the Ferdowsi university web server. The study found that actual usage values differ for vendor-provided data and local usage data. Elsevier has got the highest usage degree in searches, sessions and downloads. Statistics also showed that a small number of journals satisfy significant amount of use while the majority of journals were used less frequent and some were never used at all. The users preferred the PDF rather than HTML format. The data in subject profile suggested that the provided e-resources were best suited to certain subjects. There was no correlation between IF and electronic journal use. Monitoring the usage of e-resources gained increasing importance for acquisition policy and budget decisions. The article provided information about local metrics for the six surveyed vendors/publishers, e.g. usage trends, requests per package, cost per use as related to the scientific specialty of the university.
    Keywords: Cost, benefit, electronic, resources, usage data, e, journals, e, metrics, Ferdowsi University