فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال سیزدهم شماره 2 (پیاپی 44، تابستان 1386)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال سیزدهم شماره 2 (پیاپی 44، تابستان 1386)

  • 170 صفحه، بهای روی جلد: 15,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1386/05/05
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مقصود فراستخواه، عباس بازرگان، محمود قاضی طباطبایی صفحه 1
    نظام های تضمین کیفیت آموزش عالی در تجربه های جهانی با اینکه از برخی وجوه اشتراک کامل و نزدیک به اجماع یا وجوه اشتراک نسبی و نزدیک به توافق اکثری برخوردارند، اما از جهات زیادی تنوع و گوناگونی بسیاری در آنها مشاهده می شود. وجوه افتراق، عواملی مانند نسبت دولت با این نظام ها، ساختار سازمانی آنها، نقش ها و اختیارات، ماموریت، معیارهای قضاوت و مراجع مورد استناد، تصمیم گیری نهایی مرتبط با ارزشیابی و نحوه گزارش را شامل می شود. واسطه های تغییر و کنشگران جوامع توانسته اند با نحوه بازی خود و با ایجاد شبکه ای از نقش ها و تعاملات عاملان انسانی، ابتکارات گوناگونی در ارزشیابی کیفیت آموزش عالی کشور خود، ضمن همگرایی با تجربه های جهانی، داشته باشند.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، تضمین کیفیت، تجربه های جهانی، تشابهات و تمایزات
  • غلامرضا فرجادی، پریسا ریاحی صفحه 21
    مدت زمان کوتاهی است که در ایران شاهد پیدایش پارک های علم و فناوری به عنوان یکی از اجزای مهم حرکت به سمت اقتصاد دانش محور هستیم. از آنجا که ظرفیت مثبت پارک ها در توسعه اقتصادی در صورت وجود داشتن بازار مناسب برای پارک قابل بالفعل شدن است، توجه پارک ها به محیط و مزیت های محلی (منطقه میزبان) ضروری است.
    با توجه به مطالعات صورت گرفته، وجود داشتن زیر ساخت مناسب علمی و فناوری در منطقه میزبان پارک در جذب مشتریان پارک مهم ترین نقش را دارد. اولین گروه های موسسات مستقر در پارک نقش مهمی در ایجاد هویت پارک دارند. در واقع، از آنجا که داشتن ظرفیت هم افزایی یکی از مهم ترین جاذبه های پارک هاست، مشتریان زمینه جذب سایر شرکت های فناور در پارک را فراهم می کنند. معمولا اولین گروه مشتریان از بازار محلی تامین می شوند و براین اساس بر لزوم ایجاد بازار مناسب محلی هنگام تاسیس پارک ها تاکید می شود.
    در این مقاله با بررسی موقعیت نسبی مناطق میزبان پارک ها در ایران در فعالیت های تحقیق و توسعه و نیز فعالیت های صنعتی سعی شده است تا جایگاه نسبی علم و فناوری مناطق میزبان تعیین و براساس آن در خصوص مدل مناسب فعالیت پارک ها بحث شود.
    کلیدواژگان: پارک علم و فناوری، پارک تحقیقاتی، پارک صنعتی یا تجاری، مرکز رشد، ایران، زیرساخت علمی و فناوری و بازار محلی
  • آرش بهرامی، غلامرضا یادگارزاده، کوروش پرند صفحه 49
    چارچوب پژوهش حاضر براساس کاربرد روش شناسی پویایی سیستم در ارزشیابی درونی شکل گرفته است. هدف از این پژوهش پیشنهاد مدلی به منظور بررسی و تعیین خط مشی ها و عوامل اثرگذار در کیفیت گروه های آموزشی با استفاده از روش شناسی پویایی سیستم ها بوده است. براین اساس، ابتدا عواملی چون عضو هیات علمی، دانشجو، دانش آموخته، پذیرفته شده، پژوهش، تدریس، دوره های تحصیلی، بودجه، امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی و امکانات و تجهیزات رفاهی به عنوان مولفه های اثرگذار بر کیفیت گروه از مطالعات نظری، پژوهش های قبلی و تحلیل عناصر یک گروه آموزشی استخراج و سپس، براساس متغیرهای اثرگذار در هر عامل و روابط بین آنها مدلی کلی برای شبیه سازی رفتار گروه آموزشی طراحی شد. مدل طراحی شده پس از تعیین اعتبار رفتاری و ساختاری با داده های یک گروه مفروض مورد آزمایش قرار گرفت. با اجرای مدل در یک دوره چهارساله و با توجه مقادیر اولیه متغیرها و روابط میان آنها در گروه مفروض مشاهده شد که گروه روندی توسعه ای را در پیش گرفته است. با استفاده از این مدل می توان علاوه بر بررسی نتایج و پیامدهای حاصل از اعمال خط مشی های پیشنهادی تصمیم گیران، میزان تاثیر متغیرها را در کیفیت گروه مطالعه کرد. در نتیجه، مدیران و تصمیم گیران می توانند از مدل پیشنهادی مانند آزمایشگاهی برای بررسی و آزمون سیاست ها و خط مشی های خود استفاده کنند.
