فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال هفدهم شماره 1 (پیاپی 59، بهار 1390)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال هفدهم شماره 1 (پیاپی 59، بهار 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/06/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • عادل آذر، فرزانه خسروانی، رضا جلالی، عادل دهدشتی صفحات 1-25
    رقابت شدید دانشگاه ها و تلاشهای آنها در ارائه خدمات با بالاترین کیفیت به منظور دستیابی به جایگاه و اعتبار بین المللی بالاتر باعث شده است تا این مؤسسات به رویکردی جامع، که بتواند عملکرد مؤسسه را ارزیابی کند، نیاز داشته باشند. طراحی و استقرار نظام ارزیابی از نیازهای ضروری یک سازمان برای تعیین میزان دستیابی به اهداف است و می تواند به شناسایی چرخه عمر آن کمک کند. شناسایی چرخه عمر دانشگاه می تواند به مدیران کمک کند تا به گونه ای برنامه ریزی کنند که همواره در مرحله رشد و بلوغ خود باقی بمانند، چرا که پس از آن در صورت هدایت و برنامه ریزی ناصحیح، دوران پیری سازمان پدیدار و در نهایت، به نابودی سازمان منجر خواهد شد. استفاده از ابزارها و روش های نوین برای شناسایی چرخه عمر و موقعیت دانشگاه ها می تواند در هدایت و مدیریت مراکز آموزش عالی بسیار کارساز باشد. از این رو، در این پژوهش رویکردی فازی برای شناسایی چرخه عمر دانشگاه ها استفاده شد. این پژوهش در دانشگاه تربیت مدرس انجام و چرخه عمر دانشگاه بر اساس چهار منظر آموزش، پژوهش، وجهه بین الملل و فرهنگی- تسهیلات و امکانات طی سالهای 1370 تا 1387 ترسیم شد. نتایج نشان داد که این دانشگاه در سالهای 1370 و 1371 در مرحله معرفی، در فاصله سا های 1372 تا 1380 در مرحله رشد و در سالهای بعد از آن در مرحله بلوغ قرار داشته است.
    کلیدواژگان: دانشگاه، چرخه عمر، مدیریت، کارایی، تئوری فازی
  • میترا اسماعیلی، محمد یمنی دوزی سرخابی، حجت الله حاجی حسینی، علیرضا کیامنش صفحات 27-46
    هدف از این پژوهش بررسی وضعیت ارتباط دانشکده های فنی- مهندسی دانشگاه های شهر تهران(وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری) با صنعت در چارچوب نظام ملی نوآوری از دیدگاه اعضای هیئت علمی، دانشجویان و مدیران صنعت بوده است. نظام ملی نوآوری رویکردی سیستمی به جریان دانش(ایجاد، انتشار و بهره برداری) است و بر اساس این رویکرد، نوآوری و توسعه فناوری حاصل مجموعه ای از ارتباطات و تعاملات میان بازیگرانی همچون بنگاه های صنعتی و دانشگاه هاست. جامعه نمونه آماری این پژوهش 250 عضو هیئت علمی و 748 دانشجوی دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری از دانشکده های فنی- مهندسی دانشگاه های دولتی شهر تهران و54 مدیر ارشد صنعت بوده است، نتایج پژوهش نشان داده است که فعالیتهای ارتباطی این دو نهاد بر اساس مؤلفه های نظام ملی نوآوری (تحقیق و توسعه، تسهیل و تامین منابع مالی تحقیق و توسعه، توسعه منابع انسانی، انتشار و انتقال فناوری، ارتقای کارآفرینی و تولید کالا و خدمات) پایین تر از میانگین مورد نظر جامعه(حد متوسط) با اطمینان 95 درصدی است.
