فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال دهم شماره 1 (پیاپی 32، بهار و تابستان 1383)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال دهم شماره 1 (پیاپی 32، بهار و تابستان 1383)

  • 228 صفحه، بهای روی جلد: 12,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/06/30
  • تعداد عناوین: 7
|
  • احمدرضا سنجری، محمدرضا بهرنگی صفحه 1
    هدف از پژوهش حاضر بررسی و شناسایی بهره‎وری تحقیقات و فرهنگ سازمانی حاکم برآن در یکی از دانشگاه های مستقر در تهران و ارائه راهکارها و مدل مرتبط با مدیریت فرهنگ سازمانی به منظور رفع مشکلات و تنگناها و بهبود و توسعه تحقیقات در این دانشگاه است.
    با توجه به ماهیت، اهداف و سؤالات ویژه تحقیق، از روش تحقیق مطالعه موردی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق 165 نفر اعضای هیئت ‎علمی محقق (استادیار به بالا) بود که در سال 82-1381 به امر پژوهش و آموزش اشتغال داشتند. از میان این جامعه، تعداد 115 نفر به روش نمونه‎گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل شاخصهای بهره‎وری تحقیقات و یک پرسشنامه فرهنگ سازمانی است. برای تجزیه و تحلیل داده های آماری شاخصهای بهره‎وری تحقیقات که غالبا به صورت درصد، نسبت و نرخ رشد است، از میانگین هندسی و برای تحلیل داده های فرهنگ سازمانی که در مقیاس فاصله‎ایبه دست آمد، از آمار استنباطی آزمون معنی‎داری t برای محاسبه تفاوت میانگینها در دو جامعه همگون (وابسته) با درجه آزادی 99= df و سطح معنی‎ داری 05/ 0=α استفاده شد.
    نتایج پژوهش بیانگر آن است که شاخصهای بهره‎وری تحقیقات در دانشگاه مورد مطالعه شامل بهره‎وری پژوهشگران، بهره‎وری علمی (تولید دانش) و بهره وری اعتبارات پژوهشی چندان مطلوب نیست.
    میانگین عددی شاخصهای ده‎گانه فرهنگ سازمانی مشتمل برخلاقیت، ریسک ‎پذیری، سبک ‎رهبری، حمایت مدیریت، یکپارچگی و هماهنگی، کنترل، هویت سازمانی، نظام پاداشها، سازش با پدیده تعارض و الگوی ارتباطات در مقیاس لیکرت کمتر از 3 و مبین فرهنگ سازمانی ضعیف حاکم بر تحقیقات این دانشگاه است. همچنین، فرهنگ سازمانی تحقیقات در وضعیت موجود هر یک از دانشکده ‎های علوم تربیتی و روانشناسی، شیمی، علوم پایه، تربیت بدنی، ادبیات و علوم ‎انسانی، ریاضی و کامپیوتر با فرهنگ‎ سازمانی در وضعیت مطلوب در همان دانشکده ها متفاوت و این تفاوت معنی‎دار است. این امر حکایت از شکاف و فاصله میان فرهنگ سازمانی موجود و فرهنگ سازمانی مطلوب تحقیقات دانشگاه دارد. ضمن اینکه بین نظرهای اعضای هیئت ‎علمی (استادیار به بالا) دانشکده‎ ها درخصوص معنی ‎داری شاخصهای فرهنگ سازمانی در دو وضعیت موجود و مطلوب تحقیقات، همپوشی و همبستگی مثبت وجود داشته است.
    کلیدواژگان: بهره وری، تحقیقات، فرهنگ سازمانی، روندیابی و دانشگاه
  • منصور خلیلی عراقی، علی سوری صفحه 39
    هدف از پژوهش حاضر بررسی و شناسایی بهره‎وری تحقیقات و فرهنگ سازمانی حاکم برآن در یکی از دانشگاه های مستقر در تهران و ارائه راهکارها و مدل مرتبط با مدیریت فرهنگ سازمانی به منظور رفع مشکلات و تنگناها و بهبود و توسعه تحقیقات در این دانشگاه است.
