فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال هشتم شماره 1 (پیاپی 23، بهار و تابستان 1381)

یکی از معضلات پیچیده داوری، ابهام در مفاهیم داوری و درنتیجه، عدم دقت در پاسخهای ارائه شده در مورد هر یک از این مفاهیم و نهایتآ احتمال بروز خطا در نتیجه گیری و داوری پایانی است. از سوی دیگر، یکی از موارد مهم در نظامهای دانشگاهی تعیین ارزش و اعتبار کتابهای مختلفی است که در دانشگاه ها به چاپ می رسند، زیرا با توجه به سیاستهای کلان دانشگاه ها مبنی بر: الف) نشر مباحث علمی از طریق چاپ کتابها و ب) حفظ و افزایش اعتبار علمی آثار منتشر شده منتسب به آن دانشگاه، تلاش وافری در تعیین شاخصهایی مناسب برای ارزشگذاری و داوری کتابها مصروف می شود. مهیا می کند؛ لذا، در این مقاله، با استفاده از اصول منطق فازی و با تعریف مفاهیم مورد داوری کتابها به صورت مجموعه های فازی و نیز به کمک توابع عضویت فازی، مدل مناسبی برای تبیین داوری کتابهای علمی و پوشش دهی محدوده ابهام آن بیان می گردد. حسن ویژه این مدل آن است که اولا امکان پردازش پاسخهای بعضا نادقیق (داده های توام با عدم قطعیت) مهیا می شود، و ثانیا نظام داوری چنان طراحی می گردد که تغییرات جزئی قواعد و یا بروز خطا در تعیین شاخصهای ارزیابی، تغییر چشمگیری را در نتیجه داوری پدید نیاورد. در این بحث، از نظام طراحی شده در حل نمونه ای عملی از مسائل داوری استفاده گردیده و نتایج حاصل از آن مورد بحث و توجه قرار گرفته است.

این تحقیق تحولات روانی – اجتماعی در چگونگی استفاده از سیستم ارتباطات رایانه ای (اینترت) برای ارتقای آموزش دانشگاهی را بررسی می کند. این بررسی براساس اطلاعات جمع آوری شده از 3 مطالعه تنظیم شده است که شامل مشاهده چگونگی استفاده از اینترنت برای تداوم بحث کلاسی و تبادل اطلاعات درسی (discussion group)، و مقایسه کلاسهایی با بیشترین و کمترین میزان فعالیت در استفاده از ارتباطات رایانه ای می باشد. مطالعه بعدی بررسی نگرش و انگیزه دانشجویان در استفاده از اینترنت است. نتایج حاصل از این مطالعات نشان دهنده تعامل پیچیده فرآیندهای روانی – اجتماعی – سازمانی استفاده-کنندگان با فناوری های رایانه ای در زمینه آموزش هستند. حاصل سه تحقیق نشان داد که از 2512 درس ارائه شده در دانشگاه فقط 574 درس (22 درصد) از سیستم اینترینت و discussion groups برای تبادل اطلاعات و بحثهای آموزشی استفاده کرده بودند. از این 574 کلاس، فقط 164 کلاس (5/6 درصد) حداقل 10 باز از طریق ارتباطات رایانه ای به بحث یا تبادل اطلاعات پرداخته بودند. پرسشنامه ها نیز بر دلایل روانی – اجتماعی در عدم استقبال از این فناوری ها برای آموزش اشاره می کردند. مهمترین این دلایل نداشتن وقت کافی و انگیزه و علاقه بود. نتایج همچنین دلالت بر این دارند که استفاده مؤثر از ارتباطات رایانه ای در ارائه آموزش بیشتر بستگی به زمینه های روانی – اجتماعی – سازمانی استفاده کنندگان دارد تا به امکاناتی که خود فناوری ارائه می دهد.

در ادبیات امروزین رشد اقتصادی، سرمایه انسانی از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است و، براساس مطالعات انجام شده، جای خالی تفاوت رشد تولید و رشد عوامل تولید را پرمی کند. مقاله حاضر به بررسی سهم سرمایه انسانی در رشد اقتصادی ایران می پردازد، یعنی بعد کلان سرمایه انسانی را مورد توجه قرار می دهد. در این مقاله، ابتدا به تبیین مدل مورد استفاده، که مدلی مبتنی بر سرمایه انسانی است و به مدل MRW مشهور است، پرداخته و سپس به جایگزین کردن متغیرهای سرمایه انسانی (نرخ ثبت نام در مقاطع مختلف، سالهای تحصیلی و مخارج آموزشی) مبادرت شده است. ضرایب این متغیرها نشان از تاثیر مثبت، معنی دار و البته متفاوت بر رشد اقتصادی دارند. همچنین، سهم نیروی انسانی متخصص (دانش آموخته دانشگاهی) در رشد اقتصادی بخشهای صنعت، کشاورزی و خدمات نیز برآورد شده است و همه ضرایب مربوط به آن مثبت و معنی دار ارزیابی شده اند. در پایان، به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها پرداخته شده است.