    کلیدواژگان: نظام ملی نوآوری، ارتباط دانشگاه و صنعت، دانشکده های فنی، مهندسی
  • مهدی سبحانی نژاد، اکبر رهنما، نجیبه شاه حسینی صفحات 47-68
    هدف از پژوهش حاضر شناسایی چالش های تحقق نظام مصوب برنامه ریزی درسی غیر متمرکز دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیئت علمی بود. روش پژوهش آمیخته ای از شیوه های تحلیل اسنادی و زمینه یابی پرسشنامه ی (پیمایش) بود. جامعه آماری پژوهش شامل 134 نفر از اعضای هیئت علمی رشته علوم تربیتی در دانشگاه های شهر تهران بود که از این میان 101 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند. همچنین، از پرسشنامه ای محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده شد. یافته های پژوهش به ترتیب چالش های زیر را شناسایی کرد: نبود ساختار تشکیلاتی متناسب دانشگاهی، نهادینه نشدن فرهنگ برنامه ریزی درسی استاد محور، نبود باور باطنی اعضای هیئت علمی به اهمیت برنامه ریزی درسی استاد محور، نبودن انگیزش شخصی، وجود نداشتن سازکار تامین مالی و اعتباری متناسب دانشگاهی، نبود نظام آموزش، هدایت و حمایت تخصصی دانشگاهی، نبود توانمندی تخصصی برنامه ریزی درسی اعضای هیئت علمی و وجود نداشتن سازکار قانونی متناسب.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی درسی، نظام مصوب، تمرکززدایی، اعضای هیئت علمی
  • مهدی صادقی، عماد ملکی نیا صفحات 69-89
    قصد کارآفرینی یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در راه اندازی یک کسب و کار جدید و کارآفرینانه است. از طرف دیگر، محیطهای مساعد کارآفرینی افراد را به سرمایه گذاری در کسب و کارهای جدید تشویق و به طور بالقوه قصد کارآفرینی افراد را برای سرمایه گذاری در فعالیتهای مخاطره آمیز تقویت می کند. در این پژوهش ارتباط بین پنج عامل کلیدی محیطهای کارآفرینانه و قصد کارآفرینی در دانشگاه تهران بررسی شده است. پنج عامل محیطی کارآفرینی به ترتیب شامل سیاستها و رویه های دولتی، شرایط اجتماعی-اقتصادی، مهارتهای کارآفرینی و کسب و کار، مساعدت مالی و مساعدت غیر مالی هستند. از روش تحقیق توصیفی- پیمایشی برای مطالعه متغیرها استفاده شده است. در این پژوهش، به منظور اندازه گیری قصد کارآفرینی و دیگر متغیرهای کنترل از پرسشنامه قصد کارآفرینی (EIQ) و از تحلیلهای متقارن نیز برای تعیین معناداری ارتباط بین عوامل محیطی و قصد کارآفرینی استفاده شده است. در این پژوهش بین تمامی عوامل محیطی کارآفرینی و قصد کارآفرینی روابط معناداری وجود داشت. همچنین اهمیت مقایسه ای عوامل محیطی، به همراه تحلیل های متقارن فرعی بر اساس ویژگی های افراد نمونه محاسبه گردیده است.
    کلیدواژگان: کارآفرینی، محیطهای کارآفرینی، سیاستها و رویه های دولتی، شرایط اجتماعی اقتصادی، مهارتهای کارآفرینی و کسب و کار، مساعدت مالی، و مساعدت غیر مالی
  • نسرین نورشاهی، حسین سمیعی صفحات 91-141
    هدف از این مطالعه بررسی کیفیت زندگی کاری اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی ایران و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن بود. از روش پیمایشی از نوع توصیفی- تحلیلی برای انجام یافتن این مطالعه و پرسشنامه محقق ساخته برای جمع آوری داده ها استفاده شد. جامعه مورد مطالعه این پژوهش21045 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود که از این میان جمعا 693 نفر به عنوان نمونه مد نظر قرار گرفت. یافته ها نشان داد بر اساس میزان سه نوع فعالیت آموزشی، پژوهشی و خدمات علمی- اجرایی، کیفیت زندگی کاری اعضای هیئت علمی مورد بررسی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. سطح بهره مندی هیئت علمی از فرصتهای رشد و توسعه حرفه ای نیز در حد پایین و متوسط ارزیابی شد. میزان تعاملات، ارتباطات و فعالیتهای مشارکتی در بین اعضای هیئت علمی توسط بیشترین درصد از پاسخگویان در حد متوسط ارزیابی شد. بنابر نظر بیشتر پاسخگویان(53 درصد) سوء رفتار و عدم رعایت اخلاق در فضای زندگی حرفه ای و فرهنگ سازمانی به عنوان عوامل تاثیرگذار بر ابعاد کیفیت زندگی کاری اعضای هیئت علمی شناسایی شدند.