    با توجه به ماهیت، اهداف و سؤالات ویژه تحقیق، از روش تحقیق مطالعه موردی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق 165 نفر اعضای هیئت ‎علمی محقق (استادیار به بالا) بود که در سال 82-1381 به امر پژوهش و آموزش اشتغال داشتند. از میان این جامعه، تعداد 115 نفر به روش نمونه‎گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل شاخصهای بهره‎وری تحقیقات و یک پرسشنامه فرهنگ سازمانی است. برای تجزیه و تحلیل داده های آماری شاخصهای بهره‎وری تحقیقات که غالبا به صورت درصد، نسبت و نرخ رشد است، از میانگین هندسی و برای تحلیل داده های فرهنگ سازمانی که در مقیاس فاصله‎ایبه دست آمد، از آمار استنباطی آزمون معنی‎داری t برای محاسبه تفاوت میانگینها در دو جامعه همگون (وابسته) با درجه آزادی 99= df و سطح معنی‎ داری 05/ 0=α استفاده شد.
    نتایج پژوهش بیانگر آن است که شاخصهای بهره‎وری تحقیقات در دانشگاه مورد مطالعه شامل بهره‎وری پژوهشگران، بهره‎وری علمی (تولید دانش) و بهره وری اعتبارات پژوهشی چندان مطلوب نیست.
    میانگین عددی شاخصهای ده‎گانه فرهنگ سازمانی مشتمل برخلاقیت، ریسک ‎پذیری، سبک ‎رهبری، حمایت مدیریت، یکپارچگی و هماهنگی، کنترل، هویت سازمانی، نظام پاداشها، سازش با پدیده تعارض و الگوی ارتباطات در مقیاس لیکرت کمتر از 3 و مبین فرهنگ سازمانی ضعیف حاکم بر تحقیقات این دانشگاه است. همچنین، فرهنگ سازمانی تحقیقات در وضعیت موجود هر یک از دانشکده ‎های علوم تربیتی و روانشناسی، شیمی، علوم پایه، تربیت بدنی، ادبیات و علوم ‎انسانی، ریاضی و کامپیوتر با فرهنگ‎ سازمانی در وضعیت مطلوب در همان دانشکده ها متفاوت و این تفاوت معنی‎دار است. این امر حکایت از شکاف و فاصله میان فرهنگ سازمانی موجود و فرهنگ سازمانی مطلوب تحقیقات دانشگاه دارد. ضمن اینکه بین نظرهای اعضای هیئت ‎علمی (استادیار به بالا) دانشکده‎ ها درخصوص معنی ‎داری شاخصهای فرهنگ سازمانی در دو وضعیت موجود و مطلوب تحقیقات، همپوشی و همبستگی مثبت وجود داشته است.
    کلیدواژگان: اشتغال، تحصیلات، بهره وری، ضریب اشتغال، گسترش صادرات و جدول داده ها، ستانده
  • عصمت فاضلی صفحه 61
    مشاوره عامل مؤثری برای حل بسیاری از مسائل دانشجویان است. درحال حاضر، هر یک از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی ایران دارای یک مرکز مشاوره دانشجویی است که در آن خدمات مشاوره به دانشجویان ارائه می‎شود. هدف اصلی پیمایش مقطعی حاضر بررسی تاثیر مشاوره در پیشرفت تحصیلی دانشجویان است. الگوی نظری این پژوهش شامل عواملی مانند بهبود روابط متقابل درخانواده، کسب یا ارتقای مهارتهای اجتماعی، کسب و ارتقای خودپنداری مثبت و شغل یابی و رضایت شغلی می باشد. فرض بر این است که یاری رساندن به دانشجویان در این زمینه ها در حل مسائل تحصیلی و در نهایت، پیشرفت تحصیلی آنان مؤثرخواهد بود. جامعه آماری این تحقیق مراکز مشاوره دانشجویی بودند. یافته ها حاکی از آن است که بین مراکز مشاوره دانشجویی از نظر دارا بودن فضا و نیروی‎انسانی متخصص تفاوت چشمگیری وجود دارد؛ ارائه خدمات بعضی از آنها، از نظر اینکه قادر به رفع نیازهای روز افزون دانشجویان باشند، محدود است. ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد که در میان عوامل چهارگانه کلیدی مدل نظری همبستگی وجود دارد. همچنین، نتایج عملیات رگرسیونی و مدل‎سازی معادله ساختاری نشان می‎دهد که مراکز مشاوره دانشجویی می‎توانند درموارد چهارگانه مذکور در مدل نظری به دانشجویان کمک کنند و این امر می تواند در حل مسائل آموزشی به پیشرفت تحصیلی مؤثر منجر شود. مهم‎ترین عامل در فرایند ارائه این خدمات، کمک به کسب و ارتقای خود پنداری مثبت در دانشجویان است. با توجه به تاثیر خدمات مراکز مشاوره دانشجویی، تقویت و توجه بیشتر به این نهادهای ارزشمند ضروری به نظر می‎رسد.