    کلیدواژگان: پویایی سیستم، مدلسازی، شبیه سازی، ارزشیابی درونی، بهبود کیفیت و آموزش عالی
  • معصومه فارون صفحه 79
    برآورد و تحلیل هزینه سرانه دانشجویی از الزامات تحقق اهداف قانون برنامه چهارم توسعه و در عین حال، ارتقای کارایی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی است. پس از تلاش های جمعی خبرگان و سیاست سازان نظام علوم، تحقیقات و فناوری ونهاد مدیریت و برنامه ریزی کشور، عملیاتی شدن مصوبات قانونی مربوط در گرو تهیه الگوی مدرن برای برآورد و تحلیل هزینه ها در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی است. در همین خصوص، طرح تحقیقاتی با همین موضوع در موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی به اجرا درآمد که در این مقاله الگوی مذکور و دستاوردهای آن شرح داده شده است. با به کارگیری این الگو نرم هزینه سرانه دانشجویی در نظام آموزش عالی دولتی به تفکیک رشته ها و مقاطع تحصیلی قابل برآورد است. در این الگو که از چارچوب کلی هزینه یابی مبتنی بر فعالیت بهره گرفته شده است، ضمن ردیابی و کنترل هزینه ها امکان تصمیم گیری مبتنی بر اطلاعات دقیق و به روز و تحلیل عملیات و هزینه ها در جهت بهبود فرایندها و افزایش کارایی برای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و نهادهای سیاستگذار فراهم می شود.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، هزینه، بودجه، برنامه چهارم توسعه، هزینه یابی مبتنی بر فعالیت و مدیریت مالی
  • غلامعلی منتظر، فرزین نصیری صالح، محمد فتحیان صفحه 109
    فناوری اطلاعات موجب تغییراتی بینادین در ادراک عمومی نسبت به توسعه شده و تاثیر آن به حدی بوده است که اینک فناوری اطلاعات محور توسعه ملی تلقی می شود. مهم ترین رکن توسعه اطلاعاتی تربیت نیروی خلاق در زمینه فناوری اطلاعات است. در این مقاله با تبیین مفهوم سواد اطلاعاتی به عنوان جانمایه نظام آموزشی مبتنی بر فناوری اطلاعات، با بررسی تطبیقی مهم ترین مدلهای توسعه سواد اطلاعاتی در جهان و مبتنی بر مطالعه ای پیمایشی در همه استان های کشور، مدلی جدید برای توسعه سواد اطلاعاتی در ایران ارایه و در پایان با بیان ویژگی های اصلی این مدل توسعه ای، نحوه عملیاتی کردن آن در سطوح مختلف تبیین شده است. ویژگی مهم مدل ارایه شده همخوانی بالای آن با مدل های بین المللی در عین بومی بودن آن برای آحاد کشور است. کاربست این مدل موجب ایجاد چهارچوبی هدفمند به منظور حرکت جامعه ایرانی به سوی توسعه اطلاعاتی پایدار خواهد بود.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات، توسعه اطلاعاتی، سواد اطلاعاتی و ایران
  • بهشته عبدی صفحه 131
    دراین پژوهش میزان کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی در میان داوطلبان مجاز به انتخاب رشته کنکور سراسری بررسی شده است. بدین منظور، پرسشنامه ای با دوازده متغیر براساس نتایج یک تحقیق مقدماتی با سوالات باز پاسخ درباره منابع کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی تهیه شد. پس از بررسی و تایید روایی صوری پرسشنامه، پایایی آن با اجرای اولیه از پرسشنامه بر روی 120 نفر از داوطلبان مجاز به انتخاب رشته بررسی شد و ضریب آلفای 0.80 به دست آمد. پرسشنامه نهایی بر روی 1737 نفر (949 زن و 788 مرد) از داوطلبان مقیم شهر تهران اجرا شد. بر طبق نتایج آزمون تحلیل عاملی، پرسشنامه محقق ساخته از دو عامل اصلی رسانه ها- کتب و مشاوره با دیگران تشکیل شده بود. تجزیه و تحلیل های آماری نشان داد که حدود دامنه میانگین نمرات داوطلبان درباره کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی با تبدیل دامنه اطمینان میانگین به نقطه درصدی، 48 درصد است و آنها 52 درصد با شرایط بهینه فاصله دارند. در مقایسه بین دو جنسیت، میزان کسب اطلاع از رشته ها در زنان به طور معنی داری بیشتر از مردان بود. همچنین، زنان بیشتر از مردان از رسانه ها- کتب برای آشنایی با رشته ها استفاده کرده بودند. در حالی که در کسب اطلاع از طریق مشاوره با دیگران تفاوت معنی داری بین دو جنسیت وجود نداشت. همچنین، نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین گروه های آزمایشی در میزان کلی کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی و نیز در هر دو عامل رسانه ها- کتب و مشاوره با دیگران وجود داشت، به گونه ای که داوطلبان علوم انسانی در هر دو عامل رسانه ها- کتب و مشاوره با دیگران و نیز در میزان کلی کسب اطلاع نسبت به گروه های دیگر میانگین بالاتری داشتند. نتایج کلی این تحقیق ضرورت برنامه ریزی بیشتر را برای فراهم ساختن زمینه جستجو و شناخت بیشتر رشته های دانشگاهی به عنوان میزان کسب اطلاع را نشان می دهد.