    کلیدواژگان: کیفیت زندگی کاری، آزادی علمی، اجتماع علمی، اخلاق حرفه ای، اعضای هیئت علمی
  • حسن حیدری، رحیم دباغ، بهرام سنگین آبادی صفحات 115-136
    به منظور بررسی و آزمون نقش آموزش عالی بر رشد اقتصادی، در این پژوهش تاثیر متغیر شاغلان دارای تحصیلات دانشگاهی بر رشد اقتصادی ایران با به کارگیری آزمون کرانه ها و آزمون علیت گرنجر، با استفاده از داده های سالهای 1386-1350، بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که رابطه تعادلی میان آموزش عالی و رشد اقتصادی در بلندمدت وجود دارد. همچنین، نتایج مدل تصحیح خطا نشان می دهد که رشد درآمد واقعی در هر دوره حدود 75% به سمت مقدار تعادلی بلندمدت خود در مدل رشد آموزش عالی همگراست. نتایج تخمینها بیانگر آنها است که آموزش عالی در کوتاه مدت و بلندمدت دارای تاثیری مشابه موجودی سرمایه بر رشد اقتصادی خواهد بود. نتایج آزمون علیت گرنجر شرطی حاکی از وجود نداشتن رابطه علیت کوتاه مدت میان متغیرها و وجود داشتن رابطه علیت غیر مستقیم یک طرفه از رشد آموزش عالی به رشد اقتصادی در بلندمدت است. با توجه به این یافته ها تاثیر بلندمدت آموزش-عالی بر رشد اقتصادی به صورت قوی پذیرفته می شود، از این رو، سرمایه گذاری بیشتر برای دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر توجیه اقتصادی دارد و توصیه می شود.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، رشد اقتصادی، آزمون کرانه ها
  • مینا موسوی، مهناز محمدزاده نصرآبادی، غلامرضا پزشکی راد صفحات 137-154
    روند استفاده از یادگیری الکترونیکی در آموزش عالی رو به افزایش است. دانشگاه پیام نور نیز همانند بسیاری از دانشگاه ها به دنبال استفاده و توسعه یادگیری الکترونیکی است. هدف کلی این پژوهش شناسایی و تحلیل موانع و عوامل بازدارنده به کارگیری و توسعه یادگیری الکترونیکی در دانشگاه پیام نور اردبیل از دیدگاه اعضای هیئت علمی بود. از روش توصیفی- همبستگی برای انجام دادن پژوهش و از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش اعضای هیئت علمی و مدرسان مدعو دانشگاه پیام نور استان اردبیل بود. تعداد 160 نفر از آنها با استفاده از نمونه گیری تصادفی به عنوان اعضای نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. نتایج تحلیل داده ها حکایت از شناسایی هفت مانع شامل نبود تناسب میان روش و محتوا، نبود دسترسی- مهارتی، نگرشی، فرهنگی، اعتباری- تشویقی، زیرساختی و موانع مرتبط با تلفیق آموزش الکترونیکی به آموزش سنتی، موانع به کارگیری و توسعه یادگیری الکترونیکی داشت. این عوامل هفت گانه 8/61 درصد از کل واریانس مربوط به متغیرهای موانع یادگیری الکترونیکی را تبیین کردند.
    کلیدواژگان: یادگیری الکترونیکی، موانع، دانشگاه پیام نور، اردبیل، ایران
|
  • Dr. Adel Azar, Farzaneh Khosravani, Reza Jalali, Adel Dehdashti Pages 1-25
    High competition among universities and their efforts toward providing the most qualified services for gaining a higher level of international stance have made the need for a comprehensive approach to assess institution’s performance essential. The design and implementation of an assessment system is a vital requirement for an organization to determine the level of goal achievement and is helpful in identifying its life cycle. The identification of a university’s life cycle could aid management planning in a manner that the organization is always maintained in the stage of development and maturity; otherwise aging period and following that death could be expected. The use of novel measures and approaches for identifying the university’s life cycle and stance could be much beneficial in management and direction of higher education centers. Therefore, in this study a fuzzy approach was utilized to identify the life cycle of universities. This research was carried out through four aspects of education, research, international and culture facet, and facilities within the years of 1370 to 1387 at Tarbiat Modaress University. Results showed that this university has been at the stage of introduction in 1370 and 1371, and in the meantime of 1372 to 1380 it has been at the stage of growth, and afterwards it has been at the stage of maturity.
  • Mitra Esmaeili, Dr. Mohammad Yamani Doozi Sorkhabi, Dr. Hojatollah Haji Hosseini, Dr. Alireza Kiamanesh Pages 27-46
    The purpose of this study to examine the relationships between college of engineering in Tehran’s public universities- affiliated with Ministry of Science, Research and Technology- and industry according to Iran’s National Innovation System (NIS). NIS is a system approach in flow of knowledge (creation, dissemination, and utilization) in national level. According to NIS, innovation and technology development are results of a set of relationships between actors in the system such as industrial enterprises and universities. The sample was composed of 250 faculty members, 54 senior administrators across variety of industries, and 748 B.S., M.S., and Ph.D. students in engineering colleges of Tehran’s public universities. The results indicated that the relationship activities between universities and industry based on NIS’s criteria in research and development, financial funding of R&D, human resource development, technology dissemination, improving entrepreneurship, and good/service production are less than perceived average with 95 percent level of confidence.