    کلیدواژگان: مراکز مشاوره دانشجویی، پیشرفت تحصیلی، بهبود رابط متقابل در خانواده، آموزش مهارتهای اجتماعی، ارتقای خودپنداری مثبت، شغل یابی و رضایت شغلی
  • مرتضی مردیها صفحه 91
    آزمون ورودی دانشگاه در ایران به شکلی کاملا متمرکز و با تکیه بر مهارت تست‎زنی برگزار می‎شود. تمایل دانش‎آموختگان دبیرستان برای ورود به دانشگاه دولتی به گونه‎ای است که رقابتی دشوار را ناگزیر می‎کند. از مجموع آن شیوه برگزاری آزمون و این تمایل برای تحصیلات دانشگاهی، وضعیتی به وجود آمده است که تربیت نیروی متخصص و نیز افزایش سطح فرهنگ جامعه را از طریق دانشگاه به فعالیتی با کارآمدی کم و هزینه بالا تبدیل کرده است. در مقاله حاضر با بررسی مشکلات شیوه جاری برگزاری کنکور، مجموعه راه ‎حلهایی ارائه می‎شود که به طور پلکانی و به صورت گام به گام می‎تواند به حذف عملی کنکور و کاهش مشکلات ناشی از رقابت دشوار آن منجر شود. خلاصه راه‎حل موردنظر، توزیع انواع تراکم است، از تراکم آموزش‎عالی در دانشگاه و به خصوص دانشگاه دولتی تا تراکم سنجش توانایی علمی داوطلبان در یک امتحان متمرکز مبتنی بر تست. روش تحقیق این مقاله تحلیل ثانوی داده های رسمی با اتکا به مصاحبه با کارشناسان بوده است.
    کلیدواژگان: آزمون ورودی دانشگاه، آفات کنکور، دانش آموختگان دبیرستانی و دانشگاه های دولتی
  • یعقوب انتظاری صفحه 131
    در ادبیات مرسوم علوم اقتصادی دو واژه سرمایه انسانی و فناوری به عنوان دو عامل تولید جدا از هم مورد توجه قرار می‎گیرند. در حالی که از چشم انداز اقتصاد مبتنی بر دانش در یک بنگاه مبتنی بر دانش این دو مفهوم دو نمود متفاوت از دانش معین هستند. دراین مقاله رابطه بین سرمایه انسانی و فناوری از چشم ‎انداز یادشده در دو مرحله تولید و بهره ‎برداری از آنها تحلیل شده است. این تحلیل از دو بعد نظری و تجربی صورت گرفته است. درتحلیل نظری نشان داده شده است که سرمایه انسانی و فناوری در کنش متقابل در چارچوب سه بازار خدمات آموزشی، سرمایه انسانی و فناوری در یک راستا و متناسب با یکدیگر تولید و انباشت می شوند. تحلیلهای تجربی نیز نشان می‎دهد که بهره‎برداری از سرمای هانسانی و فناوری در بنگاه های مبتنی بر دانش ایران، لازم و ملزوم یکدیگرند. بنابراین، برای افزایش بهره‎وری تولید و رشد ارزش افزوده در صنایع مبتنی بر دانش ایران، سرمایه‎گذاری در انباشت یکی باید متناسب و در راستای سرمایه ‎گذاری در انباشت دیگری باشد.