این مقاله بر آن است که علل و عوامل اقتصادی مهاجرت نخبگان را از دید دانشجویان رشته های برق و کامپیوتر در دو دانشگاه طراز اول کشور مورد بررسی قرار دهد. در این پژوهش، از نظریه مهاجرت جاذبه – دافعه و روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است و نتایج حاصل از آن نشان می دهد که، از نظر دانشجویان بطور کلی عوامل اقتصادی نسبت به عوامل علمی – آموزشی، اجتماعی – فرهنگی، سیاسی در این زمینه از اولویت بیشتری برخوردارند. هرچند در این پژوهش شکاف عمیقی بین پارامترهای اقتصادی در ایران و کشورهای توسعه یافته دیده می شود دانشجویان با افزایش تحصیلات خود، وضعیت اقتصادی بهتر را در خارج از کشور برای خود متصورند، اما نکته جالب این است که بخش اندکی از دانشجویان مایلند در خارج از کشور اقامت دائم نمایند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی و مطالعه کمی پایان نامه های دوره کارشناسی ارشد و دکتری تربیت بدنی مراکز آموزش عالی کشور از سال 1357 تا 1388 است. در این پژوهش، محقق برای جمع آوری این اطلاعات از روش توصیفی بهره جسته است. جامعه آماری و نمونه آماری تحقیق کلیه پایان نامه های (در این مرحله صرفا صفحه اول) مراکز آموزش عالی کشور تا پایان سال 1378 است. برای شناسایی و تعیین کلیه عناوین پایان نامه ها، به کتابخانه-های مراکز آموزش عالی – که دارای دوره تحصیلات تکمیلی بودند – مراجعه و اطلاعات لازم جمع آوری گردید. اطلاعات مورد بررسی درباره نمونه آماری شامل نام محقق،عنوان پایان نامه، سال دفاع، حیطه گرایش علمی، نوع و هدف تحقیق، دوره تحصیلی، استاد راهنما و تخصص استاد راهنما است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی، استفاده شده است. نتایج به دست آمده به طور خلاصه به شرح زیرند: 1) تهیه فهرستی به صورت کتاب (در دست چاپ است) از کلیه عناوین، نام محقق، نام استاد راهنما و تخصص استاد راهنما، سال دفاع، نام مؤسسه، پایان نامه های تربیت بدنی مراکز آموزش عالی کشور از سال 1357 لغایت 1378؛ 2) فراوانی پایان نامه ها با توجه به تفکیک مراکز آموزش عالی، دوره تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری، سال دفاع و جنس پژوهشگر؛ 3) فراوانی پایان نامه ها با توجه به نوع تحقیق از نظر هدف پژوهش، جنس آزمودنی ها، محل جغرافیایی جامعه آماری پایان نامه ها؛ 4) فراوانی پایان نامه ها با توجه به نوع بیماری، موقعیت بدن، دستگاه های بدن و رشته ورزشی آزمودنی ها؛ 5) فراوانی پایان نامه ها با توجه به نام استاد راهنما، تخصص استاد راهنما، حیطه علمی و گرایش تحصیلی؛ در خاتمه، یادآور می شود که این تحقیق (بخشی از طرح جامعی است که)به درخواست پژوهشکده تربیت بدنی وعلوم ورزشی انجام شده است.

به هنگام ارزشیابی آموزشی تصمیمهای متعددی باید اتخاذ گردد. دانش و معرفتهایی که به ارزشیاب در تصمیم گیری های خود کمک می کنند «مبانی» نامیده می شوند. سؤال این است که مبانی ارزشیابی آموزشی چه هستند؟ در این مقاله، تلاش می شود تا برپایه توصیفی از فعالیتهای عمده ارزشیابی آموزشی، مبانی اصلی آن با عناوین «اخلاقی»، «معرفت شناختی» و «سیاسی» معرفی شوند. در بحث از مبانی اخلاقی، به مساله «ارزش» در فرایند ارزشیابی اشاره می شود و از عینی گرایی و ذهنی گرایی اخلاقی سخن به میان می آید و به دو مکتب عمده ذهنی گرایی اخلاقی، یعنی سودمندگرایی و شهودگرایی، پرداخته می شود. در بحث از مبانی معرفت شناختی، انگاره های تجربی گرایی، طبیعت گرایی و تعددگرایی معرفی می شوند و، با طرح متغیرهای اساسی هر یک از آنها، مقایسه ای بین آنها انجام می شود. در بحث از مبانی سیاسی، دوجهت گیری اساسی «تاکید بر نقش دولت» و «تاکید بر نقش عامه» و بنیادها و پیامدهای هر یک از آنها موردنظر قرار می گیرد. در ضمن توضیح هر یک از مبانی، به ذکر جایگاه هر یک از الگوهای ارزشیابی اقدام می شود و در پایان نیز ارتباط الگوهای ارزشیابی با جنبه های مختلف هر یک از مبانی اخلاقی، سیاسی و معرفت شناسی نشان داده می شود.