  • Dr. Mehdi Sobhaninejad, Dr. Akbar Rahnama, Najebeh Shahhosseini Pages 47-68
    The purpose of this study was to identify challenges in realization of universities’ decentralized system of curriculum planning from faculty members point of views. The research method used was a combination of descriptive methods inclusive of document analysis and survey. The statistical population included faculty members in educational sciences in Tehran’s universities in which 101 people were randomly selected. A researcher made questionnaire was used for data gatherings. The research finding identified the following challenges respectively: Lack of appropriate organizational structure, un-institutionalized culture of faculty centered curriculum planning, lack of a real belief in the importance of faculty centered curriculum planning, lack of personal motives; lack of suitable financial and credit supports, lack of an educational system for professional guidance and supports, lack of expertise for curriculum planning in faculty members, and lack of appropriate legal mechanism at universities.
  • Mehdi Sadeghi, Emad Malekinia Pages 69-89
    The purpose of this study was to investigate the relationships between five key factors for entrepreneurial environments and entrepreneurial intention in University of Tehran. The five factors of entrepreneurial environments included government policies and procedures, socioeconomic conditions, entrepreneurial and business skills, financial assistance, and non-financial assistance, respectively. The research method used was a survey as a descriptive method of research. In this study, conjoint analysis was used to determine the significance of relationship between environmental factors and entrepreneurial intention. Significant relationships were found between all of these environmental factors and environmental intention. Comparative importance of environmental factors was also calculated, along with sub-conjoint analyses based on characteristics of the sample.
  • Dr. Nasrin Norshahi, Hossein Samiei Pages 91-141
    The purpose of this research was to study the Quality of Work Life(QWL) among public university faculty members in Iran and providing strategies for its improvement. A descriptive and analytical survey method was used and a researcher made questionnaire to gather data. Population of this study was 21045 public university faculty members affiliated with Ministry of Science, Research and Technology and a total of 693 individuals were randomly selected.. Findings illustrate three areas of activities including teaching, research and scientific and administrative services. In addition analysis revealed that quality of work life among faculty members was not in a good condition. Faculty level of utilization in development and professional growth opportunities was assessed low to average. Amount of interaction, communication and collaborative activities among faculty members were considered average by most of the correspondents. According to the majority of respondents (53%), misbehaviors and lack of observing ethics in scientific and professional lives was below average. Among a set of potential factors, motivational, professional challenges and organizational culture were identified as factors influencing the faculty quality of work life.
  • Dr. Hassan Heidari, Dr. Rahim Dabbag, Bahram Sanginabadi Pages 115-136
    In order to evaluate the role of higher education on economic growth in Iran, this paper investigates the effect of employees with university education on economic growth by applying Bounds test approach and Conditional Granger causality test. The bounds test results confirmed the long-run equilibrium relationship between higher education and economic growth. In addition, the Error Correction Model's estimation indicated that nearly 75 per‌cent of disequilibrium of the real income growth converges back to the self long-run equilibrium. Moreover, the results showed that higher education will effects economic growth the same as capital stock in the short and long-run. Conditional Granger causality test results did not confirm short-run causality relationship between variables but the indirect one-way causality from higher education growth to economic growth. With respect to the existence of the long-run relationship between higher education and economic growth, more investment in higher education to achieve higher economic growth has economic justification and is recommended.
  • Mina Mousavi, Mahnaz Mohammadzadeh Nasrabadi, Dr. Gholam Reza Pezeshki-Rad Pages 137-154
    Trend of using E-Learning in higher education is increasing. Payame Noor University like many other universities is going to use and develop E-learning. The Purpose of this research was to identify and analyze the barriers and inhibitor factors in implementation and development of E-Learning in Payame Noor University of Ardebil Province from facultie's viewpoint. A descriptive-correlation survey approach was used in this study. To collect data, a questionnaire as the research tool was used. Statistical population was all full time faculty members and invited instructors in Ardebil’s Payame Noor University. A sample of 160 instructors from was selected using random sampling method. Findings revealed identification of seven factors as the barriers for implementation and development of E-learning including incompatibility of method and content, barriers related to access-skill, attitude, culture, credit and incentive, infrastructure, and incorporation of E-learning into the traditional educational system. These factors explained 61.8% of the total variance of variables of barriers for E-learning.