    کلیدواژگان: سرمایه انسانی، تغییر تکنولوژی، اقتصاد مبتنی بر دانش، بنگاه مبتنی بر دانش، بنگاه دانش و دانشکاران
  • نعمت الله عزیزی صفحه 171
    تحولات اقتصادی – اجتماعی متعددی که در جوامع بشری به دلیل وقوع تغییرات سریع تکنولوژی و علمی درحال شکل‎گیری است، تجدید نظر و بازنگری اهداف آموزش عالی، محتوای برنامه های درسی و شیوه های آموزشی را ضروری ساخته است. بررسی مختصری از اصلاحات آموزشی در اکثر کشورهای جهان روشنگر این نکته است که یکی از جنبه های مهم این اصلاحات تلاش برای ایجاد پلی بین نظام آموزشی و نظام اقتصادی آن جوامع است. حجم سرمایه‎گذاری های انجام شده در امر تعلیم و تربیت و گسترش تحقیقات و مطالعاتی که در راستای بهبود کیفیت آموزش و پرورش به طور عام و آموزش عالی به طور خاص انجام می‎گیرد، مبین نقش کلیدی این نهاد مهم اجتماعی در هدایت جریان توسعه همه جانبه جوامع در نیل به اهداف آن است. همچنین، در کوشش برای کاهش نرخ بیکاری در میان تحصیل‎کردگان تحکیم ارتباط نظام آموزش عالی با شرایط و نیازهای اقتصادی بازار کار را بسیار اساسی می‎نماید. در این مقاله سعی می‎شود که علاوه بر تحلیل مبانی نظری در خصوص ارتباط آموزش عالی با بازارکار، راهبردهای مناسبی برای استحکام و تداوم پیوند این دو بخش مهم اجتماعی و اقتصادی ارائه شود.
    کلیدواژگان: اصلاحات در آموزش عالی، تحولات بازار کار، فناوری اطلاعات و ارتباطات و شکاف مهارتی
  • عباسعلی قدیریان صفحه 199
    اقتصاد دانش همه چیز و ازجمله جریان ایجاد ایده های جدید در مدیریت، روش ها و ساختار سازمانها را تحت تاثیر قرار خواهد داد. این تغییرات باعث خواهد شد که نقش مدیریت در سازمان دگرگون شود و مهارتهای موردنیاز آنها نیز تغییر یابد. در عصر جدید تمرکز رهبران بر دارایی های معنوی، طرح آرمانهای سازمانی، نقل داستانهای موفقیت سازمان و تغییرات سازمان خواهد بود. بنابراین، رهبران در عصر جدید به عنوان معلم، طراح و خدمتگزار باید به طور مستمر تغییر یابند و هویت جدیدی از خود خلق کنند. آنها باید بتوانند به سرعت خود را با شرایط جدید تطبیق دهند، گذشته خود را فراموش و نقشها و روابط جدیدی برای خود خلق کنند. آنها باید بتوانند تیمهای کاری و گروه های ذینفع متفاوت را به کار گیرند و سبک های متفاوت مدیریتی را در آن واحد به کار برند.
    در این مقاله به نقش و مهارتهای مورد نیاز رهبری در عصر جدید و توصیف وظایف و نقشهای لازم در هدایت سازمان به ویژه سازمان های یادگیرنده با ارائه مدلهای مؤثر در کسب و کار و فرهنگ ریسک پذیری پرداخته می‎شود و درنهایت، به ضرورتهای نوین آموزشی اشاره خواهد شد.
    کلیدواژگان: اقتصاد دانش، رهبری، مدل کسب و کار، ریسک پذیری و یادگیری
|
  • Dr. Ahmad Reza Sanjary, Dr. Mohammad Reza Behrangi Page 1
    The purpose of this research is to examine and identify the trend of research productivity and dominant organizational culture in one of Universities in Tehran and to present guidelines and a model related to management of organizational culture in order to remove problems and bottlenecks and promote and develope the research in this university. Regarding to essence, objectives and special research questions, a case study method was used. Statistical population includes 165 faculty members (assistant professors and higher). By using stratified sampling data, 115 subjects were randomly selected. Data collection instrument includes research productivity indicators and an organizational culture questionnaire. In order to analyze the statistical data of research productivity indicators which are mostly as percentage rate, ratios and growth rates, geometrical mean was applied and for analyzing organizational culture data which was achieved in interval scales, the inferential statistics of –test was used for calculating means differentiation in two similar (dependent) populations (with df=99, alpha – 0.05). The results represented that general trend of research productivity indicators of the university containing the productivity of researchers, scientific productivity (knowledge production) and productivity of research budget were negative. Numerical mean of ten organizational culture indicators containing creativity, risk taking, leadership style, management support, consistency and coordination, control, organizational identity, reward system, compromise with conflict phenomenon and communication model is less than 3 in Likert Scales which represented weak organizational culture. In addition, organizational culture of research in College of Education and Psychology, Chemistry, Basic Sciences, Physical – Education, Literature and Humanities, Mathematics and Computer differ significantly from their desired situations. Besides, there were positive correlations between faculty-members, of view about significance of organizational culture indicators in both current and desired research situations. This represents the gap between current and desired organizational culture of university research.