    کلیدواژگان: آزمون سراسری، آموزش عالی، انتخاب رشته، کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی، جنسیت و داوطلبان گروه های آزمایشی
  • مهدی مشهدی، احمد رضوانفر، مهندس جعفر یعقوبی صفحه 151
    هدف کلی تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر بر کاربرد فناوری اطلاعات توسط اعضای هیات علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران است. این تحقیق به روش پیمایشی انجام شده و از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه مورد مطالعه 200 نفر بود. به منظور جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای آنلاین طراحی و به آدرس الکترونیکی تمام پاسخگویان فرستاده شد. برای تعیین روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب از نظر متخصصان و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج نشان می دهد که سن، سابقه شغلی، راهنمایی پایان نامه، مهارت در استفاده از کامپیوتر و اینترنت، مهارت در زبان انگلیسی، تعداد آثار علمی و نگرش افراد به فناوری اطلاعات با استفاده از فناوری اطلاعات رابطه معنی داری دارند. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که مهارت در استفاده از کامپیوتر، نگرش افراد به فناوری اطلاعات، مهارت در استفاده از اینترنت و سن، 63.5 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات، اینترنت، کامپیوتر، آموزش عالی و اعضای هیئت علمی
|
  • Dr. Maghsood Farasatkhah, Dr. Abbas Bazarghan, Dr. Mahmood Ghazitabatabaie Page 1
    Comparative analysis of quality assurance systems in higher education through out the world reveals that there are many convergence and consensus on the one hand and considerable diversity on the other hand. “Relation with the government”, “organizational structure”, “the roles and authorities”, “the mission”, “criteria for judgment”, “evidences”, “the formal and final decisions based on the evaluation” and “the manner of reporting” are among the points divergence among different systems. This indicates that those in charge of introducing such systems were able to overcome many structural, cultural and contextual obstacles by network building. By creative borrowing from global experiences, these systems have been able to initiate the relevant and indigenous evaluation of higher education systems.
  • Dr. Gholamali Farjadi, Parisa Riahi Page 21
    for moving toward knowledge-based economy. Potential benefits of science and technology parks in economic development could emerge actively if there is an appropriate market for them. The environmental factor is the most important factor in the success of science and technology parks. Previous surveys have implied on importance of scientific and technological infrastructure of host regions in attracting the talents (customers) to science and technology parks. The first group of park’s talents does have a determining role in creating identity of science and technology parks. In fact, existence of synergy potential is one of the most important attractiveness of parks. The first groups of park’s talents are from local markets and provide suitable circumstances for attracting other knowledge -based companies to park. In the present article, relative position of host regions of Iranian science and technology parks are studied through their R&D and manufacturing activities shares in the country. The paper will be concluded with some recommendations for establishing suitable activity models for parks.