  • Dr. Mansour Khalili Araghi, Dr. Ali Souri Page 39
    This paper deals with the employment changes in the time period of 1985-1994 based on education of the employed people and factors influencing it. These changes include changes in domestic and foreign markets, changes in technology or inter- sector relations, import restrictions in favor of domestic production and changes in the productivity of the labor force. The effects of these factors have been reviewed in terms of the education of the employed people in agriculture, industry and mining sectors as well as the whole economy. The outcomes indicate that the changes in employment have mainly resulted from the domestic markets. This situation is also valid for different educational groups observed in the case of different employed people on the basis of education. On the other side, the role of exports in employment has been insignificant in the period under investigation.
  • Dr. Esmat Fazeli Page 61
    Counseling is an important factor in solving Students’ problems. Nowadays, each Iranian university or higher education institute has a counseling center. The principal purpose of this cross-sectional survey was to obtain a better understanding of the effect of counseling on students’ academic achievement. The research model includes four factors or components; they are: family interaction, social skills training, improving client’s self-esteam and Job–search and/or job satisfaction. The data are collected through university-counseling centers. Findings show that in terms of space and human resources there are significaut differences between counseling centers. Pearson correlations indicate that there are close relationships among the major components of the model. In addition, the results of regression analysis and structural equation modeling indicate that counseling may help students, through the components, in order to solve their study problems and consequently, increase their academic achievement. The most important help comes through improvement of the students’ self-esteem. Considering the importance of counseling in students’ academic achievements, the improvement of university counseling centers is recommended.
  • Dr. Morteza Mardiha Page 91
    Iranian University Entrance Examination, called Konkoor, is a centralized examination emphacizing on multiple choice testing abilities. This entrance examination is a difficult competition because there are high demands for entering higher education in Iran. Therefore, it has coused a complicated situation in Iran that makes training of skilled manpower a difficult and slow task. This article describes the difficulties associated with this way of selecting university students. The article, then, suggests solutions that could gradually remove the necessity for entrance examination. The solution is based on distribution of applicant congestions in different areas. Content analysis and indepth interviews with experts in higher education was used as methods of this research.
  • Yagoob Entezari Page 131
    In the traditional economics, literature, technology and human capital are considered as to separate production factors. But in the knowledge– based economy these factors are two distinguished prospects of specified knowledge from a knowledge-based firm. In this paper relationship between technology and human capital is analysed in Iran's knowledge-based industry. This shows that human capital and technology are complementary to each other. Thus, in order to improve productivity and increase added value in knowledge-based industry, investing in human capital must be accompanied with R&D investments.
  • Dr. Nematollah Azizi Page 171
    As a result of rapid technological and scientific transformations, societies are experiencing several socio-economic changes which have necessitated major reforms in goals, content and instructional methods of higher education. A brief review on educational reforms in most of countries suggests that connecting educational systems to the economic needs is one of the important aspects of these reforms. The countrie's special investment on the quality improvement of education and research reveals that education plays a key role in the process of comprehensive development of all societies. In addition, strengthening the relationship between higher education and the economic requirements of labor market is critical in reducing the rate of unemployment among university graduates. In addition to analysis of relevant theoretical concepts, this article aims to introduce appropriate strategies for fostering and continuing the relationship between these two important socio- economic sectors.
  • A. Ghadirian Page 199
    The world economy moving from the industrial age toward knowledge economy. This will change everybody’s work, affecting the flow of new ideas into organizations, their management, and procedures. These changes have major effects on the roles and skills leaders need to play. The focus of a leader has shifted towards more intangible issues, being teacher, designer and serviceman. Leaders need to change and to keep reinventing themselves, they have to be ready to adapt, to move, to forget yesterday, to forgive, and to structure new relationships and they need to have the capacity to employ more than one style of leadership. This paper reviews the skills and abilities leaders need to be successful in the knowledge economy, and describes the way in which they need to manage their organizations by managing the organization’s business model and creating a risk, and the new learning approaches.