  • Arash Bahrami, Gholamreza Yadegarzadeh, Dr. Korosh Paran Page 49
    The present research is based on the application of system dynamics in internal evaluation. It aims to present a model in which policies and factors affecting quality in educational departments are investigated and determined, using system dynamics methodology. In the first step, factors having an impact on the quality of departments are selected based on relevant research theories, previous studies and factor analysis of departments. The factors include: faculty members, students,… members of the department, students, graduates, admitted students, research, teaching and learning educational programs, budget and educational and research equipment and facilities. In the second step, a general model is suggested to simulate the behavior of a department according to variables relevant to each factor. Then, the structural and behavioral validity of the model is tested against departmental hypothetical data. Finally, the simulated model is applied over a four-year span of time. Results indicate an improving trend in the quality of the departments supposed. The model can be used for analysis of not only the efficiency and effectiveness of the policies proposed by decision-makers but also the effectiveness of each variable in Promotion of the quality of a department. Therefore, such a model provides a simulating tool for managers and decision-makers to test and assess their policies and strategies.
  • M. Gharun Page 79
    The Estimation of cost per-student has been addressed by policy makers of higher education sector and has drawn a great deal of attention in the Fourth National Plan for Development. Also, it is well known that the cost analysis in higher education institutions is one of major means of efficiency. However, there have been little efforts to present a model for estimation of cost per student in a way that could detect main causes of it. The aim of this study is to apply activity based costing approach for cost estimation of higher education institutions in Iran. This model can be used to follow-up and control expenditures along with providing means for operational verification and proper decision making.
  • Dr. Gh. A. Montazer, F. N. Saleh, Dr. M. Fathian Page 109
    Nowadays, Information Technology (IT) is the main axis in national development. According to this role, the information literacy of the human resources is the core of this axis. In this paper, defining the concept of information literacy from different points of view, and comparative study among four international models for information literacy, a benchmark has been selected to provide a reference model. In the main part of the research studying the characteristics of human resources of Iran Technical and Vocational Training Organization a new model for information literacy development in Iran has been developed and the results have been compared with some other international models.
  • Beheshteh Abdi Page 131
    This ¬study¬ examines the rate of obtaining information for academic fields of study among qualified applicants of universities national entrance exam. For this purpose a twelve item questionnaire based on the results of a preliminary research with open-¬¬ended responses about information accessibility for academic fields was¬ designed. After reviewing and confirming the formal validity of the questionnaire, its reliability investigated through a pilot study conducted on 120 qualified applicants with a high Alpha coefficient (r = 0.80). The final questionnaire was administered among 1737¬ (949 women and 788 men) resident applications in Tehran. The main statistical methods for data analysis were Factor Analysis, Mean Confidence Interval Estimation, Independent Samples T- Test and Analysis of Variance. Using a factor analysis test, it was revealed that two¬ factors (media/books and advising). The results of analysis showed that the rate of obtaining information for academic fields among applicants was low (48 percents) while there is a gap (of 52 percent). In addition, findings of t- test and ANOVA showed the higher mean of obtaining information through media- books among girls and humanities applicants. Also, there was no meaningful difference between the girls and boys in obtaining information through consulting. However, these findings address the importance of providing information gathering opportunities for university applicants.
  • Mehdi Mashhadi, Dr. Ahmad Rezvanfar, Jafar Yaghoubi Page 151
    The purpose of this study is to determine effective factors on IT application by faculty members. A descriptive-correlative research survey method was used. A total of 200 people had chance to participate in this investigation. For data collection an on-line questionnaire was designed and sent to participants’ e-mail addresses. Reliability and validity of instrument were respectively determined via opinions of specialists and application of Cronbach's Alpha. Findings show that there is significant correlation between IT application and age, years of services, number of dissertations supervised, computer and internet skills, English language skills, number of scientific publications and environmental, economic, technical and motive factors. Stepwise Regression Analysis showed that computer skills, motive factors, technical factors, internet skills and age predict 63.5 percent of variations of IT application by faculty members.